Phát triển khả năng sáng tạo cho trẻ 5 6 tuổi qua hoạt động tạo hình trên khối tại trường mầm non tiền phong a, huyện mê linh, thành phố hà nội

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI 2
KHOA GIÁO DỤC MẦM NON

NGUYỄN THỊ LOAN

PHÁT TRIỂN KHẢ NĂNG SÁNG TẠO CHO TRẺ 5 - 6
TUỔI QUA HOẠT ĐỘNG TẠO HÌNH TRÊN KHỐI
TẠI TRƯỜNG MẦM NON TIỀN PHONG A,
HUYỆN MÊ LINH, THÀNH PHỐ HÀ NỘI

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC
Chuyên ngành: Giáo dục mầm non

HÀ NỘI, 2018


TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI 2
KHOA GIÁO DỤC MẦM NON

NGUYỄN THỊ LOAN

PHÁT TRIỂN KHẢ NĂNG SÁNG TẠO CHO TRẺ 5 - 6
TUỔI QUA HOẠT ĐỘNG TẠO HÌNH TRÊN KHỐI
TẠI TRƯỜNG MẦM NON TIỀN PHONG A,
HUYỆN MÊ LINH, THÀNH PHỐ HÀ NỘI

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC
Chuyên ngành: Giáo dục mầm non

Người hướng dẫn khoa học
ThS. VŨ LONG GIANG

HÀ NỘI, 2018


LỜI CẢM ƠN
Em xin gửi lời cảm ơn sâu sắc đến các Thầy, Cô giáo trong khoa Giáo
dục
Mầm non đã hết lòng giảng dạy trong suốt quá trình em học tập tại trường.
Em xin gửi lời cảm ơn sâu sắc đến Thầy Vũ Long Giang - người đã
nhiệt
tình hướng dẫn em trong suốt quá trình thực hiện đề tài tốt nghiệp của mình.
Em xin chân thành cảm ơn cán bộ giáo viên, nhân viên Trường Mầm
non Tiền Phong A, huyện Mê Linh, thành phố Hà Nội đã tạo điều kiện thuận
lợi cho em hoàn thành khóa luận tốt nghiệp.
Mặc dù em đã cố gắng hết mình song kiến thức thì vô hạn mà năng lực
cá nhân thì có hạn, không tránh khỏi nhiều thiếu sót. Em rất mong nhận được
những ý kiến đóng góp của các Thầy, Cô giáo và bạn đọc để đề tài này được
hoàn thiện hơn.
Em xin chân thành cảm ơn!
Hà Nội, tháng 5 năm 2018
Sinh viên

Nguyễn Thị Loan


LỜI CAM ĐOAN
Khóa luận này là kết quả cố gắng của bản thân tôi trong quá trình học
tập và nghiên cứu ở trường Đại học Sư phạm Hà Nội 2. Tôi xin cam đoan kết
quả nghiên cứu đề tài “Phát triển khả năng sáng tạo cho trẻ 5 - 6 tuổi qua
hoạt động tạo hình trên khối tại Trường Mầm non Tiền Phong A, huyện Mê

Linh, Thành phố Hà Nội” không có sự trùng lặp với bất kì một đề tài nào
khác. Nếu sai tôi xin chịu trách nhiệm hoàn toàn!
Hà Nội, tháng 5 năm 2018
Sinh viên

Nguyễn Thị Loan


MỤC LỤC

MỞ ĐẦU......................................................................................................... 1
1. Lý do chọn đề tài......................................................................................... 1
2. Lịch sử nghiên cứu...................................................................................... 2
3. Mục đích nghiên cứu................................................................................... 3
4. Đối tượng và khách thể nghiên cứu ............................................................ 3
5. Nhiệm vụ nghiên cứu .................................................................................. 3
6. Phạm vi nghiên cứu..................................................................................... 4
7. Phương pháp nghiên cứu............................................................................. 4
8. Cấu trúc khóa luận ...................................................................................... 5
NỘI DUNG ..................................................................................................... 6
CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÍ LUẬN...................................................................... 6
1.1. Đặc điểm tâm lý, khả năng vận động của trẻ 5 - 6 tuổi .......................... 6
1.1.1. Đặc điểm tâm lý .................................................................................... 6
1.1.2. Đặc điểm khả năng vận động................................................................ 7
1.2. Tính sáng tạo và khả năng sáng tạo của trẻ 5 - 6 tuổi............................. 7
1.2.1. Tính sáng tạo là gì? .............................................................................. 7
1.2.2. Khả năng sáng tạo của trẻ 5 - 6 tuổi .................................................... 8
1.3. Hoạt động tạo hình trên khối của trẻ 5 - 6 tuổi ..................................... 10
1.3.1. Hoạt động tạo hình trên khối là gì?.................................................... 10
1.3.2. Phân loại các hoạt động tạo hình trên khối........................................ 10

1.4. Mối quan hệ giữa tính sáng tạo và hoạt động tạo hình trên khối ........... 13
Tiểu kết chương 1.......................................................................................... 16


CHƯƠNG 2. THỰC TRẠNG KHẢ NĂNG SÁNG TẠO CHO TRẺ 5 - 6
TUỔI QUA HOẠT ĐỘNG TẠO HÌNH TRÊN KHỐI TẠI TRƯỜNG
MẦM NON TIỀN PHONG A, HUYỆN MÊ LINH, THÀNH PHỐ
HÀ NỘI ......................................................................................................... 17
2.1. Hoạt động trên khối của trẻ 5 - 6 tuổi trường Mầm non Tiền Phong A ...
17
2.1.1 Thực trạng cơ sở vật chất và đội ngũ giáo viên trường Mầm non
Tiền Phong A................................................................................................. 17
2.1.2 Thực trạng tổ chức hoạt động tạo hình trên khối ............................... 18
2.2. Kết quả nghiên cứu thực trạng ............................................................... 24
Tiểu kết chương 2.......................................................................................... 26
CHƯƠNG 3. ĐỀ XUẤT BIỆN PHÁP NÂNG CAO KHẢ NĂNG SÁNG
TẠO CHO TRẺ 5 - 6 TUỔI QUA HOẠT ĐỘNG TẠO HÌNH TRÊN
KHỐI TẠI TRƯỜNG MẦM NON TIỀN PHONG A, HUYỆN MÊ
LINH, THÀNH PHỐ HÀ NỘI ..................................................................... 27
3.1. Cơ sở định hướng cho việc đề xuất....................................................... 27
3.1.1. Cơ sở lý luận ....................................................................................... 27
3.1.2. Cơ sở thực trạng ................................................................................. 27
3.2. Đề xuất một số biện pháp phát triển khả năng sáng tạo qua hoạt động
tạo hình trên khối cho trẻ 5 - 6 tuổi............................................................... 28
Tiểu kết chương 3.......................................................................................... 47
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ....................................................................... 48
TÀI LIỆU THAM KHẢO............................................................................. 50
PHỤ LỤC

1


MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Giáo dục mầm non là cấp học đầu tiên trong hệ thống giáo dục quốc
dân, đặt nền móng cho sự phát triển về thể chất, nhận thức, tình cảm xã hội và
thẩm mỹ cho trẻ. Những kỹ năng mà trẻ được tiếp thu qua chương trình giáo
dục mầm non sẽ là nền tảng cho việc học tập và thành công sau này của trẻ.
Những năm đầu đời đóng vai trò vô cùng quan trọng trong việc hình thành
nhân cách và phát triển năng lực của trẻ, bởi trẻ bẩm sinh đã có khả năng tiếp
thu học tập, não bộ được hoạt động để tiếp nhận những thông tin cảm quan và
sử dụng để hình thành hiểu biết và giao tiếp với thế giới.
Sáng tạo là một yếu tố quan trọng của quá trình giáo dục nói chung và
quá trình chăm sóc giáo dục trẻ ở bậc học mầm non nói riêng. Phát triển khả
năng sáng tạo ở trẻ sẽ giúp trẻ phát triển nhận thức trong tất cả các lĩnh vực và
góp phần làm cho cuộc sống của trẻ phong phú hơn.
Trong chương trình của trẻ mầm non, tính sáng tạo của trẻ đều được
phát huy trong tất cả các hoạt động. Trong các hoạt động đó, hoạt động tạo
hình được coi là hoạt động phát triển tối đa tính sáng tạo của trẻ. Trẻ em rất
ưa hoạt động, trẻ rất thích những hoạt động mà ai cũng được tham gia, được
tham gia một cách tự nhiên, tích cực, say mê mà ở đó trẻ còn được thể hiện
suy nghĩ của mình. Với các hoạt động trên giấy và trên khối trẻ thỏa sức thể
hiện những gì mình biết. Đặc biệt với hoạt động tạo hình trên khối trẻ không
chỉ phát triển khả năng sáng tạo mà còn phát triển về cả tư duy không gian.
Hoạt động tạo hình góp phần không nhỏ vào việc nâng cao chất lượng
giáo dục phát triển toàn diện cho trẻ. Chương trình giáo dục mầm non hiện
nay ở hầu hết các địa phương đã áp dụng chương trình đổi mới, nhưng hoạt
động tạo hình trên khối chưa được quan tâm và chưa được đổi mới, đặc biệt là
phát triển tính sáng tạo của trẻ. Hoạt động của trẻ còn hạn chế, trẻ chưa được

2


thể hiện hết khả năng của mình trên từng sản phẩm, cách thức tổ chức chưa
hợp lý gặp nhiều khó khăn, điều kiện cơ sở vật chất chưa đáp ứng đủ nhu cầu.
Qua thời gian học tập và tìm hiểu thực tế ở trường Mầm non Tiền Phong A,
huyện Mê Linh chúng tôi thấy trường Mầm non Tiền Phong A cũng là một
trong số những trường mầm non có cách thức tổ chức các hoạt động chưa hợp
lý và gặp nhiều khó khăn trong các hoạt động đặc biệt là hoạt động tạo hình.
Xuất phát từ những vấn đề trên, nhận rõ trách nhiệm của giáo viên trong việc
nâng cao chất lượng giáo dục cho trẻ đặc biệt là trong hoạt động tạo hình trên
khối, đề tài “Phát triển khả năng sáng tạo cho trẻ 5 - 6 tuổi qua hoạt động
tạo hình trên khối tại Trường Mầm non Tiền Phong A, huyện Mê Linh, Thành
phố Hà Nội” được chọn là đề tài khóa luận tốt nghiệp.
2. Lịch sử nghiên cứu
2.1. Nghiên cứu về hoạt động tạo hình của trẻ 5 - 6 tuổi
- Tác giả Nguyễn Quốc Toản: Đưa ra sự phát triển nói chung của trẻ
trong hoạt động tạo hình
- Tác giả Nguyễn Quốc Toản: Mỹ thuật và phương pháp dạy học mỹ
thuật
- Tác giả Lê Thanh Thủy: Phát triển tâm lý và mối quan hệ sáng tạo sự
phát triển toàn diện và đưa ra các phương pháp trong hoạt động chắp ghép và
nặn cho trẻ mầm non.
2.2. Nghiên cứu về sáng tạo của trẻ 5 - 6 tuổi qua hoạt động tạo hình
- Lê Thanh Thủy - Luận án tiến sĩ: Ảnh hưởng của tri giác tới tưởng
tượng sáng tạo trong hoạt động vẽ của trẻ 5 - 6 tuổi.
- Quan điểm giáo dục của Mari Montessori: Đặt nền tảng tự do, nhu
cầu và hứng thú của trẻ trên hết.
- Nhà tâm lý học Liên Xô L.X.Vưgôtxki: Tác phẩm “Trí tưởng tượng

sáng tạo ở lứa tuổi thiếu nhi”.
- Nhà tâm lý học Hoa Kỳ E.P.Torrance: Một số Test về tưởng tượng và
tưởng tượng sáng tạo.


- Hoàng Thị Nhung - Khóa luận tốt nghiệp đại học: Phát triển khả năng
sáng tạo cho trẻ 5 - 6 tuổi trường Mầm non Phúc Thắng, thị xã Phúc Yên, tỉnh
Vĩnh Phúc thông qua hoạt động chắp ghép.
3. Mục đích nghiên cứu
Thông qua đề tài "Phát triển khả năng sáng tạo cho trẻ 5-6 tuổi qua
hoạt động tạo hình trên khối tại Trường Mầm non Tiền Phong A, huyện Mê
Linh, Thành phố Hà Nội” nhằm tìm ra các biện pháp pháp triển tính sáng tạo
để nâng cao chất lượng giáo dục cho trẻ 5 - 6 tuổi qua hoạt động tạo hình
trên khối.
4. Đối tượng và khách thể nghiên cứu
4.1. Đối tượng nghiên cứu
Mối liên hệ giữa hoạt động tạo hình trên khối với khả năng sáng tạo
của trẻ 5 - 6 tuổi trường Mầm non Tiền Phong A.
4.2. Khách thể nghiên cứu
Quá trình phát triển khả năng sáng tạo qua hoạt động tạo hình của trẻ 5- 6
tuổi.
5. Nhiệm vụ nghiên cứu
5.1. Nghiên cứu lí luận
Phân tích và hệ thống hóa một số vấn đề lí luận về hoạt động trên khối
ở trẻ 5 - 6 tuổi nhằm tìm ra các biện pháp phát triển khả năng sáng tạo cho trẻ
để xây dựng cơ lí luận của đề tài nghiên cứu.
5.2. Tìm hiểu thực trạng
Tìm hiểu các biện pháp tổ chức hoạt động tạo hình cho trẻ 5 - 6 tuổi
trường mầm non Tiền Phong A, đặc biệt là biện pháp phát triển khả năng sáng
tạo cho trẻ thông qua hoạt động trên khối.

5.3. Đề xuất giải pháp
Đề xuất một số biện pháp nhằm phát triển tính sáng tạo của trẻ 5 - 6
tuổi thông qua hoạt động trên khối.


6. Phạm vi nghiên cứu
Khả năng sáng tạo trong hoạt động tạo hình của trẻ 5 - 6 tuổi tại trường
Mầm non Tiền Phong A, huyện Mê Linh, Thành phố Hà Nội.
7. Phương pháp nghiên cứu
7.1. Phương pháp nghiên cứu lí luận
- Đọc tài liệu có liên quan tới đề tài nghiên cứu để xây dựng cơ sở lí
luận cho đề tài nghiên cứu.
- Nghiên cứu thu thập phân tích, tổng hợp, hệ thống hóa, khái quát hóa
và cụ thể hóa các vấn đề lí luận liên quan đến đề tài nghiên cứu.
- Hệ thống hóa cơ sở lí luận của biện pháp giúp giáo viên đánh giá hiệu
quả khả năng sáng tạo trong hoạt động tạo hình trên khối cho trẻ 5 - 6 tuổi.
7.2. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn
7.2.1. Phương pháp quan sát
Dự giờ các hoạt động học tập mà trong đó hoạt động trên khối đóng vai
trò trọng tâm. Quan sát nhóm trẻ về tốc độ, sự thay đổi, độ tập trung, sự biểu
hiện cảm xúc trong quá trình.
7.2.2. Phương pháp điều tra
Sử dụng phiếu điều tra bằng bảng hỏi với giáo viên phụ trách trẻ

5-

6 tuổi ở trường Mầm non Tiền Phong A, huyện Mê Linh, TP Hà Nội về:
- Nhận thức của giáo viên về khả năng sáng tạo ở trẻ 5 - 6 tuổi trong
hoạt động trên khối.
- Đánh giá của giáo viên về các hoạt động của trẻ thể hiện sáng tạo,

thực trạng mức độ sáng tạo của trẻ 5 - 6 tuổi trong hoạt động trên khối.
- Các biện pháp giáo viên sử dụng để phát triển khả năng sáng tạo của
trẻ 5 - 6 tuổi qua hoạt động trên khối.
- Ý kiến của giáo viên về các biện pháp nâng cao khả năng sáng tạo của
trẻ 5 - 6 tuổi trên hoạt động khối.


7.2.3. Phương pháp trò chuyện
Trao đổi với giáo viên về nội dung và hình thức về sản phẩm của trẻ 5 6 tuổi qua hoạt động trên khối
7.2.4. Phương pháp phân tích sản phẩm
Trên cơ sở nghiên cứu về hoạt động trên khối và khả năng sáng tạo của
trẻ 5 - 6 tuổi, chúng tôi xác định biểu hiện khả năng sáng tạo ở trẻ 5 - 6 tuổi
trong hoạt động trên khối được thể hiện ở những điểm sau:
- Về nội dung
+ Tên sản phẩm
+ Đặc điểm của sản phẩm
- Về hình thức
+ Bố cục
+ Màu sắc
8. Cấu trúc khóa luận
- Phần mở đầu
- Phần nội dung
- Chương 1: Cơ sở lý luận
- Chương 2: Thực trạng khả năng sáng tạo cho trẻ 5 - 6 tuổi qua hoạt
động tạo hình trên khối tại trường Mầm non Tiền Phong A, huyện Mê Linh,
Thành phố Hà Nội
- Chương 3: Đề xuất biện pháp nâng cao khả năng sáng tạo cho trẻ
5 - 6 tuổi qua hoạt động trên tại trường Mầm non Tiền Phong A, huyện Mê
Linh, Thành phố Hà Nội
- Phần kết luận và kiến nghị sư phạm

- Tài liệu tham khảo
- Mục lục


NỘI DUNG
CHƯƠNG 1
CƠ SỞ LÍ LUẬN
1.1.

Đặc điểm tâm lý, khả năng vận động của trẻ 5 - 6 tuổi

1.1.1. Đặc điểm tâm lý
Độ tuổi 5 - 6 tuổi là độ tuổi cuối của trẻ mầm non. Ở giai đoạn này
những tâm lý đặc trưng của con người ở trẻ đang phát triển mạnh. Với sự giáo
dục của người lớn, những chức năng tâm lý đó sẽ được hoàn thiện về mọi
phương diện của hoạt động tâm lý để hoàn thành việc xây dựng những cơ sở
ban đầu về nhân cách con người.
- Đặc điểm phát triển tư duy: Với kiểu tư duy trực quan - hình tượng
phát triển mạnh ở độ tuổi 4 - 5 thì đến với độ tuổi 5 - 6 trẻ đã có kiểu tư duy
trực quan - hình tượng mới để trẻ có thể đáp ứng được các nhu cầu nhận thức
đang phát triển đó là tư duy trực quan - sơ đồ. Tư duy này đã tạo cho trẻ một
khả năng phản ánh những mối liên hệ tồn tại khách quan không bị phụ thuộc
vào ý muốn chủ quan của mình. Đây chính là bước trung gian của sự chuyển
tiếp từ tư duy trực quan hình tượng sang tư duy trực quan trừu tượng (tư duy
logic). Từ đó, trẻ có thể tư duy liên kết được các khối hình với nhau để tạo ra
sản phẩm mang tính sáng tạo
- Đặc điểm phát triển tưởng tượng: Trẻ 5 - 6 tuổi trí tưởng tượng đã
phong phú hơn, trí tưởng tượng đã mang tính cá nhân và có chủ định. Trước
khi tạo một sản phẩm nào đó trẻ đã hình dung ra cách làm và tượng tượng
được sản phẩm của mình trông như thế nào khi làm theo cách đó và với màu

sắc đó. Qua đó, trẻ có thể sáng tạo để sản phẩm của mình được độc đáo và
đẹp hơn.
- Đặc điểm phát triển trí nhớ: Ở độ tuổi 5 - 6 trí nhớ của trẻ đã có tính
chủ định nhiều hơn so với độ tuổi trước đó. Trẻ thường ghi nhớ được mọi sự


vật, hiện tượng mà trẻ yêu thích, ấn tượng và thường trẻ sẽ ghi nhớ rất lâu.
Khi trẻ đã ghi nhớ được trẻ sẽ đưa chúng vào những sản phẩm của mình. Đó
là tiền đề làm cho các sản phẩm của trẻ được sáng tạo hơn.
1.1.2. Đặc điểm khả năng vận động
Đặc điểm phát triển khả năng vận động trẻ 5 - 6 tuổi đã có sự phát triển
lớn về khả năng vận động trong các hoạt động nói chung cũng như khả năng
vận động trong hoạt động tạo hình nói riêng. Trong hoạt động tạo hình khả
năng thực hiện các vận động tinh của trẻ đã có sự vượt bậc hơn so với độ tuổi
trước đó:
 Trẻ đã biết sử dụng bút chì thuần thục để vẽ, tô màu bằng cách
di chuyển bằng các ngón tay.
 Vẽ hình người có đầy đủ các tính năng cơ thể, có chú ý đến hình
dạng và chi tiết.
 Sử dụng kéo khéo léo để cắt nhiều hình dạng.
 Gấp và cắt giấy thành hình dáng.
 Cầm viết chì, cọ giữa ngón tay và ngón trỏ.
 Vẽ được nhiều hình học như 3 đường thẳng song song, đường
chéo.
 Sử dụng thành thục nhiều công cụ và chất liệu bằng tay như làm
thủ công, nặn đất sét.
1.2.

Tính sáng tạo và khả năng sáng tạo của trẻ 5 - 6 tuổi

1.2.1. Tính sáng tạo là gì?
- Tiến sĩ Joyce Van Tassel - Baska đã chỉ ra trong bài viết của mình:
“Sự sáng tạo không phải là một yếu tố thuộc năng khiếu bẩm sinh”.
- Theo bác sĩ về thần kinh và tâm lý người Áo Sigmund Freud ở thế kỷ
XX cho rằng: “Sáng tạo cũng giống như giấc mơ hiện hình, là sự tiếp tục và
thay thế trò chơi trẻ con thay thế”.


- Nhà tâm lý học Liên Xô L.X.Vưgôtxki ở thế kỷ thứ XX trong cuốn
“Trí tưởng tượng và sáng tạo ở lứa tuổi thiếu niên” có đưa ra quan niệm:
Chúng ta gọi hoạt động sáng tạo là bất cứ hoạt động nào của con người tạo
ra được một cái gì mới, không kể rằng cái được tạo ra ấy là một vật thể thế
giới bên ngoài hay một cấu tạo nào đó của trí tuệ hoặc tình cảm chỉ sống và
biểu lộ trong bản thân con người.
- Trong từ điển Tiếng Việt: “Sáng tạo là tìm ra cái mới, cách giải quyết
mới, không bị gì bó, phụ thuộc vào cái đã có”.
- Trong sổ tay “Tâm lý học”, tác giả Trần Tiệp và Đỗ Long cho rằng:
“Sáng tạo là một hoạt động tạo lập phát hiện những giá trị vật chất và tinh
thần. Sáng tạo đòi hỏi cá nhân phải phát huy năng lực, phải có động cơ, tri
thức, kỹ năng và với điều kiện như vậy mới tạo nên sản phẩm mới, độc đáo,
sâu sắc”.
- Theo giáo trình “Mỹ thuật và phương pháp dạy học mỹ thuật” của tác
giả Nguyễn Quốc Toản (chủ biên): “Sáng tạo được định nghĩa là khả năng
sinh sản những ý tưởng mới, độc đáo, hữu ích, phù hợp với từng hoàn cảnh”.
Các nhà nghiên cứu đều có những quan điểm khác nhau nhưng đều có
một điểm chung là hướng đến cái mới và ý nghĩa xã hội của sản phẩm sáng
tạo. Từ đó chúng ta có thể đồng quan điểm: “Sáng tạo là quá trình tư duy độc
lập, con người đã phối hợp và xây dựng nên những cái mới trên bình diện cá
nhân hay xã hội từ những kinh nghiệm có sẵn của mình”.
Trong hoạt động tạo hình, sáng tạo là một quá trình chủ định của từng

trẻ với từng cách cảm nhận và nhận thức các sự vật, hiện tượng xung quanh
một cách sâu sắc. Qua đó, trẻ đưa ra cách lựa chọn để tạo nên những sản
phẩm mới.
1.2.2. Khả năng sáng tạo của trẻ 5 - 6 tuổi
Ở lứa tuổi mầm non, trong bất cứ hoạt động nào trẻ cũng tỏ ra ngạc
nhiên, tò mò và có khuynh hướng khám phá, thử nghiệm. Khả năng sáng tạo


được thể hiện rõ rệt ở trẻ 5-6 tuổi vì ở tuổi này trẻ đã bắt đầu thích nghi với
những điều xung quanh thông qua việc học, chơi và biết chủ động tham gia
nhiều hoạt động khác nhau, từ đó trẻ tích lũy và biết cách phát huy khả năng
sáng tạo của mình.
Khả năng sáng tạo của trẻ 5 - 6 tuổi được thể hiện như sau:
- Trẻ khá linh hoạt trong việc biến đổi, phối hợp tính chất của đường
nét và hình thể hiện vẻ độc đáo rất riêng của mỗi hình tượng sự vật cụ thể.
- Trẻ đã biết sử dụng cách lựa chọn màu: “màu không bắt chước”, trẻ
có vốn hiểu biết phong phú về cảm giác màu sắc, khả năng độc lập trong cách
phối hợp màu sắc.
- Trẻ đã biết tạo bố cục với thế cân bằng qua cách sắp xếp đối xứng và
không đối xứng, thể hiện các mối quan hệ giữa các sự vật tạo ra không gian
ba chiều.
- Sự sáng tạo được biểu hiện một cách tự phát, độc lập với ý muốn của
người lớn.
- Sự sáng tạo của trẻ luôn gắn bó với hứng thú và đời sống cá nhân của
trẻ.
- Sự sáng tạo bao giờ cũng xuất phát từ nhu cầu có trước, một nhu cầu
cấp bách tự nhiên và điều kiện tồn tại của trẻ.
- Trẻ có thể sáng tạo đột nhiên, có cách làm tự do, không cần thuật
nhớ, không cần sự bắt chước, khi những ấn tượng của trẻ không còn
nguyên vẹn thì óc tưởng tượng của trẻ sẽ móc ghép vào với nhau theo cách

riêng của mình.
- Trẻ sáng tạo ít khi nghiền ngẫm lâu về sản phẩm của mình, phần lớn
trẻ sáng tạo một mạch, trẻ giải quyết nhu cầu sáng tạo của mình nhanh chóng
và triệt để mà không để lại những vướng mắc.
- Sáng tạo của trẻ mang tính chất tổng hợp các lĩnh vực trí tuệ, tình
cảm, ý chí.


- Tri thức và kinh nghiệm của trẻ ít hơn so với người lớn, do vậy trí
tưởng tượng của trẻ còn nghèo nàn, hứng thú đơn giản và sơ đẳng hơn.
Nhưng do sự đơn giản của trí tưởng tượng nên trẻ tưởng tượng nhiều hơn, tin
vào sản phẩm tưởng tượng nhiều hơn, kiểm tra sản phẩm ít hơn. Vì vậy, trẻ dễ
dàng thể hiện khả năng sáng tạo của mình.
1.3.

Hoạt động tạo hình trên khối của trẻ 5 - 6 tuổi

1.3.1. Hoạt động tạo hình trên khối là gì?
Hoạt động trên khối ở lứa tuổi mầm non là hoạt động tạo hình của trẻ
tạo ra các sản phẩm có hình khối trên không gian ba chiều hoặc trang trí trên
các sản phẩm khối trong không gian ba chiều.
Ví dụ: hoạt động nặn, hoạt động chắp ghép các khối hình, hoạt động ở
các góc với các khối…
1.3.2. Phân loại các hoạt động tạo hình trên khối
1.3.2.1. Hoạt động chắp ghép trên khối của trẻ 5 - 6 tuổi
Khái niệm
Hoạt động chắp ghép trên khối là một hoạt động tạo hình dành cho trẻ
mầm non, trẻ sử dụng các khối hình để lắp ghép tạo thành sản phẩm có hình
khối trên không gian ba chiều.
Nội dung hoạt động chắp ghép trên khối

Trẻ chắp ghép theo các nội dung trong chủ đề của trẻ 5 - 6 tuổi trong
chương trình giáo dục mầm non.
Vật liệu
Những bộ chắp ghép giao thông, xây dựng, các bộ lắp ráp…
Vai trò
Hoạt động chắp ghép ở lứa tuổi mầm non là một hoạt động tạo hình
được trẻ yêu thích và hăng say hoạt động nó mang lại kết quả cao ngay cả với
trẻ ở độ tuổi nhỏ. Trên thực tế cho thấy hoạt động chắp ghép ở trường mầm


non mang lại hiệu quả cao hơn các hoạt động tạo hình khác như: vẽ, nặn, xé
dán. Bởi vì hoạt động này có tính chơi rõ rệt: trên khối, màu sắc và được chơi
với vật liệu tạo ra những sản phẩm mà chúng thích.
Hoạt động chắp ghép của trẻ ở lứa tuổi 5 - 6 tuổi đã mang tính phức tạp
hơn các độ tuổi khác. Trẻ đã tư duy được nhiều hơn, không chỉ dừng lại ở các
khối, màu sắc đơn giản mà trẻ đã bắt đầu có thể hoạt động với các khối phức
tạp, có không gian khó xác định hơn. Mở rộng khả năng chắp ghép từ các bộ
đồ chơi xây dựng đơn giản tới bộ đồ chơi lắp ráp phức tạp. Trẻ phải rèn luyện
các kỹ năng để kích thích trẻ phân tích được các sự vật, hiện tượng xung
quanh, tìm ra các đặc điểm nổi bật của các khối hình. Trẻ phải xác định được
các mối quan hệ không gian giữa các khối hình dựa vào cấu trúc, đặc điểm và
phân loại được chúng theo nhóm. Bồi dưỡng khả năng hợp tác, làm theo
nhóm, phát huy tính tích cực độc lập, tăng cường các hoạt động thiết kế.
Chính vì vậy hoạt động chắp ghép của trẻ 5 - 6 tuổi đóng vai trò quan trọng để
trẻ phát triển tính sáng tạo cũng như phát triển tính toàn diện ở trẻ.
1.3.2.2. Hoạt động nặn của trẻ 5 - 6 tuổi
Khái niệm
Hoạt động nặn là một hoạt động tạo hình dành cho trẻ mầm non, trẻ sử
dụng đất nặn để tạo ra các sản phẩm trên khối trong không gian ba chiều.
Nội dung hoạt động nặn

Trẻ nặn theo các nội dung trong chủ đề của trẻ 5 - 6 tuổi trong chương
trình giáo dục mầm non.
Vật liệu
Đất nặn
Vai trò
Hoạt động nặn dành cho trẻ mầm non là một trong những hoạt động đạt
hiệu quả cao trong chương trình giáo dục mầm non. Là một hoạt động có sự


kết hợp cân đối giữa sự thể hiện các hình tượng nghệ thuật trong không gian
ba chiều với sự thể hiện trong không gian hai chiều. Qua hoạt động nặn trẻ
biết thể hiện cấu trúc, vẻ đẹp hình khối và thể hiện phương thức sắp đặt nghệ
thuật trong không gian ba chiều. Hoạt động nặn cũng được coi là hoạt động
chơi với chất liệu nên rất thích hợp với trẻ mầm non, tuy sản phẩm đơn giản
nhưng rất đa dạng về cách tạo hình. Trẻ có thể tạo ra những hình khối mà trẻ
thích mà không cần ép buộc trong một khuôn mẫu nào cả.
Khác với hoạt động nặn của trẻ ở lứa tuổi bé và nhỡ chỉ là những bước
làm quen và tạo những hình đơn giản qua các kỹ năng đơn giản thì ở lứa tuổi
5 - 6 quá trình tâm lý trí nhớ, tưởng tượng, sáng tạo tốt hơn đã giúp trẻ tạo ra
các hình phức tạp hơn, trẻ đã hình dung ra kết quả của hoạt động trước khi bắt
tay vào làm. Trẻ cũng hình dung ra được quá trình của hoạt động như bắt đầu
từ các bộ phận chính rồi mới đến chi tiết, từ dạng khái quát rồi tới cử lý cụ thể
hóa, sinh động hóa. Bên cạnh đó với khả năng cảm nhận phát triển trẻ cảm
nhận được đặc điểm hình khối của sự vật, đồng thời phát triển khả năng so
sánh ước lượng bằng mắt giúp trẻ dễ dàng xác định được các đặc điểm trực
quan như kích thước, tỷ lệ, tính hợp lý, vẻ cân đối trong khối hình của vật thể.
Trẻ cũng cảm nhận được vẻ đẹp sinh động, đa dạng trong đặc điểm diện mạo
riêng của vật thể đã làm cho sản phẩm của trẻ được sinh động và gần gũi với
trẻ hơn.
1.3.2.3. Trang trí các sản phẩm hình khối

Khái niệm
Trang trí là hoạt động thường kết hợp với hoạt động chắp ghép, ở đó trẻ
có thể trang trí lên các hình khối theo ý muốn của mình
Ví dụ: trẻ có thể trang trí quả bóng bay bằng cách vẽ các hình yêu thích
của mình, trẻ có thể trang trí đầu lân bằng cách xé dán giấy màu…


Nội dung trang trí
Trang trí tự do hoặc theo yêu cầu của từng hoạt động mà cô đưa ra
trong chương trình giáo dục mầm non.
Vật liệu
Những sản phẩm có hình khối, các loại bút màu, giấy màu,…
Vai trò
Trang trí các sản phẩm hình khối sẽ làm cho trẻ hứng thú hơn trong
hoạt động của mình, trẻ được thể hiện tính sáng tạo của mình, ý tưởng của
mình lên các sản phẩm đó không chỉ ở trong các hoạt động trong lớp mà có
thể ngoài trời, hoạt động ngoại khóa, lễ hội…mà không cần theo một khuân
khổ nào cả. Khi đó khả năng sáng tạo của trẻ được phát huy một cách tối đa
nhất, trẻ hoạt động một cách tích cực nhất.
1.4.

Mối quan hệ giữa tính sáng tạo và hoạt động tạo hình trên khối
Trên thực tế đã chứng minh: Phần lớn trẻ tri giác sự vật, hiện tượng

bằng tư duy trực quan hành động. Chính vì vậy, hoạt động tạo hình trong
trường mầm non cũng phải xây dựng trên đặc điểm tư duy của trẻ. Trẻ cần
được tri giác trực tiếp, trải nghiệm trực tiếp bằng các giác quan của mình về
các đặc điểm tạo hình của sự vật. Tham gia hoạt động tạo hình trẻ không chỉ
trải nghiệm các xúc cảm, tình cảm mà còn bộc lộ khả năng của mình. Khi trẻ
trải nghiệm thực tế, giáo viên sẽ biết được khả năng nhận thức và khả năng

sáng tạo của trẻ. Hoạt động tạo hình giúp trẻ tiếp thu, mở rộng và hệ thống
hóa các chuẩn cảm giác về hình, màu, kích thước, tỉ lệ. Nhờ quá trình trải
nghiệm quan sát đối tượng mà trẻ khám phá những điều chưa biết về các sự vật
hiện tượng. Thông qua hoạt động trải nghiệm trẻ tích lũy được một lượng lớn
các thông tin cùng những hiểu biết về các sự vật hiện tượng. Khi trẻ được trải
nghiệm vào hoạt động tạo hình mỗi trẻ sẽ có mục đích tạo ra thứ gì đó thật
đẹp cho mình, cho người khác (làm đồ chơi, đồ dùng để làm quà tặng, để trang
trí).


Quá trình “thiết kế”, “kiến tạo”, “chế tạo” các sản phẩm tạo hình chính là quá
trình hoạt động sáng tạo của trẻ. (Ví dụ như: khi trẻ chắp ghép các hình khối
tạo thành ngôi nhà, trẻ sáng tạo thêm cho ngôi nhà một hàng rào bằng cách
xếp các khối hình chữ nhật liên tiếp). Như vậy, hoạt động tạo hình trên khối là
một hoạt động trải nghiệm bộc lộ khả năng của trẻ, là một bước vô cùng quan
trọng với sự phát triển về nhận thức và phát triển khả năng sáng tạo.
Hoạt động tạo hình với các quá trình tìm hiểu, đánh giá đối tượng,
miêu tả và sản phẩm tạo hình sẽ tạo điều kiện phát triển ở trẻ vốn từ, lời nói,
hình tượng truyền cảm và phát triển ở trẻ những ngôn ngữ mạch lạc. Khi
nghiên cứu hoạt động tạo hình của trẻ em, các nhà Tâm lý học cấu trúc đã cho
rằng “Trẻ em vẽ những gì chúng nhìn thấy”. Điều này cho thấy vai trò quan
trọng của tri giác thị giác đối với sự hình thành và phát triển hoạt động tạo
hình của trẻ. Khi trẻ nhìn những sự vật xung quanh, nhận biết được những đặc
điểm của chúng, trẻ tạo hình và phản ánh qua các sản phẩm. Sản phẩm tạo
hình của trẻ có thể là tái hiện lại đúng sự vật, nhưng cũng có nhiều trẻ tái hiện
lại một cách sáng tạo dựa trên những đặc điểm sự vật đó. Mỗi trẻ có một ý
tưởng sáng tạo khác nhau, vô cùng phong phú. Như vậy, hoạt động tạo hình
cung cấp các ngôn ngữ cơ bản về nghệ thuật thị giác cho trẻ, đây là cơ sở để
trẻ phát triển ý tưởng sáng tạo.
Hoạt động tạo hình trên khối là một nội dung của hoạt động mô phỏng

và tái tạo lại các khái niệm về không gian ba chiều các đồ vật có thật trong
cuộc sống. Không gian ba chiều của một đồ vật mà trẻ tiếp nhận được đó là
chiều dài, chiều rộng, chiều cao. Từ đó, trẻ khái quát hóa được tổng thể sự vật
và những hình khối tạo nên sự vật đó. (Ví dụ khi trẻ tạo hình ngôi nhà, trẻ sẽ
tái hiện lại về không gian ba chiều của các hình khối. Mái nhà tương ứng với
khối hình tam giác, thân nhà tương ứng với khối hình vuông). Dưới ánh nhìn
của trẻ


các sự vật được mô phỏng lại một cách sáng tạo hơn. Đây là cơ sở để giúp trẻ
có khả năng khái quát hóa là tiền đề cho sự phát triển khả năng sáng tạo.
Từ những trải nghiệm về tình cảm, cảm xúc cho đến những kiến thức
về khái niệm tính chất của các sự vật mà trẻ có những sản phẩm tạo hình
cho riêng mình. Hoạt động tạo hình đã cung cấp cho trẻ ngôn ngữ nghệ
thuật thị giác và qua đó trẻ đã mô phỏng lại các sự vật một cách sinh động.
Đây là một con đường phù hợp để phát triển khả năng sáng tạo cho trẻ
mầm non 5 - 6 tuổi.


Tiểu kết chương 1
Hoạt động tạo hình là một trong những hoạt động hấp dẫn nhất đối với
trẻ mầm non, nó giúp trẻ tìm hiểu, khám phá và thể hiện một cách sinh động
những gì chúng nhìn thấy trong thế giới xung quanh. Hoạt động tạo hình góp
phần giúp trẻ phát triển về mọi mặt: đạo đức, trí tuệ, thẩm mỹ, thể chất và
hình thành các kỹ năng ban đầu của con người.
Hoạt động tạo hình trên khối là một trong các hoạt động tạo hình gây
được cho trẻ những cảm xúc, tình cảm tích cực đối với thế giới xung quanh
dưới cái nhìn đa dạng trong không gian ba chiều. Qua đó, khả năng sáng tạo
của trẻ sẽ được phát triển một cách tối đa nhất và trẻ sẽ thực hiện một cách
tích cực sáng tạo để tạo ra những sản phẩm độc đáo, mới lạ.

CHƯƠNG 2
THỰC TRẠNG KHẢ NĂNG SÁNG TẠO CHO TRẺ 5 - 6 TUỔI QUA
HOẠT ĐỘNG TẠO HÌNH TRÊN KHỐI TẠI TRƯỜNG MẦM NON
TIỀN PHONG A, HUYỆN MÊ LINH, THÀNH PHỐ HÀ NỘI
2.1. Hoạt động trên khối của trẻ 5 - 6 tuổi trường Mầm non Tiền Phong
A
2.1.1 Thực trạng cơ sở vật chất và đội ngũ giáo viên trường Mầm non Tiền
Phong A
Trường Mầm non Tiền Phong A nằm trên địa bàn thôn Yên Nhân, xã
Tiền Phong, TP Hà Nội. Trường có 21 lớp, trong đó trẻ 5-6 tuổi có 7 lớp là
5TA1, 5TA2, 5TA3, 5TA4, 5TA5, 5TA6, 5TA7. Các lớp học khang trang,
phòng học sạch sẽ thoáng mát có sàn gỗ, điều hòa, bình nóng lạnh; đồ dùng
đồ chơi các phương tiện học tập đều đầy đủ. Nhưng cấu trúc chưa hợp lý,
không gian lớp hạn hẹp nên khi tổ chức các hoạt động còn rất nhiều trở ngại.
Trường có 49 giáo viên đứng lớp trình độ từ trung cấp đến thạc sĩ trong đó có
14 giáo viên dạy lớp 5 - 6 tuổi trình độ 4 đại học, 1 cao đẳng, 9 trung cấp. Đa
số giáo viên trong trường là giáo viên trẻ năng động, sáng tạo, yêu nghề, mến
trẻ có kinh nghiệm giảng dạy, kỹ năng chăm sóc và giáo dục trẻ tốt nhưng với
hoạt động trên khối còn nhiều hạn chế.
Nội dung chương trình giáo dục của nhà trường theo chương trình giáo
dục mầm non của Bộ giáo dục. Nhưng khi thực hiện chương trình giáo viên
chỉ tập trung về xây dựng kế hoạch phát triển nhận thức, ngôn ngữ, thẩm mỹ,
cảm thụ âm nhạc chưa chú ý đến phát triển nghệ thuật tạo hình cho trẻ, đặc
biệt là khả năng sáng tạo qua hoạt động trên khối.
Những vấn đề nêu trên ảnh hưởng rất lớn đến sự phát triển toàn diện
của trẻ cũng như khả năng sáng tạo của trẻ.

2.1.2 Thực trạng tổ chức hoạt động tạo hình trên khối
2.1.2.1

Chương trình tổ chức hoạt động tạo hình trên khối

Qua quá trình nghiên cứu chúng tôi đã dự giờ quan sát, phân tích tài
liệu và tìm hiểu chương trình tổ chức hoạt động tạo hình trên khối cho trẻ 5 6 tuổi trường Mầm non Tiền Phong A. Hoạt động tạo hình trên khối là loại
bài trong phân môn Tổ chức hoạt động tạo hình nói chung và được thực hiện
trên hoạt động chắp ghép trên khối và hoạt động nặn. Hoạt động tạo hình trên
khối được tổ chức thường xuyên qua các hoạt động ở trên lớp và được thể
hiện như sau:
Mục tiêu:
- Phát triển sự nhạy cảm, những xúc cảm, tình cảm thẩm mỹ, có nhu
cầu làm ra cái đẹp
- Giúp trẻ lĩnh hội các kiến thức và kỹ năng cơ sở, tạo nền tảng cho sự
tiếp thu nền giáo dục ở bậc học tiếp theo
- Phát triển và tiếp tục duy trì lòng tin và khả năng cảm nhận về giá trị
của mình
- Tiếp thu tri thức và hình thành thái độ, tình cảm để trẻ tích cực gia
nhập vào cộng đồng, xã hội
Nội dung
Nội dung hoạt động tạo hình trên khối cho trẻ 5 - 6 tuổi thường dùng ở
trường mầm non Tiền Phong A theo nội dung chương trình giáo dục mầm non
được tích hợp ở các hoạt động như: hoạt động góc, hoạt động ngoài trời... và
ở các tiết học như khám phá khoa học, toán… theo các chủ đề như giao thông,
bản thân, gia đình,…
+ Hoạt động chắp ghép
Chủ đề: Gia đình
Đề tài: Chắp ghép ngôi nhà từ bộ đồ chơi xây dựng