Biện pháp giúp học sinh lớp 5 học tốt phân môn lịch sử thông qua phiếu tích lũy

Mục lục

Nội dung
1. Mở đầu.
a. Lí do chọn đề tài.
b. Mục đích nghiên cứu.
c.Đối tượng nghiên cứu.
d.Phương pháp nghiên cứu.
2. Nội dung sáng kiến kinh nghiệm.
2.1Cơ sở lí luận của sáng kiến kinh nghiệm.
2.2 Thực trạng của vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến kinh
nghiệm.
2.3.Các giải pháp đã vận dụng để giải quyết vấn đề.
a. các giải pháp
Giải pháp 1
Giải pháp 2
Giải pháp 3
b. Các biện pháp thực hiện.
Biện pháp 1
Biện pháp 2
Biện pháp 3
Biện pháp 4
Biện pháp 5
Biện pháp 6
Biện pháp 7
2.4. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm đối với hoạt động giáo
dục, với bản thân, đồng nghiệp, nhà trường.
3. Kết luận, kiến nghị

Trang
2

2
2
3
3
3
3
4
6
6
6
6
6
7
7
7
8
8
9
10
10
11
12

1.MỞ ĐẦU
a. Lí do chọn đề tài:
Bậc tiểu học là bậc học rất quan trọng trong việc đặt nền móng cho sự
hình thành và phát triẻn nhân cách của học sinh, trên cơ sở cung cấp những
tri thức ban đầu về tự nhiên và xã hội, phát triển các năng lực phẩm chất,
trang bị các phương pháp ban đầu về hoạt động nhận thức và hoạt động
thực tiễn. Bồi dưỡng phát huy tình cảm, thói quen, đức tính tốt đẹp của con

người Việt Nam. Mục tiêu đó, được thực hiện thông qua việc dạy học các
1


kiến thức cơ bản và thực tiễn theo định hướng của yêu cầu giáo dục nhằm
trang bị cho trẻ những kiến thức, kĩ năng cần thiết giúp trẻ tiếp tục học ở
bậc học cao hơn và cho công việc lao động của trẻ sau này.
Bậc tiểu học các em được học đầy đủ 9 môn học. Môn học nào cũng có
vai trò, vị trí riêng của nó. Ngoài học tốt các môn Toán, Tiếng Việt thì các
em còn phải học tốt phân môn lịch sử trong môn lịch sử và địa lý. Giáo dục
lịch sử không chỉ mang lại cho các em lòng yêu nước, lòng tự hào dân tộc
mà còn giúp các em hình thành một nhân cách con người . Thông qua lịch
sử giúp các em tìm hiểu về bốn nghìn năm dựng nước và giữ nước của cha
ông. Các em được biết các nhân vật lịch sử họ đã chiến đấu và hy sinh như
thế nào. Bên cạnh đó các em còn biết được những địa danh, những sự kiện
lịch sử mà các anh hùng dân tộc đã phải đổ nhiều công sức để dành lại
trong sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc. Qua môn học giáo dục cho
các em lòng yêu quê hương đất nước ngay từ khi còn ngồi trên ghế nhà
trường.
Thông qua phân môn lịch sử các em được tiếp cận một số kiến thức cơ
bản, thiết thực về các sự kiện, hiện tượng, nhân vật lịch sử tiêu biểu tương
đối có hệ thống theo dòng thời gian của lịch sử Việt Nam từ buổi đầu dựng
nước tớpi nửa đầu thế kỷ XIX . Chính các sự kiện, nhân vật lịch sử tiêu
biểu ấy giúp các em có cái nhìn toàn diện về dân tộc Việt Nam, đất nước
Việt Nam, con người Việt Nam, nắm chắc lịch sử của dân tộc, các em có
thêm lòng tự hào về công cuộc dựng nước và giữ nước của dân tộc ta. Học
tốt phân môn lịch sử ở Tiểu học là điều kiện quan trọng để các em nắm
chắc lịch sử dân tộc qua từng giai đoạn, giúp các em mở rộng kiến thức lịch
sử dân tộc ở các bậc học tiếp theo.Vì vậy tôi đã mạnh dạn đưa ra Biện
pháp giúp học sinh lớp 5 học tốt phân môn lịch sử thông qua phiếu tích

luỹ.
b.Mục đích nghiên cứu:
Nghiên cứu đề tài này tôi nhằm mục đích:
- Nắm bắt thực trạng dạy học phân môn lịch sử lớp 5 ở trường Tiểu học Hà
Lâm Hà Trung Thanh Hóa.
- Đề xuất một số biện pháp dạy học lịch sử lớp 5, góp phần nâng cao chất
lượng hiệu quả dạy học lịch sử lớp 5.
Ngoài những mục đích trên nghiên cứu đề tài này còn giúp tôi tích lũy
những kinh nghiệm cần thiết để nâng cao chất lượng dạy học lịch sử lớp 5.
c. Đối tượng nghiên cứu.
- Học sinh lớp 5A trường Tiểu học Hà Lâm Hà Trung Thanh Hóa.
- Chuẩn kiến thức, sách giáo khoa, sách giáo viên lịch sử (lớp 5).Các tài
liệu, tạp chí giáo dục có liên quan đến môn lịch sử.
d. Phương pháp nghiên cứu.
-Nghiên cứu đề tài này tôi sử dụng những phương pháp chính sau:
1.Nhóm phương pháp nghiên cứu lí luận:
2


Phương pháp này được tôi sử dụng trong quá trình đọc nghiên cứu tài
liệu có liên quan đến dạy học lịch sử và địa lí nói chung và phân môn lịch
sử nói riêng. Cụ thể là các tài liệu lịch sử lớp 5, báo giáo dục tiểu học, tài
liệu bồi dường giáo viên lớp 5, rồi phân tích xử lí, từ đó làm cơ sở cho việc
điều tra thực trạng và đề xuất giải pháp dạy học lịch sử cho học sinh lớp 5.
1. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn:
-Phương pháp quan sát: Tôi sử dụng phương pháp này khi dự giờ các
đồng chí giáo viên khối 5.
-Phương pháp điều tra khảo sát trò chuyện: Tôi sử dụng phương pháp này
trong quá trình trao đổi với các đồng chí giáo viên khối 5 và học sinh khối
5 qua hỏi đáp trực tiếp, dự giờ.

-Phương pháp thống kê số liệu: Sử dụng được khi thu thập điều tra khảo
sát.
-Phương pháp thực nghiệm:
+Tiến hành khảo sát trên hai lớp 5A và 5B của Trường Tiểu học Hà Lâm
Hà Trung Thanh Hóa.
+Tiến hành khảo sát chất lượng đối chứng trên hai lớp 5A và 5B của
Trường Tiểu học Hà Lâm Hà Trung Thanh Hóa.
-Phương pháp so sánh đối chiếu: Qua khảo sát thực tế dạy và thực
nghiệm, từ đó so sánh đối chiếu hai phương pháp dạy học và rút ra kết
luận.
2. NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
2.1 Cơ sở lí luận của sáng kiến kinh nghiệm
a. Cơ sở ngôn ngữ học:
Như chúng ta đã biết môn lịch sử và địa lí, trong đó có phân môn lịch
sử, từ lâu đã bị coi là môn phụ, học sinh chỉ học cho có theo kiểu bắt buộc,
đối phó. Các em không nghe giảng, không ghi chép, về nhà không học bài,
không đọc thêm sách vở, không quan tâm các vấn đề của môn học. Một số
em đến hôm kiểm tra thì quay cóp, miễn sao cho đủ điểm trung bình là
được. Giáo dục lịch sử không chỉ mang lại cho các em lòng yêu nước, lòng
tự hào dân tộc mà còn giúp hình thành một nhân cách con người. Các em lơ
là học phân môn lịch sử nguyên nhân có phần do lâu nay chúng ta vẫn dạy
học theo kiểu học thuộc lòng truyền thống, bắt các em phải nhớ sự kiện
một cách máy móc theo kiểu học vẹt. Vì thế các em luôn có tư tưởng ngại
học lịch sử. Nên chăng cần thay đổi cách dạy học lịch sử không chỉ qua
sách vở mà còn qua thực tế. Cần coi trọng các tiết lịch sử địa phương, bởi
qua đó các em có cách nhớ và khắc sâu kiến thức lâu hơn. Ngoài ra tổ
chức cho các em tham quan di tích lịch sử địa phương để từ đó các em sẽ
yêu thích phân môn lịch sử và học có kết quả hơn.
b.Cơ sở sư phạm học:

3


Đất nước ta đang trong thời kì hội nhập, công cuộc đổi mới hiện đại
hóa, công nghiệp hóa, đòi hỏi những con người có năng lực, bản lĩnh, chủ
động, sáng tạo, thích ứng với nhu cầu của xã hội. Để đáp ứng nhu cầu đó,
ngành giáo dục đã đổi mới phương pháp dạy học, lấy học sinh làm trung
tâm. Mỗi nội dung phải đòi hỏi có một phương pháp cho thích hợp. các kĩ
năng tìm hiểu kiến thức lịch sử không thể được hình thành và phát triển
bằng con đường truyền giảng thụ động. Muốn phát triển kĩ năng này, học
sinh phải được hoạt động trong môi trường giao tiếp dưới sự hướng dẫn
của thầy cô. Học sinh phải tự chiếm lĩnh kiến thức.Vì vậy, phương pháp
tích cực hóa hoạt động của học sinh, lấy học sinh làm trung tâm, trong đó
mỗi học sinh đều được phát hiện, bộc lộ mình qua những điều tự tìm hiểu
là một điều rất cần thiết trong mỗi tiết học. Để đáp ứng được những điều
đó rõ ràng dạy cho học sinh nắm nhanh, nắm chắc, nhớ lâu kiến thức lịch
sử là một điều rất cần thiết trong nhà trường tiểu học.
2.2.Thực trạng của vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm
a.Thực trạng chung:
Phân môn lịch sử là một phân môn khó dạy, đòi hỏi giáo viên phải nắm
chắc kiến thức cơ bản. Mặt khác phân môn lịch sử các bài được xây dựng
theo nội dung, theo giai đoạn lịch sử nên không có từng mục như các môn
khác. Học sinh chưa có hứng thú trong việc học lịch sử, còn xem nhẹ phân
môn này.
b. Thực trang về giáo viên:
Các bài dạy lịch sử không rõ từng phần, từng mục như môn địa lí nên
phần nào giáo viên vẫn còn lúng túng trong khi dạy. Việc xử lí các tình
huống trong dạy học lịch sử còn hạn chế. Thời gian dành cho nghiên cứu
phân môn lịch sử chưa nhiều.
Các tài liệu tham khảo về lịch sử của dân tộc dành cho giáo viên có hạn,

phần nào ảnh hưởng đến việc mở rộng kiến thức lịch sử qua từng bài học
cho học sinh.
c.Thực trạng về học sinh:
Như chúng ta đã biết ở Tiểu học các em chủ yếu để ý nhiều hơn đến môn
Toán và môn Tiếng Việt. Nhiều phụ huynh cho rằng, cứ học giỏi Toán và
Tiếng Việt là đủ. Là người thầy ngoài trách nhiệm dạy cho học sinh giỏi
Toán và Tiếng Việt, cần phải có trách nhiệm dạy cho các em học tốt, học
giỏi phân môn lịch sử trong môn Lịch Sử và Địa Lý. Ở trường học sinh chủ
yếu là con gia đình nông nghiệp vì thế có rất nhiều em chưa quan tâm đến
phân môn lịch sử. Nếu chúng ta coi nhẹ vấn đề này có nghĩa là chúng ta
chưa hoàn thành nhiệm vụ của người dạy học.
Mặt khác, học sinh rất lơ là việc học lịch sử, nguyên nhân có phần là do
lâu nay chúng ta vẫn dạy học sinh theo kiểu học thuộc lòng truyền thống,
bắt các em phải nhớ sự kiện một cách máy móc theo kiểu học vẹt. Vì thế
các em luôn có tư tưởng ngại học phân môn lịch sử.
4


Năm học 2015 – 2016 tôi được nhà trường phân công dạy lớp 5A với
tổng số 24 em trong đó( nam 11 em, nữ 13 em) các em hầu hết đều cách
trường từ 1,5 km đến 2,5 km. Các em đều là con nhà nông (20/24em) vì thế
điều kiện quan tâm của bố mẹ có phần hạn chế. Với nhiều năm chủ nhiệm
lớp 5, qua các lần thi định kì tôi được biết điểm thi lịch sử của các em đều
thấp, tuy rằng Toán và Tiếng Việt điểm rất cao. Vì thế năm học này, tôi đã
điều tra, khảo sát kiến thức lịch sử của các em ngay từ đầu năm học.( kiểm
tra kiến thức lịch sử ở lớp 4).
Trong tiết dạy lịch sử của tuần thứ hai năm học, tôi đã dành nửa thời
gian của tiết học kiểm tra phần ghi nhớ kiến thức lịch sử lớp 4 của các em
bằng trò chơi hái hoa. Hầu hết các em đều không trả lời được, số em nhớ và
trả lời được rất ít. Cuối cùng tôi đã phỏng vấn các em bằng một số câu hỏi

đơn giản:
? Em thích học môn nào nhất?
? Em thấy môn lịch sử và địa lí phần lịch sử mà các em đang học có hứng
thú không?
? Học Lịch Sử có hứng thú bằng Toán và Tiếng Việt hay không?
Qua một số câu hỏi trên thì đa số các em đều trả lời: Thích học Toán và
Tiếng Việt( Toán 56%, tiếng Việt 44%) không có em nào trả lời thích học
lịch sử.
Trong tháng 9 của năm học 2015 – 2016 tôi đã ra một đề lịch sử để khảo
sát (kiến thức lịch sử lớp 4) với thời gian làm bài là 35 phút. Hình thức
kiểm tra giấy.
Đề bài:
1.Khoanh vào câu trả lời đúng (2đ)
Nhà nước đầu tiên của nước ta ra đời có tên là gì?
a. Văn Lang
b. Âu Lạc
c. Việt Nam
2. Cuộc khởi nghĩa hai Bà Trưng diễn ra vào năm nào ? (2đ)
a. Năm 20
b. Năm 30
c. Năm 40
d. Năm 50.
3. Điền sự kiện lịch sử vào mốc thời gian tương ứng : (4đ)
Năm 938 :........................................................................................................
Năm 968 :........................................................................................................
Năm 981............................................................................................. ... ........
Năm 1010 :.....................................................................................................
4.Nhà Trần đã làm gì để thể hiện sự quan tâm đến việc đắp đê ?(2đ)
Qua bài làm của các em tôi đã chấm và thu đựoc kết quả như sau :
Tổng số HS Điểm 9-10

Điểm 7-8
Điểm 5-6
Điểm dưói 5
24
0
4em = 16,6% 7em = 29,1% 13em =54,3%
Chất lượng bài làm của các em thấp. Các em chưa nhớ được mốc thời
gian, các sự kiện lịch sử, các nhân vật lịch sử tiêu biểu. Thậm chí có những
em còn nhớ tên nhân vật và các sự kiện lịch sử sai. Chẳng hạn:
Em: Phí Thị Hưng lại điền 938 là Nhà Lí rời đô ra Thăng Long.
5


Em : Lê Nguyễn Trường Sơn lại cho rằng: Năm 1010 là Chiến thắng Bạch
Đằng.
Từ thực trạng trên để giúp các em học tập đồng đều giữa các môn, phân
môn, đặc biệt giúp các em học tốt phần lịch sử, tôi đã mạnh dạn đưa ra một
số biện pháp giúp học sinh lớp 5 học tốt môn lịch sử và địa lí phần lịch sử
thông qua phiếu tích luỹ.
2.3. Các giải pháp đã vận dụng để giải quyết vấn đề:
a. Các giải pháp:
Giải pháp 1: Tìm hiểu mục tiêu nội dung chương trình môn lịch sử và địa
lí lớp 5phần lịch sử.
-Để giúp học sinh học tốt phần lịch sử tôi đã tìm hiểu kĩ nội dung
chương trình của môn lịch sử và địa lí lớp 5 phần lịch sử, phân ra thành
nhóm bài có các sự kiện lịch sử, nhân vật gắn với mốc thời gian.
-Nghiên cứu tài liệu, tích cực học bồi dưỡng thường xuyên, lập sổ tay lịch
sử thông qua các bài dạy.
Giải pháp 2: Định hướng hoạt động của giáo viên và học sinh.
*Giáo viên:

-Nghiên cứu kĩ từng bài dạy để có hoạt động cụ thể phù hợp với đối tượng
học sinh.
-Xây dựng các hoạt động phù hợp với đối tượng học sinh của lớp.
-Song song với việc tìm hiểu nội dung chương trình, tôi đã tìm hiểu đối
tượng học sinh để biết lực học và việc ghi nhớ kiến thức của từng em trong
lớp, trên cơ sở đó để định hướng hoạt động cho từng nhóm học sinh theo
từng loại bài.
* Học sinh:
-Đọc trước bài học ở nhà, tìm hiểu về các câu hỏi liên quan đến nội dung
bài học.
-Học tập theo nhóm, theo tổ để tìm hiểu kiến thức bài học.
-Trình bày trước nhóm tổ, nội dung đã tìm hiểu.
Giải pháp 3: Xây dựng phiếu tích luỹ
Sau khi đã tìm hiểu kĩ nội dung chương trình, phân dạng các loại bài,
phân loại đối tượng học sinh, tôi tiến hành xây dựng phiếu tích luỹ để học
sinh ghi nội dung chính của bài học vào phiếu sao cho dễ nhớ, dễ học mà
hiệu quả cao.
b. Các biện pháp thực hiện.
Biện pháp 1: Phân loại bài học theo giai đoạn.
Xuất phát từ mục tiêu của phân môn lịch sử lớp 5 đó là:
-Cung cấp cho học sinh một số kiến thức cơ bản , thiết thực về các sự
kiện, hiện tượng, nhân vật lịch sử tiêu biểu, tương đối có hệ thống theo
dòng lịch sử Việt Nam từ buổi đầu dựng nước.

6


-Bước đầu hình thành và rèn luyện cho học sinh các kĩ năng quan sát lược
đồ, bản đồ, thu thập, tìm hiểu tư liệu lịch sử, các nguồn thông tin khác
nhau, nêu thắc mắc, đặt câu hỏi trong quá trình học tập và chọn thông tin

để giải đáp.
-Góp phần bồi dưỡng và phát triển ở học sinh những thái độ và thói quen
ham học hỏi, tìm hiểu để biết về lịch sử dân tộc, yêu thiên nhiên, con
người, quê hương đất nước, tôn trọng bảo vệ cảnh quan thiên nhiên và các
di tích lịch sử, văn hóa.
Căn cứ vào mục tiêu trên và nội dung chương trình, tôi đã phân nội dung
theo các các giai đoạn sau:
Giai đoạn lịch sử
Nội dung chính
-Hơn 80 năm chống thực dân Pháp xâm lược và đô hộ
1858-1945
-Bảo vệ chính quyền non trẻ, trường kì kháng chiến
bảo vệ độc lập dân tộc.
1954-1975
Xây dựng CNXH và đấu tranh thống nhất đất nước.
*Biện pháp 2: Phân loại bài theo hai loại :
-Loại bài có sự kiện lịch sử gắn với nhân vật, mốc thời gian.
-Loại bài có mốc thời gian với nội dung cần ghi nhớ.
Căn cứ vào nội dung chương trình của môn lịch sử và địa lí lớp 5 phần lịch
sử, tôi đã tiến hành rà soát và phân loại các bài học theo hai loại bài đã
trình bày ở trên. Qua rà soát nghiên cứu tôi đã phân loại bài như sau:
Loại bài có các sự kiện lịch sử gắn với Loại bài có nội dung cần ghi
nhân vật lịch sử.
nhớ
Bài 1 : Bình tây đại nguyên soái Trương Bài 12: Vượt qua tình thế hiểm
Định.
nghèo.
Bài 2: Nguyễn Trường Tộ mong muốn Bài 13: Thà hy sinh tất cả chứ
canh tân đất nước.
nhất định không chịu mất nước

Bài 3: Cuộc phản công ở kinh thành Huế. nhất định không chịu làm nô lệ.
Bài 5: Phan Bội Châu và phong trào Bài 15: Chiến thắng Biên giới
Đông Du
thu đông 1947.
Bài 6: Quyết chí ra đi tìm đường cứu Bài 16: Hậu phương những
nước.
năm sau chiến dịch Biên giới.
Bài 7: Đảng cộng sản Việt Nam ra đời.
Bài 17: Ôn tập
Bài 10: Bác Hồ đọc tuyên ngôn độc lập.
Bài 19: Chiến thắng lịch sử
Điện Biên Phủ.
Bài 20: Ôn tập
Bài 21: Nước nhà bị chia cắt.
Bài 22: Bến Tre đồng khởi
Bài 24: Đường Trường Sơn
Bài 26: Chiến thắng Điện Biên
Phủ trên không.
Bài 27: Lễ kí Hiệp định Pa –ri
Bài 28: Tiến vào dinh độc lập.
7


Bài 29: Hoàn thành thống nhất
đất nước.
*Biện pháp 3: Xây dựng kiến thức cần ghi nhớ qua từng bài học.
Sau khi đã phân loại bài tôi tiến hành đọc và nghiên cứu từng bài theo
từng chủ đề để xây dựng tóm tắt kiến thức cần ghi nhớ một cách ngắn gọn
nhưng dễ hiểu để khi học sinh ghi vào phiếu học dễ nhớ và nhớ lâu kiến
thức đó. Qua từng bài học tôi nghiên cứu và đã chắt lọc những nội dung

cần ghi nhớ theo từng bài.
Ví dụ:
Bài
Nội dung cần ghi nhớ
Bình tây Đại nguyên Năm 1862 Triều đình nhà Nguyễn kí hoà ước
soái Trương Định
nhường ba tỉnh miền Đông Nam Kì cho thực dân
Pháp
Nguyễn Trường Tộ
Đề nghị canh tân đất nước của Nguyễn Trường Tộ
mong muốn canh tân
- Mở rộng quan hệ ngoại giao với nhiều nước.
đất nước
- Thuê chuyên gia nước ngoài đến giúp nhân
dân ta khai thác tài nguyên khoáng sản.
- Mở trường dạy học đóng tàu đúng súng.
Phan Bội Châu và Năm 1904 Lập hội Duy Tân
phong trào Đông Du
Năm 1905 Phan Bội Châu tới Nhật Bản
Năm 1908 Thực dân Pháp câu kết với Nhật chống
phá phong trào Đông Du.
Năm1909 Phong trào Đông Du tan rã.
*Biện pháp 4 : Xây dựng kế hoạch bài học
Khi xây dựng kế hoạch bài học tôi đã tập trung vào một số vấn đề cơ bản
sau đây:
-Bài soạn cần tập trung khắc sâu những yêu cầu cơ bản của chuẩn kiến
thức kĩ năng.
Đây là yếu tố rất quan trọng, việc xác định nội dung chuẩn của bài học,
chọn lọc và thực hiện được các phương pháp dạy học, biện pháp giáo dục
để học sinh đạt được kiến thức chuẩn của bài học. Bài soạn của giáo viên

cần khắc sâu những yêu cầu của chuẩn điều này sẽ tránh được nhược điểm
đó là : một là dạy chưa tới chuẩn( bỏ kiến thức), hai là dạy cao hơn chuẩn.
Mà dạy cao hơn chuẩn làm cho học sinh sẽ không chủ động trong phần ghi
nhớ kiến thức, kiến thức đưa ra học sinh khó nhớ.
VD: Khi dạy bài Quyết chí ra đi tìm đường cứu nước (tuần 6) tôi chỉ yêu
cầu học sinh nắm được kiến thức trọng tâm đó là:
Ngày 5-6-1911 tại bến cảng Nhà Rồng với lòng yêu nước thương dân sâu
sắc Bác Hồ ra đi tìm đường cứu nước.
Với nội dung trọng tâm như vậy học sinh dễ nhớ , dễ khắc sâu không cần
đưa ra nhiều kiến thức dàn trải làm cho học sinh phân tán.

8


VD: Khi dạy bài Bác Hồ đọc bản tuyên ngôn độc lập (tuần 10) , tôi chỉ yêu
cầu học sinh nắm được kiến thức cơ bản sau:
Ngày 2-9-1945 tại quảng trường Ba Đình Bác Hồ đọc tuyên ngôn độc lập
khai sinh ra nước Việt Nam dân chủ cộng hoà.
Cuối Bản tuyên ngôn Bác khẳng định: “ Nước Việt Nam có quyền hưởng
tự do độc lập và thực sự đã trở thành một nước tự do độc lập. Toàn thể dân
tộc Việt Nam quyết đem tất cả tinh thần và lực lượng, của cải và vật chất để
giữ vững tự do độc lập ấy”.
Với kiến thức trọng tâm như vậy học sinh rất dễ nhớ, dễ học.
Ngoài việc tập trung khắc sâu kiến thức cơ bản theo chuẩn kiến thức kĩ
năng, bài soạn cần xác định được nội dung và biện pháp dạy học phù hợp
cho từng nhóm đối tượng cụ thể là phải gợi mở dẫn dắt, làm mẫu đối với
học sinh yếu, mở rộng phát triển trên cơ sở chuẩn đối với học sinh khá
giỏi.
VD: Khi dạy bài Lễ kí Hiệp định Pa –ri (tuần 27), yêu cầu các nhóm đối
tượng đều phải nắm được nội dung kiến thức chuẩn trọng tâm đó là:

-Thời gian diễn ra lễ kí hiệp định Pa- ri.
-Tên của Hiệp định Pa-ri.
-Những điểm cơ bản của Hiệp định Pa –ri.
Ngoài việc nắm được kiến thức trọng tâm nêu trên tôi còn yêu cầu nhóm
đối tượng khá giỏi thực hiện mở rộng kiến thức theo câu hỏi sau :
? Hãy nêu lí do mà Mĩ phải kí hiệp định Pa –ri.
Với cách tổ chức theo đối tượng đó tôi vừa đảm bảo được kiến thức
trọng tâm của bài (theo chuẩn ) lại vừa mở rộng được kiến thức cho học
sinh ( trên cơ sở chuẩn) . Với cách làm như vậy bài dạy sẽ có hiệu quả
hơn , học sinh ghi nhớ kiến thức một cách chủ động không gò ép.
*Biện pháp 5: Xây dựng mẫu phiếu tích luỹ.
Khi đã nghiên cứu kĩ nội dung trọng tâm của từng bài dạy theo chuẩn,
tôi đã xây dựng mẫu phiếu tích luỹ để hướng dẫn học sinh ghi kiến thức và
học kiến thức đã ghi. Mẫu phiếu tích luỹ phải đảm bảo được tính lô gích ,
khoa học giúp học sinh dễ nhận biết, dễ ghi, dễ học. Nội dung phiếu tích
luỹ cần ghi ngắn gọn nhưng khi nhìn vào phiếu học sinh có thể đọc lại kiến
thức bài học một cách dễ dàng. Căn cứ vào nội dung kiến thức của từng bài
học, tôi đã nghiên cứu và đưa ra mẫu phiếu tích luỹ như sau:
Tuần
Tên bài
Mốc thời gian
ND ghi nhớ
*Biện pháp 6: Hướng dẫn học sinh ghi phiếu thông qua bài học.
Cứ mỗi tiết học lịch sử tôi đều dạy theo phương pháp tích cực, học sinh
được tìm hiểu kiến thức thông qua cách hướng dẫn của giáo viên.Cuối tiết
học ( phần củng cố bài ) giáo viên cho học sinh nhắc lại kiến thức và ghi
vào phiếu tích luỹ.

9

VD: Khi dạy bài Đảng cộng sản Việt Nam ra đời ( tuần 7), sau khi học
xong bài học đến phần củng cố học sinh nhắc lại kiến thức bài học và ghi
vào phiếu như sau:
Tuần
Tên bài
Mốc
thời
Nội dung ghi nhớ
gian
7
Đảng cộng sản 3.2.1930
-Đảng cộng sản Việt Nam ra đời.
Việt Nam ra đời
-Nguyễn Ái Quốc chủ trì hội nghị
thành lập Đảng.
-Hội nghị diễn ra tại Hồng Công
(TQ)
-Đảng cộng sản Việt Nam ra đời
là sự
hợp nhất của 3 tổ chức cộng sản
Đảng.
*Biện pháp 7: Củng cố kiến thức trong phiếu thông qua tiết sinh hoạt lớp,
sinh hoạt Đội, thông qua hoạt động ngoài giờ lên lớp, câu lạc bộ tìm hiểu
về kiến thức lịch sử.
Sau khi cho học sinh ghi nhớ kiến thức vào trong phiếu tích luỹ, hàng
tuần có tiết sinh hoạt lớp , sinh hoạt đội vào thứ 6, sau khi thực hiện xong
nội dung sinh hoạt tôi dành khoảng 8 đến 10 phút tổ chức cho học sinh ôn
tập kiến thức đã học dưới dạng trò chơi.
Để làm được điều này đồi hỏi người giáo viên phải chịu khó nhiệt tình

làm theo các bước sau.
Dự kiến những kiến thức cần ôn tập trong tiết sinh hoạt. Thời gian
dành cho trò chơi trong tiết sinh hoạt khoảng10 phút, vì vậy giáo viên phải
biết hệ thống những kiến thức trọng tâm sao cho phù hợp với học sinh và
thời gian để tất cả học sinh đều được ôn luyện.
Thiết kế trò chơi.
Ở phần này để tạo ra sự hấp dẫn cho học sinh giáo viên không nên tổ
chức một trò chơi mà luôn luôn thay đổi các trò chơi để gây hứng thú. Sau
đây là một số trò chơi mà tôi hay vận dụng.
*Trò chơi “ Hái hoa”
Giáo viên chuẩn bị một số câu hỏi kiến thức về các bài lịch sử đã học trước
đó.
Ghi các câu hỏi đó vào từng bông hoa gắn vào cây hoa bằng giấy tự làm.
*Trò chơi “ Đoán ô chữ”
Chuẩn bị câu hỏi
Chuẩn bị các băng giấy có kẻ các ô chữ.
VD: Khi ôn kiến thức bài Đảng cộng sản Việt Nam ra đời
GV chuẩn bị câu hỏi:
? Ô chữ này có 8 chữ cái: Đây là nơi diễn ra hội nghị hợp nhất 3 tổ chức
cộng sản Đảng thành một Đảng duy nhất.
10


H

Ô

N

G

C

Ô

N

G

? Ô chữ này có 12 chữ cái: Đây là tên của người chủ trì Hội nghị thành lập
Đảng cộng sản Việt Nam
GV chuẩn bị các băng giấy có kẻ ô chữ
N
G
U
Y Ê
N
A
I
Q U
Ô C
*Trò chơi : “Nhà sử học nhỏ tuổi”
Ở trò chơi này giáo viên chuẩn bị câu hỏi ôn tập của các bài đã học
( thường là 10 câu). Học sinh cả lớp tham gia chơi dưới dạng rung chuông
vàng. Học sinh nào trả lời được cả 10 câu hỏi ( hoặc ngồi lại cuối cùng) thì
học sinh đó đạt Nhà sử học nhỏ tuổi.
Tổ chức thực hiện:
Sau khi đã dự kiến các bước ở trên, giáo viên tổ chức cho học sinh tham
gia. Cách tổ chức phải linh hoạt gắn với thực tế của lớp , phải được nhiều
học sinh tham gia ( nhất là những học sinh còn yếu). Cách tổ chức phải tạo

cho học sinh vui vẻ, tự tin, học sinh tham gia với tinh thần vui nhất, hiệu
quả nhất.
2.4. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm đối với hoạt động giáo dục,
với bản thân, đồng nghiệp và nhà trường.
a. Đối với hoạt động giáo dục:
Qua thời gian tìm tòi nghiên cứu và thực hiện sáng kiến ở lớp tôi phụ
trách , tôi thấy chất lượng học môn lịch sử và địa lí lớp 5 phần lịch sử đã
được nâng lên rõ rệt. Các em thích học lịch sử hơn, phần ghi nhớ kiến thức
bài học nhẹ nhàng hơn mà lại rất hiệu quả. Đặc biệt khi đến kì thi định kì
các em không phải xem lại sách giáo khoa mà các em chỉ việc ôn lại bài
thông qua phiếu tích luỹ.
Để biết được mức độ chính xác về việc nắm kiến thức của học sinh, tôi
đã ra đề khảo sát kiến thức như sau:
Đề bài:
Câu1:(1 điểm)
Hội nghị thành lập Đảng cộng sản Việt Nam là sự hợp nhất của mấy tổ
chức cộng sản Đảng.
A. 1
B. 2
C. 3
D. 4
Câu2:(1 điểm)
Ai là người chủ trì Hội nghị thành lập Đảng cộng sản Việt Nam.
a. Nguyễn Ái Quốc
b. Phan Bội Châu
c. Phan Đình Phùng
d. Lí Công Uẩn
Câu3:(3 điểm)
Viết sự kiện lịch sử tương ứng với mốc thời gian.
Ngày 3.2.1930:………………………………………………………............

11


Ngày 2.9.1945:……………………………………………………………....
Ngày 19.8.1945:……………………………………………………………..
Ngày 20.12.1946:…………………………………………………………....
Ngày 1.5.1952:……………………………………………………………....
Ngày27.1.1973: ..............................................................................................
Câu 4 :(2,5 điểm)
Cuối bản Tuyên ngôn độc lập Bác Hồ đã khẳng định điều gì ?
Câu5 : :(2,5 điểm)
Hiệp định Pa-ri về chấm rứt chiến tranh lập lại hoà bình ở Việt Nam quy
định điều gì ?
Với đề bài như trên tôi đã cho học sinh làm vào giấy với thời gian 40
phút và chấm theo thang điểm 10 , kết quả học sinh đạt được như sau :
Tổng
số
24

Giỏi
SL
10

%
41,6

Khá
SL
6

%
24,9

Trung bình
SL

%
8

Yếu
SL

33,5

0

%
0

Với kết quả đạt được như ở trên, tôi rất phấn khởi vì học sinh đã thích
học phần lịch sử. Các em học say sưa và ghi nhớ kiến thức tốt, điều đó
chứng tỏ biện pháp giúp học sinh học tốt lịch sử thông qua phiếu tích luỹ
rất hiệu quả. Phiếu tích luỹ giúp học sinh dễ học, dễ hiểu, dễ nhớ kiến thức.
b.Đối với bản thân:
Trong quá trình giảng dạy tôi đã có thêm nhiều kinh nghiệm về dạy lịch
sử cho học sinh lớp 5. Bản thân phần nào đã phấn khởi khi chất lượng
phân môn lịch sử của các em học sinh được nâng lên rõ rệt. Từ đó giúp tôi
có thêm tự tin mỗi khi lên lớp trong giờ dạy lịch sử cho học sinh lớp 5.
3. Đối với đồng nghiệp và nhà trường:
Qua quá trình thực nghiệm sáng kiến, với kết quả đạt được tương đối tốt

tôi đã có nhiều kinh nghiệm trao đổi với đồng nghiệp qua những tiết dự
giờ. Từ đó đồng nghiệp cũng có thêm được nhiều kinh nghiệm trong dạy
lịch sử cho học sinh lớp 5. Nhà trường cũng đã có thêm những giờ dạy hiệu
quả làm mô hình nhân rộng cho giáo viên trong trường. Từ đó kết quả dạy
lịch sử của các giáo viên trong trường đều có hiệu quả thết thực.
3. KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ
1. Kết luận
Trong giai đoạn đổi mới như hiện nay, nhiệm vụ của giáo viên trong
công tác giáo dục là rất quan trọng. Nếu chỉ trông chờ vào những gì có sẵn
để để yêu cầu học sinh thực hiện thì kết quả đạt được chưa được như mong
muốn. Với nhiều năm dạy học lớp 4, lớp 5, căn cứ từ thực tiễn học lịch sử
của học sinh, tôi đã tìm tòi suy nghĩ và đưa ra một số biện pháp như đã nêu
12


ở trên áp dụng vào việc học lịch sử của học sinh. Qua một thời gian sử
dụng phiếu tích luỹ học sinh có hứng thú học tập, việc ghi nhớ kiến thức dễ
dàng , dễ học mà lại rất thuận lợi khi cần ôn tập, học sinh không phải lục lại
nhiều tài liệu như trước đây. Một số học sinh yếu cũng đã nắm được nội
dung bài học, các em thích học phân môn lich sử hơn.
2.Kiến nghị
- Nhà trường cần có thêm những tài liệu tham khảo lịch sử để giáo viên
có điều kiện đọc, nghiên cứu, bổ trợ cho bài dạy.
-Nhà trường, hội phụ huynh có biện pháp tuyên truyền tới từng phụ
huynh cần quan tâm hơn nữa đến việc học lịch sử của con em.
-Giáo viên cần tích cực tuyên truyền đến học sinh về lịch sử Nước nhà
để học sinh hiểu sâu hơn lịch sử Việt Nam từ đó giúp các em thích học lịch
sử hơn.
-Nhà trường nên có buổi nói chuyện về các nhân vật lịch sử nhân ngày
22-12 để giáo dục thêm truyền thống lịch sử vẻ vang của dân tộc.

-Đoàn đội cần tổ chức các buổi sinh hoạt thập thể theo chủ đề có lồng
ghép các nội dung kiến thức trong đó có kiến thức lịch sử để học sinh được
ôn tập củng cố.
-Phòng giáo dục nên có các cuộc thi tìm hiểu lịch sử đất nước dưới hình
thức rung chuông vàng, để học sinh có điều kiện được thử sức trong việc
tìm hiểu lịch sử nước nhà.

XÁC NHẬN CỦA THỦ TRƯỞNG ĐƠN VỊ

Hà Lâm, ngày 10 tháng 3 năm 2016
CAM KẾT KHÔNG COPY

Đỗ Thanh Khương

13


Mục lục

Nội dung
1. Mở đầu
a. Lí do chọn đề tài
b. Mục đích nghiên cứu
c.Đối tượng nghiên cứu
d.Phương pháp nghiên cứu
2. Nội dung sáng kiến
2.1Cơ sở lí luận của sáng kiến
2.2 Thực trạng của vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến kinh
nghiệm.
2.3.Các giải pháp đã vận dụng để giải quyết vấn đề

a. các giải pháp
Giải pháp 1
Giải pháp 2
Giải pháp 3
b. Các biện pháp thực hiện
Biện pháp 1

Trang
1
1
1
1
2
2
2
3
5
5
5
5
5
5
5
14


Biện pháp 2
Biện pháp 3
Biện pháp 4
Biện pháp 5

Biện pháp 6
Biện pháp 7
2.4. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm đối với hoạt động giáo
dục, với bản thân, đồng nghiệp, nhà trường.
3. Kết luận, kiến nghị

6
6
7
8
8
8
10
11

15