Giáo án Ngữ văn 12 tuần 17: Thực hành chữa lỗi lập luận trong văn nghị luận

Giáo án Ngữ văn 12
THỰC HÀNH CHỮA LỖI LẬP LUẬN TRONG
VĂN NGHỊ LUẬN
I. MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT :
o Biết phát hiện, phân tích và sửa chữa được các lỗi về lập luận trong văn nghị
luận.
II. TRỌNG TÂM KIẾN THỨC, KĨ NĂNG :
1. Kiến thức :
o Một số lỗi về lập luận.
o Cách sửa các lỗi về lập luận.
2. Kĩ năng :
o Nhận diện, phân tích được các lỗi về lập luận trong một số văn bản nghị
luận.
o Sửa chữa các lỗi về lập luận.
o Có kĩ năng tạo lập các văn bản nghị luận có lập luận chặt chẽ, sắc sảo.
III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC :
1. Ổn định lớp : KTSS
2. Kiểm tra bài cũ : kiểm tra sự chuẩn bị bài tập mà GV đã phân cho các
nhóm.
3. Bài mới : ( lời vào bài )

HOẠT ĐỘNG
CỦA THẦY

HỌAT ĐỘNG
CỦA TRÒ

NỘI DUNG CẦN ĐẠT

- GV ôn lại kiến HS nhắc lại các LỖI TRONG CÁC ĐOẠN VĂN LÀ :
thức cũ : Lập khái niệm : lập

luận trong văn luận, luận điểm,
nghị luận.
luận cứ.
Câu a : Tìm
Chữa lỗi
Hãy nhắc lại các HS lắng nghe lỗi
khái niệm sau :
phần nhận xét và
Page 1


Giáo án Ngữ văn 12
Lập
gì ?

luận

Thế nào
luận điểm
Luận cứ ?

là gợi nhắc của GV
để nhớ lại kiến
thức.
là
?

- GV gọi HS trình + Nhóm 1 : câu a
bày, nhận xét bổ
sung cho đầy đủ

3 khái niệm trên. 1HS đại diện
- GV nhận xét nhóm 1 đứng lên
chung và nhắc trình bày.
lại một lần nữa
khái niệm : lập
luận, luận điểm,
luận cứ.
- GV chia nhóm
cho HS chuẩn bị
trước ở nhà ( 6
nhóm )

- Các nhóm còn lại
nhận xét, bổ sung
nội dung cho hoàn
chỉnh.

- GV gọi đại diện
nhóm đứng lên
trình bày nhận
xét, bổ sung cho
nội dung hoàn
chỉnh.

HS lắng nghe
phần nhận xét
chung, diễn giảng
và chốt lại nội
dung cơ cần nắm
của GV, ghi nhận

nội dung bài.

- GV gọi nhóm 1
trình bày câu a.

Luận cứ nêu
không đầy đủ,
chỉ đề cập đến
một khía cạnh
rất đẹp : hiểu
biết, nhận thức
về tự nhiên
( thời tiết ) ->
không phù hợp
với luận điểm.
Nguyên nhân :
+ Không nắm
được khía cạnh
cụ thể của vấn
đề nghị luận.
+ Không hiểu
mối liên hệ
lôgíc của các
luận cứ và thiếu
dẫn chứng cụ
thể để làm rõ
cho luận điểm.

Câu b : Tìm
lỗi

Gía trị quan trọng
nhất của văn học dân
gian là giá trị nhận
thức. Văn học dân
gian chứa đựng một
lượng kiến thức
khổng lồ, phong phú
về tự nhiên và đời
sống xã hội. Truyện
cổ tích giúp chúng ta
hiểu cuộc đấu tranh
không khoan nhượng
giữa cái thiện và cái
ác, tâm hồn hướng
thiện của nhân dân.
Ca dao dân ca bồi
dưỡng tình yêu quê
hương đất nước, gia
đình “Anh đi anh nhớ
quê nhà – Nhớ canh
rau muống nhớ cà
dầm tương”. Tục ngữ
lại phổ biến những
kinh nghiệm qua
phán đoán từ thực
tiễn “Chuồn chuồn
bay thấp thì mưa –
Bay cao thì nắng, bay
vừa thì râm”

Chữa lỗi

Page 2


Giáo án Ngữ văn 12

- GV gọi nhóm 2 + Nhóm 2 : câu b
trình bày câu b.
1HS đại diện
nhóm 2 đứng lên
- GV gọi các trình bày.
nhóm còn lại - Các nhóm còn lại
nhận xét, bổ sung nhận xét, bổ sung
nội dung cho nội dung cho hoàn
hoàn chỉnh.
chỉnh.
- GV nhận xét, HS lắng nghe
diễn giảng và phần nhận xét
chốt lại nội dung chung, diễn giảng
cơ bản cần nắm. và chốt lại nội
dung cơ cần nắm
của GV, ghi nhận
nội dung bài.

- GV gọi nhóm 3 + Nhóm 3 : câu c
trình bày câu c.
1HS đại diện
nhóm 3 đứng lên

- GV gọi các trình bày.
nhóm còn lại
- Các nhóm còn lại
nhận xét, bổ sung

Luận
điểm
không rõ ràng
( nội dung câu 1
và 2 không phù
hợp ), luận cứ
không chặt chẽ
thiếu lôgíc.
Nguyên nhân :
không
nắm
vững vấn dề
trình bày, không
hiểu mối quan
hệ các chi tiết
trong tác phẩm
-> khái quát
luận
điểm
không phù hợp
đối
tượng,
không triển khai
được các luận
cứ xác đáng và

thuyết phục.

Người thanh niên
trong truyện ngắn
Lặng lẽ Sa Pa của
Nguyễn Thành Long
không chỉ say mê
công việc, lạc qua
yêu đời mà còn rất
thèm người. Anh
thèm
người
tới
mức ... Anh vẫn yêu
đời, vẫn yêu người.

Câu c : Tìm lỗi

Chữa lỗi

Luận điểm chưa
rõ ràng, chưa
phù hợp với bản
chất của đối
tượng nghị luận.
Luận cứ quá sơ
lược, không đầy
đủ, chưa trình
bày được những
khía cạnh chủ

yếu liên quan
đến chi tiết
“Tràng
nhặt
được vợ” đã đi

Truyện ngắn “Vợ
nhặt” của Kim Lân
đã cho ta thấy sức
mạnh của tình người
trong hoàn cảnh khó
khăn của cuộc sống.
Trong cái đói gay gắt,
họ đã biết nương tựa
vào nhau, chia sẻ cho
nhau. Đó chính là
biểu hiện của giá trị
nhân đạo trong tác
phẩm.
Page 3


Giáo án Ngữ văn 12
nội dung
hoàn chỉnh.

cho nhận xét, bổ sung
nội dung cho hoàn
- GV nhận xét, chỉnh.
diễn giảng và HS lắng nghe

chốt lại nội dung phần nhận xét
cơ bản cần nắm. chung, diễn giảng
và chốt lại nội
dung cơ cần nắm
của GV, ghi nhận
nội dung bài.

đến kết luận
chung về giá trị
nhân đạo của
tác phẩm.
Câu d : Tìm lỗi

Chữa lỗi

Không
nêu
được luận điểm
cần trình bày.
Luận cứ được
nêu ra làm tiền
đề dẫn nhập cho
lập luận cũng
quá lan man, xa
rời vấn đề.

Sóng từ đâu đến và
sóng đi đâu về đâu ?
Xuân Quỳnh hóa
thân vào sóng để tự

bộc lộ tình yêu của
mình. Đó là những
cung bật cảm xúc tha
thiết
mãnh
liệt,
những đam mê cháy
bổng rạo rực trong
lòng.

Nguyên Nhân :

- GV liên hệ thực
tế về thực trạng + Nhóm 4 : câu d
viết văn của HS
1HS đại diện
hiện nay ...
nhóm 4 đứng lên
- GV gọi nhóm 4 trình bày.
đứng lên trình
- Các nhóm nhóm
bày câu d
còn lại nhận xét,
- GV gọi các bổ sung nội dung
nhóm còn lại cho hoàn chỉnh.
nhận xét, bổ sung
nội dung cho
hoàn chỉnh.

- GV nhận xét,

diễn giảng và
chốt lại nội dung
cơ bản cần nắm.

HS lắng nghe
phần nhận xét
chung, diễn giảng
và chốt lại nội

+ Không nắm
được rõ phạm vi “Con sóng dới lòng
luận điểm cần sâu
trình bày ;
Con sóng trên mặt
+ Không tìm nước
được
những
luận cứ cần
thiết, liên quan
trực tiếp đến
luận điểm chính
đang triển khai.

Ôi ! Con sóng nhớ bờ

Câu e : Tìm lỗi

Chữa lỗi

Luận cứ thiếu

lôgíc, quan hệ
giữa các luận cứ
không chặt chẽ,

Lòng thương người
của Nguyễn Du bao
trùm lên toàn bộ tác
phẩm “Truyện Kiều”.

Ngày đêm không ngủ
được
Lòng em nhớ đến anh
Cả trong mơ còn
thức”.

Page 4


Giáo án Ngữ văn 12
dung cơ cần nắm
của GV, ghi nhận
nội dung bài.

- GV gọi nhóm 5
đứng trình bày + Nhóm 5 : câu e
câu e.
1HS đại diện
nhóm 5 đứng lên
trình bày.
- GV gọi các

nhóm còn lại - Các nhóm còn lại
nhận xét, bổ sung nhận xét, bổ sung
nội dung cho nội dung cho hoàn
chỉnh.
hoàn chỉnh.
- GV nhận xét,
diễn giảng và
chốt lại nội dung
cơ bản cần nắm.

HS lắng nghe
phần nhận xét
chung, diễn giảng
và chốt lại nội
dung cơ cần nắm
của GV, ghi nhận
nội dung bài.

không phù hợp,
không có các
dẫn chứng đầy
đủ để làm rõ
luận điểm được
nêu cũng chưa
thật xác đáng,
các dùng từ
“lòng
thương
người”
quá

chung,
chưa
phản ánh được
bản chất của
vấn đề.

Đoạn nào của truyện
cũng đều thể hiện
tấm lòng ấy của
Nguyễn Du. Ông
thương nàng Kiều
phải bán mình chuộc
tội cho cha và em.
Ông xót xa khi Kiều
phải “Thanh y hai
lượt, thanh lâu hai
lần”. Ông cảm thông
chia sẽ với kiều. Ta
càng hiểu vì sao
“Truyện Kiều” đạt
đến đỉnh cao của chủ
nghĩa nhân đạo.

Câu g : Tìm lỗi

Chữa lỗi

Lỗi ở cách tổ
chức lập luận.
Luận cứ được

nêu làm tiền đề
để dẫn nhập cho
luận điểm chính
quá rườm rà,
lan man, không
cần thiết, không
có vai trò làm
nổi bật vấn đề.

Cây xà nu là một cây
họ thông ... ở Tây
Nguyên. Xà nu là
loại cây gỗ quý và
đặc biệt có sức sống
rất mãnh liệt. Rừng
xà nu là biểu tượng
cho dân làng Xôman.
Hình ảnh những thế
hệ cây xà nu gợi lên
sự nối tiếp của thế hệ
người dân nơi đây
trong cuộc chiến
không cân sức với kẻ
thù hung bạo là đế
quốc Mĩ.

Câu h : Tìm lỗi

Chữa lỗi
Page 5

Giáo án Ngữ văn 12

- GV gọi nhóm 6 + Nhóm 6 : câu g
đứng lên trình 1HS đại diện
bày câu g.
nhóm 6 đứng lên
trình bày.

- GV gọi các - Các nhóm còn lại
nhóm còn lại nhận xét, bổ sung
nhận xét, bổ sung nội dung cho hoàn
nội dung cho chỉnh.
hoàn chỉnh.
HS lắng nghe
- GV nhận xét, phần nhận xét
diễn giảng và chung, diễn giảng
chốt lại nội dung và chốt lại nội
cơ bản cần nắm. dung cơ cần nắm
của GV, ghi nhận
nội dung bài.
+ Nhóm 1 : câu h
- GV gọi nhóm 1
đứng trình bày 1HS đại diện
nhóm 1 đứng lên
câu h.
trình bày.

Luận

điểm
không rõ ràng,
không phù hợp
với kết luận,
luận cứ thiếu
tính hệ thống,
không đầy đủ,
không toàn diện

VHDG có giá trị nuôi
dưỡng tâm hồn con
người. Các tác phẩm
của
VHDG
đều
hướng con người tới
cái “chân, thiện, mĩ”.
Cô Tấm phải chết đi
sống lại nhiều lần để
cuối cùng trở lại làm
người, giết kẻ thù,
giành lại hạnh phúc.
Thạch Sanh cũng là
hiện thân của người
lao động giỏi, dũng
cảm và chân thật, bị
mẹ con Lý Thông
gian tham độc ác
đánh lừa, nhưng cuối
cùng chàng vẫn được

làm phò mã, nối ngôi
vua.
Những câu ca dao ru
hồn ta bằng tình yêu
quê hương đất nước
và gắn bó với con
người, biết ơn tổ tiên,
ông cha, biết rèn
mình góp phần nuôi
dưỡng tâm hồn con
người.
VHDG còn tiêu biểu
cho nhiều phong cách
nghệ thuật, đặt nền
móng cho văn học
viết. Nhà văn học gì
ở truyện cổ tích, nhà
Page 6


Giáo án Ngữ văn 12
thơ học gì ở ca dao.
Phải chăng học về
cốt truyện, bố cục
truyện, những tình
tiết, sự kiện, tình
huống gây cho người
đọc, người nghe sự
hứng thú. Cách so
sánh ẩn dụ, nhân

hóa ... của ca dao là
những bài học sáng
giá cho những nhà
văn và cả với ai “Trót
nợ vì thơ phải chuốt
lời”

- Các nhóm còn lại
- GV gọi các nhận xét, bổ sung
nhóm còn lại nội dung cho hoàn
nhận xét, bổ sung chỉnh.
nội dung cho
* Lưu ý :
hoàn chỉnh.
HS lắng nghe
- Xác định rõ luận điểm cần trình bày :
phần nhận xét luận điểm phải phù hợp với đối tượng
- GV nhận xét, chung, diễn giảng nghị luận, phải thể hiện được khía cạnh
diễn giảng và và chốt lại nội bản chất của đối tượngcần bàn.
chốt lại nội dung dung cơ cần nắm
- Dùng phương tiện ngôn ngữ phù hợp :
cơ bản cần nắm. của GV, ghi nhận
câu văn, từ ngữ rõ ràng, chính xác để diễn
nội dung bài.
đạt đúng nội dung cần trình bày.
- Có nhiều cách trình bày và sắp xếp luận
điểm trong đoạn văn nhưng luôn phải chú
ý đến tính lôgíc, nhất quán của các luận
điểm, luận cứ.

Page 7


Giáo án Ngữ văn 12

- GV khái quát lại
vấn đề qua lưu ý.

HS lắng nghe và
ghi nhận nội dung
mà GV chốt lại.

4. Củng cố :
Khi viết văn nghị luận, nên chú ý tránh những lỗi gì ? ( GV nhận xét và chốt lại
vấn đề )
5. Dặn dò :
- Về nhà học bài + Đọc lại các ngữ liệu trong bài “Thực hành chữa lỗi lập luận
trong văn nghị luận”.
- Tự kiểm tra và sửa các lỗi lập luận trong quá trình tạo lập văn bản.
- Chuẩn bị bài kĩ, tuần sau thi HKI.

Page 8


Giáo án Ngữ văn 12

Page 9