CƠ sở lý LUẬN về GIÁO dục ý THỨC PHÁP LUẬT AN TOÀN GIAO THÔNG ĐƯỜNG bộ CHO đoàn VIÊN các TRƯỜNG THPT THÀNH PHỐ TUY hòa, TỈNH PHÚ yên dựa vào CỘNG ĐỒNG

CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ GIÁO DỤC Ý THỨC PHÁP LUẬT
AN TOÀN GIAO THÔNG ĐƯỜNG BỘ CHO ĐOÀN
VIÊN CÁC TRƯỜNG THPT THÀNH PHỐ TUY HÒA,
TỈNH PHÚ YÊN DỰA VÀO CỘNG ĐỒNG


Tổng quan về vấn đề nghiên cứu
Trên thế giới
Thập kỷ hành động vì ATGT từ năm 2011 đến năm 2020
đã được Đại hội đồng Liên hợp quốc thông qua vào tháng 3
năm 2010, phản ứng lại mối lo ngại về lưu lượng tử vong toàn
cầu do Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đưa ra. “Dữ liệu được
WHO thu thập cho thấy khoảng 1,3 triệu người chết do va
chạm giao thông hàng năm, 50 triệu người bị thương và bị
tàn tật trong cuộc sống mỗi năm, 90% nạn nhân tai nạn giao
thông xảy ra ở các nước đang phát triển. Tỷ lệ tử vong hàng
năm này dự kiến sẽ tăng lên 1,9 triệu vào năm 2020. Dựa trên
thống kê của WHO, tai nạn giao thông là nguyên nhân gây tử
vong hàng đầu trong giới trẻ; đến năm 2015, tai nạn giao
thông đường bộ sẽ là gánh nặng sức khỏe hàng đầu cho trẻ
em trên 5 tuổi ở các nước đang phát triển. Chi phí kinh tế cho
các nước đang phát triển ước tính vượt quá 100 tỷ đô la một
năm” [38].
Hành vi sử dụng điện thoại di động và nhắn tin, đang góp
phần gây ra tai nạn giao thông. “Cơ quan Quản lý Đường cao
tốc Liên bang (FHWA) của Bộ Giao thông Vận tải Hoa Kỳ đề


xuất quy trình thực hiện hệ thống để cải thiện an toàn đường
giao thông như hướng dẫn kỹ thuật, GD, thực thi, cấp cứu
cho người tham gia giao thông” [38].

Các tác giả Alicea, L và cộng sự (2010), B Colucci và
cộng sự (2012), Colucci, B và cộng sự (2013) đã nghiên cứu
và sử dụng cơ sở dữ liệu va chạm của Sở Công cộng Puerto
Rico đã chỉ ra rằng “kể từ đầu thiên niên kỷ này, số vụ tai nạn
trung bình là 285.000 mỗi năm, tương đương với một tỷ lệ tai
nạn đáng báo động là 81,5. dặm vuông mỗi năm. Liên quan
đến các vụ va chạm giao thông gây tử vong, có tổng cộng
4.764 trường hợp tử vong được báo cáo trong thập kỷ này,
trong đó có 1.472 người đi bộ, chiếm 31% tổng số người
chết” [33 - 35, 36].
Các chuyên gia quốc tế tin rằng “tai nạn giao thông có
thể ngăn chặn nếu một kế hoạch hành động toàn cầu, bao
gồm các phép đo hiệu suất cụ thể, có thể cứu hàng triệu mạng
sống. Một thành phần quan trọng để giảm va chạm giao
thông là tạo ra các liên minh chiến lược và liên minh giữa
khu vực tư nhân, khu vực công và học viện. Việc đánh giá các
chiến dịch nhằm cải thiện an toàn đường bộ vẫn là ngoại lệ
thay vì quy tắc. Bởi vì điều này, các chiến dịch không hiệu


quả và kỹ thuật chiến dịch được phép tiếp tục được sử dụng
mà không có câu hỏi, trong khi các phương pháp sửa đổi
hành vi mới thường bị bỏ qua. Do đó, sự cần thiết và lợi thế
của việc đánh giá chính thức các nỗ lực chiến dịch an toàn
đường bộ sẽ được thảo luận” [38].
Tamara Hoekstra và cộng sự (2011) cũng mô tả ưu và
nhược điểm của một số chiến lược chiến dịch phổ biến và giới
thiệu một số phương pháp mới thể hiện mục đích của các
chiến dịch an toàn đường bộ. “Để truyền tải lĩnh vực vận
động an toàn đường bộ với những hiểu biết về hành vi của

người tham gia giao thông đường bộ và sửa đổi hành
vi, người ta nên nhìn xa hơn ranh giới của các tiêu chuẩn
chiến dịch an toàn đường bộ và học hỏi từ những kiến thức
đã đạt được trong các ngành khác như kinh tế học và tâm lý
xã hội. Những thông tin chi tiết mới này được thảo luận về ý
nghĩa của chúng đối với tương lai của các chiến dịch an toàn
đường bộ” [39].
Ainsworth, Highway Safety-Human Factors(2010) cho
rằng: “GD tương tác sớm cho thế hệ tiếp theo lái xe và người
sử dụng đường bộ đóng một vai trò hàng đầu trong việc nâng
cao nhận thức và giảm tử vong trên đường cao tốc công


cộng. Nhận thức của công dân về chính sách công, luật và
quy định, kết hợp với các chiến dịch đào tạo, an toàn và hợp
tác hiệu quả và kịp thời, là những yếu tố quan trọng khác có
thể giúp giảm tử vong đường bộ” [32].
BenjamínColucci, IraidaMeléndez (2014) cho rằng: “Các
yếu tố góp phần chính gây ra tai nạn trên đường cao tốc ở
Puerto Rico rất có thể là do nồng độ cồn trong máu ở người
lái xe và người đi bộ. Các yếu tố góp phần khác liên quan đến
việc sử dụng điện thoại di động và nhắn tin trong khi lái xe,
đi đường làm giảm nhận thức và khả năng phản ứng của
người lái xe” [34]. Trên cơ sở nhận thức về vấn đề, họ đã đề
xuất các giải pháp giúp giảm thiểu tai nạn giao thông như: 1)
Xây dựng công viên GD cho ATGT. Các công viên GD cho
ATGT là một sáng kiến sáng tạo của chính phủ được Ủy ban
ATGT Puerto Rico (PR-TSC) và Sở Giao thông và Công trình
(DTPW) tài trợ, phối hợp với Cục ATGT Quốc gia (NHTSA),
để tăng cường GD và cải thiện an toàn đường bộ. Chương

trình này nhằm mục đích GD HS tiểu học trong độ tuổi từ 7
đến 10 và làm quen với với các nguyên tắc cơ bản của Luật
Xe cộ và Giao thông của Puerto Rico. Có hai công viên GD ở
Puerto Rico, một ở Caguas và một ở Arecibo. Trong những


công viên này, HS được đào tạo với lý thuyết cơ bản cho vai
trò của họ như người lái xe, người đi xe đạp và người đi bộ;
2) Làng An toàn, một sáng kiến đổi mới từ khu vực tư nhân
do Quỹ MAPFRE tài trợ, được xây dựng để cung cấp cho trẻ
em độ tuổi từ 8 đến 12 trải nghiệm thực tế, thực tế và thú vị
khi di chuyển qua một thành phố thu nhỏ và hướng dẫn họ
những nguyên tắc cơ bản về an toàn đường cao tốc và các quy
tắc của con đường. Sau khi có những kinh nghiệm thực hành
trong làng, những đứa trẻ này đại diện cho người đi bộ và thế
hệ lái xe trong tương lai, sẽ giúp ngăn ngừa và giảm sự cố
trên đường công cộng. Dự án GD và giải trí này, dạy trẻ cách
thực hành các nguyên tắc an toàn đường bộ thông qua vai trò,
không chỉ GD chúng là những công dân có trách nhiệm trên
đường, mà còn giúp chúng tự bảo vệ mình. Quá trình GD bao
gồm hai giai đoạn cơ bản: Giai đoạn 1. Cung cấp khung lý
thuyết an toàn đường cao tốc và luật giao thông; Giai đoạn 2.
Trải nghiệm thực hành thực tế.
Trẻ em tham gia vào GD thông qua một loạt các hoạt
động vui chơi và tương tác khi chúng đóng vai trò của người
lái xe, người đi bộ và người đi xe đạp để đi xe trong công viên


theo hướng dẫn phù hợp với các biện pháp và thực hành an
toàn đường cao tốc hiện tại.

“Giao thông đường bộ ngày nay vốn đã nguy hiểm. Trên
thực tế, trái ngược với các phương thức vận tải khác như
đường sắt và đường hàng không, hệ thống giao thông đường
bộ chưa được thiết kế đảm bảo an toàn tốt nhất” [40]. Do đó,
trong giao thông đường bộ, con người tạo ra sự khác biệt giữa
nguy hiểm và an toàn. “Con người gần như vô tình dễ mắc lỗi
và vi phạm, hành vi của con người là mối quan tâm đặc biệt
đối với hầu hết các chuyên gia an toàn đường bộ. Đó là nơi
mà các chiến dịch an toàn đường bộ cần chú trọng. Cùng với
các biện pháp khác “hành vi” (ví dụ, thực thi pháp luật, GD,
đào tạo, và thậm chí cả cơ sở hạ tầng cho một số phạm vi)
các chiến dịch an toàn đường bộ được sử dụng như một
phương tiện ảnh hưởng đến công chúng để hành xử một cách
an toàn hơn trong giao thông” [37]. “Cần thông báo cho
công chúng về quy tắc giao thông, nâng cao nhận thức vấn đề
hoặc hướng dẫn mọi người tránh những hành vi nguy hiểm và
áp dụng những biện pháp an toàn thay thế” [37].
Như vậy, một số nghiên cứu trên thế giới đã chỉ ra số
lượng người gặp tai nạn giao thông và đưa ra lời cảnh báo.


Các biện pháp cho người tham gia giao thông tập trung vào
giáo dục, nâng cao nhận thức và hành vi của người tham gia
giao thông. Đồng thời họ cũng chú trọng xây dựng mô hình
giáo dục ATGT cho trẻ từ tiểu học.
- Tại Việt Nam
Theo Báo cáo số Số: 474/BC-CP ngày 19 tháng 10 năm
2017 của Chính Phủ về “Kết quả thực hiện nhiệm vụ bảo đảo
trật tự, ATGT năm 2017, phương hướng, nhiệm vụ bảo đảm
TTATGT năm 2018” thì: Tai nạn giao thông Đường bộ cả

nước: “Xảy ra 19.807 vụ, làm chết 8.034 người, bị thương
16.913 người. So với cùng kỳ năm 2016, giảm 1.403 vụ (6,61%), giảm 355 người chết (-4,23%), giảm 2.349 người bị
thương (-12,19%).
Trong đó có 67 vụ đặc biệt nghiêm trọng, làm chết 211
người, bị thương 202 người.
Phân tích về giới tính, độ tuổi, thời gian, địa điểm,
nguyên nhân xảy ra tai nạn giao thông, cho thấy:
Về giới tính: 84,22% do nam; 15,78% do nữ


Về độ tuổi: 6,81% dưới 18 tuổi; 33,1% từ 18 đến dưới 27
tuổi; 48,36% từ 27 đến 55 tuổi và 11,73% trên 55 tuổi.
Về thời gian: 10,81% từ 0h đến 06h; 19,13% sau 06h đến
12h; 32,13% từ sau 12h đến 18h và 37,93 từ sau 18h đến
24h.
Về địa điểm: 0,85% xảy ra trên cao tốc; 37,58% quốc lộ;
13,17% tỉnh lộ; 33,7% nội thị; 12,05% nông thôn; 2,63% nơi
khác.
Về nguyên nhân xảy ra tai nạn giao thông: có 24,05% do
người điều khiển phương tiện vi phạm làn đường, phần
đường; 9,55% do vi phạm tốc độ xe chạy; 9,37% do chuyển
hướng không chú ý; 6,47% do không nhường đường; 6,26%
do vượt xe sai quy định; 6,13% do vi phạm quy trình thao tác
lái xe; 2,17% do tránh xe; 2,04% do sử dụng rượu bia;
33,96% do các vi phạm như: dừng đỗ sai quy định, đi sai
biển báo hiệu đường bộ, không có Giấy phép lái xe, phương
tiện giao thông không đảm bảo an toàn kỹ thuật, do người đi
bộ, do công trình giao thông và các nguyên nhân khác.
Tỷ lệ nạn nhân tai nạn giao thông là trẻ em là 6,81% tổng
số nạn nhân; theo nghiên cứu của Đại học Bách khoa thành

phố Hồ Chí Minh và Đại học Việt Đức về tai nạn giao thông
trẻ em tại Hà Nội và thành phố Hồ Chí Minh cho thấy tỷ lệ tai
nạn giao thông do trẻ em gây ra và nạn nhân tai nạn giao
thông là trẻ em ở 2 thành phố cao hơn nhiều so với tỷ lệ bình
quân của thế giới và khu vực, đồng thời có xu hướng gia tăng
trong giai đoạn 2011-2016, đặc biệt là tỷ lệ nạn nhân tử vong
là học sinh trung học phổ thông chiếm trên 80% số nạn nhân
tai nạn giao thông là trẻ em”. [10]. Ví dụ: “Ngày 22/4/2018,
vụ tai nạn giao thông đặc biệt nghiêm trọng xảy ra vào tối
21/4 khiến 4 em học sinh tử vong. Các nạn nhân được xác
định gồm Hồ Văn Vinh (sinh năm 2000, trú tại thôn Húc
Nghì); Hồ Văn Đao (sinh năm 2005, trú tại thôn La Tó); Hồ
Văn Xếp (sinh năm 2007) và Hồ Văn Hoài (sinh năm 2004).
Tại Phú Yên, Theo thống kê của Ban An toàn giao thông
Phú Yên, trong năm 2017, “toàn tỉnh xảy ra 454 vụ TNGT,
làm 151 người chết, 546 người bị thương. TNGT xảy ra chiếm
nhiều nhất ở lứa tuổi thanh thiếu niên, trong đó hầu hết là
HSSV của các trường THPT, Cao đẳng, Đại học trên địa bàn
tỉnh Phú Yên”. [1]. Ví dụ: “Vào ngày, xe buýt mang biển kiểm
soát 78B - 006.78 của Công ty TNHH Vận tải và du lịch Cúc
Tư chạy tuyến số 8, chở hơn 10 hành khách, đi từ thị xã Sông


Cầu về TP Tuy Hòa theo trục đường ven biển của tỉnh Phú
Yên. Khi đến địa phận xã An Phú (TP. Tuy Hòa) thì xảy ra va
chạm với xe máy biển kiểm soát 78AD - 020.37, hậu quả: một
e học sinh trường THPT tử vong và một em bị thương
năng...”

Tai nạn giao thông nói chung, tình trạng vi phạm Luật
Giao thông đường bộ (GTĐB) trong lứa tuổi thanh thiếu niên
nói riêng đang trở thành một vấn đề nhức nhối, là nỗi lo lắng
của toàn xã hội. Đại tá Nguyễn Phi Lương, Trưởng Phòng
Cảnh sát giao thông Công an tỉnh Phú Yên cho biết: “Một số
thanh niên rất hiếu động, có sử dụng rượu bia, điều khiển xe
máy với tốc độ cao gây bức xúc trong nhân dân; có trường
hợp đi trên đường các em lạng lách, đánh võng. Chỉ vì một
chút bất cẩn sẽ gây ra hậu quả khôn lường. Một số vụ TNGT
xảy ra liên quan đến thanh thiếu niên qua thống kê cho thấy
chiếm tỉ lệ không nhỏ”. [16]
Học sinh THPT chưa có ý thức tốt trong việc chấp hành
Luật giao thông, điều này liên quan tới thái độ, nhận thức và
cả hành vi, thói quen, ... của chủ thể khi tham gia giao thông
và thực tế hiệu quả giáo dục Luật GTĐB cho học sinh
nói chung và học sinh THPT nói riêng còn nhiều bất cập.


Với những vấn đề trên, chúng ta thấy rằng các văn bản
pháp luật chỉ đạo, định hướng trong công tác phối hợp các
lực lượng giáo dục pháp luật ATGT cho HS, đã được thể hiện
rất cụ thể. Tuy nhiên, vấn đề này, việc nghiên cứu còn khá
mới mẻ, nhất là việc nghiên cứu giáo dục ý thức pháp luật
ATGT đường bộ cho đoàn viên các trường THPT dựa vào
cộng đồng. Công trình nghiên cứu này tôi muốn tạo điểm mới
và đề ra các biện pháp hữu hiệu trong công tác giáo dục ý
thức pháp luật ATGT đường bộ trong đối tượng đoàn viên,
thanh niên nói chung và HS THPT nói riêng dựa vào cộng
đồng trên địa bàn Thành phố Tuy Hòa, tỉnh Phú Yên
Trong những năm qua, nhằm hạn chế tai nạn giao thông

nói chung và đoàn viên HS THPT nói riêng, lãnh đạo chính
quyền các cấp đã rất chú trọng và có nhiểu biện pháp đến
công tác đảm bảo ATGT, nhằm giáo giục, ngăn chặn, giảm
thiểu tai nạn giam thông về ba mặt. Vì vậy đã ban hành các
chủ trương, Nghị quyết, Chính sách, Kế hoạch về công tác
tuyên truyền để nâng cao ý thức chấp hành pháp luật. Theo
Luật GTĐB quy định “Các cơ quan quản lý Nhà nước về
giáo dục và đào tạo có trách nhiệm đưa pháp Luật GTĐB vào
chương trình giảng dạy trong nhà trường và các cơ sở giáo


dục khác phù hợp với từng ngành học, cấp học” [23]. Chỉ thị
Trung ương Đảng năm 2003 chỉ rõ: “Đưa chương trình giảng
dạy về an toàn giao thông thành chương trình chính thức của
các cấp học từ mầm non đến đại học" [2]. Chính phủ ban
hành Nghị quyết về một số giải pháp cấp bách nhằm kiềm
chế TNGT và UTGT”, giao cho Bộ GD&ĐT có trách nhiệm:
“Ban hành chương trình giáo dục trật tự an toàn giao thông
phù hợp trong nhà trường, tăng thời lượng giảng dạy
chính khóa, các hoạt động ngoại khóa về trật tự an toàn giao
thông. Thực hiện chương trình giảng dạy trật tự an toàn giao
thông mới từ niên học 2008-2009 ở tấc cả các cấp học” [9].
“Chỉ đạo Hiệu trưởng các trường phổ thông, các trường cao
đẳng, đại học, trung học chuyên nghiệp quản lý chặt chẽ học
sinh, sinh viên về chấp hành pháp luật trật tự an toàn giao
thông; thường xuyên nhắc nhở, đưa thông tin liên quan đến
trật tự an toàn giao thông vào nội dung sinh hoạt đầu tuần, lễ
chào cờ, sinh hoạt lớp, sinh hoạt Đoàn, Đội; quy định việc
đánh giá đạo đức đối với học sinh, sinh viên vi phạm pháp
luật trật tự an toàn giao thông. Từ ngày 01 tháng 09 năm

2007 kiên quyết xử lý nghiêm đối với học sinh, sinh viên chưa
đủ tuổi, không có giấy phép lái xe điều khiển mô tô, xe gắn


máy; Bộ GD-ĐT quy định trách nhiệm của hiệu trưởng các
trường không tổ chức thực hiện nghiêm túc những quy định
trên”. [3]. Theo Kế hoạch liên tịch giữa Bộ Giáo dục và Đào
tạo, Bộ Giao thông Vận tải, Bộ Công an, Trung ương Đoàn
TNCS Hồ Chí Minh và Đài Truyền hình Việt Nam“về tăng
cường công tác tuyên truyền, giáo dục, xử lý các vi phạm
pháp luật về trật tự ATGT cho học sinh, sinh viên” [7]. Bộ
Giáo dục và Đào tạo cũng đã ban hành “đề cương
tuyên truyền, phổ biến luật GTĐB cho học sinh, sinh viên
theo chủ đề năm học” [4]. Công văn của Bộ Giáo dục và Đào
tạo“về việc chấn chỉnh việc học sinh vi phạm quy định về
ATGT CTHSSV” triển khai một số nội dung: “Chỉ đạo các
trường trung học phổ thông yêu cầu học sinh ký cam
kết không điều khiển mô tô, xe gắn máy khi chưa đủ tuổi quy
định và chưa có giấy phép lái xe; đề nghị phụ huynh cùng lý
cam kết với nhà trường để bảo đảm thực hiện nghiêm túc quy
định của pháp luật và bảo đảm an toàn tính mạng cho học
sinh” [5]. Công văn của Bộ Giáo dục và Đào tạo về “Đẩy
mạnh công tác giáo dục ATGT trong trường học, nâng cao ý
thức tự giác chấp hành pháp luật cho học sinh, sinh viên
trong năm học 2011-2012”, [6].


Ngày 26/7/2017, Phó Thủ tướng Chính phủ Trương Hòa
Bình - Chủ tịch Ủy ban An toàn giao thông Quốc gia đã có chỉ
đạo các giải pháp đảm bảo TTATGT trong thời gian tới. Trong

đó, Chính phủ có yêu cầu Bộ GD&ĐT phối hợp Ban An toàn
giao thông quốc gia cùng xây dựng nội dung và ban hành bộ
tài liệu “Văn hóa giao thông” cho học sinh trung học cơ sở
trong quý III năm 2017, để triển khai từ năm học 2017-2018.
Đồng thời, Phó Thủ tướng cũng yêu cầu Bộ GD&ĐT có văn
bản chỉ đạo các Sở GD&ĐT “tăng cường thực hiện các biện
pháp nâng cao công tác tuyên truyền, giáo dục pháp luật
ATGT năm học 2017-2018”; nghiên cứu đưa Luật giao thông
đường bộ, “văn hóa giao thông” vào giảng dạy cấp học mầm
non và tiểu học... nhằm giúp trẻ có ý thức chấp hành tốt Luật
giao thông đường bộ...
Trong những năm gần đây, công tác tuyên truyền Luật
GTĐB và giáo dục ý thức pháp luật về ATGT được các cấp
chính quyền, đoàn thể các trường và địa phương quan tâm chỉ
đạo với nhiều hình thức khác nhau. Nhờ đó, ý thức chấp hành
pháp luật về ATGT của học sinh có chuyển biến tốt. Tuy
nhiên, vẫn còn một bộ phận học sinh chưa tự giác chấp hành
quy tắc giao thông hoặc tính tự giác chưa bền vững. Một vài


trường chưa quan tâm đến công tác này, chưa được thường
xuyên kiểm tra, cũng như việc phối hợp với phụ huynh học
sinh trong công tác này chưa được chặt chẽ. Do vậy, từ năm
2011 đến nay, cũng có nhiều công trình nghiên cứu xây dựng
các mô hình giải pháp để tăng cường tính hiệu quả của công
tác tuyên truyền, nâng cao ý thức pháp luật về ATGT cho đối
tượng đoàn viên HSSV thanh niên. Chẳng hạn như: Nguyễn
Như Chiến trong luận án tiến sĩ “Nghiên cứu hành vi chấp
hành Luật giao thông đường bộ của học sinh THCS khi tham
gia giao thông” [8]. Trong bài viết “Giáo dục ATGT đường

bộ cho học sinh, sinh viên - Thực trạng và giải pháp” của tác
giả Ngô Xuân Thắng trên trang điện tử [25]. Trần Sơn Hà,
“Tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật về trật tự, an
toàn giao thông đường bộ Việt Nam”, Luận án tiến sĩ Quản lý
Công, năm 2015 [14]. Về cơ bản các công trình đã nêu nhiều
giá trị khoa học bổ ích, tuy nhiên các công trình này vẫn còn
đề cập những nét chung, bình diện rộng, có thể giúp cho tôi
những hiểu biết căn bản về lý luận, còn trong thực tiễn cần
thiết phải có những công trình được tiếp tục nghiên cứu. Do
vậy, chúng tôi cho rằng đề tài mà chúng tôi đang nghiên cứu
đáp ứng mục tiêu đề ra. Bởi lẽ, các số liệu thu thập phân tích


được khảo sát tại một số trường THPT ở tại thành phố Tuy
Hòa (số lượng là 07).
Các công trình nghiên cứu ở nước ngoài có liên quan đến
trật tự, an toàn giao thông đường bộ Nghiên cứu của nhà khoa
học “Mikheyev Tatiana” thành viên Viện Hàn lâm khoa học
liên bang Nga (Khoa học tự nhiên) được đánh giá năm 2007,
tạm dịch tiêu đề: “Tổng hợp cấu trúc tham số của hệ thống
điều khiển cơ sở hạ tầng giao thông đường bộ”. [19].
Nghiên cứu của nhà khoa học “Golovko Vladimir
Vladimirovich” thành viên Viện Hàn lâm khoa học liên bang
Nga, đánh giá năm 2009, tạm dịch tiêu đề: “Hoạt động hành
chính pháp lý của cơ quan quản lý đường bộ”, Nghiên cứu
của nhà khoa học “Adil Aybek Nasirovich” thành viên Viện
Hàn lâm khoa học liên bang Nga, đánh giá năm 2011, tạm
dịch tiêu đề: “Về mặt lý thuyết, khuôn khổ pháp lý và thể chế
cải thiện Cảnh sát trật tự công cộng tại Cộng hòa
Kyrgyzstan”. [13].

Các công trình nghiên cứu ở trong nuớc có liên quan đến
quản lý trật tự, an toàn giao thông đường bộ như: “Bộ sách
“Khoa học Công an Việt Nam”, tập 2 về “Quản lý nhà nước


về an ninh quốc gia, trật tự an toàn xã hội”, Nhà xuất bản
Công an nhân dân, Hà Nội năm 2015 do Đại tướng, GS.TS.
Trần Đại Quang, Chủ tịch nước Cộng hòa xã hội Chủ nghĩa
Việt Nam và Trung tướng, GS.TS. Nguyễn Xuân Yêm, Giám
đốc Học viện Cảnh sát nhân dân làm Tổng chủ biên. [22].
Luận án tiến sĩ của Nguyễn Thị Thanh Thủy về đề tài: “Đổi
mới quản lý nhà nước về giao thông đô thị tại thành phố Hà
Nội trong thời kỳ hội nhập và phát triển”, chuyên ngành:
Quản lý hành chính công, thực hiện năm 2014 tại 9 Học viện
Hành chính quốc gia”. [26].
Các công trình nghiên cứu trong nước đưa ra những thực
trạng và những giải pháp trật tự ATGT như: Cuốn sách về
“Trật tự, an toàn giao thông đường bộ - Thực trạng và giải
pháp”, Nhà xuất bản Chính trị quốc gia, Hà Nội năm 2003
của các tác giả: TS. Trần Văn Luyện, Kỹ sư Trần Sơn, Cử
nhân Nguyễn Văn Chính [18]. Cuốn sách “Trật tự, an toàn
giao thông đường bộ trên địa bàn 5 thành phố trực thuộc
Trung ương - Thực trạng và giải pháp”, Nhà xuất bản Công
an nhân dân, Hà Nội năm 2014 của tập thể tác giả: Đại tá,
PGS,TS. Phạm Đình Xinh; Thượng tá, ThS. Phùng Xuân
Hào; Thiếu tá, TS. Lê Huy Trí; Đại úy, TS. Nguyễn Thành


Trung; Đại úy, ThS. Đặng Đức Minh; Trung úy, ThS. Nguyễn
Đức Khiêm; Trung úy, ThS. Nguyễn Thế Anh và cán bộ Trung

tâm Nghiên cứu ATGT, Học viện Cảnh sát nhân dân [30].
Luận án tiến sĩ của Nguyễn Ngọc Thạch về đề tài “Nghiên
cứu các giải pháp đồng bộ nhằm tăng cường an toàn giao
thông đường bộ ở Việt Nam” chuyên ngành tổ chức và quản
lý vận tải, thực hiện năm 2015 tại trường Đại học Giao thông
vận tải”. [24].
Ngoài ra, còn một số bài viết đăng trên các Tạp chí Quản
lý nhà nước như: Lý Huy Tuấn: “Quản lý nhà nước trong lĩnh
vực giao thông đô thị”, Tạp chí Quản lý nhà nước, số 3 2003; Nguyễn Thúy Anh: “Đổi mới quản lý nhà nước về giao
thông công cộng trong đô thị lớn ở nước ta”, Tạp chí Quản lý
nhà nước, số 5-2003, v.v..
Với những đề tài nghiên cứu trên, việc giáo dục ý thức
pháp luật ATGT đường bộ và tìm ra những biện pháp có hiệu
quả, khả thi và thiết thực để việc giáo dục ý thức pháp luật
ATGT đường bộ đi vào cuộc sống là một việc làm cần thiết và
cấp bách. Tuy nhiên, việc nghiên cứu về các vấn đề trên đối
với các trường học nói chung và các trường THPT nói riêng
còn khá mới mẻ.


- Các khái niệm cơ bản của đề tài
- Khái niệm giáo dục
Theo tác giả Nguyễn Văn Hộ cho rằng “giáo dục là quá
trình truyền đạt, tiếp thu kinh nghiệm lịch sử của các xã hội
loài người.” [15].
Mai Ngọc Liên định nghĩa “Giáo dục là sự truyền thụ và
lĩnh hội hệ thống kinh nghiệm xã hội giữa các thế hệ.” [17]
Tác giả Nguyễn Thị Tuyết Oanh định nghĩa: “Giáo dục
(theo nghĩa rộng) là quá trình toàn vẹn hình thành nhân cách,
được tổ chức một cách có mục đích và có kế hoạch, thông

qua các hoạt động và quan hệ giữa người giáo dục và người
được giáo dục, nhằm truyền đạt và chiếm lĩnh những kinh
nghiệm xã hội của loài người.
Giáo dục (theo nghĩa hẹp) là một bộ phận của quá trình
giáo dục tổng thể, là quá trình hình thành niềm tin, lý tưởng,
động cơ, tình cảm, thái độ, những nét tính cách, những hành
vi, thói quen cư xử đúng đắn trong xã hội, thuộc các lĩnh vực
đạo đức, lao động, tư tưởng chính trị, thẩm mỹ, vệ sinh…


Chức năng trội của giáo dục (theo nghĩa hẹp) là hình thành
phẩm chất đạo đức của con người.” [20]
- Khái niệm ý thức
Theo tác giả Nguyễn Quang Uẩn cho rằng: “Ý thức là
hình thức phản ánh tâm lý cao nhất chỉ có ở người, là quá
trình phản ánh bằng ngôn ngữ những gì con người đã tiếp thu
được trong quá trình quan hệ qua lại với thế giới khách
quan”. [28]
- Khái niệm Luật Giao thông đường bộ (GTĐB)
Luật GTĐB là một loại chuẩn mực pháp luật thuộc phạm
trù cách mạng xã hội, là văn bản pháp luật có giá trị cao, tạo
hành lang pháp lý đầy đủ cho công tác đảm bào ATGT đường
bộ ở nước ta.
Những năm gần đây, lĩnh vực GTĐB mới có các nghị định
của Chính phủ, Chỉ thị của Thủ tướng Chính phủ, các văn bản
quy phạm pháp luật của các ngành, việc triển khai chưa đồng
bộ, nhiều khi mang tính của giải pháp tình thế… Ngày nay
với xu thế hội nhập, toàn cầu hóa thì hoạt động GTĐB ở nước

ta cũng không ngoài quy luật đó và đang có sự phát triển hết
sức mạnh mẽ.
Từ thực tiễn trên nhằm nâng cao hiệu quả việc quản lý
nhà nước và đề cao ý thức tinh thần trách nhiệm của cơ quan,
tổ chức, cá nhân đảm bảo GTĐB thông suốt, trật tự, an toàn,
thuận lợi, phục vụ cho nhu cầu đi lại của người dân. Luật
GTĐB áp dụng đối với: “cơ quan, tổ chức, cá nhân hoạt
động, sinh sống trên lãnh thổ Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt
Nam. Trong trường hợp Điều ước Quốc tế mà nước Cộng hòa
xã hội chủ nghĩa Việt Nam ký kết hoặc tham gia có quy định
khác với Luật này thì áp dụng quy định của Điều ước quốc tế
đó” [23]. Và như vậy, Luật GTĐB cũng áp dụng đối với học
sinh THPT, trong đó có học sinh của 07 trường THPT của
Thành phố Tuy Hòa, tỉnh Phú Yên.
- Khái niệm ý thức pháp luật ATGT
Khái niệm ý thức pháp luật được các nhà nghiên cứu khoa
học nhìn nhận dưới nhiều phương diện lý luận, góc độ khác
nhau. Nhưng nhìn chung các khái niệm đều có những điểm
tương đồng nhất định về quan niệm, thái độ của chủ thể đối
với pháp luật nói chung và an toàn giao thông nói riêng. Các


nhà khoa học pháp lý của Đại học Quốc gia Hà Nội thống
nhất theo quan niệm ý thức pháp luật là một hình thái của ý
thức xã hội dưới dạng chung nhất là “ý thức pháp luật là tổng
thể những tư tưởng, học thuyết, quan điểm, thái độ, tình cảm,
sự đánh giá của con người về pháp luật trên các phương
diện, tiêu chí cơ bản như về sự cần thiết hay không cần thiết,
về vai trò, chức năng của pháp luật về tính công bằng hay
không công bằng, đúng đắn hay không đúng đắn của các quy

định pháp luật hiện hành, pháp luật đã qua trong quá khứ,
pháp luật cần phải có về tính hợp pháp hay không hợp pháp
trong hành vi của các cá nhân, nhà nước, các tổ chức xã
hội”. Trong văn kiện của Đảng Cộng sản Việt Nam “ý thức
pháp luật là một dạng nhận thức tổng hợp của con người bao
gồm hai nhóm: trí tuệ về pháp luật và ý chí pháp luật. Có ý
thức pháp luật của công dân, ý thức pháp luật đúng đắn,
trong sáng của các chủ thể nêu trên là một trong những yếu
tố góp phần tạo nên môi trường pháp lý an toàn, lành mạnh,
là biện pháp cơ bản để tăng cường kỷ cương pháp chế của
đất nước đề phòng chống có hiệu quả các biểu hiện tiêu cực
trong xã hội”. Từ những quan điểm trên, chúng tôi kết luận
rằng “ý thức pháp luật là tổng hợp những biểu hiện của con


người về tri thức pháp luật thông qua hệ thống các quan
điểm, tư tưởng; là thái độ của con người đối với pháp luật và
thực tiễn thực hiện, áp dụng pháp luật thông qua xử sự của
con người”.
Trong đời sống xã hội pháp luật giữ vai trò đặc biệt quan
trọng, đó là phương tiện không thể thiếu để đảm bảo sự tồn tại
và phát triển của xã hội. Pháp luật vừa là phương tiện để Nhà
nước quản lí xã hội, vừa là phương tiện để công dân thực
hiện, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của bản thân. Việc
hình thành ý thức chấp hành pháp luật nói chung và ý thức
chấp hành pháp Luật ATGT nói riêng đối với mỗi người đều
bắt đầu từ những nhận thức ban đầu do quan sát, tiếp xúc,
cùng với sự GD dần dần hình thành.
Ý thức chấp hành và thực hiện pháp luật của người tham
gia giao thông có tác động tích cực lên chủ thể có hoạt động

ngăn chặn, phòng ngừa và kiềm chế các TNGT xảy ra. Từ đó,
tạo điều kiện để hoạt động giao thông được trật tự, an toàn và
thông suốt. Ý thức chấp hành pháp luật về an toàn GTĐB nói
riêng và pháp luật nói chung góp phần tạo sự chuyển biến tích
cực về tình hình TTATGT.


- Khái niệm đoàn viên Đoàn TNCS Hồ Chí Minh
Theo Điều lệ Đoàn TNCS Hồ Chí Minh khóa X, nhiệm
kỳ 2017 - 2022, Đoàn viên Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ
Chí Minh là “thanh niên Việt Nam tiên tiến, phấn đấu vì lý
tưởng của Đảng Cộng sản Việt Nam và Chủ tịch Hồ Chí
Minh, có tinh thần yêu nước, tự cường dân tộc; có lối sống
lành mạnh, cần kiệm, trung thực; tích cực, gương mẫu trong
học tập, lao động, hoạt động xã hội và bảo vệ Tổ Quốc, gắn
bó mật thiết với thanh niên; chấp hành nghiêm chỉnh pháp
luật của Nhà nước và Điều lệ Đoàn.
Thanh niên Việt Nam tuổi từ 16 đến 30, tích cực học tập,
lao động và bảo vệ Tổ quốc, được tìm hiểu về Đoàn và tán
thành Điều lệ Đoàn, tự nguyện hoạt động trong một tổ chức
cơ sở của Đoàn, có lý lịch rõ ràng đều được xét kết nạp vào
Đoàn” [12].
- Khái niệm tổ chức Đoàn TNCS Hồ Chí Minh
Theo Điều lệ Đoàn TNCS Hồ Chí Minh khóa X, nhiệm
kỳ 2017 - 2022,