Giáo án Lịch sử 8 bài 29: Chính sách khai thác thuộc địa của thực dân Pháp và những chuyển biến về kinh tế, xã hội ở Việt Nam

BÀI 29
CHÍNH SÁCH KHAI THÁC THUỘC ĐỊA CỦA THỰC
DÂN PHÁP
VÀ NHỮNG CHUYỂN BIẾN VỀ KINH TẾ - XÃ HỘI Ở
VIỆT NAM
I. CUỘC KHAI THÁC THUỘC ĐỊA LẦN THỨ NHẤT CỦA THỰC DÂN PHÁP
A.Mục tiêu:
KT: Biết được chính sách chính trị, kinh tế, văn hoá, GD của thực dân Pháp. Hiểu
được mục đích, phương pháp khai thác thuộc địa của thực dân Pháp.
TT: Thấy được âm mưu dã tâm của thực dân Pháp.
KN:
Sử dụng bản đồ
B. Phương tiện dạy học:
- Lược đồ liên bang Đông Dương
Sơ đồ bộ máy thống trị của Pháp ở Đông Dương
C. Tiến trìng dạy học:
1. Ổn định:
2. KTBC:
Nêu tình hình Việt Nam nửa cuối TK XIX?
Nhứng đề nghị cải cách ở Việt nam cuối TK XIX?
3. Bài mới:
Hoạt động dạy và học
Kiến thức cơ bản
GV: Dùng sơ đồ tổ chức bộ máy thống trị của Pháp 1. Tổ chức bộ máy nhà nước.
cho HS
Tổ chức bộ máy nhà nước từ trên
thấy được bộ máy chính quyền được tổ chức chặt chẻ xuống do Pháp chi phối.
từ trung ương đến địa phương đều do Pháp chi phối.
GV(H): Chính sách của thực dân Pháp có nhứng
Chia Đông Dương thành 5 kỳ.
điểm thống nhất giả tạo nào?

HS: Chia Đông Dương thành 5 kỳ với nhiều chế độ
khác nhau, nhưng thực chất đều là thuộc địa của
Pháp. Nó còn chia rẽ khối đoàn kết của nhân dân ta.
* HS thảo luận: Tác động của bộ máy này đối với
Tăng cường ách áp bức, kìm kẹp
Pháp và tác động đối với Việt Nam như thế nào?
để tiến hành khai thác Việt Nam
+ Đối với Pháp: Cai trị từ trên xuống chặt chẽ.
làm giàu cho Tư bản Pháp.
+ Đối với Việt Nam: Xáo tên Việt Nam, Lào,
Campuchia.
Biến Đông Dương thành đơn vị hành chính của Pháp.
GV(H): Mục đích tổ chức bộ máy cai trị của Pháp?
HS: Tăng cường bóc lột, kìm kẹp để tiến hành khai 2. Chính sách kinh tế.


thác Việt Nam làm giàu cho Tư bản Pháp.
Nông nghiệp: Cướp đoạt ruộng
GV(H): Pháp đã áp dụng nhứng chính sách kinh tế đất
gì?
Công nghiệp: Khai thác mỏ (than
HS: Nông nghiệp: Cướp đoạt ruộng đất, phát canh thu và kim loại)
tộ.
Thương nghiệp độc chiếm thị
Công nghiệp: Khai thác mỏ (than và kim loại)
trường
Xây dựng hệ thống giao thông để phục vụ cho việc Tăng cường các loại thuế.
khai thác vận chuyển. Thương nghiệp độc chiếm thị 3. Chính sách VH-GD
trường mua bán
hàng hoá, nguyên liệu, thu thế.

GV(H): Nêu những chính sách VH-GD của thực dân
Pháp ở Việt Nam?
HS: Trả lời theo sách giáo khoa.
GV: Đường lối phát triển giáo dục thuộc địa của Pháp
là chỉ mở ít trường học ,càng lên cao số lượng học
sinh càng giảm.
GV(H): Chính sách VH-GD của Pháp nhằm mục
=>Tạo nên tầng lớp tay sai-Kìm
đích gì?
hãm nhân dân ta trong vòng ngu
HS: Tạo ra tầng lớp người chỉ biết phục tùng
dốt .
Pháp.Lợi dụng phong kiến để cai trị ,đàn áp nhân
dân , kìm hãm nhân dân ta trong vòng ngu dốt dễ bề
cai trị.
GV: Ngoài ra Pháp còn sử dụng sách báo độc hại để
tuyên truyền ....duy trì các thói hư tật xấu....
GV(H): Ảnh hưởng của chính sách văn hoá giáo
dục của Pháp đến Việt Nam ?
HS: Đưa nền văn hoá phương Tây vào Việt Nam
,tạo ra một tầng lớp thượng lưu ,trí thức mới nhưng
chỉ để phục vụ cho công cuộc khai thác ,bóc lột của
Pháp ,còn nhân dân ta thì vẫn bị kìm hãm trong
vòng ngu dốt lạc hậu.
SƠ ĐỒ TỔ CHỨC BỘ MÁY NHÀ NƯỚC CỦA PHÁP Ở ĐÔNG
DƯƠNG
TOÀN QUYỀN ĐÔNG DƯƠNG


BẮC KÌ

PU CHIA
(Thống sứ)
(Khâm sứ)

TRUNG KÌ
(Khâm sứ)

NAM KÌ

LÀO
( Thống đốc)

CAM
(Khâm sứ)

BỘ MÁY CHÍNH QUYỀN CẤP KÌ

BỘ MÁY CHÍNH QUYỀN CẤP TỈNH,HUYỆN (PHÁP + BẢN
XỨ)

BỘ MÁY CHÍNH QUYỀN CẤP XÃ THÔN (BẢN XỨ)
4. Củng cố: Nêu những chính sách kinh tế, văn hoá, giáo dục mà Pháp thi hành đầu
TK XIX?
Ảnh hưởng của chính sách đó đến TK,văn hoá của nước ta?
5. Dặn dò: Về nhà vẽ sơ đồ bộ máy cai trị của Pháp ở Đông Dương và học thuộc bài.

II/ NHỮNG CHUYỂN BIẾN CỦA XÃ HỘI VIỆT NAM
A- Mục tiêu :
KT: Những nét chính của sự biến đổi kinh tế ,cơ cấu của xã hội Việt Nam ở nông
thôn và thành thị dưới sự tác động của cuộc khai thác thuộc địa .

-Hiểu được cơ sở dẫn đến việc hình thành tư tưởng giải phóng dân tộc .
TT: - Trân trọng hành động yêu nước của các sĩ phu thế kỉ XX.
KN: - Sử dụng bản đồ.
B-Phương tiện dạy học:
Tài liệu văn học,sử học liên quan.
C- Tiến trình dạy học:
1/ Ổn định:
2/ KTBC: - Tổ chức bộ máy nhà nước Việt Nam năm 1897- 1914 như thế nào ?
3/ Bài mới: Giới thiệu bài: Chính sách cai trị, khai thác thuộc địa của thực dân
Pháp đã làm cho xã hội Việt nam có những biến chuyển sâu sắc, những biến chuyển
đó như thế nào, ta sẽ tìm hiểu trong bài học hôm nay.


Hoạt động dạy và học
GV(H): Theo em, giai cấp địa chủ, quan lại ở nông
thôn đầu thế kỉ XX, có thay đổi như thế nào?
HS: Quan lại địa chủ không bị xoá bỏ, ngược lại
ngày càng đông thêm, địa vị kinh tế và chính trị
được tăng cường.
GV(H): Vì sao như thế?
HS: Pháp dung dưỡng cho giai cấp này để làm tay
sai cho Pháp ra sức bóc lột đàn áp nông dân vì trên
thực tế Pháp không thể với tay được đến các làng
xã.
GV(H): Tình cảnh nông dân như thế nào? Vì sao?
HS: Nông dân ngày càng bị bần cùng hoá, họ
không có lôid thoát. Vì ở nông thôn họ bị áp
bức,bóc lọt, một bộ phận chạy ra làm công nhân ơ
hầm mỏ, xí nghiệp cũng sống cơ cực.
GV: Với tình cảnh, người dân căm thù đế quốc, sẵn

sàng vùng dậy chống áp bức nếu có giai cấp hay cá
nhân nào để xướng.
GV: Cuối thế kỉ XIX-đầu thế kỉ XX, xuất hiện
nhiều đô thị mới.
GV(H):Vì sao đầu thế kỉ XX, đô thị Việt nam ra
đời và phát triển nhanh chóng?
HS: Kết quả của việc đẩy mạnh cuộc khai thác
thuộc địa của thực dân Pháp.
GV: các dô thị đầu thế kỉ XX: Ngoài Hà Nội, Hải
Phòng, Sài Gòn - Chợ Lớn, có Nam Định, Hải
Dương, Hòn Gai, Huế, Đá Nẵng, Quy Nhơn, Biên
Hoà, Mỹ Tho. Đô thị là trung tâm hành chính, sản
xuất, dịch vụ, đầu mối chính trị trong cả nước.
(Dùng lược dồ chỉ cho HS).
HS thảo luận: Các giai cấp và tầng lớp mới xuất
hiện ở thành thị? Họ sinh sống và làm việc ở đô thị
như thế nào?
- Tầng lớp tư sản: Nhà thầu, chủ xí nghiệp, chủ
xưởng, chủ hãng buôn, thế lực kinh tế yếu.
- Tầng lớp tiểu tư sản thành thị: Chủ xưởng nhỏ,

Kiến thức cơ bản
1. Các vùng nông thôn:
- Quan lại địa chủ ngày càng
đông thêm, trở thành tay sai
của thực dân.

- Nông dân bị bần cùng hoá,
sống cơ cực, sẵn sàng tham gia
cách mạng.

2. Đô thị phát triển, sự xuất
hiện các giai cấp, tầng lớp mới:
- Nhiều đô thị mới xuất hiện và
phát triển nhanh.

- Một số giai cấp và tầng lớp
mới xuất hiện:
+ Tư sản
+ Tiểu tư sản thành thị.
+ Công nhân.

3. Xu hướng mới trong cuộc


buôn bán nhỏ, viên chức nhà nước, cuộc sống bấp vận động giải phóng dân tộc:
bênh. Có ý thức đân tộc, tích cực tham gia vào
cuộc vận dộng cứu nước.
- Công nhân: Phần lớn xuất thân từ nông dân, sống
cơ cự, có tinh thần đấu tranh mạnh mẽ.
- Ảnh hưởng từ bên ngoài tác
động
GV(H): Những nét chính trong cuộc đấu tranh của vào Việt Nam.
nhân dân ta cuối thế kỉ XIX?
HS: Phong trào mạnh mẽ, được dông đảo nhân dân
tham gia nhưng đều thất bại.
GV: Điều kiện trong nước(sự phân hoá xã hội) đã - Các trí thức Nho học muốn đi
trở thành cơ sở để tiếp thu ảnh hưởng của tư tưởng theo con đường dân chủ tự sản.
bên ngoài vào.
GV(H): Tư tưởng nào có ảnh hưởng đến Việt nam

lúc đó?
HS: Tư tưởng dân chủ tư sản châu Âu, tư tưởng
muốn noi gương Nhật Bản.
GV(H): Tại sao các nhà yêu nước Việt Nam lúc đó
lại muốn noi gương Nhật Bản?
HS: Nhật Bản cũng là nước châu Á, nhờ có duy tân
và đi theo con đường tư bản chủ nghĩa mà trở nên
hùng cường và đánh thắng Nga trong chiến tranh
Nga-Nhật.
GV(H): Tầng lớp nào tếp thu tư tưởng đó?
HS: Trí thức Nho học tiến bộ.
4. Củng cố: Lập bảng thống kê về tình hình các giai cấop, tầng lớp trong xã hội
Việt nam cuối TK XIX - đầu TK XX:
Giai cấp, tầng lớp
Nghề nghiệp
Thái độ đối với độc lập dân tộc
Địa chủ phong
Chiếm đoạt ruộng Mất hết ý thức dân tộc, làm tay sai cho đế quốc.
kiến
đất, bóc lột địa tô. Một số địa chủ nhỏ và vừa có tinh thần yêu nước.
Nông dân
Làm ruộng.
Căm thù đế quốc, phong kiến, sẵn sàng đấu tranh
vì độc lập, ấm no.
Tư sản
Kinh doanh công Thoả hiệp với đế quốc. Một số bộ phận có ý thức
thương nghiệp.
dân tộc.
Tiểu tư sản
Làm công ăn

Sống bấp bênh, một bộ phận có tinh thần yêu
lương, buôn bán nước,
nhỏ.
chống đế quốc.
Công nhân
Bán sức lao động Kiên quyết chống đế quốc, giành độc lập dân tộc,


làm thuê.

xoá bỏ chế độ người bóc lột người.

5. Dặn dò: Về nhà học bài và chuẩn bị bài sau:" Phong trào yêu nước chống
Pháp từ đầu TK XX đến năm 1918".
---------------------------------------------------------------------------