Luận văn thạc sỹ Tổ chức thực thi chính sách BHXHTN tại BHXH thành phố Điện Biên Phủ, tỉnh Điện Biên

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN


NGUYỄN TRUNG KIÊN

TỔ CHỨC THỰC THI CHÍNH SÁCH
BẢO HIỂM XÃ HỘI TỰ NGUYỆN TẠI BẢO
HIỂM XÃ HỘI THÀNH PHỐ ĐIỆN BIÊN PHỦ
TỈNH ĐIỆN BIÊN
CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ & CHÍNH SÁCH

Người hướng dẫn khoa học:

PGS.TS. BÙI ĐỨC THỌ


HÀ NỘI - 2017


LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan luận văn:“Tổ chức thực thi chính sách BHXHTN tại
BHXH thành phố Điện Biên Phủ, tỉnh Điện Biên” là công trình nghiên cứu khoa
học của tôi trực tiếp viết dưới sự hướng dẫn từ PGS .TS Bùi Đức Thọ - Trường Đại
học Kinh tế quốc dân Hà Nội.
Các nội dung nghiên cứu và kết quả trong đề tài này được thu thập từ nhiều
nguồn khác nhau có ghi trong phần tài liệu tham khảo. Công trình khoa học của tôi
được nghiên cứu một cách nghiêm túc, trung thực, khách quan và đảm bảo nội dung
khoa học theo đúng yêu cầu của cán bộ hướng dẫn. Các số liệu, tài liệu trong luận
văn là hoàn toàn khách quan, bắt nguồn từ thực tiễn và được trích dẫn lấy trong báo
cáo tổng kết và số liệu của BHXH Thành phố Điện Biên.

Tôi xin chịu hoàn toàn trách nhiệm nội dung khoa học trong luận văn của mình.
Tác giả

Nguyễn Trung Kiên


LỜI CẢM ƠN
Trong suốt thời gian học tập và nghiên cứu. Để hoàn thành luận văn này tôi
xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới:
Thầy giáo hướng dẫn: PGS.TS Bùi Đức Thọ cùng với những ý kiến đóng
góp quý báu của các thầy, cô giáo trường Đại học kinh tế quốc dân Hà Nội đã
hướng dẫn và giúp đỡ tận tình giúp tôi thực hiện luận văn này.
Ban lãnh đạo cùng toàn thể đồng nghiệp BHXH Thành phố Điện Biên Phủ,
bạn bè, gia đình đã luôn quan tâm, giúp đỡ tôi trong suốt quá trình thực hiện luận
văn này.
Do về mặt kiến thức và thời gian còn hạn chế, luận văn còn nhiều khiếm
khuyết. Tôi mong được sự đóng góp ý kiến của các thầy cô và toàn thể đồng nghiệp
để luận văn hoàn thiện hơn.
Hà nội, ngày

tháng năm 2017
Tác giả

Nguyễn Trung Kiên


MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN
LỜI CẢM ƠN
MỤC LỤC

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT
DANH MỤC HÌNH - BẢNG BIỂU
TÓM TẮT LUẬN VĂN ............................................................................................i
LỜI MỞ ĐẦU ..........................................................................................................1
CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ TỔ CHỨC THỰC THI CHÍNH SÁCH
BHXH TỰ NGUYỆN TẠI BHXH CẤP HUYỆN ...................................................9
1.1 TỔNG QUAN VỀ CHÍNH SÁCH BHXH TỰ NGUYỆN ..............................9
1.1.1 Khái niệm về bảo hiểm xã hội tự nguyện ....................................................9
1.1.2. Vai trò của chính sách bảo hiểm xã hội tự nguyện ....................................10
1.1.3. Đặc điểm của bảo hiểm xã hội tự nguyện .................................................11
1.1.4. Vai trò và tầm quan trọng của chính sách bảo hiểm xã hội tự nguyện ......12
1.1.5. Đối tượng áp dụng bảo hiểm xã hội tự nguyện .........................................13
1.1.6. Các chế độ bảo hiểm xã hội tự nguyện .....................................................14
1.1.7. Quỹ bảo hiểm xã hội tự nguyện ................................................................15
1.2. TỔ CHỨC THỰC THI CHÍNH SÁCH BHXH TỰ NGUYỆN TẠI BHXH
CẤP HUYỆN .........................................................................................................16
1.2.1. Khái niệm tổ chức thực thi chính sách bảo hiểm xã hội tự nguyện ..........16
1.2.2. Mục tiêu và tiêu chí đánh giá thực hiện mục tiêu tổ chức thực thi chế độ
chính sách bảo hiểm xã hội tự nguyện. ..............................................................16
1.2.3. Quá trình tổ chức thực thi chính sách bảo hiểm xã hội tự nguyện ............17
1.2.3.1. Chuẩn bị triển khai Chính sách bảo hiểm xã hội tự nguyện ...............18
1.2.3.2. Chỉ đạo triển khai chính sách bảo hiểm xã hội tự nguyện .................23
1.2.3.3. Kiểm soát sự thực hiện chính sách bảo hiểm xã hội tự nguyện ..........26
1.2.4. Các yếu tổ ảnh hưởng đến quá trình tổ chức thực thi chính sách bảo hiểm
xã hội tự nguyện .................................................................................................31
1.2.4.1. Yếu tố thuộc bản thân Chính sách bảo hiểm xã hội tự nguyện ...........31
1.2.4.2. Yếu tố thuộc chính quyền tỉnh ........................................................31
1.2.4.3. Yếu tố thuộc người lao động ...........................................................32
1.2.4.4. Yếu tố thuộc các điều kiện kinh tế xã hội khác .................................32
1.2.5. Kinh nghiệm tổ chức thực thi chính sách bảo hiểm xã hội tự nguyện của

một số BHXH huyện và bài học rút ra cho BHXH thành phố Điện Biên Phủ ....33
1.2.5.1. Tình hình tham gia BHXH tự nguyện tại BHXH huyện Mường Chà
tỉnh Điện Biên: ...........................................................................................33
1.2.5.2. Thực trạng triển khai Bảo hiểm xã hội tự nguyện tại quận Đống Đa ..35
1.2.5.3. Một số bài học cho Bảo hiểm xã hội thành phố Điện Biên Phủ .........37


CHƯƠNG 2: PHÂN TÍCH THỰC TRẠNG TỔ CHỨC THỰC THI CHÍNH
SÁCH BHXH TỰ NGUYỆN TẠI BHXH THÀNH PHỐ ĐIỆN BIÊN PHỦ....39
2.1. TỔNG QUAN VỀ BHXH THÀNH PHỐ ĐIỆN BIÊN PHỦ ......................39
2.1.1 Giới thiệu về thành phố Điện Biên Phủ, tỉnh Điện Biên ............................39
2.1.2. Quá trình hình thành và phát triển của BHXH Thành phố Điện Biên Phủ ......40
2.1.3. Mô hình tổ chức bộ máy của cơ quan BHXH thành phố Điện Biên Phủ ..40
2.1.4. Chức năng và quyền hạn của BHXH Thành phố Điện Biên .....................42
2.1.4.1. Vị trí và chức năng của BHXH thành phố ........................................42

2.1.4.2. Nhiệm vụ và quyền hạn...............................................................43
2.1.5. Tình hình nhân sự của BHXH Thành phố Điện Biên Phủ ........................45
2.2. THỰC TRẠNG TỔ CHỨC THỰC THI CHÍNH SÁCH BHXH TỰ
NGUYỆN TẠI BHXH THÀNH PHỐ ĐIỆN BIÊN PHỦ ...................................47
2.2.1. Thực trạng chuẩn bị triển khai chính sách bảo hiểm xã hội tự nguyện trên
địa bàn Thành phố Điện Biên Phủ ......................................................................47
2.2.1.1. Thực trạng bộ máy triển khai chính sách bảo hiểm xã hội tự nguyện
trên địa bàn Thành phố Điện Biên Phủ ........................................................47
2.2.1.2. Thực trạng lập kế hoạch triển khai chính sách bảo hiểm xã hội tự
nguyện của BHXH Thành phố Điện Biên Phủ .............................................48
2.2.1.3. Thực trạng ra văn bản, triển khai hướng dẫn của BHXH thành phố
Điện Biên Phủ. ..........................................................................................49
2.2.1.4. Thực trạng tập huấn triển khai chính sách bảo hiểm xã hội tự nguyện
của BHXH thành phố Điện Biên Phủ ..........................................................49

2.2.2. Thực trạng chỉ đạo triển khai chính sách bảo hiểm xã hội tự nguyện trên
địa bàn thành phố Điện Biên Phủ tỉnh Điện Biên ...............................................50
2.2.2.1. Thực trạng truyền thông, tuyên truyền chính sách BHXHTN trên địa
bàn thành phố Điện Biên Phủ...........................................................................51
2.2.2.2. Thực trạng triển khai các kế hoạch thực thi chính sách bảo hiểm xã hội
tự nguyện của BHXH thành phố Điện Biên Phủ ..........................................53
2.2.2.3. Thực trạng sử dụng quỹ bảo hiểm xã hội tự nguyện ...........................54
2.2.2.4. Thực trạng phối hợp với các sở ban ngành trên địa bàn thành phố
Điện Biên Phủ ...........................................................................................55
2.2.2.5. Thực trạng đàm phán và giải quyết xung đột ...................................56
2.2.2.6. Thực trạng xây dựng và vận hành hệ thống dịch vụ hỗ trợ ................56
2.2.3. Thực trạng kiểm soát sự thực hiện chính sáchbảo hiểm xã hội tự nguyện
của BHXH thành phố Điện Biên Phủ .................................................................57
2.2.3.1. Thực trạng xây dựng hệ thống thông tin phản hồi ............................57
2.2.3.2. Thực trạng giám sát, đánh giá sự thực hiện ......................................58
2.2.3.3. Thực trạng điều chỉnh chính sách ....................................................59
2.2.3.4. Thực trạng tham mưu, đề xuất đổi mới chính sách ...........................60
2.3. Kết quả thực hiện chính sách bảo hiểm xã hội tự nguyện của BHXH thành


phố Điện Biên Phủ ................................................................................................60
2.4. ĐÁNH GIÁ THỰC TRẠNG TỔ CHỨC THỰC THI CHÍNH SÁCH
BHXH TỰ NGUYỆN TẠI BHXH THÀNH PHỐ ĐIỆN BIÊN PHỦ ...............65
2.4.1. Đánh giá thực hiện mục tiêu chế độ chính sách bảo hiểm xã hội tự nguyện ....65
2.4.2. Đánh giá kết quả điều tra thông qua phỏng vấn. .......................................67
2.4.2. Điểm mạnh trong tổ chức thực thi chính sách bảo hiểm xã hội tự nguyện
của BHXH Thành phố Điện Biên Phủ ................................................................67
2.4.3. Điểm yếu trong tổ chức thực thi chính sách bảo hiểm xã hội tự nguyện của
BHXH thành phố Điện Biên Phủ .......................................................................68
2.4.4. Nguyên nhân những điểm yếu trong tổ chức thực thi chính sách bảo hiểm

xã hội tự nguyện của BHXH Thành phố Điện Biên Phủ ....................................69
CHƯƠNG 3: ĐỊNH HƯỚNG VÀ MỘT SỐ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN TỔ
CHỨC THỰC THI CHÍNH SÁCH BHXH TỰ NGUYỆN TẠI BHXH THÀNH
PHỐ ĐIỆN BIÊN PHỦ ĐẾN NĂM 2020 ..............................................................71
3.2.1. Hoàn thiện chuẩn bị triển khai chính sách bảo hiểm xã hội tự nguyện .....73
3.2.1.1. Hoàn thiện bộ máy tổ chức thực thi chính sách bảo hiểm xã hội tự nguyện 73
3.2.1.2. Hoàn thiện lập kế hoạch triển khai chính sách bảo hiểm xã hội tự nguyện 74
3.2.1.3. Hoàn thiện các văn bản hướng dẫn triển khai chính sách bảo hiểm xã
hội tự nguyện .............................................................................................74
3.2.1.4. Hoàn thiện tập huấn triển khai chính sách bảo hiểm xã hội tự nguyện ...75
3.2.2. Hoàn thiện chỉ đạo thực thi chính sách bảo hiểm xã hội tự nguyện ..........76
3.2.2.1. Hoàn thiện hoạt động truyền thông, tuyên truyển chính sách bảo hiểm
xã hội tự nguyện ........................................................................................76
3.2.2.2. Hoàn thiện tổ chức thực thi các kế hoạch triển khai chính sách bảo bảo
hiểm xã hội tự nguyện ................................................................................78
3.2.2.3. Hoàn thiện vận hành, sử dụng quỹ BHXH. ......................................80
3.2.2.4. Tăng cường phối hợp các cơ quan ban ngành ...................................81
3.2.2.5. Hoàn thiện phương pháp giải quyết xung đột ...................................82
3.2.2.6. Xây dựng và vận hành hệ thống dịch vụ hỗ trợ ................................82
3.2.3. Hoàn thiện kiểm soát sự thực hiện chính sách bảo hiểm xã hội tự nguyện . 83
3.2.3.1. Hoàn thiện xây dựng hệ thống thông tin phản hồi thực hiện chính sách
bảo hiểm xã hội tự nguyện ..........................................................................83
3.2.3.2. Hoàn thiện giám sát, đánh giá sự thực hiện ......................................84
3.2.3.3. Kiến nghị điều chỉnh và đổi mới chính sách. ....................................85
3.3. MỘT SỐ KIẾN NGHỊ ĐỂ THỰC HIỆN CÁC GIẢI PHÁP .....................87
3.3.1. Kiến nghị với chính quyền thành phố Điện Biên Phủ ..............................87
3.3.2. Kiến nghị với BHXH tỉnh Điện Biên. ......................................................88
KẾT LUẬN ............................................................................................................90
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................................1
PHỤ LỤC

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT

ASXH
BHXH
BHYT
BHTN
BHXHBB
BHXHTN
NLĐ
NSDLĐ
LĐTBXH
BLĐTBXH
NTG

An sinh xã hội
Bảo hiểm xã hội
Bảo hiểm y tế
Bảo hiểm thất nghiệp
Bảo hiểm xã hội bắt buộc
Bảo hiểm xã hội tự nguyện
Người lao động
Người sử dụng lao động
Lao động thương binh xã hội
Bộ lao động thương binh xã hội
Người tham gia


DANH MỤC HÌNH - BẢNG BIỂU

BẢNG:
Bảng 1.1: Số người tham gia BHXHTN trên địa bàn quận Đống Đa giai đoạn
2010-2014 ...........................................................................................35
Bảng 1.2: Số thu BHXHTN tại quận Đống Đa giai đoạn 2010-2014 ..................36
Bảng 2.1:

Tình hình nhân sự của BHXH thành phố Điện Biên Phủ tỉnh Điện Biên ....46

Bảng 2.2. Tổng hợp truyền thông chính sách bảo hiểm xã hội tự nguyện ...........52
Bảng 2.3. Tổng hợp kết quả thu bảo hiểm xã hội tự nguyện trong tổng số thu
BHXH của BHXH thành phố Điện Biên Phủ từ 2014 – 2016 .............62
Bảng 2.4. Tổng hợp chi lương hưu và trợ cấp BHXH hàng tháng BHXH thành
phố Điện Biên Phủ 2012 - 2016. .........................................................64

HÌNH
Hình 1.1:

Sơ đồ mục tiêu và tiêu chí đánh giá thực hiện mục tiêu tổ chức thực thi
chính sách BHXHTN của BHXH Huyện. ...........................................17

Hình 1.2:

Sơ đồ các giai đoạn của quá trình tổ chức thực thi chính sách bảo hiểm
xã hội tự nguyện của BHXH cấp Huyện .............................................18

Hình 1.3 -

Sơ đồ cơ cấu tổ chức bộ máy thực hiện chính sách BHXHTN của huyện . .19

Hình 2.1:

Sơ đồ cơ cấu tổ chức bộ máy BHXH thành phố Điện Biên Phủ ..........41


trƯờNG ĐạI HọC KINH Tế QUốC DÂN


nguyễn trung kiên

tổ chức thực thi chính sách bảo hiểm
xã hội tự nguyện tại bảo hiểm xã hội
thành phố điện biên phủ tỉnh điện
biên

Chuyên ngành: quản lý kinh tế & chính sách


Hµ Néi - 2017


i

`TÓM TẮT LUẬN VĂN
1. Tính cấp thiết của đề tài
Vấn đề ASXH được xem là một trong những nền tảng vững chắc cho sự phát
triển kinh tế và ổn định xã hội ở mọi quốc gia trên thế giới. Với tư cách là một trụ
cột trong hệ thống chính sách ASXH, Bảo hiểm xã hội (BHXH) đã trở thành công
cụ giúp cho Nhà nước điều tiết xã hội trong nền kinh tế thị trường, gắn kết giữa phát
triển kinh tế với thực hiện công bằng, tiến bộ xã hội, nâng cao chất lượng cuộc sống

của người dân và phát triển xã hội bền vững.
Chính sách BHXH có vai trò quan trọng đối với ASXH
Thứ nhất, thực hiện chính sách BHXH nhằm ổn định cuộc sống người lao
động, trợ giúp người lao động khi gặp rủi ro: ốm đau, tai nạn lao động - bệnh nghề
nghiệp, thất nghiệp... sớm trở lại trạng thái sức khỏe ban đầu cũng như sớm có việc
làm.
Thứ hai, thực hiện tốt chính sách BHXH nhất là chính sách BHXHTN, góp
phần ổn định cuộc sống của người lao động khi hết tuổi lao động hoặc không còn
khả năng lao động.
Thứ ba, thực hiện chính sách BHXH góp phần ổn định và nâng cao chất lượng
lao động, bảo đảm sự bình đẳng về vị thế xã hội của người lao động trong các thành
phần kinh tế khác nhau, thúc đẩy sản xuất phát triển.
Thứ tư, BHXH là một công cụ đắc lực của Nhà nước, góp phần vào việc phân
phối lại thu nhập quốc dân một cách công bằng, hợp lý giữa các tầng lớp dân cư,
đồng thời giảm chi cho NSNN bảo đảm ASXH bền vững.
Bên cạnh BHXHBB đối với người lao động và người sử dụng lao động.
BHXHTN là một trong những công cụ góp phần giữ vững sự ổn định xã hội là nền
tảng cho sự phát triển kinh tế. Tham gia BHXHTN là người lao động đã tự lo cho
mình khi về già. Tuy nhiên đến thời điểm này, số người tham gia BHXHTN quá ít
so với tổng số người lao động chưa tham gia BHXHBB. Tiến tới BHXH toàn dân là
mục tiêu của Đảng và Nhà nước ta. Để đạt được mục tiêu đó, bên cạnh việc tuyên


ii
truyền sâu rộng hơn nữa Luật BHXH để người tham gia thấy được lợi ích lâu dài
của việc tham gia BHXHTN, thiết nghĩ cần điều chỉnh một số quy định sao cho phù
hợp với thực tế để người lao động nhìn rõ hơn quyền lợi của mình khi tham gia.
Trong những năm qua, chế độ chính sách BHXH ngày đem lại nhiều quyền lợi
hơn cho người dân đặc biệt là chính sách BHXHTN một trong những chế độ chính
sách quan trọng trong hệ thống chính sách BHXH. Việc thực hiện chế độ BHXHTN

mang lại quyền lợi cho người lao động càng được quan tâm. Đây là nhu cầu chính
đáng và thiết thực cần được Nhà nước và xã hội quan tâm thực hiện.
Xuất phát từ nhận thức về nhu cầu nói trên, với mong muốn đóng góp một
phần công sức của bản thân vào việc đánh giá tổ chức thực thi chính sách về
BHXHTN, đưa ra một số giải pháp thực hiện đối với công tác thực hiện chính sách
BHXHTN trên địa bàn thành phố Điện Biên Phủ nên tác giả lựa chọn đề tài: “Tổ
chức thực thi chính sách BHXHTN tại BHXH thành phố Điện Biên Phủ, tỉnh
Điện Biên” làm luận văn thạc sỹ của mình.
2. Mục tiêu nghiên cứu
- Xây dựng khung lý luận về tổ chức thực thi chính sách BHXHTN tại BHXH
cấp huyện;
- Phân tích thực trạng tổ chức thực thi chính sách BHXHTN tại BHXH thành
phố Điện Biên Phủ;
- Đề xuất một số định hướng và giải pháp hoàn thiện tổ chức thực thi chính
sách BHXHTN tại BHXH thành phố Điện Biên Phủ.
3. Nội dung nghiên cứu: Luận văn gồm có 3 chuơng
Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, luận văn gồm 3
chương:
CHƯƠNG 1: Cơ sở lý luận về tổ chức thực thi chính sách BHXHTN tại
BHXH cấp Huyện
BHXH là một trong những chính sách xã hội quan trọng của Đảng và Nhà
nước. Chính sách BHXH đã được thể chế hoá và thực hiện theo Luật BHXH là sự
chia sẻ rủi ro và các nguồn quỹ nhằm bảo vệ người lao động khi họ không còn khả


iii
năng làm việc. Ngày nay bên cạnh BHXHBB đối với nguời lao động và đơn vị sử
dụng lao động, được sự lãnh đạo của Đảng và nhà nước BHXH Việt Nam đã phát
triển thêm BHXHTN nhằm huớng tới người nông dân, nguời lao động tự do, nhóm
nguời lao động thuộc khu vực không chính thức. Góp phần bảo đảm ASXH, phát

triển kinh tế xã hội bền vững cho nước nhà.
BHXHTN là loại hình BHXH do Nhà nước tổ chức mà người tham gia được
lựa chọn mức đóng, phương thức đóng phù hợp với thu nhập của mình và Nhà
nước có chính sách hỗ trợ tiền đóng BHXH để người tham gia hưởng chế độ hưu
trí và tử tuất.
Khái niệm về tổ chức thực thi chính sách BHXHTN nói gọn lại như sau:
Sau khi Luật BHXH được hoach định, chính sách BHXHTN cần được thực thi
trong cuộc sống. Đây là giai đoạn thứ hai trong cả quá trình chính sách sau giai
đoạn hoạch định, nhằm biến chính sách BHXHTN thành những hoạt động và đạt
được kết quả trên thực tế. Bộ máy hành chính Nhà nước chịu trách nhiệm chính đối
với tổ chức thực thi chính sách BHXHTN. Như vậy, tổ chức thực thi chính sách
BHXHTN là quá trình biến chính sách BHXHTN thành những kết quả trên thực tế
thông qua các hoạt động có tổ chức trong bộ máy Nhà nước, nhằm hiện thực hóa
những mục tiêu mà chính sách BHXHTN đã đề ra.
Quá trình tổ chức thực thi chính sách BHXHTN là quá trình đưa chính sách
BHXHTN vào thực tế, được cuộc sống chấp nhận thông qua các hoạt động có tổ
chức trong bộ máy hành chính của cơ quan BHXH các cấp, nhằm hiện thực hóa các
mục tiêu mà chính sách BHXHTN đã đề ra.
Quá trình này bao gồm ba giai đoạn: Chuẩn bị triển khai chính sách
BHXHTN, Chỉ đạo triển khai chính sách BHXHTN, Kiểm soát sự thực hiện chính
sách BHXHTN.
CHƯƠNG 2: Phân tích thực trạng tổ chức thực thi chính sách BHXHTN tại
BHXH Thành phố Điện Biên Phủ
BHXH thành phố Điện Biên Phủ là cơ quan trực thuộc BHXH tỉnh Điện Biên
đặt tại huyện, có chức năng giúp giám đốc BHXH tỉnh Điện Biên tổ chức thực hiện


iv
chế độ chính sách BHXH, bảo hiểm y tế; quản lý thu, chi BHXH, bảo hiểm y tế trên
địa bàn thành phố Điện Biên Phủ theo phân cấp quản lý của BHXH Việt Nam và

quy định của pháp luật.
BHXH thành phố Điện Biên Phủ hiện nay được cơ cấu thành 4 tổ nghiệp vụ:
tổ tiếp nhận và quản lý hồ sơ (bộ phận một cửa), tổ thu – sổ thẻ – kiểm tra, tổ chế độ
chính sách, tổ kế toán - giám định - chi trả trong đó có 7 bộ phận chức năng gồm:
Phòng tiếp nhận và quản lý hồ sơ, phòng kế toán, phòng giám định, phòng thu,
phòng cấp sổ thẻ, phòng công nghệ thông tin, phòng chế độ chính sách.
Chuẩn bị triển khai chính sách BHXHTN:
BHXH thành phố Điện Biên Phủ chịu sự quản lý và chỉ đạo trực tiếp bởi
BHXH tỉnh Điện Biên. Về công tác Thu (chịu sự quản lý chỉ đạo trực tiếp bởi
Phòng Thu – BHXH tỉnh), về công tác chính sách (chịu sự quản lý chỉ đạo trực tiếp
bởi Phòng Chế độ chính sách – BHXH tỉnh). Giám đốc BHXH thành phố Điện Biên
Phủ: chỉ đạo trực tiếp toàn bộ công tác thực hiện chính sách BHXH.
BHXH thành phố Điện Biên Phủ xây dựng chương trình kế hoạch và các giải
pháp triển khai chính sách BHXHTN, chỉ đạo phối hợp giữa các ngành trong việc
thực hiện chương trình, kế hoạch, giải pháp của Ban chỉ đạo đề ra; Chỉ đạo, kiểm
tra, đôn đốc, hướng dẫn các bộ phận, đại lý triển khai thực hiện Nghị định, thông tư
các văn bản hướng dẫn của Chính phủ, BHXH Việt Nam ban hành. Tổng hợp tình
hình và kết quả triển khai chính sách BHXHTN trên phạm vi thành phố Điện Biên
Phủ. Phát hiện và đề xuất kịp thời những vướng mắc khó khăn trong quá trình triển
khai thực hiện ở địa phương; Hàng năm tiến hành tổng kết, báo cáo BHXH tỉnh về
kết quả công tác triển khai chính sách BHXHTN; thực hiện các nhiệm vụ khác liên
quan do BHXH tỉnh giao.
Các tổ nghiệp vụ do tổ trưởng tổ nghiệp vụ quản lý giúp Ban giám đốc triển
khai, thực hiện chính sách BHXHTN. Là đầu mối phối hợp công việc liên quan,
triển khai tới các đại lý thu BHXHTN trên địa bàn. Có trách nhiệm đề xuất, tham
mưu, kiến nghị về chính sách, mục tiêu, phương hướng hoạt động của Ban giám đốc
BHXH thành phố Điện Biên Phủ.


v

Chỉ đạo triển khai chính sách BHXHTN:
Cũng như các chính sách kinh tế - xã hội khác, chính sách BHXHTN muốn áp
dụng thành công cần phải được đông đảo các tầng lớp dân cư trong xã hội thừa
nhận, ủng hộ và nhận thức đúng về bản chất của nó. Do đó, cần tăng cường công tác
tuyên truyền, vận động sâu rộng trên phạm vi toàn thành phố về chính sách
BHXHTN, đặc biệt là bản chất, chức năng, vai trò, mục tiêu và các nội dung chủ
yếu của chính sách BHXHTN một cách đơn giản và dễ hiểu. Công tác tuyên truyền
và giải đáp chính sách BHXHTN cần diễn ra thường xuyên, liên tục và dưới nhiều
hình thức khác nhau để chính sách BHXHTN được thực hiện một cách đồng bộ,
nhất quán ngay trong toàn ngành BHXH đến người tham gia BHXH.
BHXH thành phố Điện Biên Phủ đã tổ chức tuyên truyền chính sách
BHXHTN sâu rộng tới nguời lao động trên địa bàn thành phố Điện Biên Phủ một
cách đa dạng về cả nội dung và hình thức. Đồng thời triển khai kế hoạch, giao chỉ
tiêu cụ thể tới từng Đại lý thu BHXHTN ở cấp xã phuờng, Bưu Điện, hội nông dân
thành phố Điện Biên Phủ.
Tổ chức các tổ nghiệp vụ đẩy mạnh công tác cải cách thủ tục hành chính, trọng
tâm là cải cách thủ tục hành chính theo hướng đơn giản, gọn nhẹ; đồng thời nâng
cao trách nhiệm, ý thức phục vụ đối tượng tham gia và thụ hưởng BHXHTN, nhất
là thực hiện tốt cơ chế một cửa trong tiếp nhận và giải quyết các chế độ BHXHTN
cho NLĐ. Giảm thiểu số giờ giao dịch với nguời lao động và đơn vị sử dụng lao
động theo nghị định của chính phủ về cải cách thủ tục hành chính.
Kiểm soát sự thực hiện chính sách BHXHTN:
Với sự chỉ đạo sát sao của BHXH Tỉnh Điện Biên, Thành ủy, HĐND, UBND
thành phố và Ban giám đốc BHXH thành phố. Cơ quan BHXH thành phố Điện
Biên Phủ đã thường xuyên tổ chức kiểm tra, giám sát đánh giá trong quá trình thực
hiện chính sách BHXHTN.
Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát thực thi chính sách BHXHTN. Hàng
tháng chủ động đôn đốc các Đại lý thu BHXH, BHYT để kiểm tra, đôn đốc thu nộp

vi
BHXHTN. Thường xuyên theo dõi đối tượng đến hạn thu BHXHTN, nhắc nhở, xử
lý các Đại lý thu chậm nộp tiền thu BHXHTN của người dân.
BHXH thành phố Điện Biên Phủ tổ chức thực hiện tốt công tác kiểm tra, chỉ
đạo, hướng dẫn các Đại lý thu BHXHTN thực hiện nghiêm túc văn bản chính sách
của nhà nước. Cùng với đó theo dõi việc quản lý BHXHTN, mở rộng các nhóm đối
tượng trên địa bàn.
Định kỳ hàng năm, BHXH thành phố Điện Biên Phủ đã tổ chức hội nghị đánh
giá kết quả thực hiện triển khai chính sách BHXH nói chung và BHXHTN nói
riêng. Các nội dung chủ yếu đánh giá kết quả đạt được so với kế hoạch được giao
hàng năm, so với cùng kỳ năm trước, so với tổng số thu của toàn thành phố.
CHƯƠNG 3: Định hướng và một số giải pháp hoàn thiện tổ chức thực thi
chính sách BHXHTN tại BHXH Thành phố Điện Biên Phủ đến năm 2020
Trong giai đoạn tới, mục tiêu về thu BHXHTN phải đảm bảo đạt chỉ tiêu và
vượt mức chỉ tiêu BHXH tỉnh giao. Mở rộng phát triển đối tượng tham gia
BHXHTN trên địa bàn.
Đổi mới mạnh mẽ chất lượng công tác phục vụ, nâng cao chất lượng tổ chức
thực hiện chế độ BHXHTN, tăng cường phục vụ đối tượng tham gia BHXHTN.
Đẩy mạnh công tác cải cách thủ tục hành chính, trọng tâm là cải cách thủ tục
hành chính theo hướng đơn giản, gọn nhẹ; đồng thời nâng cao trách nhiệm, ý thức
phục vụ đối tượng tham gia và thụ hưởng BHXHTN, nhất là thực hiện tốt cơ chế
một cửa trong tiếp nhận và giải quyết các chế độ BHXHTN cho NLĐ.
Để tăng cường được hiệu quả quản lý BHXHTN thì việc tổ chức thực thi chính
sách BHXHTN cũng phải được sửa đổi, hoàn thiện.
Trước những mục tiêu ấy về BHXHTN, BHXH thành phố Điện Biên Phủ cần
phải có những giải pháp để hoàn tổ chức thực thi chính sách BHXHTN. Từ đó
mang chính sách BHXHTN đến nguời lao động để BHXHTN ngày một thiết thực
hơn trong cuộc sống.

vii

4. Kết luận
Hiện nay, tỷ lệ người tham gia BHXHTN còn thấp so với tổng số lao động có
nhu cầu tham gia, điều này xuất phát từ một số nguyên nhân nhất định. Vì vậy, việc
hoàn thiện pháp luật và nâng cao hiệu quả công tác tổ chức thực hiện về BHXHTN
là việc làm quan trọng và cần thiết.
Theo đó, cần hoàn thiện pháp luật về BHXHTN theo hướng phù hợp với chính
sách và định hướng phát triển của Đảng và Nhà nước, thực hiện mở rộng dần các
chế độ BHXHTN, đồng thời ở giai đoạn đầu Nhà nước cần có sự hỗ trợ tài chính
nhất định cho Quỹ BHXHTN. Các quy định của pháp luật về BHXHTN cần quy
định thêm các chế độ ngắn hạn như chế độ thai sản, tai nạn lao động – bệnh nghề
nghiệp để đảm bảo quyền lợi cho người lao động; quy định sự hỗ trợ đóng phí của
Nhà nước đối với các trường hợp thuộc diện chính sách. Ngoài ra, cần thực hiện
một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả trong công tác thực hiện BHXHTN như
đẩy mạnh tuyên truyền phổ phiến pháp luật dưới nhiều hình thức, tạo mọi điều kiện
cho người lao động dễ dàng tiếp cận và tham gia loại hình BHXH này. Thêm vào đó
cần đổi mới mạnh mẽ công tác dịch vụ, nâng cao nghĩa vụ của cán bộ, viên chức
thực hiện BHXHTN và tăng cường áp dụng các ứng dụng công nghệ thông tin vào
công tác thực hiện BHXHTN tạo ra sự thuận tiện, dễ dàng cho người tham gia. Đây
là những giải pháp quan trọng và có ý nghĩa thiết thực đối với sự phát triển chế độ
BHXHTN tại Việt Nam hiện nay.
BHXH là một chính sách xã hội lớn của Đảng và Nhà nước Việt Nam với chủ
trương đảm bảo về mặt vật chất, tinh thần cho mọi người tham gia và hưởng các chế
độ BHXH ở mọi thành phần, khu vực kinh tế. Trong đó, BHXHTN đóng vai trò
quan trọng trong hệ thống ASXH của một quốc gia trong điều kiện kinh tế thị
trường, nhất là những quốc gia đang phát triển có lực lượng lao động làm việc trong
khu vực phi chính thức như nông dân, người lao động tự do chiếm một tỷ lệ lớn. Vì
vậy, cần từng bước mở rộng vững chắc hệ thống BHXH và an sinh xã hội, tiến tới
áp dụng chế độ BHXH cho tất cả mọi người. Có thể nói việc quy định và tổ chức

thực hiện BHXHTN là một chính sách nhân văn, thể hiện sự quan tâm đến đời sống


viii
người dân lao động. Nhu cầu được chăm lo cuộc sống khi hết tuổi lao động là cần
thiết và chính đáng đối với tất cả mọi người không phân biệt giới tính, dân tộc và
nơi cư trú. Điều này đặc biệt có ý nghĩa đối với những người có mức thu nhập trung
bình và thấp. Tuy nhiên trên thực tế vẫn có những khó khăn khi triển khai loại hình
BHXH này, số lượng người tham gia còn thấp, sự hiểu biết của người dân về loại
hình BHXHTN còn hạn chế, công tác tổ chức thực hiện chưa hiệu quả...
Với thực trạng đó, trong phạm vi nghiên cứu của luận văn tác giả đã đi sâu vào
phân tích tình hình thực tế về tổ chức thực thi chính sách BHXHTN của BHXH
thành phố Điện Biên Phủ; đánh giá được thực trạng tổ chức thực thi chính sách
BHXHTN; đánh giá các nguyên nhân, các yếu tố ảnh hưởng đến việc tham gia
BHXHTN. Qua những phân tích, đánh giá tác giả đưa ra các giải pháp hoàn thiện tổ
chức thực thi BHXHTN nhằm đảm bảo tính hiệu quả của loại hình BHXH hết sức
thiết thực này.


trƯờNG ĐạI HọC KINH Tế QUốC DÂN


nguyễn trung kiên

tổ chức thực thi chính sách bảo hiểm
xã hội tự nguyện tại bảo hiểm xã hội
thành phố điện biên phủ tỉnh điện
biên
Chuyên ngành: quản lý kinh tế & chính sách

Ngời hớng dẫn khoa học:

PGS.ts. bùi đức thọ

Hà Nội - 2017


1

LỜI MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Vấn đề ASXH được xem là một trong những nền tảng vững chắc cho sự phát
triển kinh tế và ổn định xã hội ở mọi quốc gia trên thế giới. Với tư cách là một trụ
cột trong hệ thống chính sách ASXH, Bảo hiểm xã hội (BHXH) đã trở thành công
cụ giúp cho Nhà nước điều tiết xã hội trong nền kinh tế thị trường, gắn kết giữa phát
triển kinh tế với thực hiện công bằng, tiến bộ xã hội, nâng cao chất lượng cuộc sống
của người dân và phát triển xã hội bền vững.
Chính sách BHXH có vai trò quan trọng đối với ASXH.
Thứ nhất, thực hiện chính sách BHXH nhằm ổn định cuộc sống người lao
động, trợ giúp người lao động khi gặp rủi ro: ốm đau, tai nạn lao động - bệnh
nghề nghiệp, thất nghiệp... sớm trở lại trạng thái sức khỏe ban đầu cũng như sớm
có việc làm.
Thứ hai, thực hiện tốt chính sách BHXH nhất là chính sách BHXHTN, góp
phần ổn định cuộc sống của người lao động khi hết tuổi lao động hoặc không còn
khả năng lao động.
Thứ ba, thực hiện chính sách BHXH góp phần ổn định và nâng cao chất lượng
lao động, bảo đảm sự bình đẳng về vị thế xã hội của người lao động trong các thành
phần kinh tế khác nhau, thúc đẩy sản xuất phát triển.
Thứ tư, BHXH là một công cụ đắc lực của Nhà nước, góp phần vào việc phân
phối lại thu nhập quốc dân một cách công bằng, hợp lý giữa các tầng lớp dân cư,

đồng thời giảm chi cho NSNN bảo đảm ASXH bền vững.
Bên cạnh bảo hiểm xã hội bắt buộc đối với người lao động và người sử dụng
lao động. BHXHTN là một trong những công cụ góp phần giữ vững sự ổn định xã


2
hội là nền tảng cho sự phát triển kinh tế. Tham gia BHXHTN là người lao động đã
tự lo cho mình khi về già. Tuy nhiên đến thời điểm này, số người tham gia
BHXHTN quá ít so với tổng số người lao động chưa tham gia BHXHBB. Tiến tới
BHXH toàn dân là mục tiêu của Đảng và Nhà nước ta. Để đạt được mục tiêu đó,
bên cạnh việc tuyên truyền sâu rộng hơn nữa Luật BHXH để người tham gia thấy
được lợi ích lâu dài của việc tham gia BHXHTN, thiết nghĩ cần điều chỉnh một số
quy định sao cho phù hợp với thực tế để người lao động nhìn rõ hơn quyền lợi của
mình khi tham gia.
Trong những năm qua, chế độ chính sách BHXH ngày đem lại nhiều quyền lợi
hơn cho người dân đặc biệt là chính sách BHXHTN một trong những chế độ chính
sách quan trọng trong hệ thống chính sách BHXH. Việc thực hiện chế độ BHXHTN
mang lại quyền lợi cho người lao động càng được quan tâm. Đây là nhu cầu chính
đáng và thiết thực cần được Nhà nước và xã hội quan tâm thực hiện.
Xuất phát từ nhận thức về nhu cầu nói trên, với mong muốn đóng góp một
phần công sức của bản thân vào việc đánh giá tổ chức thực thi chính sách về
BHXHTN, đưa ra một số giải pháp thực hiện đối với công tác thực hiện chính sách
BHXHTN trên địa bàn thành phố Điện Biên Phủ nên tác giả lựa chọn đề tài: “Tổ
chức thực thi chính sách BHXHTN tại BHXH thành phố Điện Biên Phủ, tỉnh
Điện Biên” làm luận văn thạc sỹ của mình.
2. Tổng quan tình hình nghiên cứu.
Ở nước ta, BHXH được biết đến hầu như chỉ là BHXHBB cho nhóm đối tượng
cán bộ, công chức viên chức và người lao động làm việc tại các doanh nghiệp, hợp
tác xã, hộ kinh doanh cá thể. Cùng với sự phát triển kinh tế - xã hội của đất nước,
đòi hỏi phải đổi mới và hoàn thiện hệ thống BHXH theo cả hai hình thức là

BHXHBB và BHXHTN. Chính vì vậy những năm qua đã có các công trình nghiên
cứu như:


3
Đề tài “Cơ sở khoa học của việc xây dụng, hoàn thiện hệ thống chính sách an
sinh xã hội ở nước ta giai đoạn 2007-2015”, đề tài cấp bộ của tác giả Mai Ngọc
Cường – Trường Đại học Kinh tế quốc dân, đề tài này nghiên cứu tổng thể hệ thống
ASXH ở nước ta.
Đề tài nghiên cứu về “Thực trạng pháp luật về BHXHTN ở Việt Nam” của
Ths. Võ Lan Anh (2015) chuyên ngành luật kinh tế - Khoa Luật Đại học quốc gia
Hà Nội đã khái quát được thực trạng các quy định của pháp luật Việt Nam hiện nay
về BHXHTN. Đề xuất những giải pháp hoàn thiện pháp luật và tổ chức thực hiện
hiệu quả các quy định của pháp luật về BHXHTN trong thực tế.
Công trình nghiên cứu của TS.Phạm Đỗ Nhật Tân: “Đề xuất hoàn thiện chính
sách BHXHTN" trên tạp chí BHXH Việt Nam số 256, kỳ 2 tháng 08/2014. Nghiên
cứu đã đánh giá về thực trạng BHXHTN và đưa ra những đề xuất hoàn thiện chính
sách BHXHTN trong giai đoạn hiện nay.
Công trình nghiên cứu của tác giả Phạm Trường Giang, Mai Thị Hường
(2015), Nghiên cứu trên tạp chí BHXH Việt Nam kỳ 01, tháng 11/2015 số 285 trang
23: “Vai trò của công tác tuyên truyền BHXHTN – từ lý luận đến thực tiễn” đã
nêu lên vai trò, tầm quan trọng của công tác tuyên truyền BHXHTN từ lý luận đến
triển khai tuyên truyền BHXHTN trong thực tiễn.
Ngoài những công trình nghiên cứu đã kể trên, còn rất nhiều tác giả cũng
quan tâm, nghiên cứu chuyên sâu về các khía cạnh khác nhau về chính sách
BHXHTN. Tuy nhiên, mỗi thời kỳ nghiên cứu khác nhau thì các tiêu chí đánh giá,
các yếu tố ảnh hưởng cũng có sự khác nhau nhất định; đồng thời, mỗi công trình
đều có một phạm vi nghiên cứu nhất định, tuy có thể tham khảo nhưng không có sự
trùng lặp. Song từ trước tới nay chưa có bài nghiên cứu nào về tổ chức thực thi
chính sách BHXTN tại thành phố Điện Biên Phủ tỉnh Điện Biên. Chính vì vậy, học

viên đã lựa chọn đề tài này để tiến hành nghiên cứu với mục tiêu phân tích thực
trạng tổ chức thực thi chính sách BHXHTN tại BHXH thành phố Điện Biên Phủ
tỉnh Điện Biên từ đó đưa ra những giải pháp phù hợp để tổ chức thực thi chính sách


4
BHXHTN đạt hiệu quả.
Nhìn chung các nghiên cứu trên đã góp phần cung cấp cơ sở khoa học cho việc
xây dựng và thực hiện BHXHTN ở nước ta những năm qua. Trong bối cảnh đất
nước đang phát triển chuyển mạnh sang nền kinh tế thị trường, toàn cầu hóa và hội
nhập kinh tế quốc tế, khu vực. Việc nghiên cứu về BHXH là rất cần thiết đưa ra các
giải pháp đề thực thi chính sách BHXHTN một cách hiệu quả.
3. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu
- Xây dựng khung lý luận về tổ chức thực thi chính sách BHXHTN tại BHXH
cấp huyện;
- Phân tích thực trạng tổ chức thực thi chính sách BHXHTN tại BHXH thành
phố Điện Biên Phủ;
- Đề xuất một số định hướng và giải pháp hoàn thiện tổ chức thực thi chính
sách BHXHTN tại BHXH thành phố Điện Biên Phủ.
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
- Đối tượng nghiên cứu: đối tượng nghiên cứu của luận văn là tổ chức thực thi
chính sách BHXHTN.
- Phạm vi nghiên cứu:
+ Về nội dung: tổ chức thực thi chính sách BHXHTN cho NLĐ trên địa bàn
thành phố Điện Biên Phủ tỉnh Điện Biên được xem xét theo 3 giai đoạn bao gồm:
giai đoạn chuẩn bị triển khai, chỉ đạo thực thi và kiểm soát sự thực hiện chính sách
BHXHTN.
+ Về không gian: Nghiên cứu tổ chức thực thi chính sách BHXHTN trên địa
bàn Thành phố Điện Biên Phủ, tỉnh Điện Biên.
+ Về thời gian: Nghiên cứu thực trạng giai đoạn 2014 – 2016, đề xuất giải pháp

đến năm 2020.


5
5. Phương pháp nghiên cứu
5.1.Khung lý thuyết:
Điều kiện để tổ
chức thực thi chính
sách BHXHTN

Nội dung tổ chức
thực thi chính sách
BHXHTN

- Chính sách hợp lý;

- Chuẩn bị triển khai
chính
sách
BHXHTHN;

- Tổ chức hành chính
công và hệ thống
chăm sóc khách
hàng;
- Sự quan tâm của
lãnh đạo các cấp
- Có niềm tin và sự
ủng hộ của đa số
người dân.

Mục tiêu của quá
trình tổ chức thực
thi
chính
sách
BHXHTN
- Tăng lượng người
tham gia BHXHTN

- Chỉ đạo thực hiện
chính
sách
BHXHTN;

- Đảm bảo quyền lợi,
chế độ cho NLĐ
tham gia BHXHTN

- Kiểm soát sự thực
hiện chính sách
BHXHTN.

- Người dân nắm bắt
và hiểu được chính
sách BHXHTN

5.2. Quy trình nghiên cứu:
Trong quá trình nghiên cứu đề tài tác giả sử dụng phương pháp nghiên cứu
định tính kết hợp với phương pháp nghiên cứu định lượng theo các bước:

Bước 1: Nghiên cứu một số nội dung lý thuyết cơ bản về tổ chức thực thi chính
sách để xây dựng khung lý thuyết về tổ chức thực thi chính sách BHXHTN của BHXH
thành phố Điện Biên Phủ. Tác giả sử dụng phương pháp tổng hợp mô hình hóa.
Bước 2: Thu thập dữ liệu
Thu thập dữ liệu thứ cấp: thông qua các văn bản chỉ đạo điều hành công tác tổ
chức thực thi chính sách BHXHTN của BHXH Thành phố Điện Biên Phủ. Căn cứ
vào chức năng nhiệm vụ của từng phòng ban, bộ phận tác giả thu thập số liệu, báo
cáo, đánh giá của các phòng, các bộ phận thuộc BHXH Thành phố Điện Biên Phủ,
cụ thể: