(Luận văn thạc sĩ) Thực hiện chính sách đào tạo nghề cho thanh niên từ thực tiễn huyện Thăng Bình, tỉnh Quảng Nam

VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI

NGUYỄN CAO CƯỜNG

THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH ĐÀO TẠO NGHỀ
CHO THANH NIÊN TỪ THỰC TIỄN HUYỆN
THĂNG BÌNH, TỈNH QUẢNG NAM

LUẬN VĂN THẠC SĨ CHÍNH SÁCH CÔNG

HÀ NỘI, năm 2019


VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI

NGUYỄN CAO CƯỜNG

THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH ĐÀO TẠO NGHỀ
CHO THANH NIÊN TỪ THỰC TIỄN HUYỆN
THĂNG BÌNH, TỈNH QUẢNG NAM

Chuyên ngành : Chính sách công
Mã số

: 8 34 04 02

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:
TS. ĐỖ THỊ KIM ĐỊNH

HÀ NỘI, năm 2019


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan rằng:
+ Số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn là hoàn toàn trung thực
và chưa được sử dụng hoặc công bố trong bất kỳ công trình nào khác.
+ Mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện luận văn đã được cảm ơn và
các thông tin trích dẫn trong luận văn đều được chỉ rõ nguồn gốc.
Tác giả luận văn

Nguyễn Cao Cường


MỤC LỤC
MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1
CHƯƠNG 1. NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ THỰC HIỆN CHÍNH
SÁCH ĐÀO TẠO NGHỀ CHO THANH NIÊN .......................................... 7
1.1. Khái niệm, đặc điểm, vai trò của thực hiện chính sách đào tạo nghề cho
thanh niên .......................................................................................................... 7
1.2. Nội dung của thực hiện chính sách đào tạo nghề cho thanh niên ............ 14
1.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến thực hiện chính sách đào tạo nghề cho thanh
niên .................................................................................................................. 20
CHƯƠNG 2. THỰC TRẠNG THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH ĐÀO TẠO
NGHỀ CHO THANH NIÊN TỪ THỰC TIỄN HUYỆN THĂNG BÌNH,
TỈNH QUẢNG NAM .................................................................................... 29
2.1. Khái quát về điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội của huyện Thăng Bình,
tỉnh Quảng Nam .............................................................................................. 29
2.2. Thực trạng thực hiện chính sách đào tạo nghề cho thanh niên từ thực tiễn
huyện Thăng Bình, tỉnh Quảng Nam .............................................................. 33

2.3. Đánh giá chung về thực hiện chính sách đào tạo nghề cho thanh niên tại
huyện Thăng Bình, tỉnh Quảng Nam .............................................................. 40
CHƯƠNG 3. MỘT SỐ GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ THỰC
HIỆN CHÍNH SÁCH ĐÀO TẠO NGHỀ CHO THANH NIÊN NÔNG
THÔN TẠI HUYỆN THĂNG BÌNH, TỈNH QUẢNG NAM ................... 53
3.1. Mục tiêu và định hướng đào tạo nghề ...................................................... 53
3.2. Một số giải pháp nâng cao hiệu quả thực hiện chính sách đào tạo nghề
cho lao động thanh niên tại huyện Thăng Bình, tỉnh Quảng Nam.................. 58
KẾT LUẬN .................................................................................................... 72
TÀI LIỆU THAM KHẢO


DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT
ĐVTN:

Đoàn viên thanh niên

HĐND:

Hội đồng nhân dân

MTQG:

Mục tiêu Quốc gia

PGS.TS:

Phó giáo sư, tiến sĩ

ThS:

Thạc sĩ

TDTT:

Thể dục thể thao

THCS:

Trung học cơ sở

THPT:

Trung học phổ thông

TNCS:

Thanh niên cộng sản

TNHH:

Trách nhiệm hữu hạn

UBH LHTN:

Ủy ban Hội Liên hiệp thanh niên

UBMTTQVN:

Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam

UBND:

Ủy ban nhân dân


DANH MỤC CÁC BẢNG
Số hiệu

Tên bảng

bảng
2.1

Đặc điểm giới tính, độ tuổi thanh niên huyện Thăng
Bình

Trang

32

2.2

Số lượng thanh niên nông thôn được đào tạo nghề

44

2.3

Số học sinh THPT được định hướng nghề nghiệp

45


MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Thanh niên là lực lượng quan trọng góp phần đáng kể trong việc tạo ra
của cải vật chất cho gia đình và xã hội; là lực lượng xung kích trong xây dựng
và bảo vệ Tổ quốc.
Nhận thức được tầm quan trọng của thanh niên đối với sự phát triển của
đất nước, trong thời gian qua, Đảng và Nhà nước ta luôn coi công tác đào tạo
nghề cho thanh niên là nhiệm vụ quan trọng và đã ban hành nhiều chính sách
nhằm sử dụng hiệu quả nguồn nhân lực của đất nước, thúc đẩy tăng trưởng
kinh tế, đáp ứng nguyện vọng về học nghề của thanh niên, gia đình cũng như
toàn xã hội. Trong quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, thanh
niên được đào tạo có trình độ và tay nghề ngày càng cao, được trau dồi các kỹ
năng nghề nghiệp, không ngừng vươn lên đáp ứng nhu cầu của quá trình đổi
mới.
Trong những năm qua, dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo của các cấp ủy Đảng,
chính quyền, sự tham gia phối hợp của Mặt trận và các đoàn thể từ huyện đến
cơ sở, công tác đào tạo nghề, giải quyết việc làm cho thanh niên trên địa bàn
huyện Thăng Bình, tỉnh Quảng Nam đã đạt được những kết quả tích cực. Việc
tuyên truyền các chủ trương, chính sách về đào tạo nghề, giải quyết việc làm
được đẩy mạnh; xây dựng và triển khai hiệu quả các chương trình, kế hoạch
đào tạo nghề, giải quyết việc làm, góp phần nâng cao chất lượng nguồn nhân
lực, đáp ứng yêu cầu của quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông nghiệp
nông thôn; đồng thời giúp thanh niên có việc làm ổn định, cải thiện đời sống,
tăng thu nhập, giảm nghèo bền vững và hoàn thành các tiêu chí của chương
trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới.
Bên cạnh những kết quả đạt được, công tác đào tạo nghề, giải quyết

1


việc làm cho thanh niên ở huyện vẫn còn những hạn chế, khuyết điểm như:
Chất lượng và hiệu quả của công tác đào tạo nghề chưa cao; đào tạo nghề
nhưng chưa thật sự gắn với giải quyết việc làm và nhu cầu của thị trường lao
động; việc lồng ghép kế hoạch đào tạo nghề với chương trình giải quyết việc
làm, giảm nghèo hiệu quả chưa cao; công tác đào tạo nghề thiếu định hướng
dài hạn. Thanh niên còn thụ động, trông chờ vào cơ chế hỗ trợ, trợ giúp từ
phía nhà nước nên nhiều người đã qua đào tạo nghề vẫn không tìm được việc
làm; một bộ phận thanh niên chưa ý thức được sự cần thiết của việc học nghề.
Bên cạnh đó, trình độ học vấn, tay nghề, ý thức kỷ luật, tác phong lao động
còn hạn chế, không đáp ứng yêu cầu của các nhà tuyển dụng tại địa phương,
một số cơ quan, ban, ngành, đoàn thể, địa phương chưa thực sự quan tâm
đúng mức đến công tác đào tạo nghề, nên chất lượng hoạt động chưa đáp ứng
được nhu cầu thực tế của địa phương.
Xuất phát từ thực tiễn đó, nhằm đánh giá kết quả của việc thực hiện
chính sách đào tạo nghề cho thanh niên hiện nay, từ đó kiến nghị những giải
pháp nhằm nâng cao chất lượng đào tạo nghề cho thanh niên huyện Thăng
Bình, tỉnh Quảng Nam, tôi chọn đề tài “Thực hiện chính sách đào tạo nghề
cho thanh niên từ thực tiễn huyện Thăng Bình, tỉnh Quảng Nam” làm luận
văn tốt nghiệp thạc sĩ ngành Chính sách công.
2. Tình hình nghiên cứu của đề tài
Đào tạo nghề và tạo việc làm luôn là những nội dung quan trọng, có
tầm ảnh hưởng lớn đến quá trình phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Qua
tìm hiểu, có thể thấy những vấn đề liên quan đến việc làm, giải quyết việc làm
nói chung và chính sách đào tạo nghề cho thanh niên nói riêng là một đề tài
được rất nhiều tác giả quan tâm và nghiên cứu ở nhiều khía cạnh, góc độ khác
nhau. Có thể nhắc đến một số công trình nghiên cứu, bài viết có liên quan đến

đề tài như sau:

2


- PGS.TS. Nguyễn Hữu Hải và ThS. Lê Văn Hòa đồng chủ biên (2013),
Đại cương về chính sách công, Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia. Nội dung
cuốn sách góp phần trang bị kiến thức cơ bản về phân tích chính sách công,
trang bị phương pháp tư duy và cách tiếp cận giải quyết những “vấn đề công”,
giúp cán bộ, công chức, viên chức đang làm việc ở các cơ quan nhà nước, các
nhà nghiên cứu về chính sách công nhận thức đúng vai trò của phân tích chính
sách công, từ đó nỗ lực tìm kiếm các công cụ, phương pháp phân tích chính
sách công ngày càng hiệu quả.
- Phan Thị Thúy Linh, Luận văn: Các giải pháp đào tạo nghề và tạo
việc làm cho thanh niên tại thành phố Đà Nẵng, năm 2011. Tác giả đã làm rõ
một số vấn đề về lý luận và thực tiễn của công tác đào tạo nghề và tạo việc
làm, phân tích thực trạng đào tạo nghề và công tác tạo việc làm cho thanh
niên ở thành phố Đà Nẵng trong thời gian qua, đề xuất giải pháp đào tạo nghề
và tạo việc làm cho thanh niên ở thành phố Đà Nẵng đến giai đoạn 2020.
- Phan Nguyên Thái, Nguyễn Văn Buồm, Vấn đề giải quyết việc làm
cho thanh niên hiện nay (Tạp chí Quản lý nhà nước, Học viện hành chính
quốc gia, 2007). Tác giả đã nêu khái quát về tình hình lao động, nghề nghiệp
của thanh niên hiện nay, đưa ra những vấn đề về việc làm của thanh niên và
các giải pháp giải quyết việc làm cho thanh niên.
- Đặng Cảnh Khanh, Phạm Bằng, Một số vấn đề về lao động và việc
làm của thanh niên hiện nay, Viện Nghiên cứu Thanh niên (Bài viết trên
Website Bộ Lao động – Thường bình và xã hội, 2012). Tác giả đưa ra những
nhận định về thanh niên trong cơ cấu lao động, việc làm hiện nay; về xu
hướng lựa chọn nghề nghiệp của thanh niên; đánh giá về hiệu quả của việc
nâng cao chất lượng lao động trẻ, giải quyết việc làm, tăng thu nhập và cải

thiện đời sống cho thanh niên.
Có thể thấy, những công trình nghiên cứu và bài viết nêu trên đã tiếp

3


cận nghiên cứu vấn đề đào tạo nghề, tác động của quá trình công nghiệp hóa,
hiện đại hóa, quá trình hội nhập kinh tế quốc tế đến người lao động nói chung
và đến vấn đề đào tạo nghề, việc làm cho thanh niên nói riêng ở nhiều khía
cạnh, góc độ, ở nhiều địa phương, nhiều lĩnh vực khác nhau, từ đó mở ra
nhiều hướng nghiên cứu mới. Tuy nhiên, cho đến thời điểm hiện tại, vẫn chưa
có công trình, đề tài nghiên cứu nào đã công bố, nghiên cứu về vấn đề đào tạo
nghề cho thanh niên trên địa bàn huyện Thăng Bình, tỉnh Quảng Nam.
Tiếp thu những tinh hoa, thành quả của các công trình khoa học như đã
tìm hiểu, đồng thời kết hợp với hoạt động thực tiễn của bản thân trên lĩnh vực
công tác thanh niên và quá trình khảo sát, nghiên cứu thực tế về lao động
thanh niên ở địa phương, từ đó kiến nghị, đề ra những giải pháp nâng cao hiệu
quả công tác quản lý nhà nước về đào tạo nghề cho thanh niên ở huyện Thăng
Bình, tỉnh Quảng Nam trong những năm tiếp theo.
3. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu của luận văn
3.1. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở làm rõ những vấn đề lý luận về chính sách đào tạo nghề cho
thanh niên; phân tích, đánh giá thực trạng thực hiện chính sách đào tạo nghề
cho thanh niên từ thực tiễn huyện Thăng Bình, tỉnh Quảng Nam, từ đó đề xuất
các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả thực hiện chính sách đào tạo nghề cho
thanh niên tại huyện Thăng Bình, tỉnh Quảng Nam trong thời gian tới.
3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Làm sáng tỏ khái niệm, đặc điểm, vai trò và nội dung cũng như các
yếu tố ảnh hưởng đến thực hiện chính sách đào tạo nghề cho thanh niên.
- Phân tích, đánh giá thực trạng thực hiện chính sách đào tạo nghề cho

thanh niên từ thực tiễn huyện Thăng Bình, tỉnh Quảng Nam; phân tích làm
sáng tỏ những kết quả đạt được và hạn chế, nguyên nhân.
- Phân tích mục tiêu, định hướng và đề xuất các giải pháp nhằm nâng

4


cao hiệu quả thực hiện chính sách đào tạo nghề cho thanh niện tại huyện
Thăng Bình, tỉnh Quảng Nam.
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận văn
4.1. Đối tượng nghiên cứu
Chính sách về đào tạo nghề cho thanh niên tại huyện Thăng Bình, tỉnh
Quảng Nam.
4.2. Phạm vi nghiên cứu
* Về không gian: Trên địa bàn huyện Thăng Bình, tỉnh Quảng Nam.
* Về thời gian: Nguồn số liệu sử dụng được thu thập trong giai đoạn
2014 - 2018 và dự báo đến năm 2025.
5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu
5.1. Phương pháp luận
Luận văn được nghiên cứu dựa trên phương pháp luận của chủ nghĩa
Mác-Lênin; tư tưởng Hồ Chí Minh, các quan điểm, chủ trương của Đảng,
chính sách, pháp luật của Nhà nước về đào tạo nghề và việc làm cho thanh
niên.
5.2. Phương pháp nghiên cứu
Luận văn sử dụng các phương pháp nghiên cứu cụ thể như: thu thập
thông tin, thống kê, so sánh, phân tích, khảo nghiệm thực tiễn, tổng hợp…
6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn
6.1. Ý nghĩa lý luận
Luận văn bổ sung, làm rõ thêm một số vấn đề lý luận về chính sách đào
tạo nghề cho thanh niên.

6.2. Ý nghĩa thực tiễn
Kết quả nghiên cứu của đề tài góp phần cung cấp thêm luận cứ khoa
học làm cơ sở cho việc xây dựng chủ trương, chính sách; hoạch định các
chương trình, dự án, quản lý, chỉ đạo giải quyết việc làm cho người lao động

5


nói chung, lao động là thanh niên nói riêng ở huyện Thăng Bình, tỉnh Quảng
Nam. Đồng thời, đề tài cũng có thể sử dụng làm tài liệu tham khảo trong hoạt
động thực tiễn để vận dụng, điều chỉnh chính sách và tổ chức thực hiện chính
sách đào tạo nghề cho thanh niên nói chung và thanh niên ở huyện Thăng
Bình, tỉnh Quảng Nam nói riêng.
7. Kết cấu của luận văn
Ngoài phần mở đầu, mục lục, phụ lục, kết luận, danh mục tài liệu tham
khảo, luận văn được kết cấu gồm 3 chương:
Chương 1: Những vấn đề lý luận về thực hiện chính sách đào tạo nghề
cho thanh niên.
Chương 2: Thực trạng thực hiện chính sách đào tạo nghề cho thanh
niên từ thực tiễn huyện Thăng Bình, tỉnh Quảng Nam.
Chương 3: Một số giải pháp nâng cao hiệu quả thực hiện chính sách
đào tạo nghề cho thanh niên tại huyện Thăng Bình, tỉnh Quảng Nam.

6


CHƯƠNG 1
NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH ĐÀO
TẠO NGHỀ CHO THANH NIÊN
1.1. Khái niệm, đặc điểm, vai trò của thực hiện chính sách đào tạo

nghề cho thanh niên
1.1.1. Một số khái niệm cơ bản
1.1.1.1. Khái niệm đào tạo nghề cho thanh niên
* Khái niệm thanh niên:
- Thanh niên là một khái niệm được sử dụng với nhiều cách hiểu khác
nhau. Có khi thanh niên dùng để chỉ một con người cụ thể, có khi lại được
dùng để chỉ tính cách, phong cách trẻ trung của một người nào đó, có khi lại
dùng để chỉ cả một lớp người trẻ tuổi.
- Thanh niên còn là đối tượng được nghiên cứu nhiều của các ngành
khoa học, tuỳ theo góc độ tiếp cận của mỗi ngành để đưa ra các định nghĩa
khác nhau về thanh niên. Về mặt sinh học, thanh niên là một giai đoạn phát
triển trong cuộc đời con người. Các nhà tâm lý học lại cho rằng thanh niên là
yếu tố cơ bản để phân biệt với các lứa tuổi khác. Từ góc độ xã hội học, thanh
niên lại được nhìn nhận là một giai đoạn xã hội hoá - thời kỳ kết thúc của tuổi
thơ phụ thuộc chuyển sang xác lập vai trò cá nhân qua các hoạt động độc lập
với tư cách đầy đủ của một công dân, là một trong các chủ thể của các quan
hệ xã hội. Các nhà kinh tế học lại nhấn mạnh thanh niên với góc độ là một lực
lượng xã hội hùng hậu, là nguồn lực bổ sung cho đội ngũ những người lao
động trên các lĩnh vực sản xuất v.v…
- Như vậy, mỗi ngành khoa học, tuỳ theo góc độ nghiên cứu của mình,
đã nhấn mạnh khía cạnh cá thể, sinh học hoặc nhấn mạnh khía cạnh tập thể,
xã hội của khái niệm thanh niên.

7


- Về mặt xã hội, thanh niên là một bộ phận đông đảo trong dân cư,
những người trong độ tuổi thanh niên. Tại Điều 1, Luật Thanh niên nêu rõ
thanh niên là công dân Việt Nam từ đủ mười sáu tuổi đến ba mươi tuổi. Đặc
điểm về cơ cấu xã hội của thanh niên là “họ là một bộ phận của tất cả các giai

cấp, các tầng lớp xã hội, các dân tôc, tôn giáo…Vì thế, thanh niên là một
nhóm nhân khẩu - xã hội, nhưng là một nhóm nhân khẩu - xã hội đặc thù”. Có
thể nêu ra một số đặc điểm của thanh niên, cụ thể như sau:
- So với lứa tuổi thiếu niên, ở thanh niên có sự biến đổi nhanh về tâm
lý. Đặc điểm nổi rõ trong tâm lý lứa tuổi thanh niên là khả năng phân tích, suy
luận, ưa thích cái mới, thích công bằng, có khả năng sáng tạo, mong muốn
được tin cậy và có nhu cầu được khẳng định mình…đặc điểm tâm lý này làm
cho thanh niên trở thành lớp người nhạy bén, năng động, không chấp nhận sự
trì trệ, bảo thủ, sẵn sàng đấu tranh cho cái mới. Song nó có thể dẫn đến những
hành động quá khích, phiêu lưu nếu không được hướng dẫn đúng đắn.
- Văn minh xã hội ngày càng phát triển, theo đó trình độ học vấn, năng
lực trí tuệ của thanh niên ngày càng được nâng cao hơn so với lớp thanh niên
trước đây. Thanh niên là lớp người sung sức nhất, có khả năng chịu đựng khó
khăn, vất vả.
- Là lớp người đang phát triển nhanh chóng để trưởng thành, nhưng sự
trưởng thành về mặt sinh học của thanh niên thường nhanh hơn so với sự
trưởng thành về mặt xã hội. Do đó, đòi hỏi sự quan tâm thường xuyên của
Đảng và Nhà nước, gia đình và toàn xã hội để tạo điều kiện cho thanh niên
được phát triển toàn diện.
- Là lứa tuổi sống có lý tưởng, có hoài bão, nhiều ước mơ.
* Khái niệm đào tạo nghề
Theo tài liệu của Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội: “Đào tạo nghề
là hoạt động nhằm trang bị cho người lao động những kiến thức, kĩ năng và

8


thái độ lao động cần thiết để người lao động sau khi hoàn thành khoá học có
được một nghề trong xã hội”.
Theo giáo trình Kinh tế nguồn nhân lực của Trường Đại học Kinh tế Quốc

dân: “Đào tạo nguồn nhân lực là quá trình truyền đạt và lĩnh hội những kiến
thức và kỹ năng cầm thiết để người được đào tạo có thể thực hiện được các công
việc, chuyên môn hoặc một nghề nào đó trong tương lai...” [37, tr.91].
Như vậy, khái niệm này trang bị những kiến thức kĩ năng cơ bản và đề
cập đến thái độ lao động cơ bản. Điều này thể hiện tính nhân văn, tinh thần xã
hội chủ nghĩa, đề cao người lao động ngay trong quan niệm về lao động chứ
không chỉ coi lao động là một nguồn “Vốn nhân lực”, coi công nhân như cái
máy sản xuất. Thể hiện sự đầy đủ hơn về vấn đề tinh thần và kỉ luật lao động một yêu cầu vô cùng quan trọng trong hoạt động sản xuất vơí công nghệ và kĩ
thuật tiên tiến hiện nay.
Còn có thể hiểu, đào tạo nghề là quá trình tác động có mục đích, có tổ
chức đến đối tượng học nghề, từ đó hình thành và phát triển một cách có hệ
thống những kiến thức, kỹ năng và thái độ nghề nghiệp cần thiết nhằm đáp
ứng nhu cầu quốc gia, nhu cầu doanh nghiệp và nhu cầu bản thân người học
nghề.
* Khái niệm đào tạo nghề cho thanh niên
Đào tạo nghề cho thanh niên là một quá trình tạo ra môi trường, chỗ
làm việc và đối tượng đào tạo lao động là thanh niên cho phù hợp với chỗ làm
việc, đảm bảo nhu cầu của cả người sử dụng lao động và lao động thanh niên,
cũng như đáp ứng mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.
Với khái niệm trên, đào tạo nghề không chỉ là nhiệm vụ, chức năng của
Nhà nước mà còn là trách nhiệm của xã hội, của các cơ quan doanh nghiệp và
ngay bản thân người lao động với nhiều biện pháp, trong đó
+ Là quá trình đào tạo cho lao động thanh niên có kỹ năng phù hợp với

9


nhu cầu của thị trường lao động.
+ Là các biện pháp mang tính hỗ trợ cho thanh niên tự tạo ra việc làm
cho mình, từ đó mang lại lợi ích cho bản thân, gia đình và xã hội.

1.1.1.2. Khái niệm chính sách:
Theo Từ điển tiếng Việt do Nhà xuất bản Đà Nẵng và Trung tâm Từ
điển học ấn hành năm 1997, Hoàng Phê chủ biên, trang 157. “chính
sách” được hiểu là “sách lược và kế hoạch cụ thể nhằm đạt một mục đích
nhất định, dựa vào đường lối chính trị chung và tình hình thực tế mà đề ra
chính sách…”. Có thể hiểu: Chính sách là chương trình hành động được các
nhà lãnh đạo, nhà quản lý đưa ra nhằm giải quyết vấn đề nào đó trong thẩm
quyền của họ. Cũng đã có nhiều định nghĩa về chính sách khác nhau, như sau:
- Chính sách là một chuỗi (tập hợp) những hành động có mục đích
nhằm giải quyết một vấn đề (Anderson 1984);
- Chính sách là một công việc được thực hiện liên tục, bởi những nhóm
hoạch định, nhằm sử dụng các thể chế công để kết nối, phối hợp và biểu đạt
giá trị họ theo đuổi (Considine 1994);
Nhận định chung nhất: Chính sách là một hệ thống nguyên tắc có chủ ý
hướng dẫn các quyết định và đạt được các kết quả hợp lý. Một chính sách là
một tuyên bố về ý định, và được thực hiện như một thủ tục hoặc giao thức.
Các chính sách thường được cơ quan quản trị thông qua trong một tổ chức.
Chính sách có thể hỗ trợ cả việc đưa ra quyết định chủ quan và khách quan.
Các chính sách hỗ trợ trong việc ra quyết định chủ quan thường hỗ trợ quản lý
cấp cao với các quyết định phải dựa trên thành tích tương đối của một số yếu
tố và do đó thường khó kiểm tra khách quan. Các chính sách tương phản để
hỗ trợ việc ra quyết định khách quan thường hoạt động trong tự nhiên và có
thể được kiểm tra khách quan. Thuật ngữ này có thể áp dụng cho chính phủ,
các tổ chức và nhóm tư nhân, cũng như các cá nhân. Các lệnh điều hành của

10


chủ tịch nước, chính sách quyền riêng tư của công ty và các quy tắc của quốc
hội về trật tự là các ví dụ về chính sách. Chính sách khác với các quy tắc hoặc

luật pháp. Mặc dù luật pháp có thể buộc hoặc cấm hành vi chính sách chỉ
hướng dẫn hành động đối với những hành vi có nhiều khả năng đạt được kết
quả mong muốn nhất.
1.1.1.3. Khái niệm chính sách đào tạo nghề cho thanh niên
Chính sách đào tạo nghề cho thanh niên là mục tiêu, các giải pháp mà
Nhà nước đề ra nhằm tạo sự đảm bảo quyền, lợi ích cho thanh niên từ đó nâng
cao chất lượng nguồn nhân lực, thực hiện việc chuyển đổi cơ cấu việc làm
góp phần phát triển kinh tế đất nước.
Đào tạo nghề và tạo việc làm luôn là những nội dung quan trọng, có
tầm ảnh hưởng lớn đến quá trình phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.
Chính vì thế, Đảng và Nhà nước ta luôn xem công tác đào tạo nghề cho thanh
niên là một nhiệm vụ trọng tâm để sử dụng một cách hiệu quả nhất nguồn
nhân lực của đất nước, từ đó làm cho kinh tế tăng trưởng mạnh, đáp ứng được
nhu cầu về học nghề của thanh niên, gia đình, và xã hội. Công tác đào tạo
nghề và việc làm cho thanh niên cần có nhiều hình thức tổ chức khác nhau,
phù hợp cho các nhóm đối tượng bởi thanh niên có những đặc thù riêng.
1.1.2. Đặc điểm của chính sách đào tạo nghề cho thanh niên
Chính sách đào tạo nghề cho thanh niên bảo đảm việc làm để thanh
niên tham gia vào hoạt động kinh tế, gắn kết thanh niên vào các lĩnh vực sản
xuất, dịch vụ, từ đó thanh niên có những khoản thu nhập thiết yếu để tái sản
xuất sức lao động của chính họ, đồng thời nuôi sống gia đình. Tạo ra nhiều
việc sẽ giúp thanh niên dễ dàng chọn lựa được công việc phù hợp với mình,
từ đó giúp năng suất cao cũng như nhận được nguồn thu nhập lớn hơn.
Thanh niên được tham gia chương trình đào tạo nghề của Chính phủ
ban hành. Các đối tượng chính sách, người nghèo, người có công với cách

11


mạng, hộ có thu nhập tối đa bằng 150% thu nhập của hộ nghèo, người tàn tật,

người dân tộc thiểu số, người bị thu hồi đất canh tác sẽ được ưu tiên dạy
nghề. Đào tạo nghề phải gắn liền với giải quyết việc làm sau khi đối tượng
học nghề hoàn thành khóa đào tạo.
Nguồn kinh phí được sử dụng để hỗ trợ cho công tác đào tạo nghề được
cấp từ nguồn ngân sách của trung ương, từ địa phương, từ doanh nghiệp.
Trong đó, ngân sách trung ương đảm bảo kinh phí để thực hiện chính sách hỗ
trợ thanh niên học nghề, hoạt động đào tạo. Đào tạo nghề nhằm từng bước
xóa bỏ sự khác biệt giữa khu vực thành thị và nông thôn, giữa lao động trí óc
và lao động chân tay.
1.1.3. Vai trò của chính sách đào tạo nghề cho thanh niên
Đảng ta xác định thanh niên giữ một vị trí quan trọng, là trung tâm
trong chiến lược nhằm phát huy tối đa nhân tố và nguồn lực con người. Chăm
lo bồi dưỡng, đào tạo thanh niên luôn được Đảng và nhà nước xác định là
nhiệm vụ trọng tâm. Trong công tác thanh niên, công tác giáo dục chính trị, tư
tưởng, đạo đức, lối sống luôn được quan tâm, bên cạnh đó việc đào tạo, bồi
dưỡng về tri thức, chuyên môn, nghiệp vụ, tay nghề, tạo việc làm cho thanh
niên luôn là nhiệm vụ rất quan trọng. Bởi lẽ có việc làm ổn định sẽ mang lại
thu nhập cho thanh niên, đảm bảo đời sống cho thanh niên, là điều kiện cần
thiết để thanh niên có điều kiện tiếp tục học tập, rèn luyện, phấn đấu, vươn
lên, cống hiến và trưởng thành.
Thực trạng hiện nay tình trạng thanh niên thất nghiệp, thiếu việc làm,
việc làm không ổn định đang diễn ra ngày càng phổ biến trong thanh niên.
Chính vì vậy càng yêu cầu Nhà nước cần phải sớm thể chế hóa đường lối của
Đảng về công tác thanh niên thành các cơ chế, chính sách cụ thể, phù hợp với
đặc điểm tình hình thanh niên hiện nay, đặc biệt là trong lĩnh vực đào tạo
nghề và giải quyết việc làm cho thanh niên.

12

Ngoài ra, nhằm đáp ứng tốt nhất nguồn nhân lực cho xã hội, Nhà nước
quản lý các chương trình, nội dung đào tạo, đồng thời khuyến khích các cơ sở
đào tạo nghề cần phải chuẩn hoá các chương trình đào tạo, nâng tầm ngang
tiêu chuẩn của quốc tế, để việc hội nhập trong khu vực và trên toàn thế giới
được thuận lợi, đáp ứng tốt nhu cầu việc làm tại các nước khác. Việc đào tạo
nghề, giải quyết việc làm cho thanh niên hiện nay còn có ý nghĩa quan trọng
để định ra nội dung và đặc điểm đào tạo. Nếu việc đào tạo nghề cho thanh
niên mà không đáp ứng được nhu cầu thực tế, không nắm bắt được nhu cầu
theo từng vùng, miền, từng địa phương có nghĩa là sẽ không đáp ứng được
nhu cầu giải quyết việc làm cho từng vùng, miền, từng địa phương cũng như
các doanh nghiệp. Chính vì vậy việc xác định cơ cấu đào tạo nghề hợp lý sẽ
giúp tránh khỏi sự mất cân bằng giữa cung - cầu về lao động trên thị trường,
tránh tình trạng lãng phí nguồn lực của xã hội. Đồng thời, qua các hình thức
đào tạo nghề tập trung phù hợp cho từng đối tượng lao động có thể đáp ứng
được yêu cầu của sản xuất - kinh doanh và làm việc tại từng địa phương; từng
vùng, miền, đồng thời giúp cho thanh niên tự định hướng được nghề nghiệp,
việc làm và chủ động tìm kiếm việc làm phù hợp cho bản thân thanh niên.
Thực trạng hiện nay trong công tác triển khai chính sách về đào tạo
nghề cho thanh niên, đó là xảy ra tình trạng trùng lắp, chồng chéo giữa các cơ
chế chính sách về dạy nghề và chưa được thực sự quan tâm đúng mức. Bên
cạnh đó, công tác dự báo thị trường lao động vẫn còn hạn chế, chưa kịp thời,
đầy đủ gây khó khăn cho người lao động trong việc lựa chọn nghề nghiệp và
tìm việc làm phù hợp sau khi học nghề xong. Từ đó gây ra sự lãng phí các
nguồn lực, làm giảm hiệu quả đầu tư và góp phần gây nên sự mất cân đối giữa
các các địa phương và mất bình đẳng giữa các vùng, miền. Để tránh tình trạng
này xảy ra, cần tăng cường hơn nữa công tác phối, kết hợp giữa chính quyền
địa phương, các cơ quan quản lý nhà nước và các tổ chức chính trị - xã hội,

13

các doanh nghiệp, các tổ chức kinh tế tham gia vào công tác đào tạo nghề cho
thanh niên, từ đó điều tiết lại các nguồn lực, nhằm đem lại hiệu quả đầu tư cao
nhất, cũng như bảo đảm được sự cân bằng giữa các vùng, miền, các địa
phương trong sự phát triển chung.
Thực hiện chính sách đào tạo nghề cho thanh niên là những cách thức,
biện pháp của các tổ chức, lực lượng có liên quan nhằm giải quyết có hiệu
quả việc đào tạo nghề làm cho thanh niên thông qua các chương trình, dự án,
kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội nhằm phát triển việc làm, ổn định đời sống
của thanh niên, thúc đẩy kinh tế địa phương phát triển. Thực hiện chính sách
đào tạo nghề cho thanh niên là việc làm vừa cấp bách, vừa là việc mang tính
cơ bản lâu dài, để đạt được điều đó đòi hỏi phải có sự nỗ lực của các cấp, các
ngành mà trước hết vai trò chủ thể là các cấp ủy đảng, chính quyền các cấp.
1.2. Nội dung của thực hiện chính sách đào tạo nghề cho thanh niên
1.2.1. Xây dựng kế hoạch triển khai thực hiện chính sách đào tạo
nghề cho thanh niên
Quá trình tổ chức để đưa chính sách đào tạo nghề cho thanh niên vào
thực thi là một quá trình phức tạp, diễn ra trong một khoảng thời gian lâu dài,
do đó, thực thi chính sách cần được xây dựng các chương trình, kế hoạch để
các cơ quan quản lý nhà nước triển khai thực hiện các chính sách được chủ
động, hiệu quả. Trước khi đưa chính sách vào cuộc sống thì cần phải xây
dựng các kế hoạch triển khai thực hiện chúng.
Các cơ quan triển khai thực thi chính sách từ Trung ương đến địa
phương đều phải xây dựng kế hoạch, chương trình thực hiện. Việc xây dựng
kế hoạch để đưa chính sách công vào thực thi gồm các nội dung cơ bản như
sau:
Một là, lập kế hoạch tổ chức điều hành cần phải bảo đảm các dự định
về hệ thống của các cơ quan chủ trì, các cơ quan phối hợp để triển khai thực

14

hiện các chính sách; đảm bảo chất lượng và số lượng con người tham gia tổ
chức thực hiện; đảm bảo các dự định về các cơ chế, trách nhiệm của các cán
bộ quản lý và những cán bộ thực thi; đồng thời đảm bảo cơ chế tác động giữa
các cấp trong việc thực thi các chính sách.
Hai là, phải xác định được kế hoạch về việc dự định các cơ sở vật chất,
về kiến trúc, các trang thiết bị kỹ thuật kèm theo nhằm phục vụ cho việc tổ
chức thực hiện chính sách; các dự định về nguồn lực tài chính, các đồ dùng,
văn phòng phẩm...
Ba là, cần phải xác định khoảng thời gian cần có để triển khai thực hiện
chính sách thông qua việc dự lường trước về thời gian cần có để duy trì các
chính sách; dự lường được các bước để tổ chức triển khai thực hiện chính
sách bắt đầu từ việc tuyên truyền chính sách cho đến khi tổng kết, rút ra bài
học kinh nghiệm.
Bốn là, việc lập kế hoạch để kiểm tra việc thực hiện các chính sách
chính là đề ra những dự định về tiến độ, các phương thức kiểm tra, giám sát
việc tổ chức thực hiện các chính sách.
Năm là, việc xây dựng dự định về các nội quy, quy chế trong việc thực
hiện các chính sách chính là những nội quy, quy chế về điều hành, tổ chức,
nội quy về trách nhiệm, quyền, nghĩa vụ của cán bộ, công chức và những cơ
quan quản lý nhà nước tham gia việc tổ chức điều hành các chính sách; những
nội quy về công tác thi đua, khen thưởng trong việc tổ chức thực hiện các
chính sách...
Một khi kế hoạch thực thi chính sách đào tạo nghề cho thanh niên được
cấp có thẩm quyền đưa ra quyết định thông qua, thì kế hoạch đó sẽ mang giá
trị pháp lý, mọi người phải nghiêm chỉnh chấp hành triển khai thực hiện. Khi
cần thiết, cấp có thẩm quyền sẽ đưa ra quyết định điều chỉnh kế hoạch cho
phù hợp.

15


1.2.2. Phổ biến, tuyên truyền thực hiện chính sách đào tạo nghề cho
thanh niên
Sau khi thông qua kế hoạch triển khai thực thi các chính sách, kế hoạch
sẽ được các cơ quan quản lý nhà nước đưa vào triển khai tổ chức thực hiện
đảm bảo theo các nội dung kế hoạch đề ra. Quá trình này bắt đầu từ việc
tuyên truyền, vận động các tầng lớp nhân dân tham gia vào việc thực hiện các
chính sách. Đây là một nội dung cần thiết, rất quan trọng và mang nhiều ý
nghĩa đối với các cơ quan quản lý nhà nước cũng như các đối tượng thực thi
chính sách. Việc phổ biến, tuyên truyền các chính sách hiệu quả sẽ giúp cho
lao động trẻ hiểu rõ về mục đích, các yêu cầu của chính sách đề ra; về tính
đúng đắn của các chính sách trong một số điều kiện hoàn cảnh nhất định;
cũng như về tính khả thi của các chính sách... để giúp thanh niên tự giác thực
hiện theo. Đồng thời, giúp cho mỗi cán bộ, công chức được phân công việc tổ
chức thực hiện các chính sách nhận thức đúng, đầy đủ các tính chất, quy mô
của các chính sách đối với đời sống xã hội để từ đó nổ lực tìm kiếm những
biện pháp phù hợp đối với việc triển khai thực hiện các mục tiêu của chính
sách, từ đó triển khai thực hiện một cách hiệu quả kế hoạch. Nội dung này cần
được đầu tư mạnh, thường xuyên về trình độ chuyên môn, phẩm chất chính
trị, về trang thiết bị kỹ thuật...nhằm nâng cao chất lượng tuyên truyền, vận
động. Thực tế cho thấy nhiều địa phương, đơn vị đã làm cho các chính sách bị
sai lệch, biến dạng, gây giảm sút niềm tin của nhân dân vào nhà nước do năng
lực tuyên truyền hạn chế, yếu kém.
Công tác tuyên truyền, vận động việc thực hiện các chính sách cần phải
được thực hiện một cách thường xuyên, liên tục, ngay cả khi các chính sách
đó đang được thực hiện, từ đó tăng cường lòng tin của các đối tượng cần được
tuyên truyền vào chính sách, giúp họ tích cực thực hiện chính sách hơn nữa.
Có nhiều hình thức để phổ biến, tuyên truyền các chính sách như có thể tiếp

16


xúc trực tiếp, gặp gỡ, trao đổi với các đối tượng tiếp nhận hoặc có thể thông
qua các phương tiện thông tin đại chúng...Hình thức tuyên truyền, vận động
được đưa ra dựa trên yêu cầu đặt ra của các cơ quan quản lý nhà nước, phụ
thuộc vào tính chất của từng loại chính sách cũng như điều kiện thực tế.
1.2.3. Phân công, phối hợp thực hiện chính sách đào tạo nghề cho
thanh niên
Sau khi tuyên truyền, phổ biến chính sách đào tạo nghề cho thanh niên
là phân công, phối hợp các cơ quan, đơn vị tổ chức thực hiện chính sách theo
kế hoạch được phê duyệt. Chính sách đào tạo nghề cho thanh niên được triển
khai thực hiện trên một phạm vi lớn, rộng rãi, do đó số lượng các tổ chức và
cá nhân tham gia vào quá trình thực hiện chính sách là rất lớn. Đối tượng
tham gia gồm có thanh niên, lao động trẻ và cả bộ máy quản lý nhà nước.
Những hoạt động được triển khai thực hiện các mục tiêu chính sách đề ra
cũng rất phức tạp, phong phú về cả không gian lẫn thời gian, có khi đan xen
vào nhau, có khi lại thúc đẩy hay kìm hãm nhau theo quy luật nhất định... Do
đó, để việc tổ chức thực hiện các chính sách mang lại hiệu quả cần phải có sự
phân công, sự phối, kết hợp chặt chẽ giữa các cơ quan quản lý, giữa các cấp
chính quyền địa phương, các yếu tố tham gia thực thi và cả quá trình tác động
đến việc thực hiện các mục tiêu của chính sách.
Việc phân công, phối, kết hợp triển khai thực hiện chính sách được
diễn ra theo tiến trình một cách chủ động, sáng tạo để giúp chính sách luôn
được duy trì ổn định, từ đó góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả chính sách.
1.2.4. Duy trình chính sách đào tạo nghề cho thanh niên
Nhận thức rõ tầm quan trọng của các cơ chế, chính sách đào tạo nghề
cho thanh niên được kịp thời, đồng thời đánh giá, bổ sung và sửa đổi đảm bảo
ngày càng thông thoáng, phù hợp với cơ chế thị trường và hội nhập, đảm bảo

quyền và lợi ích của người lao động, người sử dụng lao động và tuân thủ các

17


quy luật kinh tế thị trường. Nhiều văn bản như Bộ Luật Lao động, Luật bảo
hiểm xã hội, Luật giáo dục nghề nghiệp, Luật người lao động Việt Nam đi
làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng,...được áp dụng đã góp phần hoàn thiện
hệ thống văn bản quản lý của Nhà nước về nghề nghiệp, việc làm. Hàng năm,
UBND tỉnh Quảng Nam chỉ đạo cho các cơ quan liên quan rà soát toàn bộ nội
dung thực hiện chính sách đào tạo nghề cho thanh niên. Từ đó, những cách
làm hay, những mô hình hoạt động hiệu quả được phát hiện, duy trì và nhân
rộng. Đồng thời, tiến hành điều chỉnh lại các nội dung còn vướng mắc, chưa
thực hiện được.
Thực hiện chính sách đào tạo nghề cho thanh niên là việc làm vừa cấp
bách, vừa là việc mang tính cơ bản lâu dài, để đạt được điều đó đòi hỏi phải
có sự nỗ lực của các cấp, các ngành mà trước hết vai trò chủ thể là các cấp ủy
đảng, chính quyền các cấp. Chính sách đào tạo nghề cho thanh niên muốn
được duy trì thì cần phải có sự tiến hành đồng bộ, thống nhất, đoàn kết
của nhiều yếu tố như nhà nước và cán bộ tổ chức thực hiện chính sách phải
tạo mọi điều kiện thuận lợi, tạo môi trường tốt nhất để chính sách được triển
khai thực hiện. Đối với thanh niên, lao động trẻ cần phải có trách nhiệm tích
cực tham gia vào việc thực hiện các chính sách.
1.2.5. Điều chỉnh chính sách đào tạo nghề cho thanh niên
Trong quá trình thực thi chính sách đào tạo nghề cho thanh niên từng
địa phương đều có những vướng mắc, những vấn đề cần thảo luận để đề xuất
cho phù hợp cụ thể như từ chính sách cho đến việc đầu tư cơ sở vật chất,
phương pháp, hình thức đào tạo nghề cho thanh niên,…Việc phát hiện ra các
vướng mắc, đề xuất các biện pháp tháo gỡ các vướng mắc trong giới hạn
nhiệm vụ, quyền hạn được phép, hoặc trình lên cơ quan cấp trên tìm hướng

giải quyết kịp thời giúp công tác đào tạo nghề có thể thực hiện tốt các mục
tiêu đề ra của chính sách đào tạo nghề cho thanh niên.

18


Việc điều chỉnh chính sách đào tạo nghề cho thanh niên là cần thiết,
phải được diễn ra thường xuyên, liên tục trong quá trình tổ chức thực hiện
chính sách và do các cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền thực hiện. Việc
điều chỉnh cần phải giữ vững được mục tiêu ban đầu của chính sách, chỉ điều
chỉnh các phương pháp, các cơ chế thực hiện mục tiêu cho phù hợp. Để chính
sách đòa tạo nghề cho thanh niên không bị biến dạng so với chính sách ban
đầu, thì việc điều chỉnh cần phải hết sức cẩn trọng và đảm bảo độ chính xác.
1.2.6. Theo dõi, kiểm tra, đôn đốc việc thực hiện chính sách đào tạo
nghề cho thanh niên.
Trong thời gian qua việc theo dõi, kiểm tra, đôn đốc việc thực hiện
chính sách đào tạo nghề cho thanh niên còn chậm, chất lượng đào tạo nghề
cho thanh niên còn nhiều bất cập; công tác đào tạo nghề và giải quyết việc
làm cho thanh niên chưa gắn với nhu cầu thực tế, tỷ lệ thanh niên thất nghiệp,
thiếu việc làm còn cao, bên cạnh đó, chính sách đào tạo nghề cho thanh niên
còn thiếu tính cụ thể, chưa sát với nhu cầu chính đáng của thanh niên và chưa
được điều chỉnh kịp thời hoặc chưa được quan tâm thực hiện. Ở một số địa
phương vẫn chưa phát huy hiệu quả sức mạnh của thanh niên; vẫn chưa có
hình thức để gắn kết các hoạt động của thanh niên với các chương trình, kế
hoạch phát triển kinh tế - xã hội tại địa phương. Việc theo dõi, đôn đốc, kiểm
tra, giám sát, tổng kết, đánh giá thực hiện các chính sách đào tạo nghề cho
thanh niên tại một số địa phương vẫn chưa được tiến hành nghiêm túc, chưa
được thường xuyên, liên tục.
Việc theo dõi, kiểm tra, đôn đốc việc thực hiện chính sách đào tạo nghề
cho thanh niên là hoạt động của các cơ quan quản lý nhà nước, đối tượng có

thẩm quyền tiến hành bằng cách sử dụng các công cụ hữu ích góp phần nâng
cao ý thức trách nhiệm của các bên trong thực hiện các biện pháp theo định
hướng chính sách đào tạo nghề cho thanh niên. Trên thực tế, khi triển khai
thực hiện chính sách đào tạo nghề cho thanh niên, không phải bộ phận nào, cơ
19