(Luận văn thạc sĩ) Quản lý hoạt động đánh giá kết quả học tập định kỳ ở các trường THPT huyện Gia Lộc, tỉnh Hải Dương
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (1.5 MB, 113 trang )
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM
LÊ DUY PHONG
QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG ĐÁNH GIÁ
KẾT QUẢ HỌC TẬP ĐỊNH KỲ Ở CÁC TRƯỜNG THPT
HUYỆN GIA LỘC, TỈNH HẢI DƯƠNG
LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC
THÁI NGUYÊN, NĂM 2019
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM
LÊ DUY PHONG
QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG ĐÁNH GIÁ
KẾT QUẢ HỌC TẬP ĐỊNH KỲ Ở CÁC TRƯỜNG THPT
HUYỆN GIA LỘC, TỈNH HẢI DƯƠNG
Ngành: QUẢN LÝ GIÁO DỤC
Mã số: 8.14.01.14
LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC
Người hướng dẫn khoa học: GS.TSKH NGUYỄN VĂN HỘ
THÁI NGUYÊN, NĂM 2019
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng bản thân tôi.
Các số liệu trong luận văn là trung thực.
Kết quả của luận văn chưa từng được ai công bố trong bất kì công trình nào.
Thái Nguyên, tháng 4 năm 2019
Học viên
Lê Duy Phong
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
LỜI CẢM ƠN
Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn đối với GS.TSKH Nguyễn Văn Hộ người đã tận tình chỉ bảo giúp đỡ tôi trong học tập, nghiên cứu và giúp tôi
hoàn thành luận văn này.
Tôi xin chân thành cảm ơn các thầy cô, khoa Tâm lý - Giáo dục, Phòng
Đào tạo trường Đại học Sư phạm - Đại học Thái Nguyên đã tạo điều kiện cho
tôi trong thời gian học tập tại trường.
Xin chân thành cảm ơn Ban Giám hiệu, đồng nghiệp và các em học
sinh tại các trường THPT huyện Gia Lộc, Hải Dương đã giúp đỡ, hợp tác
trong quá trình tôi thực hiện nghiên cứu.
Cảm ơn gia đình, bạn bè và người thân đã động viên giúp đỡ để tôi đạt
được kết quả hôm nay!
Thái Nguyên, tháng 4 năm 2019
Tác giả luận văn
Lê Duy Phong
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN ................................................................................................. i
LỜI CẢM ƠN ...................................................................................................... ii
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT ................................................................. iv
DANH MỤC CÁC BẢNG .................................................................................. v
DANH MỤC BIỂU ĐỒ ..................................................................................... vi
MỞ ĐẦU ............................................................................................................. 1
1. Lý do chọn đề tài ............................................................................................. 1
2. Mục đích nghiên cứu ....................................................................................... 2
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu ................................................................. 2
4. Nhiệm vụ nghiên cứu ...................................................................................... 3
5. Giả thuyết khoa học ......................................................................................... 3
6. Phạm vi nghiên cứu ......................................................................................... 3
7. Phương pháp nghiên cứu ................................................................................. 4
8. Cấu trúc luận văn ............................................................................................. 5
Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG ĐÁNH
GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP ĐỊNH KỲ Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC
PHỔ THÔNG ..................................................................................................... 6
1.1. Tổng quan vấn đề nghiên cứu....................................................................... 6
1.1.1. Nghiên cứu ở nước ngoài .......................................................................... 6
1.1.2. Nghiên cứu trong nước .............................................................................. 7
1.2. Các khái niệm liên quan đến vấn đề nghiên cứu .......................................... 8
1.2.1. Kiểm tra ..................................................................................................... 8
1.2.2. Đánh giá ..................................................................................................... 9
1.2.3. Đánh giá kết quả học tập của học sinh ...................................................... 9
1.2.4. Đánh giá kết quả học tập định kỳ của học sinh ....................................... 10
1.2.5. Quản lý hoạt động đánh giá kết quả học tập định kỳ của học sinh ......... 11
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
1.3. Những vấn đề cơ bản về đánh giá kết quả học tập định kỳ của học
sinh ở trường THPT ........................................................................................... 12
1.3.1. Vai trò của đánh giá kết quả học tập định kỳ .......................................... 12
1.3.2. Nguyên tắc đánh giá kết quả học tập định kỳ.......................................... 12
1.3.3. Hình thức, phương pháp đánh giá kết quả học tập định kỳ ..................... 14
1.3.4. Quy trình đánh giá kết quả học tập định kỳ ............................................ 16
1.3.5. Các yêu cầu sư phạm khi đánh giá kết quả học tập định kỳ ................... 17
1.4. Một số vấn đề cơ bản về quản lý hoạt động đánh giá kết quả học tập
định kỳ của học sinh ở trường THPT ................................................................ 18
1.4.1. Lập kế hoạch quản lý hoạt động đánh giá kết quả học tập định kỳ ở
trường THPT...................................................................................................... 18
1.4.2. Tổ chức thực hiện kế hoạch hoạt động đánh giá kết quả học tập định
kỳ ở trường THPT ............................................................................................. 19
1.4.3. Chỉ đạo thực hiện kế hoạch hoạt động đánh giá kết quả học tập định
kỳ ở trường THPT ............................................................................................. 20
1.4.4. Kiểm tra việc thực hiện kế hoạch hoạt động đánh giá kết quả học
tập định kỳ ở trường THPT ............................................................................... 22
1.5. Các yếu tố ảnh hưởng tới quản lý hoạt động đánh giá kết quả học tập
định kỳ ở trường THPT ..................................................................................... 22
1.5.1. Yếu tố chủ quan ....................................................................................... 22
1.5.2. Yếu tố khách quan ................................................................................... 24
Kết luận chương 1.............................................................................................. 26
Chương 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG ĐÁNH GIÁ
KẾT QUẢ HỌC TẬP ĐỊNH KỲ Ở CÁC TRƯỜNG THPT HUYỆN
GIA LỘC TỈNH HẢI DƯƠNG ...................................................................... 27
2.1. Khái quát tình hình kinh tế - xã hội của địa bàn nghiên cứu...................... 27
2.1.1. Khái quát đặc điểm kinh tế - xã hội huyện Gia lộc, tỉnh Hải Dương ...... 27
2.1.2. Khái quát về các trường THPT huyện Gia lộc, tỉnh Hải Dương ............. 27
2.1.3. Tình hình giáo dục ở các trường THPT huyện Gia Lộc tỉnh Hải Dương...... 28
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
2.2. Tổ chức khảo sát thực trạng ....................................................................... 29
2.2.1. Mục đích khảo sát .................................................................................... 29
2.2.2. Nội dung khảo sát .................................................................................... 29
2.2.3. Phương pháp khảo sát và xử lý các kết quả ............................................ 30
2.2.4. Tiến trình khảo sát ................................................................................... 31
2.3. Thực trạng hoạt động đánh giá kết quả học tập định kỳ ............................ 31
2.3.1. Thực trạng nhận thức của cán bộ quản lý và giáo viên về vị trí, vai
trò đánh giá kết quả học tập định kỳ.................................................................. 31
2.3.2. Thực trạng nội dung hoạt động đánh giá kết quả học tập định kỳ .......... 32
2.3.3. Thực trạng phương pháp, hình thức tổ chức hoạt động đánh giá kết
quả học tập định kỳ ............................................................................................ 35
2.3.4. Thực trạng quy trình đánh giá kết quả học tập định kỳ ........................... 38
2.4. Thực trạng quản lý hoạt động đánh giá kết quả học tập định kỳ ............... 40
2.4.1. Thực trạng lập kế hoạch .......................................................................... 40
2.4.2. Thực trạng tổ chức thực hiện kế hoạch ................................................... 44
2.4.3. Thực trạng chỉ đạo thực hiện kế hoạch.................................................... 46
2.4.4. Thực trạng kiếm tra thực hiện kế hoạch .................................................. 48
2.4.5. Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động đánh giá
kết quả học tập định kỳ các trường THPT huyện Gia Lộc, tỉnh Hải Dương .... 50
2.5. Đánh giá chung về thực trạng ..................................................................... 52
2.5.1. Ưu điểm ................................................................................................... 52
2.5.2. Hạn chế .................................................................................................... 52
Kết luận chương 2.............................................................................................. 54
Chương 3. BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG ĐÁNH GIÁ KẾT
QUẢ HỌC TẬP ĐỊNH KỲ Ở CÁC TRƯỜNG THPT HUYỆN GIA
LỘC TỈNH HẢI DƯƠNG............................................................................... 55
3.1. Nguyên tắc đề xuất biện pháp quản lý........................................................ 55
3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính mục tiêu .......................................................... 55
3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính khoa học, hệ thống ......................................... 55
3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính đồng bộ ........................................................... 56
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính kế thừa ............................................................ 56
3.1.5. Nguyên tắc đảm bảo tính khả thi ............................................................. 56
3.2. Các biện pháp quản lý hoạt động đánh giá kết quả học tập định kỳ ở
các trường THPT huyện Gia Lộc, tỉnh Hải Dương ........................................... 57
3.2.1. Biện pháp 1: Nâng cao nhận thức về công tác quản lý hoạt động đánh
giá kết quả học tập định kỳ đối với cán bộ quản lý, giáo viên, học sinh................. 57
3.2.2. Biện pháp 2: Xây dựng kế hoạch và quy trình đánh giá kết quả học
tập định kỳ ......................................................................................................... 60
3.2.3. Biện pháp 3. Đổi mới hình thức tổ chức đánh giá kết quả học tập
định kỳ ............................................................................................................... 62
3.2.4. Biện pháp 4. Bồi dưỡng nâng cao năng lực cho giáo viên về đánh
giá kết quả học tập định kỳ ................................................................................ 64
3.2.5. Biện pháp 5. Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra hoạt động
đánh giá kết quả học tập định kỳ ....................................................................... 68
3.2.6. Biện pháp 6: Tăng cường cơ sở vật chất trang thiết bị và các điều
kiện phục vụ hoạt động đánh giá kết quả học tập định kỳ của học sinh ........... 70
3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp ................................................................. 76
3.3.1. Vị trí, vai trò, tầm quan trọng của các biện pháp .................................... 76
3.3.2. Tính cấp thiết của các biện pháp ............................................................. 78
3.4. Khảo sát tính cấp thiết và tính khả thi của các biện pháp quản lý hoạt
động đánh giá kết quả học tập định kỳ .............................................................. 79
3.4.1. Mục đích khảo nghiệm ............................................................................ 79
3.4.2. Nội dung khảo nghiệm ............................................................................ 79
3.4.3. Đối tượng khảo nghiệm ........................................................................... 79
3.4.4. Phương pháp khảo nghiệm ...................................................................... 79
3.4.5. Kết quả khảo nghiệm ............................................................................... 80
3.3.6. Tương quan giữa tính cấp thiết và tính khả thi........................................ 85
Kết luận chương 3.............................................................................................. 86
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ................................................................. 87
TÀI LIỆU THAM KHẢO............................................................................... 90
PHỤ LỤC
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
CBQL
:
Cán bộ Quản lý
CM
:
Chuyên môn
CNTT
:
Công nghệ thông tin
GV
:
Giáo viên
HS
:
Học sinh
KT-ĐG
:
Kiểm tra - Đánh giá
SL
:
Số lượng
THPT
:
Trung học phổ thông
UBND
:
Ủy ban nhân dân
VD
:
Ví dụ
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 2.1:
Thực trạng nội dung đánh giá kết quả học tập định kỳ của
học sinh ......................................................................................... 33
Bảng 2.2:
Thực trạng về phương pháp, hình thức đánh giá kết quả học
tập định kỳ của học sinh ................................................................ 36
Bảng 2.3:
Thực trạng về quy trình đánh giá kết quả học tập định kỳ của
học sinh ......................................................................................... 38
Bảng 2.4:
Thực trạng lập kế hoạch đánh giá kết quả học tập định kỳ của
học sinh ......................................................................................... 41
Bảng 2.5:
Thực trạng tổ chức thực hiện kế hoạch đánh giá kết quả học
tập định kỳ của học sinh ................................................................ 45
Bảng 2.6:
Thực trạng chỉ đạo thực hiện kế hoạch đánh giá kết quả học
tập định kỳ của học sinh ................................................................ 47
Bảng 2.7:
Thực trạng kiểm tra thực hiện kế hoạch đánh giá kết quả học
tập định kỳ của học sinh ................................................................ 49
Bảng 2.8:
Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý đánh giá kết quả học tập
định kỳ của học sinh...................................................................... 51
Bảng 3.1:
Kết quả khảo nghiệm tính cần thiết của các biện pháp quản lý .... 80
Bảng 3.2:
Kết quả khảo nghiệm tính khả thi của các biện pháp ................... 83
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
DANH MỤC BIỂU ĐỒ
Biểu đồ 2.1: Thực trạng nhận thức về vị trí, vai trò của đánh giá kết quả
học tập định kỳ của học sinh ...................................................... 31
Biểu đồ 3.1.
Tính cần thiết của các biện pháp ................................................ 82
Biểu đồ 3.2.
Kết quả khảo nghiệm tính khả thi của các biện pháp ................ 85
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Phát triển giáo dục và đào tạo là vấn đề quan trọng trong sự phát triển
của mỗi quốc gia cũng như biểu hiện trình độ phát triển của các quốc gia trên
thế giới. Ngay từ khi giành được độc lập cho dân tộc, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã
chỉ rõ "một dân tộc dốt là một dân tộc yếu". Trải qua sau hơn 30 năm đổi mới,
nước ta đã có nhiều thành tích to lớn trong việc phát triển kinh tế - xã hội hiện
đang nằm trong các nước thu nhập trung bình. Nhưng những thành tích đạt
được của nước ta chưa ổn định như: nguồn nhân lực, sự cạnh tranh giữa các
nước trong khu vực và thế giới về kinh tế còn thấp, vấn đề văn hóa - xã hội còn
nhiều bất cập. Để đất nước tiến nhanh và vững chắc cần phải coi “giáo dục là
quốc sách hàng đầu”, đây cũng là xu hướng của các nước trên thế giới. Chính
vì vậy cần phải xác định phát triển giáo dục là một nhiệm vụ quan trọng, là
khâu đột phá trong công cuộc phát triển đất nước.
Để đổi mới trong giáo dục, trước tiên cần đổi mới trong kiểm tra đánh
giá trong đó đánh giá kết quả học tập định kỳ của học sinh được coi là then
chốt, xuyên suốt trong năm học, làm tốt công tác này sẽ nâng cao chất lượng
dạy học, đáp ứng yêu cầu thực tiễn đổi mới trong trường THPT. Nghị quyết
Hội nghị Trung ương 8 khoá XI nêu rõ “Đổi mới căn bản hình thức và
phương pháp thi, kiểm tra và đánh giá kết quả giáo dục, đào tạo, bảo đảm
trung thực, khách quan. Việc thi, kiểm tra và đánh giá kết quả giáo dục, đào
tạo cần từng bước theo các tiêu chí tiên tiến được xã hội và cộng đồng giáo
dục thế giới tin cậy và công nhận. Phối hợp sử dụng kết quả đánh giá trong
quá trình học với đánh giá cuối kỳ, cuối năm học; đánh giá của người dạy với
tự đánh giá của người học; đánh giá của nhà trường với đánh giá của gia
đình và của xã hội”. [26]
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
Đánh giá kết quả học tập định kỳ của học sinh là những cách thức, biện
pháp để thu thập thông tin, dữ liệu của người học sau một thời gian, giai đoạn
học tập so với mục tiêu, trên cơ sở đó có những quyết định đổi mới, cải tiến,
hạn chế những sai sót trong đánh giá, đẩy mạnh chất lượng dạy học.
Đối với hoạt động quản lý, việc đánh giá kết quả học tập định kỳ của học
sinh giúp cho cán bộ quản lý xem lại quy trình dạy học của thầy và trò, đánh giá
một cách chính xác công tác giảng dạy và học tập. Là căn cứ để có những chủ
trương, chỉ đạo, khuyến khích và hổ trợ những sáng kiến nhằm nâng cao chất lượng
giáo dục. Kết quả đánh giá kết quả học tập định kỳ của học sinh cũng là cơ sở để
xây dựng chiến lược giáo dục, phát triển đội ngũ giáo viên, đổi mới dạy học...
Huyện Gia Lộc, tỉnh Hải Dương hiện nay có ba trường THPT. Các trường
THPT huyện Gia Lộc và ngành giáo dục tỉnh Hải Dương đang quyết tâm đổi mới
theo chỉ đạo của Đảng. Trong những nguyên nhân ảnh hưởng đến việc đổi mới
chính là công tác quản lý đánh giá kết quả học tập học định kỳ của học sinh chưa
được hoàn thiện. Đứng trước thực trạng đó, chúng tôi đã chọn vấn đề: “Quản lý
hoạt động đánh giá kết quả học tập định kỳ ở các trường THPT, huyện Gia
Lộc, tỉnh Hải Dương” nhằm hoàn thiện được cả yêu cầu lý luận và thực tiễn công
tác đánh giá kết quả học tập tại các trường THPT huyện Gia Lộc, tỉnh Hải Dương.
2. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực trạng quản lý hoạt động đánh giá
kết quả học tập định kỳ của học sinh ở các trường THPT, từ đó đề xuất một số
biện pháp quản lý của hiệu trưởng đối với hoạt động đánh giá kết quả học tập
định kỳ của học sinh nhằm nâng cao chất lượng dạy học ở các trường THPT
huyện Gia Lộc tỉnh Hải Dương.
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu
3.1. Khách thể nghiên cứu
Hoạt động đánh giá kết quả học tập định kỳ của học sinh ở các
trường THPT.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
3.2. Đối tượng nghiên cứu
Các biện pháp quản lý hoạt động đánh giá kết quả học tập định kỳ của
học sinh ở các trường THPT, huyện Gia Lộc, tỉnh Hải Dương
4. Nhiệm vụ nghiên cứu
Đề tài thực hiện các nhiệm vụ sau:
- Nghiên cứu cơ sở lý luận về quản lý hoạt động đánh giá kết quả học tập
định kỳ của học sinh ở các trường THPT.
- Nghiên cứu thực trạng quản lý hoạt động đánh giá kết quả học tập định
kỳ của học sinh ở các trường THPT huyện Gia Lộc, tỉnh Hải Dương.
- Đề xuất biện pháp quản lý hoạt động đánh giá kết quả học tập định kỳ
của học sinh ở các trường THPT huyện Gia Lộc, tỉnh Hải Dương.
5. Giả thuyết khoa học
Quản lý hoạt động đánh giá kết quả học tập định kỳ của học sinh ở các
trường THPT huyện Gia Lộc tỉnh Hải Dương góp phần quan trọng vào việc thực
hiện mục tiêu dạy học, kết quả đánh giá phụ thuộc vào hoạt động quản lý của
Hiệu trưởng. Tuy nhiên công tác quản lý hoạt động đánh giá kết quả học tập định
kỳ của học sinh tại các trường THPT trong huyện Gia Lộc còn nhiều bất cập.
Nếu xác định, đánh giá đúng thực trạng và đề xuất được các biện pháp quản lý
đánh giá kết quả học tập của học sinh ở các trường THPT một cách khoa học sẽ
góp phần nâng cao được hiệu quả của quản lý nâng cao chất lượng dạy - học ở
các trường THPT trên địa bàn huyện Gia Lộc nói riêng và chất lượng giáo dục
tỉnh Hải Dương nói chung.
6. Phạm vi nghiên cứu
Luận văn tập trung nghiên cứu biện pháp quản lý hoạt động đánh giá kết quả
học tập định kỳ của học sinh ở các trường THPT huyện Gia Lộc tỉnh Hải Dương
bao gồm các bài kiểm tra: 1 tiết trở lên, bài hành từ 1 tiết trở lên, bài học kỳ.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
7. Phương pháp nghiên cứu
7.1. Phương pháp nghiên cứu lý luận
Nghiên cứu các công trình về kiểm tra đánh giá, các nghiên cứu quản lý
hoạt động đánh giá kết quả học tập, làm căn cứ để tổng hợp, phân tích những
vấn đề có liên quan đến cơ sở lý luận của đề tài.
7.2. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn
- Phương pháp quan sát: Phương pháp này được vận dụng vào việc tìm
hiểu quản lý hoạt động đánh giá kết quả học tập định kỳ của học sinh ở các
trường THPT.
- Phương pháp điều tra bằng phiếu hỏi: Đưa ra câu hỏi điều tra hoạt động
đánh giá kết quả học tập định kỳ của học sinh. Phân tích thực trạng quản lý
hoạt động đánh giá kết quả học tập định kỳ của học sinh ở các trường THPT
huyện Gia Lộc, tỉnh Hải Dương.
- Phương pháp phỏng vấn: Phỏng vấn Ban giám hiệu, cán bộ quản lý,
giáo viên các trường THPT huyện Gia Lộc, tỉnh Hải Dương về thực trạng quản
lý hoạt động đánh giá kết quả học tập định kỳ làm căn cứ đề xuất những biện
pháp quản lý.
- Phương pháp chuyên gia: Thông qua Hiệu trưởng, Phó Hiệu trưởng,
giáo viên các trường THPT trên địa bàn huyện, để xác định các biện pháp cho
công tác quản lý hoạt động đánh giá kết quả học tập định kỳ ở các trường
THPT huyện Gia Lộc.
- Phương pháp xử lý số liệu: Sử dụng phương pháp toán thống kê để xử
lý các số liệu thu thập từ khảo sát thực tế.
- Phương pháp nghiên cứu hồ sơ quản lý: Thông qua sổ điểm, sổ theo dõi
kết quả học tập của học sinh, bài làm kiểm tra, bài thi của học sinh, đề thi vv...
để đánh giá về thực trạng quản lý hoạt động đánh giá kết quả học tập định kỳ
của học sinh ở các trường THPT huyện Gia Lộc tỉnh Hải Dương.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
8. Cấu trúc luận văn
Ngoài phần Mở đầu, Kết luận, khuyến nghị, Tài liệu tham khảo và Phụ
lục, nội dung chính của luận văn được cấu trúc thành 3 chương:
Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý hoạt động đánh giá kết quả học tập
định kỳ ở trường THPT.
Chương 2: Thực trạng quản lý hoạt động đánh giá kết quả học tập định
kỳ ở các trường THPT huyện Gia Lộc tỉnh Hải Dương.
Chương 3: Biện pháp quản lý hoạt động đánh giá kết quả học tập định kỳ
ở các trường THPT huyện Gia Lộc tỉnh Hải Dương.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
Chương 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ
HỌC TẬP ĐỊNH KỲ Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG
1.1. Tổng quan vấn đề nghiên cứu
1.1.1. Nghiên cứu ở nước ngoài
Mô hình CIPP của L.D.Stufflebean năm 1966 hình thành dựa trên sự kết
hợp của đánh giá bối cảnh, đánh giá đầu vào, đánh giá quá trình, đánh giá kết
quả học tập. [27]
Mô hình đánh giá không theo mục tiêu của M.Scriven đưa ra năm 1967
[3]; tiếp theo mô hình của M.Scriven đưa ra ứng đáp câu hỏi do R.E.Stake khởi
xướng,… Về sau này, để đánh giá chất lượng giáo dục, người ta tập trung đánh
giá kết quả học tập của người học.
Năm 1970 lý thuyết trắc nghiệm ra đời và phổ biến rộng rãi ở nhiều nước
trên thế giới.
Năm 1971, sách Evaluation to improve Learning ra đời đánh giá thúc
đẩy học tập [18]. Đây là tài liệu viết về đánh giá kết quả học tập của học sinh,
là cơ sở để giáo viên áp dụng trong đánh giá đồng thời giúp học sinh nâng cao
khả năng học tập. Mong muốn của tác giả chính là việc đẩy mạnh và nâng cao
việc học tập cho học sinh.
Ở các nước XHCN Đông Âu và Liên Xô cũ có nhiều nghiên cứu về kiểm
tra đánh giá, các tác giả ở thời điểm đó chủ yếu bàn về kiểm tra đánh giá như
phương pháp vấn đáp, phương tự luận, phương pháp trắc nghiệm tự luận còn
kiểm tra đánh giá bằng phương pháp trắc nghiệm khách quan vẫn chưa được
quan tâm nghiên cứu.
Năm 2005, Jody Zall Kusek [18] nghiên cứu và đề ra 10 bước để tiến tới
dựa trên kết quả đánh giá.
Đánh giá kết quả học tập của học sinh đã có nhiều nghiên cứu dưới các
góc nhìn khác nhau và tập trung nhấn mạnh vai trò quan trọng của kiểm tra
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
đánh giá kết quả học tập, là cơ sở tạo động lực hoạt động giảng dạy và học tập
phát triển. Các tác giả đều mong muốn hoàn thiện quy trình đánh giá kết quả
học tập của người học.
1.1.2. Nghiên cứu trong nước
Nghiên cứu “tầm quan trọng của đánh giá trong giáo dục đại học, các
hình thức và quy trình đánh giá kết quả dạy học ở đại học”. [23]
Nghiên cứu về “Chuẩn đánh giá, vai trò của việc xác định mục tiêu
trong đánh giá kết quả dạy học” đã đề cập tới những nội dung đòi hỏi tích hợp
kiến thức đồng môn, liên môn, sáng tạo, liên hệ thực tiễn. [11]
Nghiên cứu về “thang đo trong đánh giá kết quả học tập của học sinh”
đã phân tích “tầm quan trọng của đánh giá và quy trình đánh giá, cách thức và
hình thức, công cụ đo kết quả”. [12]
Nghiên cứu về “đánh giá trong giáo dục, các hình thức đánh giá trong
giáo dục và vai trò của giáo viên trong đánh giá giáo dục”. [20]
Nghiên cứu về “đánh giá kết quả học tập của học sinh THPT theo tiếp
cận năng lực, chỉ ra tầm quan trọng của đánh giá theo tiếp cận năng lực, quy
trình đánh giá và các hình thức đánh giá”. [18]
Trong Hội thảo các trường sư phạm đề xuất “tiếp cận năng lực trong
đánh giá kết quả học tập sinh viên”. [33]
Các nghiên cứu đã đề cập đến nhiều góc độ khác nhau song tất cả đều có
chung một mục đích là đánh giá sự tiến bộ của người học qua từng giai đoạn,
đánh giá mức độ đạt chuẩn của người học và cuối cùng là đánh giá chất lượng
cả quá trình giáo dục. Tuy nhiên các cuốn tài liệu này dừng ở mức độ cung cấp
khái niệm mà chưa đề cập đến kiỹ thuật đánh giá và quản lý hoạt động đánh giá
kết quả học tập định kỳ của học sinh THPT.
Hầu hết các công trình nghiên cứu đều khẳng định kiểm tra, đánh giá có
một ý nghĩa và vai trò rất quan trọng đối với người giáo viên, học sinh và nhà
quản lý, là nhân tố trọng yếu nâng cao chất lượng dạy và học, là yếu tố cơ bản
để người học phát hiện và điều chỉnh thực trạng hoạt động học tập góp phần
phát triển trí tuệ.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
Vấn đề quản lý hoạt động đánh giá kết quả học tập định kỳ của học sinh
ở trường THPT đến thời điểm hiện tại vẫn chưa có đề tài nào xem xét một cách
chuyên sâu dưới góc độ quản lý. Việc chọn vấn đề nghiên cứu nhằm hoàn thiện
và nâng cao hiệu quả quản lý hoạt động đánh giá kết quả học tập định kỳ của
học sinh ở các trường THPT huyện Gia Lộc, tỉnh Hải Dương.
1.2. Các khái niệm liên quan đến vấn đề nghiên cứu
1.2.1. Kiểm tra
Có rất nhiều các khái niệm khác nhau liên quan kiểm tra:
“Kiểm tra là xem xét tình hình thực tế để đánh giá, nhận xét” [35, tr.89]
Thuật ngữ “Kiểm tra” được định nghĩa:
“Kiểm tra là quá trình xác định mục đích, nội dung, lựa chọn phương pháp,
tập hợp số liệu, bằng chứng để xác định mức độ đạt được của người học trong
quá trình học tập, rèn luyện và phát triển. Kiểm tra bao gồm việc xác định điều
cần kiểm tra, công cụ kiểm tra và sử dụng kết quả kiểm tra, tức đánh giá”[34]
“Kiểm tra là quá trình xác định mục đích, nội dung, lựa chọn phương pháp,
tập hợp số liệu, bằng chứng để xác định mức độ đạt được của người học trong quá
trình học tập, rèn luyện và phát triển. Kiểm tra bao gồm việc xác định điều cần
kiểm tra, công cụ kiểm tra và sử dụng kết quả kiểm tra, tức đánh giá” [23, tr.56]
“Kiểm tra là phương pháp xem xét thường xuyên quá trình học tập của
học sinh. Mục đích của kiểm tra là tích cực hóa hoạt động của học sinh, tăng
cường chất lượng học tập. Kiểm tra là khâu quan trọng trong quá trình dạy học
nhằm đánh giá kết quả học tập”. [37, tr.99]
“Đo lường là quá trình thu thập thông tin một cách có định hướng về
các đại lượng đặc trưng như nhận thức, tư duy, kĩ năng và các phẩm chất nhân
cách khác trong quá trình giáo dục” [11]
Từ các quan niệm của các công trình nhiên cứu, có thể rút ra: Kiểm tra là
hoạt động nhằm xác định mức độ về kiến thức, kĩ năng, thái độ mà người học
đạt được sau một quá trình học tập.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
1.2.2. Đánh giá
“Đánh giá là đưa ra nhận xét, bình phẩm về giá trị” [38, tr.68].
“Đánh giá là quá trình thu thập và xử lí thông tin một cách có hệ thống
nhằm xác định mục tiêu đã và đang đạt được ở mức độ nào” và “Đánh giá là
quá trình thu thập thông tin và dữ liệu một cách hệ thống về năng lực và phẩm
chất của người học và sử dụng các thông tin đó đưa ra quyết định về người dạy
và người học trong tương lai” [12, tr.89]
“Đánh giá là một quá trình có hệ thống bao gồm việc thu thập, phân
tích, giải tích thông tin nhằm xác định mức độ người học đạt được các mục tiêu
dạy học” [8, tr.39]
“Đánh giá là quá trình thu thập thông tin và dữ liệu một cách có hệ
thống nhằm mục đích giúp người học hoạch định chính sách lựa chọn một
phương pháp khả thi để tiến hành công việc giáo dục của mình” [23, tr.69]
Từ những nhận định, có thể khái quát: Đánh giá là những nhận định,
những nhận xét về giá trị của người học dựa trên cơ sở những thông tin, những
số liệu được thu thập đối chiếu với mục tiêu đề ra từ đó làm căn cứ đưa ra
những quyết định về người học và việc tổ chức quá trình dạy học.
1.2.3. Đánh giá kết quả học tập của học sinh
1.2.3.1. Kết quả học tập
Theo lý luận dạy học:
“Kết quả học tập là hoạt động của học sinh dưới sự hướng dẫn, tổ chức
của giáo viên để người học tiếp thu tri thức, văn hoá của nhân loại chuyển
chúng thành kiến thức thức, năng lực tinh thần của mỗi cá nhân”.
“Đối tượng của hoạt động học là hệ thống tri thức, kỹ năng, kỹ xảo...
được thể hiện ở trong nội dung môn học, trong từng bài học được biên soạn
theo một hệ thống khoa học”.
“Kết quả học tập là sản phẩm của quá trình dạy học, sản phẩm này có
được khi có những thay đổi theo chiều hướng tích cực trong nhận thức, hành vi
của người học nó bao gồm: mức độ mà người học đạt được so với các mục tiêu đã
xác định và “mức độ mà người học đạt được so với những người cùng học khác”
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
“Bản chất của học học tập là hoạt động nhận thức của học sinh được
thực hiện dưới sự tổ chức điều khiển giáo viên”. Đối tượng của hoạt động học
là hệ thống tri thức, kỹ năng, kỹ xảo tương ứng được thể hiện trong từng môn
học, bài học bằng một hệ thống khoa học”.
“Kết quả học tập thể hiện ở mức độ đạt được của các mục tiêu dạy học”.
“Kết quả học tập là mức độ đạt được về kiến thức, kỹ năng hay nhận
thức của người học trong môn học nào đó”. [11]
“Đánh giá kết quả học tập là quá trình thu thập, xử lý thông tin về trình
độ, khả năng mà người học thực hiện các mục tiêu học tập đã xác định nhằm
tạo cơ sở cho những quyết định sư phạm của giáo viên, cho nhà trường và cho
bản thân học sinh để giúp họ học tập tiến bộ hơn” [28]
“Đánh giá kết quả học tập là xác định mức độ nắm được kiến thức, kỹ
năng, kỹ xảo của học sinh so với yêu cầu của chương trình đề ra” [34]
Kết quả học tập là mức độ đạt được của người học sau một giai đoạn học
tập so với mục tiêu, chuẩn đặt ra trước đó. Kết quả học tập là căn cứ để biết
được chất lượng dạy học.
1.2.3.2. Đánh giá kết quả học tập của học sinh
Theo các nghiên cứu, các chuyên gia giáo dục đánh giá kết quả học tập
của học sinh được hiểu là một chuỗi các hoạt động thu thập, phân tích, xử lý
thông tin về hoạt động của học sinh theo chuẩn kiến thức kỹ năng làm căn cứ
để đưa ra các nhận xét, quyết định về người học.
1.2.4. Đánh giá kết quả học tập định kỳ của học sinh
Đánh giá kết quả học tập định kỳ của học sinh ở bậc học THPT bao gồm:
“các hoạt động đánh giá dựa trên bài kiểm tra 1 tiết trở lên, bài kiểm tra thực
hành từ 1 tiết trở lên và bài kiểm tra học kỳ” [9]
Đánh giá kết quả học tập định kỳ là hoạt động thu thập thông tin sau thời
gian, giai đoạn học tập để đưa ra những nhận xét, phân hạng về mức độ đạt
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
được của người học, sự tiến bộ của người học so mục tiêu ở tại thời điểm kết
thúc chương học, giữa học kỳ, kết thúc học kỳ, cuối năm học.
Mục tiêu, nhiệm vụ, tiêu chí, yêu cầu, thời gian của đánh giá kết quả học
tập định kỳ thể hiện trong kế hoạch và được công khai.
Các mục tiêu, nhiệm vụ, tiêu chí của đánh giá kết quả học tập định kỳ
của học sinh thường được triển khai dựa trên hướng dẫn và căn cứ vào thực tế
của nhà trường trong năm học.
1.2.5. Quản lý hoạt động đánh giá kết quả học tập định kỳ của học sinh
Quản lý chính là vận hành đồng bộ chức năng quản lý nhằm đi đến đích
đã xác định.
Quản lý hoạt động đánh giá kết quả học tập định kỳ của học sinh đòi
hỏi cán bộ quản lý phải nắm vững chuẩn kiến thức, kỹ năng cần đạt được
của học sinh, đồng thời kiểm tra đánh giá sát với thực tế mức độ tiếp thu
kiến thức học tập của người học, làm căn cứ để có các tác động quản lý
quá trình dạy học hiệu quả.
Đánh giá kết quả học tập định kỳ của học sinh có ý nghĩa rất lớn
nhắm thúc đẩy chất lượng dạy học đồng thời là cơ sở cho hoạt động quản
lý tiếp theo.
Quản lý hoạt động đánh giá kết quả học tập định kỳ của học sinh ở
trường THPT là những tác động có mục đích, có kế hoạch của hiệu trưởng nhà
trường tới quá trình đánh giá kết quả học tập của học sinh và các lực lượng liên
quan nhằm điều khiển quá trình đánh giá đạt được mục tiêu dạy học, trên cơ sở
đó đưa ra các quyết định đối với hoạt động dạy học nhằm nâng cao chất lượng,
tạo ra sự tiến bộ trong học tập của học sinh.
Dưới góc nhìn quản lý, hoạt động quản lý hoạt động đánh giá kết quả học
tập định kỳ của học sinh là chuỗi tác động liên quan đến nhau: Lập kế hoạch, tổ
chức thực hiện, chỉ đạo thực hiện hoạt động, kiểm tra giám sát.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
1.3. Những vấn đề cơ bản về đánh giá kết quả học tập định kỳ của học sinh
ở trường THPT
1.3.1. Vai trò của đánh giá kết quả học tập định kỳ
Trong tình hình hiện nay, đổi mới phương pháp dạy học là vấn đề có tính
cấp thiết, để tiến hành đổi mới cần vận hành đồng bộ đổi mới nhiều yếu tố
trong đó kiểm tra đánh giá được coi là vấn đề không thể thiếu trong nâng cao
chất lượng dạy học.
Kết quả đánh giá kết quả học tập định kỳ của học sinh làm căn cứ để đưa
ra nhận định, nhận xét tại một thời điểm ấn định và điều chỉnh công tác quản lý,
hoạt động giảng dạy trong thời gian tiếp theo. Kết quả kiểm tra đánh giá ảnh
hưởng đến việc xác định các hoạt động ở thời điểm kế tiếp.
Vấn đề cần đổi mới trong kiểm tra đánh giá nói chung và hoạt động đánh
giá kết quả học tập định kỳ nói riêng có tính cấp thiết của mỗi nhà trường. Đánh
giá kết quả học tập định kỳ chính xác, khách quan trong từng thời điểm sẽ giúp
cho học sinh, giáo viên, người quản lý biết được thành quả ở thời điểm hiện tại và
định hướng cho học tập và làm việc đúng đắn trong giai đoạn tiếp theo.
1.3.2. Nguyên tắc đánh giá kết quả học tập định kỳ
1.3.2.1. Đảm bảo tính chính xác, khách quan
Tính chính xác, khách quan trong đánh giá kết quả học tập định kỳ là
nguyên tắc được đặt lên hàng đầu trong kiểm tra đánh giá. Kiểm tra đánh giá
chính xác khả năng của học sinh, kết quả ổn định (thống nhất khi được lặp đi lặp
lại nhiều lần), loại bỏ được các tác động tiêu cực. Đây cũng là yêu cầu mà người
học cũng như toàn xã hội quan tâm, đảm bảo tích chính xác, khách quan sẽ tạo ra
yếu tố tâm lý tích cực cho người học giúp họ tự điều chỉnh việc học và tự hoàn
thiện mình, ngăn chặn những biểu hiện thiếu trung thực trong kiểm tra đánh giá.
Để nguyên tắc này được vận hành tốt, công cụ đánh giá cần phải chính xác,
thể hiện ở thiết kế các câu hỏi kiểm tra đánh giá, thang đo; tiêu chí phù hợp, tính
phân loại rõ ràng; tuân thủ các quy trình cũng như quy định của kiểm tra đánh giá,
cần tránh cái nhìn chủ quan, phiến diện và áp đặt đối với người học.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
1.3.2.2. Đảm bảo công bằng
Trước tiên, nguyên tác này cần được các lực lượng tham gia đánh giá cần
thông hiểu tiêu chí, tiêu chuẩn, hành vi, quy chế trong kiểm tra đánh giá. Người
học được kiểm tra đánh giá khách quan, trong cùng một thời điểm, thời gian,
nội dung, kết quả được công khai, kịp thời cho người học.
1.3.2.3. Đảm bảo tính toàn diện
Nguyên tắc này cần bao quát được đầy đủ, chính xác, khách quan các
mặt, các khía cạnh, kết quả đánh giá phải phản ánh sự phát triển của các thành
tố và chỉ số hành vi của các năng lực được đo lường. Theo đó cần có sự thống
nhất thực hiện nhiều các hình thức đánh giá tương ứng với mục tiêu, đặc điểm,
các điều kiện cụ thể môn học và để học sinh có cơ hội phát huy thành tố năng
lực của bản thân.
1.3.2.4. Đảm bảo thường xuyên, có hệ thống
Để thực hiện nguyên tắc, khi tiến hành đánh giá kết quả học tập định kỳ
cần tuân thủ kế hoạch đề ra, kết quả phải được cập nhật một cách đầy đủ, kịp
thời, rõ ràng giúp cán bộ quản lý, giáo viên, học sinh biết được mình đạt ở mức
độ nào so với mục tiêu hướng đến để kịp thời điều chỉnh nếu cần thiết.
1.3.2.5. Đảm bảo tính hiệu quả, tính phân hóa
Thực hiện nguyên tắc này khi đánh giá kết quả học tập định kỳ có tác
dụng tạo động lực cho việc cải thiện, nâng mức giá trị và sự tin cậy đồng thời
đánh giá cần đảm bảo phân loại giữa đối tượng được đánh giá. Đây cũng là
thực tiễn đặt ra cho đánh giá kết quả học tập định kỳ của học sinh.
1.3.2.6. Đảm bảo tính phát triển.
Đảm bảo tính phát triển trong đánh giá kết quả học tập định kỳ là cần
định lượng được mức độ cố gắng, phấn đấu, tiến bộ so với bản thân và với học
sinh khác trong cùng khối, lớp, tạo ra được không khí học tập tích cực của bản
thân mỗi học sinh.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
1.3.3. Hình thức, phương pháp đánh giá kết quả học tập định kỳ
1.3.3.1. Hình thức đánh giá kết quả học tập định kỳ
Đánh giá kết quả học tập định kỳ của học sinh cần hướng vào mục tiêu
của chương học, môn học. Khi tiến hành đánh giá cần nắm được một số loại
hình đánh giá cơ bản, sử dụng đa dạng loại hình và công cụ đánh giá.
(1) Theo quy mô có ba loại: đánh giá trên diện rộng, đánh giá trên lớp
học, đánh giá dựa vào nhà trường.
- Đánh giá trên diện rộng: Thực hiện ở cấp huyện (quận), tỉnh (thành),
quốc gia để có thông tin của kỳ đánh giá làm căn cứ ra chính sách giáo dục.
- Đánh giá trên lớp học: Thường được giáo viên thực hiện trong phạm vi
của một lớp học để nắm bắt học sinh qua từng bài học, chương học, một giai
đoạn học tập, nhằm thúc đẩy mỗi học sinh.
- Đánh giá dựa vào nhà trường: Được thực hiện trong phạm vi nhà trường.
(2) Theo quá trình học tập có ba loại: Đánh giá tương ứng với đầu vào,
Đánh giá quá trình học tập, Đánh giá kết quả, đánh giá tổng kết.
- Đánh giá đầu vào: Thực hiện ở thời điểm ban đầu giúp giáo viên nắm
được tình hình người học để có phương pháp giảng dạy phù hợp.
- Đánh giá quá trình học tập: để nắm được mức độ tiếp thu kiến thức,
tiến bộ của học sinh để giáo viên nhìn nhận lại và đặt ra giải pháp cho từng học
sinh, cho cả lớp.
- Đánh giá kết quả, đánh giá tổng kết: Là kiểm tra đánh giá vào cuối kỳ,
năm học để đo lường kết quả học tập của học sinh.
(3) Dựa vào mục tiêu dạy học có 2 loại: Đánh giá để cải tiến việc học
tập, đánh giá kết quả học tập.
- Đánh giá để cải tiến việc học tập: Là kiểm tra đánh giá theo kế hoạch
năm học, kết quả đánh giá không nhằm mục đích công nhận học lực, danh hiệu
học sinh mà dùng để phản ánh chất lượng dạy và học.
- Đánh giá kết quả học tập: Đánh giá vào thời điểm đã được xác định để
công nhận học lực, danh hiệu học sinh.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
