Giải phẫu thần kinh thân tiểu não

THÂN NÃO, TIỂU NÃO
ThS. Hoàng Minh Tú


MỤC TIÊU
1.
2.
3.
4.
5.

Mô tả vị trí, hình thể ngoài và hình thể trong của hành não
Mô tả vị trí, hình thể ngoài và hình thể trong của cầu não
Mô tả vị trí, hình thể ngoài và hình thể trong của trung não
Mô tả vị trí, hình thể ngoài và hình thể trong của tiểu não.
Mô tả não thất tư.


ĐẠI CƯƠNG
Phần não sau phát triển với thành lưng bị toác rộng
hình trám (để tạo thành não thất IV) được gọi là
trám não. Trám não bao gồm hành não, cầu não và
tiểu não vây quanh não thất IV. Mặt khác cầu não,
hành não, trung não lại nằm trên một trục nên
chúng được gọi chung là thân não.


HÀNH NÃO

Hành não nhỏ nhưng là phần rất quan
trọng của hệ thần kinh vì chứa các

trung tâm quan trọng như trung tâm
hô hấp, trung tâm tim mạch, trung tâm
chế tiết và chuyển hoá.
Ở dưới, hành não liên tục với tuỷ sống,
ở trên liên tục với cầu não.
Mặt ngoài hành não có các khe và rãnh
giống như ở tuỷ sống. Các khe rãnh
này chia dọc mỗi nửa hành não thành
ba phần:
- Phần trước là một khối lồi nằm kề với
khe giữa - trước gọi là tháp hành.
- Phần bên nằm giữa rãnh bên - trước
và rãnh bên - sau, nửa dưới của phần
này giống như thừng bên ở tuỷ sống
nhưng nửa trên phình to thành trám
hành. Đoạn rãnh bên - trước nằm
trước trám hành là rãnh trước trám,
nơi chui ra của thần kinh hạ thiệt (dây
XII). Đoạn rãnh bên - sau nằm sau trám
hành là rãnh sau trám, nơi chui ra của
các thần kinh thiệt hầu (dây IX), lang
thang (dây X) và phụ (dây XI).
- Đầu trên hành não ngăn cách với cầu
não bằng rãnh hành - cầu, có các thần
kinh vận nhãn ngoài (dây VI), mặt (dây
VII) và tiền đình ốc tai (dây VIII) đi ra.

RÃNH HÀNH CẦU
CẦU NÃO

THÁP HÀNH

KHE GIỮA
VI

VII
VIII
IX

TRÁM HÀNH

X

RÃNH TRƯỚC TRÁM
RÃNH SAU TRÁM
RÃNH BÊN TRƯỚC
RÃNH BÊN SAU

XI
XII


HÀNH NÃO
Phần sau hành não
nằm giữa rãnh bên sau và rãnh giữa sau: ở phía dưới có
bó chêm và củ
chêm, bó thon và
củ thon; ở phía trên
có cuống tiểu não
dưới.

CUỐNG TN TRÊN,
GIỮA

CUỐNG TN
DƯỚI
CỦ THON

RÃNH GIỮA SAU
BÓ THON

CỦ CHÊM

RÃNH BÊN SAU
BÓ CHÊM


CUỐNG NÃO

CẦU NÃO

RÃNH NỀN
RÃNH CẦU CUỐNG

• Là phần tiếp theo
của hành não, ngăn
cách với hành não
bởi rãnh hành cầu.
Phía trên, cầu não
ngăn cách với cuống

đại não (trung não)
bởi rãnh cầu cuống.
• Giữa mặt trước cầu
não có rãnh nền
chứa động mạch
nền, ở hai bên có
thần kinh sinh ba
(dây V).

RÃNH HÀNH CẦU

CẦU NÃO
V1,2,3


CẦU NÃO
Mặt trước cầu
não nằm trên
mỏm
nền
xương
chẩm,
mặt sau ngăn
cách với tiểu
não bởi thất
não IV.

NÃO THẤT IV

NỀN X. CHẨM

TIỂU NÃO


CẦU NÃO
• Ðặc trưng của
cầu não là các
sợi chạy ngang
ở mặt trước, rồi
ra sau tạo thành
hai cuống tiểu
não giữa để nối
với tiểu não.

CÁC SỢI CHẠY
NGANG
CUỐNG TN GIỮA

CỦ CHÊM


CUỐNG NÃO

TRUNG NÃO

RÃNH NỀN

RÃNH CẦU CUỐNG

• Nối tiếp cầu não
ở dưới và gian

não ở trên, mặt
ngoài có thần
kinh vận nhãn
(dây III), ròng rọc
(dây IV) chui ra.
Trung não chia
làm hai phần:
• Phần bụng là
cuống đại não

RÃNH HÀNH CẦU

CẦU NÃO
V1,2,3


TRUNG NÃO
 Phần lưng là mái trung
não, ở đây có củ não sinh
tư: hai gò não trên và hai
gò não dưới. Gò trên là
trung tâm dưới vỏ của thị
giác nối với thể gối ngoài
qua cánh tay gò trên. Gò
dưới là trung tâm dưới
vỏ của thính giác nối với
thể gối trong qua cánh
tay gò dưới.
 Giữa hai phần có cống
não nối giữa não thất III

và não thất IV.

CUỐNG TN TRÊN,
GIỮA

CUỐNG TN
DƯỚI
CỦ THON

RÃNH GIỮA SAU
BÓ THON

CỦ CHÊM

RÃNH BÊN SAU
BÓ CHÊM


TIỂU NÃO
• Tiểu não nằm trong hố
sọ sau, ngăn cách với
mặt dưới sau của đại
não bởi lều tiểu não.
Mặt dưới và sau nằm
trên hố tiểu não của
trai chẩm, mặt trước
dính vào thân não bởi
ba đôi cuống tiểu não:
trên, giữa và dưới;
đồng thời ngăn cách

với hành não và cầu
não bởi não thất IV.
• KT 5 x 6 x 10 cm, nặng
140 - 150 gr, nam nặng
hơn nữ.

LỀU TIỂU NÃO
NÃO THẤT IV

CUỐNG TIỂU NÃO


TT TRƯỚC II
LƯỠI I
CỤC X
LƯỠI GÀ IX
THÁP VIII
CỦ VII B

TT SAU III
ĐỈNH TRƯỚC IV
ĐỈNH SAU V
CHẾCH VI
LÁ VII A

THÙY NHỘNG

BC TIỂU NÃO

THÙY MỎ
KHE SAU BÊN
KHE PHỤ (SAU
HẠNH NHÂN)

THÙY ĐUÔI

THÙY NHUNG NHÂN
TT TRUNG TÂM
(H II, III)
TT NHUNG (H X)
TT HẠNH NHÂN
(H IX)

KHE CHÍNH
(SƠ CẤP)
KHE NGANG

TT HAI BỤNG
(HAI THÂN) (H
VIII)
TT VUÔNG (H IV, V)
TT ĐƠN (H VI)
TT BÁN NGUYỆT
MỎ (TRÊN) (H
VII A)
TT BÁN NGUYỆT
ĐUÔI (DƯỚI) (H
VII B)

TIỂU NÃO
CHẤT TRẮNG:
THỂ TỦY

VỎ TIỂU NÃO:
CHẤT XÁM

NHÂN RĂNG
NHÂN MÁI

NHÂN NÚT
NHÂN CẦU


TIỂU NÃO
Cuống tiểu não là đường
dẫn truyền từ ngoài vào và
từ tiểu não đi ra:
Cuống tiểu não trên nối
tiểu não với trung não
chứa các sợi từ nhân răng
và nhân xen tới nhân đỏ và
đồi thị.
Cuống tiểu não giữa nối
tiểu não với cầu não chứa
các sợi trục từ các nhân
cầu đi vào tiểu não.
Cuống tiểu não dưới nối
tiểu não với hành não,

chứa các sợi trục từ các
nhân trám dưới và tuỷ
sống đi vào vỏ tiểu não.

BẮT CHÉO
CUỐNG TN TRÊN
CUỐNG TN
TRÊN

NHÂN CẦU
NHÂN NÚT

NHÂN RĂNG


ĐÁM RỐI
MẠCH MẠC

NÃO THẤT IV

Não thất IV là một khoang
hình trám chứa dịch não
tủy, nằm sau hành não,
cầu não và trước tiểu não;
có hai thành và bốn góc:
THÀNH SAU: mái não thất
IV.
PHẦN TRÊN: màn tuỷ trên,
hình tam giác.
Hai cạnh bên dính vào

hai cuống tiểu não trên
Góc trên gắn vào rãnh
giữa hai gò não dưới và
được gọi là hãm màn tuỷ
trên.
Cạnh dưới dính vào đầu
trước của nhộng tiểu não.

MÀN TỦY TRÊN
HÃM MÀN
TỦY TRÊN
CUỐNG TN TRÊN
CUỐNG TN
GIỮA, DƯỚI

MÀN TỦY
DƯỚI


ĐÁM RỐI
MẠCH MẠC

NÃO THẤT IV
PHẦN DƯỚI: màn tuỷ
dưới cũng có hình
tam giác
Cạnh trên dính vào
cục não
 Hai cạnh bên dính
vào hai cuống tiểu

não dưới.
Giữa màn tuỷ dưới
và tiểu não có tấm
mạch mạc và đám rối
mạch mạc não thất IV.

MÀN TỦY TRÊN
HÃM MÀN
TỦY TRÊN
CUỐNG TN TRÊN
CUỐNG TN
GIỮA, DƯỚI

MÀN TỦY
DƯỚI


CỐNG TRUNG NÃO

NÃO THẤT IV
 Não thất IV
thông với cống
trung não và
ống trung tâm
của tuỷ sống.
 Trên màn tuỷ
dưới có một lỗ
gọi là lỗ giữa
thông não thất
IV với khoang

dưới nhện.

ỐNG TRUNG TÂM

LỖ GIỮA


NÃO THẤT IV
Thành trước dưới là hố
trám, do hành não và cầu
não tạo nên.
Ở dọc giữa nền có rãnh
giữa đi từ góc dưới tới
góc trên của nền, chia nền
thành hai nửa hình tam
giác.
Rãnh giới hạn từ góc
dưới chạy chếch lên trên
và ra ngoài chia mỗi nửa
thành hai phần: phần
ngoài là diện tiền đình,
phần trong gọi là lồi trong.
.

LỒI
TRONG

DIỆN TIỀN
ĐÌNH

NÃO THẤT IV
DIỆN TIỀN ĐÌNH: chứa
các nhân tiền đình nằm
bên dưới.
LỒI TRONG:
Phần trên của lồi
trong to và tròn, được
gọi là gò thần kinh mặt
do gối trong TK VII và
nhân thần kinh VI tạo
nên
Phần dưới thuôn hẹp,
được gọi là tam giác TK
hạ thiệt vì nằm trên
nhân của thần kinh này.

GÒ TK MẶT

DIỆN TIỀN
ĐÌNH

TAM GIÁC TK
HẠ THIỆT


NÃO THẤT IV
Trên rãnh giới hạn có
hai hõm:
Hõm trên ứng với vùng

của nhân TK V.
Hõm dưới ứng với
vùng có nhân TK X
Ở nửa dưới của nền có
vân thính giác hay vân
tuỷ từ các ngách bên
chạy ngang vào rãnh
giữa.

HÕM TRÊN

VÂN TỦY

TAM GIÁC HẠ
THIỆT
HÕM DƯỚI

TAM GIÁC
LANG THANG


CỐNG TRUNG NÃO

NÃO THẤT IV
- Góc trên thông
với cống não.
- Góc dưới thông
với ống trung tâm
của tủy gai.
- Hai góc bên là

hai ngách bên của
não thất có hai lỗ
bên để não thất
IV thông với
khoang
dưới
nhện.

ỐNG TRUNG TÂM

LỖ BÊN