Giáo án Lịch sử 9 bài 21: Việt Nam trong những năm 1939 1945

Chương III.
CUỘC VẬN ĐỘNG TIẾN TỚI CÁCH MẠNG THÁNG TÁM NĂM 1945

BÀI 21
VIỆT NAM TRONG NHỮNG NĂM 1939 - 1945
I. Mục tiêu bài học.
1. Kiến thức: Giúp H/s nắm được những kiến thức cơ bản sau.
- Khi chiến tranh thế giới thứ 2 bùng nổ, thực dân Pháp đã thoả hiệp với Nhật,
rồi đầu hàng và câu kết với Nhật áp bức bĩc lột nhân dân ta, làm cho đời sống của
các tầng lớp, giai cấp vơ cùng cực khổ.
- Những nét chính về diễn biến của 3 cuộc khởi nghĩa Bắc Sơn, Nam Kì, Đơ
Lương và ý nghĩa nghĩa lịch sử của 3 cuộc khởi nghĩa.
2. Tư tưởng, tình cảm:
- Giáo dục cho học sinh lịng căm thù đế quốc, phát Xít Pháp - Nhật và lịng
kính yêu, khâm phục tinh thần dũng cảm của nhân dân ta.
3. Kĩ năng:
- Rèn luyện cho học sinh biết phân tích các thủ đoạn thâm độc của Nhật Pháp, biết đánh giá ý nghĩa của 3 cuộc nổi dậy đầu tiên và biết sử dụng bản đồ.
II. Chuẩn bị .
1.Giáo viên:
- Lược đồ 3 cuộc khởi nghĩa Bắc Sơn, Nam Kì, Đơ Lương.
- Một số tài lệu về 3 cuộc khởi nghĩa.
2. Học sinh: T×m hiĨu bµi míi.
III. Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy và học.
1. Ổn định tổ chức: (1')
9B:
9D:
2. Kiểm tra bài cũ: (5')
? Kể tên các cuộc đấu tranh tiêu biểu trong cuéc vËn ®éng d©n chđ 19361939 ?
3. Bài mới. (36')
* Giới thiệu bài: Sau khi chiến tranh thế giới thứ 2 bùng nổ, Phát Xít Nhật
nhảy vào Đơng Dương, cấu kết chặt chẽ với TDP để thống trị và bĩc lột nhân dân

ta. Nhân dân Đơng Dương phải sống trong tình trạng " 1 cổ đơi trịng" rất cực khổ.
Dưới sự lãnh đạo của Đảng, nhân dân ta đã bùng lên đấu tranh, mở đầu thời kì
mới, thời kì khởi nghĩa vũ trang. Đĩ là 3 cuộc khởi nghĩa Bắc Sơn, Nam Kì và binh
biến Đơ Lương.....
* Dạy và học bài mới:
Hoạt động của thầy, trị

Kiến thức


? im li nhng nột chớnh ca tỡnh hỡnh th
gii sau khi chin tranh th gii th 2 bựng
n.

I. Tỡnh hỡnh th gii v
ng Dng.
1. Th gii.
- 1/9/1939 chin tranh th
gii th 2 bựng n.
- 8/1940 Phỏp u hng
c.
- Vin ng: Nht y
mnh xõm lc Trung Quc,
tin sỏt biờn gii Vit Trung.
2. ng Dng.
- Thc dõn Phỏp ng trc
2 nguy c:
+ Cỏch mng ng Dng
sắp bùng n.
+ Nht ht cng Phỏp

? Cho bit tỡnh hỡnh ng Dng sau khi
chin tranh th gii th 2 bựng n.
+ Ngn la cỏch mng gii phng ca nhõn
dõn ng Dng sớm mun s bựng chỏy.
- Giỏo viờn nờu: 9/1940 Nht nhy vo ng
Dng (Lng Sn)
? Cho bit tỡnh hỡnh ng Dng t khi Nht
nhy vo chim ng.
+ Phỏp u hng Nht, m ca cho chỳng vo
ng Dng
TDP suy yu rừ rt.
+ Nht tỡm mi cỏch ln ỏp Phỏp, bin ng
Dng thnh thuc a v căn cứ quõn s ca
chỳng.
=> Thc dõn Phỏp bt tay
+ Ngy 23/7/1941 hip c "phng th chung vi Nht cựng thng tr
ng Dng" đã c kớ kt gia Nht v Phỏp. ng Dng.
(Ti HN)
- Hc sinh c ni dung Hip c phng th
chung ng Dng (sgk - 81)
? Em c nhn xột gỡ v hip c phong th
chung ng Dng gia Nht v Phỏp.
-Nội dung ca bản hip với những nội dung
mà quyn li ch yếu thuộc Nhật , điu đó cho
thấy Pháp đang suy yếu ở Đông Dơng.
? Vỡ sao TDP v PXớt Nht tho hip vi nhau đ
cựng thng tr ng Dng
- Vì Đông Dơng là khu vực có vị trí chiến

lc (ca ngõ ca ĐNA) và có các nguồn li có th
khai thác.
-Bản chất ca cả hai k thù:
+ Đu muốn bóc lột ND Đong Dơng: th đoạn
giống nhau.
+Đu muốn chống phá CM,đàn áp ND.
- Hai k thù không đ sức lật nhau nên phải
thỏa hip, câu kết với nhau đ cùng chung sức
bóc lột ND Đông Dơng, nhng bản thân chng lại
mâu thuẫn với nhau v quyn li.
? Cho bit nhng vic lm ca TDP ng Dng
trong thi gian 1939 - 1945.
+ TDP b Nht ln lt, nhng chỳng vn
dựng nhiu th on gian xo thu li nhun cao
nht.
- Giỏo viờn gii thớch "kinh t ch huy": thc
cht l li dng thi chin nm c quyn kinh
t ng Dng, bc lt nhiu hn.
+ VD: Thu ru, mui, thuc phin t
1939 - 1945 tng 3 ln
? Nờu nhng th on ca Nht.
? Những th đoạn đó đã gây hậu quả gì cho
ND Vit Nam.
- Hn 2 triu dõn ta b cht i vo cui 1944 1945 => Nhõn dõn ta chu 2 ng ỏp bc
Phỏp - Nht -> iờu ng, khn cựng.
? Nguyờn nhõn no => cỏc cuc khi ngha
bựng n.
+ Chớnh sỏch phn ng ca Phỏp và Nhật
ng Dng.

=> Mõu thun gia DT ng Dng vi Nht Phỏp sõu sc. iu ó => phong tro u tranh
bựng lờn mnh m.
- Giỏo viờn s dng lc H34: Lc
khi ngha Bc Sn.
? Em hóy trỡnh by nhng nột chớnh v cuc
khi ngha Bc Sn.
*GV: kt hp tờng thut din bin cuc khi
ngha.

- Phỏp thi hnh chớnh sỏch
kinh t ch huy bc lt
nhiu hn và tng cỏc loi
thu.
- Nht thu mua go theo lối
cỡng bức với giỏ r .

II. Nhng cuc ni dy
u tiờn.

1. Khi ngha Bc
Sn. (27/9/1940)

- 27/9/1940 ng b Bc
Sn lónh o nhõn dõn khi
ngha -> chớnh quyn cỏch
mng c thng lp .


-22/9/1940 , Pháp buộc phải kí với Nhật Bản
hip định mở ca Đông Dơng cho Nhật tràn vào

-> ngay đêm hôm đó Nhật tấn công Lạng Sơn .
Quân Pháp tuy đông nhng chỉ vài ngày đã tan
rã, số lớn đầu hàng, số còn lại tháo chạy v Thái
Nguyên. Chính quyn thực dân ở những vùng này
tan rã, nhân cơ hội đó Đảng bộ Bắc Sơn lãnh đạo
ND ni dậy, viên tri châu Bắc Sơn chạy trốn.
- "Tri Chõu" - Viờn quan cai tr 1 huyn
min ni thi phong kin v thi thuc Phỏp.
? Trc tinh thn u tranh ca ND Bc Sn
Nht, Phỏp c hnh ng gỡ.
? Cuc khi ngha Bc Sn ti sao nhanh
- i du kớch Bc Sn c
chng tht bi.
(iu kin thun li cho cuc khi ngha ch thnh lp .phỏt trin thnh
mi xut hin ti a phng ch khng phi trờn cu quc quõn (1941)
c nc. K ch c iu kin tp trung lc lng
2. Khi ngha Nam Kỡ .
n ỏp)
(23/11/1940)
? Tuy tht bi song cuc khi ngha c ý ngha
* Hn cnh.
gỡ.
(Cuc khi ngha Bc Sn ó duy trỡ c 1
phn lc lng: i du kớch Bc Sn ra i, tr
thnh lc lng v trang nng ct ca ng sau
ny)
? Hn cnh no => cuc khi ngha Nam Kỡ
+ Phỏp thua trn Chõu u, yu th ng
Dng.
+ Nht xỳi gic bn quõn phit Thỏi Lan gõy

chin tranh biờn gii Lo - CPC.
+ TDP bt binh lớnh Nam Kỡ i lm bia
n cho chỳng, binh lớnh cm phẫn.
=> Trc tỡnh hỡnh x u Nam Kỡ quyt
nh khi ngha (cha c s ng ý ca Trung ng).
? Trỡnh by nhng nột c bn ca cuc khi
ngha.
- Giỏo viờn dựng lc khi ngha Nam Kỡ
thut din bin.
VD: M Tho, Gia nh

* Din bin:
- ờm 22 rng sỏng
23/1/1940 cuc khi ngha
bựng n lan ra khp cỏc tnh
Nam Kỡ .

- Chớnh quyn nhõn dõn v
t ỏn cỏch mng c thnh
lp nhiu ni.


? Theo em nguyên nhân nào => cuộc khởi
nghĩa Nam kú bị thất bại.
Khởi nghĩa Nam Kì nổ ra khi tại đây chưa
xuất hiện điều kiện thuận lợi như ở Bắc Sơn, kế
ho¹ch khởi nghĩa lại bị TDP phát hiện trước và
chuẩn bị đối phĩ
- Giáo viên dẫn chứng chứng minh: Trong
thời gian 22/ 11/1940  31/ 12/ 1940 các tỉnh Gia

3. Binh biến Đơ Lương
Định, Mĩ Tho, Cần Thơ, Long Xuyên. TDP bắt
5.848 người, hàng ngàn người bị tù đày ra cơn đảo, (13/ 1/1941)
ra các trại tập trung, 1 số người lãnh đạo Đảng bị
TDP tử hình. Trong đĩ cĩ Nguyễn Văn Cõ tổng bí
thư của Đảng từ (1938 - 1940) và Nguyễn Thị
* Hồn cảnh:
Minh Khai.
Binh lính Nghệ An bị đưa
- Giáo viên giải thích: "Binh biến" Là phong trào làm bia đỡ đạn ở Lào 
phản kháng mệnh lệnh cấp trên của quân đội mà Căm phẫn vùng dậy đấu
hình thức cao nhất là nổi dậy chống chính quyền cĩ tranh.
thể => thay đổi về chính trị ở trong nước.
* Diễn biến:
? Cho biết hồn cảnh => cuộc binh biến.
- Ngày 13/ 1/ 1941 khởi
nghĩa bùng nổ, dưới sự lãnh
đạo của độ đánh chiếm đồn
- Giáo viên dùng lược đồ H36: Lược đồ binh Đơ Lương.
biến Đơ Lương.
- TDP đàn áp cuộc khởi
+ Thuật diễn biến
nghĩa.
- Giáo viên trình bày sự hy sinh dũng cảm của
đội Cung và các đồng chí của ơng.
? Nguyên nhân nào => cuộc binh biến bị thất
bại.
(Là cuộc nổi dậy tự phát của binh lính, khơng
cĩ sự lãnh đạo của Đảng và khơng cĩ sự phối hợp
củaquần chúng)

=> Nhưng nĩ chứng tỏ tinh thần yêu nước của
binh lính người Việt trong quân đội Pháp và khả
năng cách mạng của họ nếu được giác ngộ.
? Em cĩ đánh giá, nhận xét gì về các cuộc
khởi nghĩa trong thời gian này.
Trong hơn 3 tháng , 3 cuộc nổi dậy đã diễn


ra ở 3 miền Bắc - Trung - Nam . Kết quả về 3 cuộc
khởi nghĩa đều bị thất bại. Nguyên nhân chính là
thời cơ khởi nghĩa chưa chín muồi, kẻ thù cịn
mạnh, lực lượng khởi nghĩa chưa được tổ chức và
chuẩn bị đầy đủ.
? Hai cuộc khởi nghĩa Bắc Sơn, Nam Kì và
Binh Biến Đơ Lương đã để lại cho cách mạng Việt
Nam những bài học kinh nghiệm gì.
* Bài học kinh nghiệm.
- Về khởi nghĩa vũ trang.
- Xây dựng lực lượng vũ trang.
- Chiến tranh du kích.
=> Chuẩn bị trực tiếp cho tổng khởi nghĩa
tháng 8 /1945.
4. Củng cố - dặn dị (3') .
- Gv sơ kết bài học.
Bài 1: Hãy đánh dấu X vào đầu câu về thủ đoạn bĩc lột tàn ác nhất của TDP.
A
Thi hành chính sách "kinh tế chỉ huy"
B
Tăng thuế.
C

Thu mua lương thực, thực phẩm theo lối cưỡng bức với giá rẻ.
Bài 2: Điền chữ Đ (đúng) hoặc S(sai)vàng các ơ trống dưới đây:
- Cơ hội của cuộc khởi nghĩa Bắc Sơn là quân Pháp tan rã.
- Khởi nghĩa Bắc Sơn Giành thắng lợi ngay khi nổ ra.
- Nhật, Pháp thoả hiệp với nhau đàn áp khởi nghĩa Bắc Sơn.
- Khởi nghĩa Bắc Sơn thất bại nhưng lực lượng vẫn cịn : đội du kích Bắc Sơn.
* DỈn dß.
- Về nhà học bài biết thuật diễn biến 3 cuộc khởi nghĩa, nắm được nguyên
nhân thất bại, ý nghĩa lịch sử của 3 cuộc khởi nghĩa, Bài học khởi nghĩa của 3 cuộc
khởi nghĩa.
- Bài tập về nhà: 1, 2 (sgk - 86)
- Đọc và tìm hiểu nội dung bài mới.
Bài 22: Cao trào CM tiến tới tổng khởi nghĩa tháng 8/1945 (Tiết 1)