Biện pháp quản lý nâng cao chất lượng đội ngũ hiệu trưởng các trường tiểu học huyện bố trạch, tỉnh quảng bình (tt)

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
ĐẠI HỌC HUẾ
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

NGUYỄN XUÂN HẢI

BIỆN PHÁP QUẢN LÝ NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG ĐỘI
NGŨ HIỆU TRƯỞNG CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC
HUYỆN BỐ TRẠCH TỈNH QUẢNG BÌNH

Chuyên ngành: QUẢN LÝ GIÁO DỤC
Mã số: 60.14.05

Demo Version - Select.Pdf SDK

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC

Người hướng dẫn khoa học
PGS.TS. TRẦN VĨNH TƯỜNG

HUẾ, NĂM 2012

1


DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

Chữ viết tắt
CB
CBQL
CNH, HĐH

CNTT
CSGD
CSVC
GD
GD&ĐT
GV
HS
KT-XH
MN
NV

Nghĩa đầy đủ
Cán bộ
Cán bộ quản lý
Công nghiệp hoá, hiện đại hóa
Công nghệ thông tin
Cơ sở giáo dục
Cơ sở vật chất
Giáo dục
Giáo dục và Đào tạo
Giáo viên
Học sinh
Kinh tế - xã hội
Mầm non
Nhân viên
Phổ cập giáo dục Tiểu học đúng
PCGDTHĐĐT
độ tuổi
Phổ cập giáo dục trung học cơ
PCGDTHCS

sở
Phổ cập giáo dục tiểu học-xóa
PCGDTH-XMC
mù chữ
Demo
Version
QL
Quản-lýSelect.Pdf SDK
QLGD
Quản lý giáo dục
QLNT
Quản lý nhà trường
TH
Tiểu học
THCS
Trung học cơ sở
THPT
Trung học phổ thông
UBND
Uỷ ban nhân dân
XHCN
Xã hội chủ nghĩa

2


MỤC LỤC
Trang
Trang phụ bìa ........................................................................................................... i
Lời cam đoan........................................................................................................... ii

Lời cảm ơn ............................................................................................................. iii
Mục lục ................................................................................................................... 1
Danh mục các chữ viết tắt........................................................................................ 3
Danh mục các bảng và sơ đồ ................................................................................... 4
MỞ ĐẦU ................................................................................................................ 5
1. Lý do chọn đề tài......................................................................................... 5
2. Mục đích nghiên cứu ................................................................................... 6
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu ............................................................. 7
4. Giả thuyết khoa học .................................................................................... 7
5. Nhiệm vụ nghiên cứu .................................................................................. 7
6. Phương pháp nghiên cứu ............................................................................. 7
7. Phạm vi nghiên cứu ..................................................................................... 8
8. Đóng góp của đề tài..................................................................................... 8
Demo Version - Select.Pdf SDK
9. Cấu trúc luận văn ........................................................................................ 8
Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA CÔNG TÁC QUẢN LÝ NÂNG CAO
CHẤT LƯỢNG ĐỘI NGŨ HIỆU TRƯỞNG TRƯỜNG
TIỂU HỌC ......................................................................................... 9
1.1. Khái quát lịch sử nghiên cứu vấn đề ......................................................... 9
1.2. Một số khái niệm cơ bản ........................................................................ 11
1.3. Hiệu trưởng trường Tiểu học .................................................................. 18
1.4. Trường Tiểu học trong hệ thống giáo dục quốc dân ................................ 22
1.5. Quy mô, quản lý, nhiệm vụ trường Tiểu học .......................................... 23
1.6. Những yếu tố ảnh hưởng đến quá trình quản lý nâng cao chất lượng
đội ngũ Hiệu trưởng trường Tiểu học ..................................................... 25
1.7. Ý nghĩa của việc nâng cao chất lượng đội ngũ Hiệu trưởng trường
Tiểu học ................................................................................................ 26
Tiểu kết chương 1 ......................................................................................... 27
Chương 2. THỰC TRẠNG CHẤT LƯỢNG ĐỘI NGŨ HIỆU TRƯỞNG
TRƯỜNG TIỂU HỌC VÀ CÔNG TÁC QUẢN LÝ NÂNG CAO

CHẤT LƯỢNG ĐỘI NGŨ HIỆU TRƯỞNG CÁC TRƯỜNG
TIỂU HỌC HUYỆN BỐ TRẠCH, TỈNH QUẢNG BÌNH................. 29

3


2.1. Khái quát về tình hình kinh tế - xã hội, giáo dục và đào tạo huyện Bố
Trạch, tỉnh Quảng Bình .......................................................................... 29
2.2. Thực trạng chất lượng đội ngũ Hiệu trưởng các trường Tiểu học huyện
Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình ...................................................................... 37
2.3. Thực trạng công tác quản lý đội ngũ Hiệu trưởng các trường Tiểu học ở
huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình ............................................................ 48
2.4. Đánh giá chung về công tác quản lý nâng cao chất lượng đội ngũ
Hiệu trưởng các trường Tiểu học huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình ...... 55
Tiểu kết chương 2 ......................................................................................... 57
Chương 3. BIỆN PHÁP QUẢN LÝ NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG ĐỘI
NGŨ HIỆU TRƯỞNG CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC HUYỆN
BỐ TRẠCH TỈNH QUẢNG BÌNH ................................................ 58
3.1. Những căn cứ đề xuất biện pháp............................................................. 58
3.1.1. Căn cứ vào mục tiêu của ngành và yêu cầu đổi mới giáo dục
Tiểu học trong giai đoạn hiện nay ............................................... 58
3.1.2. Căn cứ vào yêu cầu đối với giáo dục Tiểu học ở huyện Bố
Trạch, tỉnh Quảng Bình .............................................................. 59
3.1.3. Căn cứ vào thực trạng chất lượng đội ngũ Hiệu trưởng trường
Tiểu học Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình .......................................... 59
3.2. Nguyên tắc xây dựng biện pháp.............................................................. 60
3.2.1. Các biện pháp phải mang tính hệ thống và đồng bộ..................... 60
Demo
Select.Pdf
3.2.2.

CácVersion
biện pháp-phải
mang tínhSDK
khả thi.......................................... 60
3.2.3. Các biện pháp phải mang tính hiệu quả ....................................... 61
3.3. Các biện pháp cụ thể .............................................................................. 61
3.3.1. Biện pháp nâng cao năng lực nhận thức ...................................... 61
3.3.2. Nhóm biện pháp về đào tạo, bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ ...... 63
3.3.3. Nhóm biện pháp về công tác quản lý ........................................... 67
3.3.4. Nhóm biện pháp về công tác tổ chức ........................................... 73
3.3.5. Nhóm biện pháp về chế độ chính sách đối với Hiệu trưởng
trường Tiểu học .......................................................................... 80
3.4. Mối quan hệ giữa các nhóm biện pháp ................................................... 82
3.5. Khảo nghiệm tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp đề xuất ..... 83
Tiểu kết chương 3 ......................................................................................... 86
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ...................................................................... 87
1. Kết luận .................................................................................................... 87
2. Khuyến nghị.............................................................................................. 88
TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................................... 90
PHỤ LỤC

4


DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
Chữ viết tắt

Nghĩa đầy đủ

CB

Cán bộ

CBQL

Cán bộ quản lý

CNH, HĐH

Công nghiệp hoá, hiện đại hóa

CNTT

Công nghệ thông tin

CSGD

Cơ sở giáo dục

CSVC

Cơ sở vật chất

GD

Giáo dục

GD&ĐT

Giáo dục và Đào tạo

GV

Giáo viên

HS

Học sinh

KT-XH

Kinh tế - xã hội

Demo Version - Select.Pdf SDK
MN

Mầm non

NV

Nhân viên

PCGDTHĐĐT

Phổ cập giáo dục Tiểu học đúng độ tuổi

PCGDTHCS

Phổ cập giáo dục trung học cơ sở

PCGDTH-XMC

Phổ cập giáo dục tiểu học-xóa mù chữ

QL

Quản lý

QLGD

Quản lý giáo dục

QLNT

Quản lý nhà trường

TH

Tiểu học

THCS

Trung học cơ sở

THPT

Trung học phổ thông

UBND

Uỷ ban nhân dân

XHCN

Xã hội chủ nghĩa

5


DANH MỤC CÁC BẢNG VÀ SƠ ĐỒ
Trang
Bảng 2.1.

Học sinh đạt giải cấp tỉnh, cấp quốc gia các môn văn hóa .................. 32

Bảng 2.2.

Quy mô phát triển giáo dục Tiểu học ................................................. 33

Bảng 2.3.

Xếp loại học lực, hạnh kiểm của học sinh Tiểu học năm học
2008-2009; 2009-2010; 2010-2011 .................................................... 34

Bảng 2.4.

Đội ngũ giáo viên, cán bộ quản lý giáo dục ........................................ 35

Bảng 2.5.

Thống kê cơ sở vật chất và trang thiết bị dạy học ............................... 36

Bảng 2.6.

Ngân sách giáo dục cho địa phương ................................................... 36

Bảng 2.7.

Thực trạng về độ tuổi của Hiệu trưởng, P. Hiệu trưởng các trường
Tiểu học ............................................................................................. 37

Bảng 2.8.

Thực trạng tuổi nghề, thời gian làm công tác quản lý của Hiệu trưởng ..... 38

Bảng 2.9.

Tổng hợp trình độ chuyên môn CBQL các trường Tiểu học huyện
Bố Trạch ............................................................................................ 39

Bảng 2.10. Thực trạng trình độ lý luận chính trị ................................................... 39
Bảng 2.11. Demo
Thời gian
bồi dưỡng
kiến thức về SDK
công tác quản lý trường học của
Version
- Select.Pdf
Hiệu trưởng........................................................................................ 40
Bảng 2.12. Tổng hợp kết quả thăm dò ý kiến đánh giá về phẩm chất chính trị,

đạo đức của Hiệu trưởng các trường Tiểu học huyện Bố Trạch .......... 41
Bảng 2.13. Tổng hợp kết quả đánh giá về chuyên môn của Hiệu trưởng Tiểu
học huyện Bố Trạch ........................................................................... 43
Bảng 2.14. Tổng hợp kết quả đánh giá về năng lực quản lý của Hiệu trưởng
Tiểu học huyện Bố Trạch ................................................................... 44
Bảng 2.15. Tổng hợp thăm dò Hiệu trưởng dự giờ thăm lớp của giáo viên ........... 48
Bảng 2.16. Tổng hợp ý kiến đánh giá về hình thức bồi dưỡng .............................. 50
Bảng 2.17. Tổng hợp kết quả đánh giá các hình thức thanh tra, kiểm tra .............. 52
Bảng 2.18. Tổng hợp kết quả thăm dò các phương thức bổ nhiệm ....................... 53
Bảng 3.1.

Kết quả khảo nghiệm tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp .... 84

Sơ đồ 1.1. Mối quan hệ giữa các chức năng quản lý............................................ 14
Sơ đồ 1.2. Các yếu tố quản lý giáo dục ............................................................... 15
Sơ đồ 1.3. Mối quan hệ giữa các thành tố trong quá trình giáo dục ..................... 16
Sơ đồ 3.1. Mối quan hệ giữa các nhóm biện pháp ............................................... 82

6


Demo Version - Select.Pdf SDK

7


MỞ ĐẦU
1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI
Giáo dục và Đào tạo đóng vai trò quan trọng nhất trong việc huy nguồn lực
con người. Các Nghị quyết của Đảng đã khẳng định vai trò của Giáo dục và Đào tạo

trong sự nghiệp xây dựng đất nước. Một trong những con đường cơ bản để phát
triển sự nghiệp Giáo dục và Đào tạo là xây dựng đội ngũ cán bộ quản lý giáo dục có
phẩm chất tốt, năng lực quản lý giỏi, trong đó có đội ngũ cán bộ quản lý giáo dục
Tiểu học.
Luật Giáo dục (2005) đã nêu: “Giáo dục Tiểu học nhằm giúp học sinh hình
thành những cơ sở ban đầu cho sự nghiệp phát triển đúng đắn và lâu dài về đạo
đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mỹ và các kỹ năng cơ bản để học sinh tiếp tục học Trung
học cơ sở” [35, tr.21]. Từ nay đến 2020, quản lý giáo dục Tiểu học phải tập trung
vào ba vấn đề lớn: Nâng cao chất lượng, hiệu quả giáo dục; phát triển quy mô giáo
dục trên cơ sở đảm bảo chất lượng và điều chỉnh cơ cấu đào tạo, gắn đào tạo với

Version
Select.Pdf
yêu cầu phátDemo
triển kinh
tế - xã-hội
(KT-XH), SDK
đào tạo với sử dụng; thực hiện công
bằng xã hội trong giáo dục. Để thực hiện thắng lợi những nhiệm vụ này, giáo dục
Tiểu học cần có một đội ngũ cán bộ quản lý được chuẩn hóa. Xây dựng đội ngũ
Hiệu trưởng Tiểu học có đủ phẩm chất và năng lực chính là để thực hiện yêu cầu
của Nghị quyết Trung ương 2, khóa VIII: “…Nâng cao chất lượng giáo dục toàn
diện bậc tiểu học”.
Bàn về công tác cán bộ, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã chỉ rõ “Cán bộ là cái gốc
của mọi công việc”, “Muôn việc thành công hoặc thất bại đều do cán bộ tốt hay
kém”, “Có cán bộ tốt thì việc gì cũng xong” [29, tr.26].
Quan điểm xuyên suốt của Đảng, Nhà nước ta luôn khẳng định tầm quan
trọng của đội ngũ cán bộ quản lý (CBQL) giáo dục nói chung, Hiệu trưởng trường
Tiểu học nói riêng trong việc điều hành hệ thống giáo dục đang ngày càng mở rộng
và phát triển. Đặc biệt trong giai đoạn hiện nay, toàn ngành Giáo dục - Đào tạo

(GD-ĐT) đang triển khai thực hiện “Đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục, đào
tạo” nhằm “Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu công cuộc công
8


nghiệp hóa, hiện đại hóa, hội nhập kinh tế quốc tế của đất nước” thì vai trò trách
nhiệm của cán bộ quản lý giáo dục các cấp nói chung, Hiệu trưởng trường Tiểu học
nói riêng lại càng quan trọng hơn bao giờ hết. Vì vậy, Ban Bí thư Trung ương Đảng
đã ra Chỉ thị số 40-CT/TW ngày 15 tháng 6 năm 2004 về việc xây dựng, nâng cao
chất lượng đội ngũ nhà giáo và CBQL giáo dục.
Vai trò, trách nhiệm của Hiệu trưởng trường Tiểu học rất quan trọng, nhưng trên
thực tế, đa số đang làm công tác quản lý chủ yếu theo kinh nghiệm, còn lúng túng trong
việc thực thi các chức năng quản lý nhà trường. Sự hạn chế về kiến thức, kỹ năng quản
lý nhà trường đã và đang là một trong những nguyên nhân làm ảnh hưởng tới việc nâng
cao chất lượng giáo dục toàn diện trong các trường Tiểu học hiện nay.
Đội ngũ Hiệu trưởng các trường Tiểu học ở huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng
Bình cũng có những đặc điểm nói trên. Bố Trạch là một huyện thuần nông, điều
kiện KT-XH chưa phát triển mạnh. Hơn mười năm trước đây, đội ngũ Hiệu trưởng
các trường Tiểu học tuy có được bồi dưỡng ngắn hạn về công tác quản lý nhà
trường, nhưng nhiều kiến thức quản lý so với hiện nay không còn phù hợp. Mặt
khác, trong những năm qua, nhiều Hiệu trưởng được bổ nhiệm mới, chưa được bồi

Demo
Version
- Select.Pdf
SDKđiều đó càng làm cho mâu thuẫn
dưỡng nghiệp
vụ quản
lý nhà trường.
Tất cả những

giữa chất lượng, năng lực quản lý của Hiệu trưởng và yêu cầu nhiệm vụ giáo dục
trong giai đoạn mới càng tăng thêm. Do đó, nâng cao chất lượng cho đội ngũ Hiệu
trưởng các trường Tiểu học là một trong những nhiệm vụ quan trọng và bức thiết
của Ngành GD&ĐT trong giai đoạn hiện nay.
Đã có nhiều công trình nghiên cứu của các nhà khoa học giáo dục về vấn đề
nêu trên ở những góc độ tiếp cận khác nhau. Tuy nhiên, ở huyện Bố Trạch, tỉnh
Quảng Bình, vấn đề này chưa được nghiên cứu một cách có hệ thống. Để góp phần
giải quyết mâu thuẫn nói trên, chúng tôi chọn vấn đề: Biện pháp quản lý nâng cao
chất lượng đội ngũ Hiệu trưởng các trường Tiểu học huyện Bố Trạch, tỉnh
Quảng Bình làm đề tài nghiên cứu.
2. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU
Đề xuất các biện pháp quản lý nâng cao chất lượng đội ngũ Hiệu trưởng các
trường Tiểu học huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình, góp phần nâng cao chất lượng
giáo dục toàn diện ở các trường Tiểu học trong giai đoạn hiện nay.

9


3. KHÁCH THỂ VÀ ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU
3.1. Khách thể nghiên cứu: Công tác xây dựng, phát triển đội ngũ Hiệu
trưởng trường Tiểu học.
3.2. Đối tượng nghiên cứu: Các biện pháp quản lý nâng cao chất lượng đội
ngũ Hiệu trưởng trường Tiểu học huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình.
4. GIẢ THUYẾT KHOA HỌC
Nếu thực hiện các biện pháp quản lý nâng cao chất lượng đội ngũ Hiệu
trưởng các trường Tiểu học theo định hướng: xây dựng và phát triển đội ngũ Hiệu
trưởng trường Tiểu học phù hợp với yêu cầu đổi mới chương trình, nội dung và
phương pháp giáo dục hiện nay, đồng thời phù hợp với điều kiện thực tiễn của
GD&ĐT huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình, thì sẽ góp phần nâng cao chất lượng
đội ngũ Hiệu trưởng các trường Tiểu học trên địa bàn nghiên cứu.

5. NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU
5.1. Nghiên cứu cơ sở lý luận của vấn đề quản lý nâng cao chất lượng cho
đội ngũ Hiệu trưởng trường Tiểu học.
5.2. Khảo sát, phân tích, đánh giá thực trạng công tác quản lý chất lượng đội

Demo
- Select.Pdf
ngũ Hiệu trưởng
các Version
trường Tiểu
học huyện BốSDK
Trạch, tỉnh Quảng Bình.
5.3. Đề xuất các biện pháp quản lý nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ Hiệu
trưởng các trường Tiểu học trên địa bàn huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình, khảo
nghiệm tính cần thiết và khả thi của các biện pháp đề xuất.
6. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
6.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận
Sử dụng các phương pháp phân tích, tổng hợp hệ thống hóa các tài liệu có
liên quan để xây dựng cơ sở lý luận của đề tài nghiên cứu.
6.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn
Sử dụng phương pháp điều tra, phỏng vấn, tọa đàm, quan sát sư phạm,
phương pháp tổng kết kinh nghiệm, phương pháp lấy ý kiến chuyên gia… nhằm
khảo sát, đánh giá thực trạng công tác quản lý nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ
Hiệu trưởng trường Tiểu học huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình.
6.3. Phương pháp thống kê toán học nhằm xử lý các số liệu của kết quả
nghiên cứu

10

7. PHẠM VI NGHIÊN CỨU
Đề tài tập trung nghiên cứu biện pháp quản lý nâng cao chất lượng đội ngũ
Hiệu trưởng các trường Tiểu học huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình.
8. ĐÓNG GÓP CỦA ĐỀ TÀI
8.1. Về lý luận
Xác lập và làm rõ thêm cơ sở lý luận về công tác quản lý nâng cao chất
lượng đội ngũ Hiệu trưởng các trường Tiểu học.
8.2. Về thực tiễn
Đánh giá thực trạng công tác quản lý nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ
Hiệu trưởng các trường Tiểu học huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình. Đề xuất biện
pháp quản lý nâng cao chất lượng Hiệu trưởng các trường Tiểu học huyện Bố
Trạch, tỉnh Quảng Bình.
9. CẤU TRÚC LUẬN VĂN
Ngoài mở đầu, kết luận, tài liệu tham khảo, phụ lục, luận văn gồm có 3 chương
Chương 1: Cở sở lý luận của công tác quản lý nâng cao chất lượng đội ngũ
Hiệu trưởng trường Tiểu học.

Demo
Version
Select.Pdf
Chương
2: Thực
trạng-chất
lượng độiSDK
ngũ Hiệu trưởng trường Tiểu học và
công tác quản lý, nâng cao chất lượng đội ngũ Hiệu trưởng các
trường Tiểu học huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình.
Chương 3: Biện pháp quản lý nâng cao chất lượng đội ngũ Hiệu trưởng các
trường Tiểu học huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình.

11