Một số biện pháp nhằm nâng cao chất lượng môn làm quen chữ cái cho trẻ 5 6 tuổi khu na tao, trường mầm non pù nhi

MỤC LỤC
I. MỞ ĐẦU............................................................................................................1
1.1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI.................................................................................1
1.2 Mục đích nghiên cứu.......................................................................................1
1.3 Đối tượng nghiên cứu......................................................................................2
1.4 Phương pháp nghiên cứu................................................................................2
II. NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM....................................................2
2.1 Cơ sở lí luận của sáng kiến kinh nghiệm.........................................................2
2.2. Thực trạng vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm......................2
2.3. Các sáng kiến kinh nghiệm hoặc các giải pháp đã sử dụng để giải quyết vấn
đề...........................................................................................................................3
2.3.1 Tạo môi trường chữ viết cho trẻ...................................................................4
2.3.2 Tổ chức giờ học bằng giáo án điện tử..........................................................5
2.3.3. Lồng ghép tích hợp chữ cái vào các môn học khác.....................................9
2.3.4 Sáng tác, sưu tầm trò chơi, câu đố giúp trẻ làm quen với chữ cái.................12
2.3. 5. Làm đồ dùng đồ chơi phục vụ hoạt động làm quen với chữ cái...............15
2.3.6. Kết hợp giữa gia đình và nhà trường........................................................15
2.4 Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm đối với hoạt động giáo dục với bản thân,
với đồng nghiệp...................................................................................................16
III.KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ..............................................................................17
3.1. Kết luận........................................................................................................17
3.2. Kiến nghị:.....................................................................................................17
TÀI LIỆU THAM KHẢO...................................................................................18

1


I. MỞ ĐẦU.
1.1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI.
Bác Hồ kính yêu của chúng ta đã từng nói: “Một năm bắt đầu từ mùa xuân,
một đời khởi đầu từ tuổi trẻ, tuổi trẻ là mùa xuân của đất nước”(*1). Đúng như thế,

tất cả chúng ta ai cũng phải trải qua một tuổi thơ yêu dấu, những ngày tháng không
thể nào quên trong cuộc đời. Sinh thời Bác Hồ luôn quan tâm đến các em, đến thế
hệ tương lai của nước nhà, Bác nói: “ Những gì quý nhất, đẹp nhất thì hãy dành cho
trẻ thơ”. Vì thế việc chăm sóc và giáo dục trẻ là trách nhiệm của gia đình và toàn
xã hội, đặc biệt là vai trò chăm sóc, tổ chức, hướng dẫn của cô giáo mầm non. Bởi
trường mầm non là trường học đầu tiên của trẻ, nơi đó là phôi thai nuôi trẻ lớn lên
trên con đường học vấn. Có thể nói: Trường mầm non là bậc thang đầu tiên, là nền
móng cho những bậc thang tiếp theo của cuộc đời.
Trong tất cả 7 môn học của trẻ mẫu giáo 5 - 6 tuổi thì môn làm quen với chữ
cái là một trong những môn học hết sức quan trọng và cần thiết, hình thành những
năng lực hoạt động và phát triển tư duy, mở rộng vốn hiểu biết để góp phần vào
việc phát triển nhân cách toàn diện. Chữ cái là tế bào để tạo nên từ, nên tiếng trong
Tiếng Việt, mà ngôn ngữ là chiếc cầu nối để trẻ đến được với thế giới xung quanh.
Môn làm quen với chữ cái ở trường mầm non đã giúp trẻ bước đầu làm quen
với 29 chữ cái của Tiếng Việt theo kiểu chữ in thường, viết thường và làm quen
thêm với kiểu chữ in hoa. Từ đó trẻ nhận biết mặt chữ, phát âm đúng âm của chữ
cái, nghe âm tìm được chữ cái, nhìn vào chữ cái đọc được âm tương ứng...Do đó
việc cho trẻ làm quen với chữ cái là một hoạt động rất quan trọng trong chương
trình giáo dục trẻ 5 - 6 tuổi, nó còn giúp trẻ có những hiểu biết và kỹ năng cơ bản, hỗ
trợ trực tiếp và tích cực cho bộ môn Tiếng Việt ở trường tiểu học, hình thành những
cơ sở ban đầu của kỹ năng nghe, đọc và nói Tiếng Việt. Việc hướng dẫn trẻ mẫu giáo
5 - 6 tuổi làm quen với chữ cái là cơ hội tốt để chuẩn bị cho trẻ một hành trang Tiếng
việt vững chắc để trẻ bước vào lớp 1 một cách thuận lợi.
1.2 Mục đích nghiên cứu:
Nhằm hình thành những năng lực hoạt động và phát triển tư duy, mở rộng
vốn hiểu biết để góp phần vào việc phát triển nhân cách toàn diện cho trẻ
- Giúp trẻ nhận biết mặt chữ, phát âm đúng âm của chữ cái, nghe âm tìm
được chữ cái, nhìn vào chữ cái đọc được âm tương ứng. Ngoài ra trẻ còn đọc một
số câu thơ, ca dao, đồng dao có chứa âm của chữ cái nhằm hoàn thiện bộ máy phát
2

âm và nói năng mạch lạc, có sự biểu cảm, nói đúng ngôn ngữ Tiếng Việt và giúp
trẻ biết cầm bút, ngồi đúng tư thế khi tô, viết.
1.3 Đối tượng nghiên cứu:
Trẻ mẫu giáo lớn 5- 6 tuổi điểm trường Na Tao trường mầm non Pù Nhi.
1.4 Phương pháp nghiên cứu:
Phương pháp nghiên cứu xây dựng cơ sở lí thuyết;
Phương pháp điều tra khảo sát thực tế, thu thập thông tin;
Phương pháp thống kê, xử lí số liệu;
Nhận thức được tầm quan trọng của môn học như vậy nên tôi luôn trăn trở,
suy nghĩ để tìm ra biện pháp giúp trẻ 5 - 6 tuổi “Làm quen với chữ cái” đạt kết quả
tốt hơn. Năm học 2017 – 2018 tôi chọn và nghiên cứu đề tài “Một số biện pháp
nhằm nâng cao chất lượng môn làm quen với chữ cái cho trẻ 5 - 6 tuổi điểm trường
Na Tao - trường mầm non Pù Nhi”.
II. NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM:
2.1. Cơ sở lí luận của sáng kiến kinh nghiệm:
Để chuẩn bị cho trẻ mẫu giáo học tiếng mẹ đẻ ở lớp 1 thì việc cho trẻ làm
quen dần với chữ cái (nhận mặt chữ và tập tô chữ) là hết sức cần thiết. Nội dung
này chỉ có trong chương trình chăm sóc và giáo dục trẻ 5-6 tuổi. Tuy nhiên việc trẻ
hứng thú, ham thích say mê với chữ cái như thế nào còn phụ thuộc vào hoàn cảnh
sống, điều kiện gia đình, giáo dục của người lớn xung quanh. Vì vậy vấn đề đặt ra
là cần tổ chức tốt các hoạt động ở trường lớp mẫu giáo mà trong đó hoạt động làm
quen với chữ cái cũng rất là quan trọng, trẻ ghi nhớ tốt các chữ cái là nền tảng
vững chắc cho trẻ khi vào lớp 1. Việc tổ chức hoạt động cho trẻ làm quen với các
chữ cái ngộ nghĩnh mà trẻ chưa từng được tiếp cận, đó cũng là một vấn đề được đề
cập đế để giúp trẻ nhận biết được dễ dàng hơn trong việc ghi nhớ mặt chữ, để cho
trẻ có một kiến thức vững vàng về chữ cái, để khi bước vào ngưỡng cửa của trường
tiểu học, khi được tiếp xúc với các chữ cái thì trẻ không phải ngạc nhiên mà lại
thích thú hơn khi được tiếp xúc.

2.2. Thực trạng vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm
a. Thuận lợi:
Trong những năm gần đây được sự quan tâm của các cấp các ngành, đặc biệt là
sự quan tâm sát sao của Phòng giáo dục và nhà trường cũng như lãnh đạo địa
phương nên cơ sở vật chất của nhà trường đã được cải thiệc đáng kể, phòng học

3


thoáng mát, rộng rãi. Nhà trường đã có trang thiết bị điện tử như: Máy chiếu, màn
chiếu, máy tính, ti vi khi phát triển vận động.
Trường luôn coi trọng đến việc tạo môi trường chữ viết phong phú, hấp dẫn để
lôi cuốn trẻ. Lớp được trang bị một số đồ dùng học tập để trẻ được tiếp cận với
việc học chữ cái qua các trò chơi .
b. Khó khăn:
Bên cạnh những mặt thuận lợi vẫn còn không ít những khó khăn:
NhËn thøc cña trÎ chªnh lÖch nhauđặc biệt là dạy trẻ dân tộc thiểu
số,đặc thù của lớp là trẻ thuộc nhiều dân tộc khác nhau như: Kinh, Dao, Thái,
Mông, vì vậy việc truyền thụ kiến thức đến trẻ gặp rất nhiều khó khăn nhất là việc
dạy trẻ làm quen với chữ cái.
Nhiều phụ huynh rất nóng lòng trong việc cho con mình học đọc, học viết.
Bên cạnh đó một số phụ huynh chưa quan tâm đúng mức đến việc học của con em
mình.
Trước thực trạng này tôi đã trăn trở để tìm ra những phương pháp thiết thực
làm sao để tổ chức cho trẻ học mà chúng cứ nghĩ mình đang chơi, và tuy chơi
nhưng lại mang hiệu quả tích cực, áp dụng tích cực quan điểm giáo dục mầm non
lấy trẻ làm trung tâm.
c. Kết quả của thực trạng trên.
Từ thực tế trên dẫn đến kết quả cho trẻ LQCC như sau:
Kết quả

ST
Tổn
Đạt
Chưa đạt
Kỹ năng
Số
Số
T
g số
Tỷ lệ
Tỷ lệ
trẻ
trẻ
1 Nhận biết và phát âm chữ cái.
18
3
17%
15
83%
2 Làm quen với hướng đọc viết
18
6
33%
12
97%
3 Tập tô, viết, sao chép chữ cái.
18
9
50%
9

50%
Từ kết quả trên nên tôi luôn trăn trở và suy nghĩ để cải tiến nội dung, phương
pháp cho trẻ làm quen với chữ cái để chất lượng giờ học đạt kết quả cao hơn.
2.3. Các sáng kiến kinh nghiệm hoặc các giải pháp đã sử dụng để giải
quyết vấn đề.
Để trẻ học tốt môn làm quen với chữ cái, tôi đã tiến hành một số giải pháp sau:
2.3.1 Tạo môi trường chữ viết cho trẻ:
Tạo môi trường chữ viết trong và ngoài lớp là điều hết sức quan trọng khi cho
trẻ làm quen với chữ cái. Vì vậy tôi không ngừng nghiên cứu để tạo ra môi trường
phong phú và đa dạng, luôn lôi cuốn sự tò mò của trẻ.
*Tạo môi trường chữ viết trong lớp học:
4


Như chúng ta đã biết, lớp học là ngôi nhà thứ hai của trẻ, phản xạ đầu tiên khi
bé bước chân vào lớp là nhìn xung quanh xem có những gì và có đẹp không. Vì
vậy các mảng chính như: Mảng chủ đề, các góc hoạt động phải được trang trí với
màu sắc đẹp, tên gọi của các góc phải toát lên sự ngây thơ, ngộ nghĩnh. Lựa chọn
cỡ chữ phải phù hợp, dán chữ ở độ cao vừ tầm mắt của trẻ, đặc biệt kiểu chữ phải
chuẩn, màu sắc đẹp, phù hợp với hình ảnh minh họa ở mỗi góc.
- Dán nhãn vào mọi thứ đồ dùng trong lớp để trẻ thấy được đó là tên của đồ
dùng và mối liên hệ giữa lời nói và chữ viết.
Ví dụ: Cho trẻ làm quen chữ cái h, k (chủ đề: Thế giới thực vật). Tôi đã cho
trẻ ôn luyện bằng cách yêu cầu trẻ tìm chữ h, k trong các từ chỉ tên đồ vật. (Chữ h
trong từ “lọ hoa”, chữ k trong từ “hoa loa kèn”…)
- Ngoài ra tôi còn thu hút trẻ tạo môi trường chữ ở các: Tạo hình, Thư viện, Học
tập nhằm phát huy tính tích cực hoạt động của trẻ.
Ví dụ: Tổ chức cho trẻ làm allbum “Các loại quả”. Cô và trẻ sưu tầm tranh ảnh các
loại quả, yêu cầu trẻ tìm các chữ cái có trong hoạ báo cắt và ghép thành từ chỉ tên
các loại quả theo mẫu cho trước.(Ví dụ: quả xoài, chùm nho…)

- Mỗi khi thay đổi đồ dùng - đồ chơi và các tiêu đề trên giá đồ chơi, tôi lại giới
thiệu cho trẻ về chữ mới, từ mới để trẻ quan sát và làm quen với từ mới, tìm ra chữ
cái đã học trong từ mới đó.

* Tạo môi trường chữ viết ngoài lớp học:
Môi trường ngoài lớp học như: Góc thiên nhiên, góc tuyên truyền với phụ
huynh, khu vực để đồ dùng cá nhân của trẻ…Đây là nơi trẻ thường xuyên hoạt
động nên có tác dụng ôn tập và củng cố chữ cái cho trẻ, vì vậy tôi thường tạo môi
trường chữ ở những góc này. Ví dụ: Nơi để đồ dùng cá nhân của trẻ, tôi đã gắn ký
hiệu riêng của trẻ kèm theo tên trẻ. Hàng ngày khi lấy hoặc cất đồ dùng trẻ sẽ được
5


nhìn tên của mình, biết tên của mình có mấy chữ cái và bắt đầu bằng chữ cái
nào ?...Từ đó trẻ bắt chước và sao chép lại tên mình và tên bạn, ghi tên mình vào
các tác phẩm do mình tự làm ra.
2.3.2 Tổ chức giờ học bằng giáo án điện tử.
Trước khi tiến hành cho trẻ làm quen với chữ cái, tôi luôn xác định trước đề
tài: tiết làm quen chữ cái hay tiết trò chơi chữ cái, sau đó tôi nghiên cứu bài soạn,
vạch ra kế hoạch hoạt động, đặt ra mục đích yêu cầu cho hoạt động và lên kế hoạch
hoạt động cho cô và trẻ. Tôi chuẩn bị giáo án điện tử phù hợp với nội dung bài dạy
và nội dung chủ đề. Muốn giờ học làm quen với chữ cái đạt hiệu quả cao và giúp
trẻ chủ động tích cực tham gia vào hoạt động thì việc ứng dụng công nghệ thông
tin đóng vai trò quan trọng trong việc thu hút sự chú ý của trẻ trong các hoạt động
giáo dục. Ngoài ra tôi còn tìm cách giới thiệu bài hấp dẫn, biết cách tích hợp một
cách khéo léo, có thể tích hợp bằng nhiều hình thức khác nhau.
Ví dụ: Khi tổ chức cho trẻ làm quen chữ cái u, ư ở chủ đề “Nghề nghiệp”. Tôi
đã tổ chức như sau
Phần 1: Trò chuyện với trẻ về một số nghề trong xã hội.
Tôi đọc câu đố: “ Hạt gì mà trắng phau phau.

Tên gọi như để nấu cơm ăn liền” ( Hạt gạo)
Cho trẻ nhìn lên màn hình xem hạt gạo và hỏi trẻ: Hạt gạo là sản phẩm của
nghề nào? ( Nghề nông)
Các bác nông dân đã làm thế nào để có hạt gạo? Bật silde hình ảnh các bước
bác nông dân làm nên hạt lúa, gạo ( Cày, cấy, ...). Giáo dục trẻ: Biết ơn các bác
nông dân.
Ngoài nghề nông ra còn có các ngành nghề nào khác nữa? ( nghề may, dệt...).
Giáo dục trẻ: Cô thấy nghề nào cũng cao quý, chính vì vậy mà các con phải biết
yêu quý, kính trọng những người lao động và học thật giỏi để thành người có ích
cho xã hội.
Cho trẻ hát những bài hát về các ngành nghề (Ví dụ bài: Bác đưa thư vui
tính).
Phần 2: Làm quen với chữ cái u, ư
Tôi bật màn hình cho trẻ xem bức tranh về bác nông dân đang gặt lúa. Phía
dưới có từ “ gặt lúa”. Cho trẻ lên ghép từ “ gặt lúa” giống trên bảng. Sau đó cho
trẻ tìm chữ đã học trong từ “ gặt lúa”.
Sau đó tôi tiến hành cho trẻ làm quen với chữ cái theo trình tự:
- Bật màn hình cho trẻ xem chữ cái u.
- Cô phát âm mẫu chữ cái u. Trẻ phát âm mẫu theo lớp, tổ, cá nhân.
6


- Trẻ nêu nhận xét về cấu tạo chữ. ( Chữ u gồm một nét móc và một nét thẳng
đứng )
- Khi trẻ miêu tả về cấu tạo chữ xong, tôi bật màn hình và tạo hiệu ứng để các
nét của chữ u hiện ra cho trẻ dễ hiểu.
- Củng cố lại cấu tạo chữ u và phân tích nét chữ: Tôi đã cho lần lượt từng nét
chữ xuất hiện theo qui trình chữ như: Nét móc ra trước, sau đó đến nét thẳng xuất
hiện và dính vào nét móc, tạo thành một chữ u. Hoặc tôi phân tích đến nét nào thì
nét đó đổi màu chữ để trẻ dễ hiểu.

- Giới thiệu thêm chữ u in hoa và chữ u viết thường: Tôi cho lần lượt từng chữ
xuất hiện trên màn hình để trẻ quan sát và phát âm.
- Trẻ nêu nhận xét về điểm giống và khác nhau của 3 chữ cái u theo kiểu chữ
in thường, viết thường và in hoa. (Giống nhau ở cách phát âm, Khác nhau ở nét
chữ ).
- Giới thiệu cách ghép chữ cái u bằng các nét móc và nét thẳng đứng trên màn
hình. Tôi tạo hiệu ứng để các nét tách rời nhau, sau đó tôi giới thiệu cách ghép 2
nét lại để thành chữ cái u.
( Chữ cái ư thực hiện tương tự như chữ cái u)
Phần 3: So sánh chữ u và chữ ư:
- Cô hỏi: Chữ cái u và chữ cái ư giống nhau ở điểm nào ? ( Đều có một nét
móc và một nét thẳng đứng).
- Khi củng cố lại, tôi đã tạo hiệu ứng để 2 nét móc của chữ u và ư xuất
hiện cùng lúc, sau đó 2 nét thẳng đứng lại xuất hiện và gắn vào 2 nét móc ,
tạo thành 2 chữ cái u.( Khi tạo hiệu ứng tôi đã cho các nét chữ bay ra từ các
hướng khác nhau. Ví dụ: 2 nét móc bay ra từ bên phải, 2 nét thẳng đứng xuất hiện
theo hướng từ dưới lên trên. Màu của 2 nét móc là màu đen, màu của 2 nét thẳng
là màu đỏ.) Khi nhìn các hiệu ứng như vậy trẻ rất thích thú và chăm chú vào bài
học.
- Cô hỏi: - Chữ u và ư khác nhau ở điểm nào ? (chữ cái u không có nét móc,
chữ cái ư có nét móc bên phải )
- Khi trẻ trả lời xong, tôi củng cố lại trên màn hình bằng cách làm hiệu ứng
cho nét móc của chữ ư xoay một vòng để trẻ dễ hiểu. Như vậy trẻ rất dễ hiểu và
cũng rất thích thú.
Phần 4:Trò chơi với chữ cái
Tôi sử dụng nhiều trò chơi hấp dẫn trên màn hình như trò chơi: “ Ô số kỳ
diệu”, chữ nào biến mất”...
7

Đối với tiết: Trò chơi với chữ cái.
Khi cho trẻ chơi với chữ cái, tôi thường xuyên chọn lọc và tìm trò chơi phù
hợp với từng nhóm chữ cái. Nếu trò chơi nào vừa được dùng ở bài hôm trước thì
hôm sau tôi phải thay trò chơi mới để gây hứng thú cho trẻ. Một yêu cầu đặt ra đối
đối với giáo viên là lượng kiến thức trong trò chơi phải ngắn gọn, dễ hiểu, luôn
thay đổi hình thức để tránh nhàm chán cho trẻ. Khi tổ chức các trò chơi nên cho trẻ
thi đua giữa đội này với đội kia hoặc giữa trẻ này với trẻ khác thì mới khuyến
khích được sự nỗ lực phấn đấu của trẻ.
Ngoài ra khi tổ chức trò chơi còn phải biết kết hợpgiữa trò chơi động và trò
chơi tĩnh, cách giới thiệu cũng phải hấp dẫn và phù hợp với từng chủ đề.
Một số trò chơi thường dùng trong hoạt động làm quen với chữ cái đã đem lại
hiệu quả cao như sau: ( Đối với giờ LQ với chữ cái u, ư.)
* Trò chơi: Ai nhanh nhất
- Yêu cầu trẻ sử dụng các nét móc, nét thẳng đứng và nét móc nhỏ mà cô đã
chuẩn bị để ghép thành chữ u, ư theo yêu cầu của cô.
* Trò chơi: ô số kỳ diệu.
Tôi đã tạo 6 ô số trên màn hình với 6 màu sắc rực rỡ khác nhau, trên mỗi ô số
là một số ( số 1, 2, 3, 4, 5, 6 ). Ẩn phía sau ô số là các chữ cái u, ư theo kiểu chữ in
thường, viết thường và in hoa. Tôi chia trẻ làm 2 đội và yêu cầu 2 đội cùng thi đua
8


nhau mở ô số. Lần lượt từng đội sẽ mở ô số. Khi ô số mở ra thì đội đó phải đọc tên
chữ cái ẩn phía sau ô số và nói xem đó là kiểu chữ cái gì, in hoa hay in thường....
Qua cách dạy như vậy, tôi thấy trẻ rất hứng thú và sôi nổi trong giờ học, vì thế
kết quả thu được rất cao. Các trò chơi đưa ra phải phù hợp với từng chủ đề.
- Ví dụ: LQCC b, d, đ ( Chủ đề: “Tết và mùa xuân”) tôi cho trẻ chơi trò chơi “
Đi chợ tết”. Yêu cầu tổ 1 đi chợ mua những món hàng có tên chứa chữ cái b ( Bánh
chưng, bánh qui, quả bồng...). Tổ 2 mua món hàng có tên chứa chữ cái d ( quả dứa,
quả dừa...) Tổ 3 mua các món hàng có tên chứ chữ cái đ (hoa đào...). Khi trẻ mua

hàng xong, trẻ phải nói được đó là món hàng gì ? Có chứa chữ cái gì vừa học. Cô
cho các tổ kiểm tra lẫn nhau.
Hay với chủ đề “ Trường mầm non”, với nhóm chữ cái o, ô, ơ. Vào bài tôi kể
cho trẻ nghe câu chuyện “ Vịt con trong ngày khai trường”, sau đó hỏi trẻ: Ngày
đầu tiên đến lớp vịt con đã chuẩn bị những gì trong cặp ? ( Vở, bảng con, hộp
màu...). Tôi cho trẻ làm quen với chữ cái O qua từ “ bảng con”. Khi vịt con đã viết
thành thạo thì cô giáo Ngan bảo vịt con lấy cái gì ?( Hộp màu) và cô cho trẻ làm
quen với chữ cái Ô qua từ “ hộp màu”. Cô giáo Ngan ra bài tập về nhà vào đâu ?
( quyển vở), sau đó cho trẻ chơi trò chơi “ Tạo dáng hình chữ cái” ( Trẻ thì cong
hai ngón tay lại, trẻ thì há miệng, trẻ thì vòng hai cánh tay lên đầu...) – Trên cơ thể
có bộ phận nào giống chữ cái O ? ( Đầu )...

Đối với khi trẻ tập tô chữ cái:
Khi tổ chức cho trẻ tập tô với chữ cái, tôi đã dùng máy ảnh chụp lại các trang
vở mà trẻ chuẩn bị tô, sau đó đưa lên màn hình để trẻ nhìn cho rõ. Khi tô mẫu cho
trẻ xem, tôi đã làm hiệu ứng với cây bút chì thông minh, tôi không dùng tay để tô
9


chữ trên bảng mà tôi điều khiển chuột của máy tính để cây bút tự tô chữ cái trên
màn hình theo đúng qui trình chữ. Như vậy trẻ rất dễ hiểu và nhìn cũng rất rõ.
Ngoài ra khi tổ chức cho trẻ làm quen với chữ cái tôi còn sử dụng nhiều hình
ảnh rất hấp dẫn như con chim đang bay, bông hoa dang rung rinh,... Tôi còn chèn
tiếng kêu của các con vật hoặc nhiều bài hát phù hợp với nội dung bài học để tích
hợp vào môn học nhằm gây hứng thú cho trẻ và cũng làm cho giờ học sinh động
hơn.
2.3.3. Lồng ghép tích hợp chữ cái vào các môn học khác:
* Thông qua môn làm quen với văn học: ( chủ đề " Trường mầm non") tôi
đã cho trẻ làm quen với chữ cái o ô ơ qua bài thơ: “ Bé đến lớp”.
Hôm nay bé đến lớp

Lòng bé rộn ràng
Bước chân theo mẹ
Trên con đường làng
Nắng vàng theo bé
Vào lớp mầm non
Nắng nghe bé hát
Nắng bảo“bé ngoan”
Tôi cho trẻ đọc bài thơ: Bé đến lớp bằng chữ to trên màn hình theo tay chỉ
của cô. Sau đó tôi chia trẻ làm 2 tổ, phía trên là 2 bức tranh chữ to dán trên bảng.
Tôi yêu cầu một tổ tìm và gạch chân chữ o, một tổ tìm và gạchchân chữ ô, một tổ
tìm và gạch chân chữ ơ có trong bài thơ.
Hoặc khi học chữ s, x. Tôi đã cho trẻ đọc đoạn thơ sau:
Giọt sương long lanh
10


Giọt sương trong suốt
Giọt sương hạt ngọc
Thu lượm màu xanh.
Khi đọc đoạn thơ này, trẻ sẽ được luyện phát âm chữ s và tìm chữ s còn thiếu
trong bài thơ.
* Với chuyện sáng tạo tôi cho trẻ làm quen với chữ viết thường và nhận biết
được hướng đi của chữ.
Ví dụ: Đối với truyện sáng tạo: "Một phen sợ hãi" ở chủ đề phương tiện và
luật lệ giao thông.
Tôi kể chuyện cho trẻ nghe và gợi ý, trẻ sẽ tự đặt tên cho câu chuyện như: “Cún
con qua đường", “ Cún con không nghe lời mẹ dặn”, “ Hai anh em cún đi chơi phố”...
những tên truyện mà trẻ đặt tôi viết lên bảng và khi viết tôi đọc từng chữ cái và trẻ
được làm quen với các cụm từ đơn giản một các hứng thú, từ đấy sẽ nhìn vào những
câu truyện tranh để phát hiện và đọc những chữ cái.

* Lồng ghép môn chữ cái vào môn thể dục:( Ở chủ đề“ Quê hương, đất nước,
Bác Hồ”).
Ví dụ bài: “ Bật chụm, tách chân” tôi đã lồng ghép chữ v, r, s, x. Tôi vẽ các
ô vuông, bên trong mỗi ô tôi viết một chữ cái:
v
r

r
s

x

x

Trẻ thực hiện động tác bật vàs kết hợp đọc chữ cái trong ô.
Với bài thể dục này tôi tổ chức hình thức thi đua nên khi kết thúc phần thi
xem đội nào thắng cuộc sẽ được tặng hoa, trong mỗi bông hoa có chứa chữ cái v, r,
s, x.
11


Như vậy thông qua dạy thể dục kỹ năng tôi đã vận dụng tích hợp được rất
nhiều các chữ cái và tạo hứng thú cho môn học, vừa củng cố khắc sâu các chữ cái
mới được làm quen.
* Thông qua môn âm nhạc:
Với nhóm chữ cái a, ă, â. Tôi đã cho trẻ hát bài “ Chữ a, ă, â” ( Một vòng tròn tròn,
một nét cong cong, là chữ a, móc câu nằm trên thành chữ ă, a thêm mũ đội thành chữ
â,....).
Lồng ghép vào môn KPKH: ( Bài động vật nuôi trong gia đình). Tôi cho trẻ
chơi: Ô chữ kỳ diệu

b
d
đ
l
n
m
Trong mỗi ô chữ là một chữ cái đã học, ẩn phía sau ô chữ sẽ là hình ảnh các
con vật. Khi chơi trẻ phải chọn cho mình một ô chữ, nếu đọc được tên chữ cái thì ô
chữ mới được mở ra để xem trong ô chữ đó là con vật gì, có tiếng kêu ra sao.
* Thông qua hoạt động ngoài trời:
Tôi đã tổ chức cho trẻ chơi trò chơi dân gian như: Rồng rắn lên mây. Khi đọc
“ Rồng rắn”, tôi yêu cầu trẻ phải cong lưỡi. Khi chơi tự do quanh sân trường, tôi
yêu cầu trẻ phải đọc tên cây và tìm chữ cái đã học trong từ chỉ tên cây treo ở mỗi
cây.
Tôi còn cho trẻ tìm và nhận ra các chữ cái viết thường, in thường, in hoa trong
các biểu bảng treo ở sân trường như bảng nội quy, bảng thông báo. Tôi còn cho trẻ
dùng hột hạt, sỏi, đá, lá khô nhỏ để xếp thành chữ viết thường. Sau khi trẻ đã có đủ
khả năng tư duy về cách viết chữ viết thường thì tôi cho trẻ thực hành trên vở, khi
đó nét viết của trẻ đúng, đều và đẹp hơn rất nhiều. Đối với những trẻ cầm bút chưa
vững, đưa nét chưa mềm thì tôi đã giúp đỡ trẻ bằng cách cầm tay viết những nét
đầu tiên và chú ý động viên, khuyến khích trẻ nhiều hơn.

12


2.3.4 Sáng tác, sưu tầm trò chơi, câu đố giúp trẻ làm quen với chữ cái.
Đối với trẻ mầm non " học bằng chơi, chơi mà học" trẻ lĩnh hội tri thức một
cách tự nhiên thoải mái, hứng thú sẽ đem lại hiệu quả rất cao. Bởi vậy sử dụng một
số trò chơi câu đố trong làm quen với chữ cái là rất quan trọng.
a) Trò chơi giúp trẻ làm quen với chữ cái.

Để giải quyết nhiệm vụ học tập thông qua trò chơi đạt hiệu quả cao nhất, bản thân
giáo viên phải hướng dẫn trò chơi sao cho trò chơi trở thành một hoạt động trẻ thích
thú, trẻ cảm thấy gần gũi, phải xen kẽ giữa trò chơi tĩnh với trò chơi động để giúp trẻ
củng cố, khắc sâu chữ cái vừa được làm quen.
Ví dụ 1: Trò chơi "thi ghép chữ nhanh"
* Yêu cầu: - Trẻ biết một từ trọn vẹn là do những chữ cái rời ghép lại.
- Biết thứ tự các chữ trong từ
- Làm quen dần với các từ đơn và từ ghép.
* Chuẩn bị: - Các thẻ chữ rời in thường và viết thường.
- Bảng cài để gắn chữ cái.
- Vòng thể dục.
* Cách chơi: Theo hình thức thi đua giữa các đội.
Ví dụ: ở chủ đề "hiện tượng tự nhiên" sau khi học xong bài hát "cho tôi đi làm
mưa với" cô cho trẻ thi đua ghép từ "cơn mưa" lên bảng. ( Đã cho trẻ quan sát và
đọc từ: “cơn mưa” trước).
13


Luật chơi: khi có hiệu lệnh trẻ đứng ở đầu hàng bật liên tục qua các vòng lên
lấy chữ cái đầu tiên của từ gắn lên bảng, gắn xong chạy về đập vào tay bạn thứ
hai, bạn đó sẽ bật liên tục qua các vòng lên tìm chữ cái tiếp để gắn vào. Lần lượt
như vậy đội nào gắn đúng từ và nhanh hơn sẽ là đội thắng cuộc.

Ví dụ 2: Trò chơi "tìm chữ cái còn thiếu trong từ".
* Yêu cầu: - Trẻ nhận biết được chữ cái còn thiếu trong từ.
- Trẻ biết thứ tự các chữ cái trong từ.
- “Đọc" được từ trọn vẹn.
* Chuẩn bị: - Các thẻ chữ cái rời in thường và viết thường.
- Tranh môi trường xung quanh có kèm từ dưới tranh.
* Cách chơi: - Chơi cả lớp hoặc theo nhóm.

Cô gắn các tranh có sẵn các từ sau đó cô gắn các thẻ chữ rời thành từ trong
tranh nhưng thiếu một chữ cái cần ôn luyện,
Ví dụ: Tranh Con lợn có từ "Con lợn" thì cô ghép các thẻ chữ thành từ "C....n
lợn" (thiếu chữ o)
Yêu cầu trẻ lên tìm chữ còn thiếu trong từ và gắn vào cho phù hợp để tạo thành
từ hoàn chỉnh. Trẻ sẽ phải tìm chữ o đế gắn vào và cho trẻ đọc từ đó.
Chú ý: Nếu như cô gắn từ bằng thẻ chữ in thường thì trẻ phải tìm chữ in
thường để gắn vào và ngược lại nếu là chữ viết thường thì trẻ phải tìm chữ viết
thường để gắn vào nếu gắn sai chữ hoặc sai mẫu chữ thì không được tính điểm.
Ví dụ 3: Trò chơi "Các con vật đang làm gì"?
14


Thông qua trò chơi này trẻ biết mô tả hành động, công việc của các con vật và
tích hợp lồng ghép giáo dục bảo vệ môi trường bằng cách vẽ những hành ảnh như:
Thỏ tới cây, Vịt gánh nước, gà trồng cây… và dưới tranh có các từ chỉ hoạt động.
* Yêu cầu: - Trẻ nhận ra chữ cái qua âm của các từ.
* Chuẩn bị: - Một số câu chuyện sáng tạo
- Tranh ảnh phù hợp với các từ
* Cách chơi: Trẻ phải tìm tên các con vật, đồ dùng, đồ chơi, loài hoa… sao
cho chúng phải có cùng chữ cái.
Ví dụ: Ở chủ đề thế giới động vật, cô yêu cầu trẻ đi tìm những người bạn
của "dê con".
Cô kể câu truyện, treo tranh 'dê con: sau đó lần lượt treo tranh các con vật
khác như "dế mèn", diều hâu", bọ dừa"…. và cho trẻ kể tiếp câu chuyện.
b) Câu đố:
Để góp phần giúp trẻ nhận biết phân biệt các chữ cái đã được là quen một
cách sâu sắc, tôi đã sưu tầm và sáng tác một số câu đố về chữ cái đơn giản và dễ
hiểu:
Ví dụ 1:

Nét tròn em đọc chữ o
Khuyết đi một nửa sẽ cho chữ gì
Đố là chữ gì? (c)
Ví dụ 2:
Bình thường em đọc chữ u
Khi em quay ngược chữ u ra chữ gì?
Đố là chữ gì ? (n)
Ví dụ 3:
Chữ gì một nét cong tròn
Bên phải nét thẳng, trên đầu có ô ?
Đố là chữ gì? (â)
Tôi còn uốn nắn cách phát âm cho trẻ ở mọi lúc mọi nơi. Ví dụ chữ l, n trẻ
hay nói ngọng. Tôi đã đưa trò chơi dân gian vào hoạt động vui chơi để luyện phát
âm cho trẻ như:
Trò chơi: “ Nu na nu nống”
Nu na nu nống
Cái trống nằm trong
Con ong nằm ngoài…
Hoặc: Lúa nếp là lúa nếp làng
Lúa lên lớp lớp
Lòng nàng lâng lâng.
Đối với trẻ 5 tuổi rất thích âm nhạc nên trẻ học sôi nổi, để bù lại cái khô khan
và cứng nhắc của bộ môn làm quen với chữ cái nên mỗi trò chơi tôi thường gắn
15


vào một bài hát. Ngoài ra sự chuyển tiếp từ phần nọ sang phần kia phải có sự lôgic,
hấp dẫn và linh hoạt.
2.3. 5. Làm đồ dùng đồ chơi phục vụ hoạt động làm quen với chữ cái
Đối với trẻ mẫu giáo, tư duy đang còn mang nhiều mầu sắc của trực quan, nên

đồ dùng đồ chơi phong phú sẽ đạt hiệu quả cao trong việc cho trẻ làm quen với chữ
cái tôi đã làm nhiều đồ dùng, đồ chơi phục vụ môn học như: Mô hình, đồ vật, con
vật gắn chữ cái.
Ví dụ: Ở chủ đề " Gia đình" tôi cùng trẻ làm những bưu thiếp chúc mừng có
ghi tên hoặc ký hiệu rồi trang trí xung quanh lớp. Tôi đã dùng bìa cứng cắt thành các
hình tròn, hình vuông, hình tam giác và tô màu lên các hình đó, ở mỗi một hình tôi
có dán chữ cái rồi gắn các hình thành một bức rèm ở cửa sổ và cửa chính.
Ở chủ đề "thế giới thực vật":
Tôi đã làm cây có gắn hoa và quả, trong mỗi hoa quả đó gắn chữ cái đã học
và chưa học. Mặt khác tôi vẽ những bức tranh về chủ đề đang thực hiện, ở dưới
mỗi bức tranh có ghi tên về bức tranh đó.
Làm tranh Album chữ cái từ nguyên liệu giấy, tạp chí, lịch cũ, tranh ảnh. Cô
và trẻ cùng tìm trong bảng chữ cái và lấy một chữ cái, cắt chữ cái đó và dán vào
một góc trên mặt trước của tấm bìa. Sau đó cắt tất cả những từ có chữ giống chữ
cái đó dán lên mặt sau. Sau đó lại làm đến chữ khác, tạo thành một quyển album
chữ cái.

2.3.6. Kết hợp giữa gia đình và nhà trường:
16


Để thực hiện tốt hoạt động cho trẻ làm quen với chữ cái, sự cộng tác của phụ
huynh là việc rất cần thiết. Vì thế hàng ngày tôi thường xuyên thông báo với phụ
huynh về chương trình học tập ở lớp để về nhà phụ huynh kết hợp dạy thêm và ôn
luyện cho trẻ.
Giới thiệu các loại sách vở mà trẻ được học ở lớp để phụ huynh tham khảo.
Trao đổi về một số nhược điểm của trẻ về cách phát âm, nhận mặt chữ, cách
cầm bút tô chữ, tư thế ngồi …để phụ huynh uốn nắn thêm cho trẻ. Thông báo kết
quả điều tra ban đầu về lực học của các trẻ cũng như khả năng tiếp thu bộ môn làm
quen với chữ cái cho phụ huynh biết.

Khi họp phụ huynh tôi có đưa ra một số ý để gia đình hiểu được chuẩn bị cho
trẻ vào lớp 1 không chỉ đơn thuần là dạy trẻ đọc thuộc 29 chữ cái mà còn phải dạy
trẻ phát âm chính xác, nghe và hiểu nghĩa của từ. Ngoài ra còn phải chuẩn bị tâm
thế cho trẻ bước vào lớp 1.
Vận động phụ huynh ủng hộ những nguyên vật liệu phế thải để làm đồ dùng
đồ chơi cho trẻ hoặc phụ huynh cùng kết hợp với cô giáo để tự tạo ra những đồ
chơi mới lạ, thu hút sự chú ý của trẻ, đưa chất lượng giờ học ngày càng cao hơn.
2.4 Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm đối với hoạt động giáo dục với
bản thân, với đồng nghiệp.
Qua gần một năm áp dụng các biện pháp trên, tôi thấy mình đã giảm bớt được
nhiều thời gian để làm đồ dùng phục vụ cho tiết học nên tôi có thêm thời gian để
trao đổi với đồng nghiệp, tìm hiểu tham khảo tư liệu sách báo… để nâng cao trình
độ chuyên môn nghiệp vụ, tôi cũng đã trao đổi với các đồng nghiệp về các biện
pháp của tôi, các đồng nghiệp cũng đã áp dụng một số biện pháp và thu dược kết
quả đáng kể.
Với cách thực hiện trên, tôi đã thu được kết quả đáng mừng, giờ làm quen với
chữ cái đã thực sự đem lại niềm vui, nguồn hứng thú vô tận của trẻ. Trẻ tiếp thu
kiến thức một cách nhẹ nhàng, linh hoạt và có sáng tạo trong giờ học, khắc
phục được một số trẻ thụ động ít tham gia các hoạt động cùng cô và các
bạn.Cũng qua hoạt động này ngôn ngữ của trẻ được phát triển rõ rệt, trẻ yêu
thích môn học, thích được tham gia các hoạt động làm quen với chữ cái, tạo
cho trẻ niềm vui, phấn khởi khi vào lớp.
Qua các giờ làm quen với chữ cái, bản thân tôi cũng đã có được nhiều kinh
nghiệm, cách hướng dẫn cũng có phần linh hoạt và sáng tạo hơn.
Kết quả khảo sát lần 2 như sau:
ST
Kỹ năng
Tổn
Kết quả
17

T
1
2
3

g số
Nhận biết và phát âm chữ cái.
Làm quen với hướng đọc viết
Tập tô, viết, sao chép chữ cái.

18
18
18

Số
trẻ
18
17
18

Đạt
Tỷ
lệ
100%
94%
100%

Chưa đạt

Số
Tỷ
trẻ
lệ
0
0
1
6
0
0

Qua kết quả khảo sát cho thấy các biện pháp cho trẻ làm quen với chữ cái được
áp dụng đã đạt hiệu quả cao: Trẻ phát âm đúng các từ, chữ viết, biết hướng đọc và
tô chữ thành thạo, đúng qui trình.Cách ngồi, cách cầm bút, sao chép chữ rõ nét,
nhận ra các từ, chữ cái khác nhau.
III. KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ:
3.1. Kết luận:
Với những biện pháp thực hiện và kết quả đạt được như vậy, tôi đã rút ra một
số bài học kinh nghiệm cụ thể như sau:
Cô giáo luôn tạo tình cảm gần gũi giữa cô và trẻ, nắm bắt tâm lý, sinh lý, sự
tiếp thu và cá tính của từng cá nhân trẻ, kiên nhẫn và nhẹ nhàng trong chăm sóc và
giáo dục trẻ.
Tận dụng nguyên vật liệu đơn giản để làm đồ dùng dạy học.
Áp dụng công nghệ thông tin vào bài học một cách khoa học, đạt hiệu quả
cao, tránh lạm dụng quá mức.
Tạo môi trường chữ viết trong và ngoài lớp một cách phong phú, hấp dẫn và
được thay đổi thường xuyên theo chủ đề.
Luôn tạo hứng thú cho trẻ, kích thích mong muốn được đến trường, được đi
học, được đọc và được viết của trẻ.
Giáo viên luôn sưu tầm, sáng tác các trò chơi, câu đố, làm đồ dùng trực quan,

đẹp, mang tính thẩm mỹ và tính giáo dục cao, gây sự tò mò, ham hiểu biết của trẻ
đối với môn làm quen với chữ cái.
Kết hợp giữa nhà trường và gia đình để giúp trẻ làm quen với chữ cái đạt kết
quả cao, tạo tiền đề để trẻ bước vào lớp 1 tiểu học một cách thuận lợi nhất.
3.2. Kiến nghị:
Để các hoạt động của trẻ nói chung, cũng như hoạt động làm quen chữ cái nói
riêng đạt hiệu quả cao hơn nữa, tôi xin đưa ra một số kiến nghị như sau:
Tổ chức bồi dưỡng chuyên môn cho giáo viên bằng cách: Cho giáo viên đi dự
giờ, thăm lớp ở các trường bạn để học hỏi thêm kinh nghiệm....
18


Đầu tư thêm một số cơ sở vật chất mang tính công nghệ hiện đại để
thực hiện chương trình giáo dục được thuận lợi hơn.
Trong quá trình hướng dẫn cho trẻ làm quen với chữ cái, với vốn kinh nghiệm
còn hạn chế, sẽ không tránh khỏi những khiếm khuyết. Rất mong được sự góp ý, giúp
đỡ của hội đồng khoa học các cấp để sáng kiến kinh nghiệm của tôi được hoàn chỉnh
hơn.
Tôi xin chân thành cảm ơn !
XÁC NHẬN
Thanh hóa ngày 10 tháng 04 năm 2018
CỦA THỦ TRƯỞNG ĐƠN VỊ
Tôi xin cam đoan SKKN này là do tôi tự viết,
không sao chép nội dung của người khác.
(Ký, ghi rõ họ tên)

Trần Thị Hồng

Ghi chú: (*)1, (*)2: Trích lời của chủ tịch Hồ Chí Minh.

19


TÀI LIỆU THAM KHẢO
- Tài liệu bồi dưỡng thường xuyên cho giáo viên.
- Tạp chí giáo dục mầm non số 5 – 2018.

20