Phương pháp dạy kịch nói việt nam trong chương trình THPT

PHƯƠNG PHÁP DẠY KỊCH NÓI VIỆT NAM
TRONG CHƯƠNG TRÌNH TRUNG HỌC PHỔ THÔNG
I. PHẦN MỞ ĐẦU
1.Lí do chọn đề tài
Trong các mục tiêu chung của môn Ngữ văn ở trường trung học phổ thông
hiện nay thì mục tiêu bồi dưỡng và nâng cao thêm một bước năng lực văn học cho
học sinh, trong đó có năng lực đọc - hiểu văn bản (một cách thức phát huy tính tích
cực chủ động của học sinh ) là một trong những mục tiêu hết sức quan trọng.
Để nâng cao kĩ năng đọc – hiểu cho học sinh , chương trình được xây dựng
theo hai trục tích hợp: đọc văn và làm văn bên cạnh việc cung cấp những kiến thức
về tiếng việt và lí luận văn học. Với nguyên tắc tích hợp, chương trình hiện nay
vẫn dựa vào tiến trình lịch sử văn học dân tộc ,nhưng mỗi thời kì, mỗi giai đoạn sẽ
lựa chọn ra những thể loại ,những tác phẩm văn học tiêu biểu để tiến hành đọc hiểu, trong đó có thể loại kịch nói.
Xác định rõ vai trò của đọc- hiểu như vậy, nhưng trong nhà trường phổ thông
Việt Nam hiện nay có một thực tế là không phải giáo viên nào cũng hiểu rõ bản
chất của đọc- hiểu và có những biện pháp đọc- hiểu phù hợp với từng thời kì ,từng
thể loại nhất là dạy đọc –hiểu kịch nói còn tồn tại rất nhiều hạn chế.
Kịch nói Việt Nam là một thể loại văn học ra đời tương đối muộn so với các
thể loại văn học khác , đội ngũ sáng tác không có nhiều cây bút tài năng và thành
tựu lớn lao, thêm việc phải luôn gắn liền với sân khấu, diễn viên , đạo cụ, xu thế
thẩm mĩ xã hội thay đổi… mà kịch nói ít được phổ biến trong đời sống nhân dân.
Từ những lí do đó mà việc tiếp nhận văn bản Kịch của các em học sinh thường
gặp nhiều khó khăn.
Từ những lí do trên, tôi thấy rằng việc tìm hiểu phương pháp dạy đọc-hiểu
Kịch nói Việt Nam là việc làm cần thiết, có ý nghĩa góp phần làm thay đổi phần
nào thực trạng dạy và học hiện nay.
2.Mục đích nghiên cứu
Thông qua việc nghiên cứu các tài liệu liên quan đến vấn đề đọc - hiểu, vấn
đề dạy văn bản kịch nhằm đề xuất cách thức, biện pháp góp phần nâng cao hiệu
quả đọc - hiểu văn bản kịch Việt Nam trong đó có trích đoạn Hồn Trương Ba da
hàng thịt của Lưu Quang Vũ trong chương trình Ngữ văn lớp 12 .

3. Đối tượng nghiên cứu
- Những đặc trưng cơ bản của kịch.
- Những yêu cầu về đọc kịch, đọc - hiểu kịch , dạy học kịch.
- Hoạt động dạy và học kịch nói ở lớp 11,12 trường THPT Cẩm Thủy 1.
4- - Phạm vi nghiên cứu:
- Nghiên cứu tài liệu liên quan đến lí luận kịch và cách dạy kịch.
- Nghiên cứu các mô hình đọc - hiểu văn bản kịch trong trường THPT.

1


5. Phương pháp nghiên cứu
- Phương pháp phân tích, tổng hợp lí luận .
- Phương pháp khảo sát thực tế.
- Phương pháp thể nghiệm.
- Phương pháp so sánh đối chiếu
II-NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
1. Cơ sở lí luận
“Dạy văn là dạy cho học sinh năng lực đọc, kỹ năng đọc để học sinh có thể
đọc - hiểu bất cứ văn bản nào cùng loại. Từ đọc hiểu văn mà trực tiếp nhận các
giá trị văn học, trực tiếp thể nghiệm các tư tưởng và cảm xúc được truyền đạt
bằng nghệ thuật ngôn từ, hình thành cách đọc riêng có cá tính. Đó là con đường
duy nhất để bồi dưỡng cho học sinh năng lực của chủ thể tiếp nhận thẩm mỹ. Do
đó hiểu bản chất môn văn là môn dạy đọc văn vừa thể hiện cách hiểu thực sự bản
chất của văn học, vừa hiểu đúng thực chất việc dạy văn là dạy năng lực, phát triển
năng lực là chủ thể của học sinh” (1)
Dạy đọc - hiểu là vừa dạy cách thức tiếp xúc với văn bản, thông hiểu nghĩa
đen, nghĩa bóng, nghĩa hàm ẩn cũng như thấy được vai trò tác dụng của các hình
thức, biện pháp nghệ thuật ngôn từ, các thông điệp tư tưởng, tình cảm của người
viết, các giá trị tự thân của hình tượng nghệ thuật và cả ý nghĩa xã hội nhân văn

của tác phẩm trong ngữ cảnh của nó, vừa tập trung hình thành cách đọc văn,
phương pháp đọc hiểu theo thể loại, để dần dần các em có thể tự đọc được văn,
hiểu tác phẩm văn học một cách khoa học, đúng đắn.
Tuy nhiên mỗi thể loại văn học có phương pháp đọc- hiểu riêng mà nhất là
đọc- hiểu văn bản kịch sẽ không thể như đọc hiểu các tác phẩm tự sự hay trữ trình.
Vì vậy việc hình thành cho học sinh phương pháp đọc – hiểu văn bản kịch là hết
sức cần thiết .
2. CƠ SỞ THỰC TIỄN.
2.1. Đối với giáo viên dạy môn ngữ văn.
Văn bản kịch được tổ chức dựa trên các mâu thuẫn xung đột cao .Tổ chức
dẫn dắt cho học sinh tự chiếm lĩnh được tiếng nói tư tưởng, tình cảm của tác giả
gửi gắm trong tác phẩm là việc làm không mấy dễ dàng. Đây là khó khăn mà hầu
hết giáo viên nói chung và giáo viên trường THPT Cẩm Thủy 1 nói riêng.
Thói quen dạy của một số giáo viên và thói quen học của một số học sinh theo
phương pháp cũ: giáo viên thuyết giảng học sinh ghi chép cũng là một trở ngại
không nhỏ đối với việc đổi mới theo hướng tích cực hóa hoạt động học tập của học
sinh.
________________________________________________________
(1) Đọc - hiểu văn bản - một khâu đột phá trong nội dung và phương pháp dạy học hiện
nay - GS.TS Trần Đình Sử .Phebinhvanhoc.com.vn Số ra ngày 01/09/2013.

2


2.2. Đối với học sinh
Do cơ hội việc làm của những ngành học có xét tuyển môn ngữ văn còn hạn
chế , do nhận thức về vai trò, ý nghĩa của môn ngữ văn chưa sâu sắc, nên đa phần
các em thiên về lựa chọn các môn học tự nhiên và thờ ơ với việc học môn ngữ văn
nói chung trong đó có kịch. Hơn nữa trong kịch với những cảnh huống , những lời
thoại ,những hành động hay đổi vai … đã khiến nhiều học sinh khó theo dõi, khó

nắm bắt. Từ đó học sinh không có hứng thú khi học và kéo theo chất lượng học
văn nói chung ngày càng giảm sút.
Trong năm học 2017-2018 ,tôi đã tiến hành khảo sát việc dạy và học văn bản
Hồn Trương Ba da hàng thịt ở 3 lớp 12 cơ bản , kết quả như sau.
Đối tượng khảo sát : Giáo viên, học sinh lớp 12 Trường THPT Cẩm Thủy 1
Hình thức khảo sát: Dự giờ đối với giáo viên, kiểm tra vở soạn, vở ghi, kiểm tra
sau khi học.
Kết quả khảo sát :
Về phía giáo viên : Giáo viên vẫn chuẩn bị giáo án và truyền thụ theo lối
cũ, chưa nắm vững chưa bám sát đặc trưng thể loại để khai thác.
Về phía học sinh : Học sinh ít được hoạt động, tiếp thu một cách thụ động và
ghi chép nhiều . Qua bài kiểm tra cho thấy khả năng ghi nhớ và nắm bắt kiến thức
chưa cao. Số liệu cụ thể như sau :
SS

Giỏi
Khá
Trung bình
Yếu
Kém
Lớp
S.L %
S.L %
S.L %
S.L %
S.L
12A3 42
2 4,76 %
7 16,66 % 28 66,66 % 5 11,9 %
12A4 43

4 9,3 %
9 20,93 % 23 53,48 % 7 16,27 %
12a9
41
3 7,31 %
8 19,51 % 22 53,65 % 8 19,51 %
3. Các giải pháp đã sử dụng để hướng dẫn học sinh đọc - hiểu văn bản kịch
nói Việt Nam trong chương trình trung học phổ thông.
3.1. Đặc trưng của Kịch .
Để hướng dẫn học sinh đọc- hiểu văn bản kịch, giáo viên cần bám sát những
đặc trưng cơ bản của kịch, bởi lẽ mỗi thể loại đều có các nguyên tắc, phương pháp
sáng tác riêng từ đó làm nên giá trị đặc sắc của một tác phẩm, tác giả hay trào lưu ,
trường phái... Thi pháp kịch được khái quát như sau:
Trước hết “ Kịch là loại hình nghệ thuật tổng hợp trong đó phần văn bản của
kịch chính là văn bản văn học ”(1)
Về đối tượng phản ánh: “ do được viết ra để diễn nên tác phẩm kịch không
thể chứa đựng một dung lượng hiện thực rộng lớn như truyện , cũng không thể
lắng đọng trong những mạch cảm xúc như thơ ca mà kịch lựa chọn những xung đột
trong đời sống làm đối tượng mô tả ”(2 )
______________________________________________________
(1) Sách giáo khoa ngữ văn 11- tập 2 -NXBGD 2009-trang 109.
(2 )sách giáo khoa ngữ văn 11-tập 2 -NXBGD 2009-trang 109.

3


Về phân loại: “ Dựa vào nội dung thể hiện, dựa vào xung đột người ta chia
thành bi kịch, hài kịch, chính kịch. Dựa vào hình thức thể hiện người ta chia thành
Ca kịch, nhạc kịch,vũ kịch, kịch thơ ,kịch nói”(1)
Về xung đột kịch : Đặc trưng nổi bật nhất của kịch là xung đột còn gọi là

tính kịch. Vậy “tính kịch “ là gì ? Theo Bêlinxki “ tính kịch được bộc lộ bằng sự va
chạm, xô đẩy giữa những tư tưởng có tính chống đối và thù địch nhau “ ( 2). “Theo
Arixtôt nếu thiếu xung đột thì sẽ mất đi đặc trưng đầu tiên và tác phẩm kịch trở
thành vô nghĩa.” (3) Từ xung đột , tác giả phản ánh được hiện thực đời sống. Từ
xung đột sẽ thúc đẩy đến ngôn ngữ và hành động kịch và tính cách nhân vật được
bộc lộ. Nhiệm vụ của thầy cô là phải chỉ ra được cái mâu thuẫn xung đột kịch ở
trong tác phẩm hay đoạn trích đó là gì. Từ đó chúng ta mới tiếp tục đi khai thác
đến ngôn ngữ kịch ,hành động kịch.
Về ngôn ngữ kịch : “Nếu ngôn ngữ của nhân vật trong các tác phẩm tự sự là
ngôn ngữ do tác giả kể lại, do tác giả giải thích thì ngôn ngữ của nhân vật trong
kịch là tự thân của chính nhân vật đó , tác giả không phải là người trung gian.
Nghĩa là tác giả xây dựng nhân vật bằng ngôn ngữ hội thoại chứ không phải ngôn
ngữ miêu tả ( Gooki) (4) Ngôn ngữ kịch rất gần gũi với ngôn ngữ đời sống. Thông
qua ngôn ngữ nhân vật bộc lô tính cách và từ đó mà hiện thực đời sống và tư tưởng
của tác phẩm được thể hiện. Như vậy thêm một nhiệm vụ của thầy cô chính là
hướng dẫn học sinh phát hiện ra và phân tích những ngôn ngữ đó.
Về hành động kịch : Từ thời cổ đại Arixtốt đã khẳng định : “hành động
kịch là đặc trưng của kịch ” sau này Hêghen khi đề cập đến các phương diện của
các phương thức phản ánh cũng cho rằng : “ nội dung chủ yếu của tự sự là sự kiện,
của trữ tình là tâm trạng của kịch là hành động” . Hành động là yếu tố duy trì tác
phẩm, là yêu tố giải tỏa xung đột. Hành động thường phát triển theo chiều hướng
của xung đột.Xung đột cái gì và như thế nào thì sẽ dẫn đến hành động tương ứng.
“Hành động chính là cốt truyện được tổ chức một cách thống nhất chặt chẽ trong
khuôn khổ của một chỉnh thể nghệ thuật “”( 5) . Khi tiến hành khai thác văn bản kịch
,thầy cô phải chỉ ra được những hành động kịch và ý nghĩa của những hành động
đó.
3.2 . Nắm vững cách đọc kịch.
Để thấy được xung đột , ngôn ngữ và hành động kịch dứt khoát giáo viên phải
nắm vững cách đọc kịch .
Đọc kĩ lời giới thiệu, tiểu dẫn để có hiểu biết chung về tác giả, tác phẩm thời

đại mà tác phẩm ra đời, vị trí của đoạn trích trong toàn bộ tác phẩm.Đây là cơ sở để
đi phân tích nội dung của tác phẩm hay đoạn trích. Tránh được lối suy diễn tùy
tiện(6).
________________________________________________________
(1) Sách giáo khoa ngữ văn 11-tập 2 -NXBGD 2009-trang 109.
( 2) Lí luận văn học – nhà xuất bản GD 2000- Hà Minh Đức chủ biên – trang 201
(3) Lí luận văn học – nhà xuất bản GD 2000- Hà Minh Đức chủ biên – trang 208.
(4) Lí luận văn học – nhà xuất bản GD 2000- Hà Minh Đức chủ biên – trang 204 -205 .

4


(5) Lí luận văn học – nhà xuất bản GD 2000- Hà Minh Đức chủ biên – trang 204 -205 .
(6) Sách giáo khoa ngữ văn 11-tập 2 -NXBGD 2009-trang 110.

Trước khi hướng dẫn học sinh đọc –hiểu trên lớp , giáo viên nên đọc toàn bộ
tác phẩm, nắm được hệ thống và mối quan hệ giữa các nhân vật . Nắm vững giới
tính, lứa tuổi ,nghề nghiệp,ngôn ngữ , hành động, và các xung đột giữa các nhân vật
đó .
Khi hướng dẫn học sinh đọc-hiểu trên lớp, giáo viên tiến hành tóm tắt được
những diễn biến ,xung đột chính của tác phẩm, giúp cho học sinh có cái nhìn toàn
diện ,logic về tác phẩm, tiếp cận tốt hơn với đoạn trích đang tìm hiểu . Ngoài ra
,trong quá trình hướng dẫn học sinh đọc- hiểu giáo viên sẽ có những liên hệ với
những phần không có trong đoạn trích , điều này giúp học sinh cảm thấy hứng thú
hơn trong quá trình học tập.
Ở trên lớp giáo viên cho học sinh đọc tác phẩm, đoạn trích với cách đọc
phân vai sẽ giúp học sinh – cả người đọc và người nghe , hóa thân vào nhân vật…
thể hiện được một phần xung đột, ngôn ngữ, hành động và tính cách nhân vật ,hình
dung được diễn biến và nội dung tác phẩm hay đoạn trích cũng như tài năng nghệ
thuật của tác giả.(1)

Ngoài ra khi đọc kịch ,cần tập trung chú ý vào lời thoại của nhân vật , bởi lẽ
ngôn ngữ kịch ngoài chức năng bộc lộ tư tưởng , tình cảm như lời nói thông thường
thì ngôn ngữ kịch còn mang tính hành động. Đó là những tranh luận, biện bác làm
thay đổi tình thế, khắc sâu mâu thuẫn, thúc đẩy sự tiến triển của xung đột. Cũng
qua lời thoại , ta xác định được các mối quan hệ của các nhân vật, tìm hiểu được
đặc điểm tính cách của từng nhân vật. ”(2 )
3.3 Tiến hành cho học sinh đọc - hiểu đoạn trích .
Có những đoạn trích nếu đa phần là độc thoại thì chúng ta có thể đi phân
tích nhân vật như phân tích một nhân vật trong tác phẩm tự sự. Tuy nhiên nếu đi
theo hướng này sẽ có nhiều hạn chế vì nhân vật kịch là nhân vật hành động gắn liền
với xung đột ,trong xung đột sẽ có ít nhất hai nhân vật, do đó nếu chỉ phân tích một
nhân vật tách rời với nhân vật khác sẽ khó thấy hết được tính cách nhân vật và dễ bị
trùng lặp khi phân tích nhân vật sau đó.Vì vậy khi cho học sinh tiến hành đọc hiểu
kịch chúng ta nên tiến hành phân tích theo xung đột kịch.
Phân tích theo xung đột kịch : Xác định rõ đâu là mâu thuẫn xung đột chủ
yếu, đâu là xung đột thứ yếu, phân tích diễn tiến (các tình tiết, sự kiện, biến cố lời
thoại ) và kết quả xung đột đó” ( 3 ).Phân tích theo xung đột , diễn biến xung đột ,
nghĩa là đồng thời tiến hành phân tích cả các đối tượng trong xung đột đó. Với
cách phân tích này học sinh dễ theo dõi, dễ nhận ra tính cách của từng nhân vật
trong sự so sánh, tránh được sự trùng lặp sau đó. Đồng thời mới cảm nhận được
những đặc trưng của kịch trong đó xung đột kịch là đặc trưng tiêu biểu nhất.
“Qua diễn tiến căng thẳng của xung đột ,qua thái độ, hành động, số phận của
các nhân vật trong xung đột , cần nêu rõ chủ đề tư tưởng, ý nghĩa xã hội của tác
phẩm.” ( 4 )

5


_______________________________________________________
(1)(2)(3)(4) Sách giáo khoa ngữ văn 11-tập 2 -NXBGD 2009-trang 110.

GIÁO ÁN THỂ NGHIỆM.
Tiết 85-86 : Đọc văn:
HỒN TRƯƠNG BA, DA HÀNG THỊT
Lưu Quang Vũ
A. Mục tiêu bài học: Giúp HS nắm được:
1- Kiến thức, kĩ năng, thái độ
- Kiến thức:
+ .Hiểu được bi kịch của con người khi bị đặt vào nghịch cảnh: Phải sống nhờ,
sống vay mượn, trái với tự nhiên khiến tâm hồn nhân hậu, thanh cao bị nhiễm độc
và bị tha hóa bởi sự lấn át của thể xác phàm tục..
+. Cảm nhận được vẻ đẹp tâm hồn người lao động trong cuộc đấu tranh chống lại
sự giả tạo , dung tục , bảo vệ quyền được sống đích thực và khát vọng hoàn thiện
nhân cách.
+.Nét đặc sắc trong kịch Lưu Quang Vũ: Truyền thống và hiện đại. Triết lí và trữ
tình.
- Kĩ năng : Kĩ năng đọc kịch, kĩ năng phát hiện khám phá,kĩ năng đọc hiểu ,phân
tích, bình luận , suy luận v.v….
- Thái độ : Nghiêm túc trong quá trình học tập khám phá tác phẩm, đoạn trích, giáo
dục tình yêu đối với văn học nói chung và kịch nói nói riêng.
2- Định hướng phát triển năng lực:
- Năng lực đọc kịch và xác định ý chính, nội dung chính
- Năng lực suy luận, tư duy logic
- Năng lực tự học
- Năng lực phát hiện và giải quyết vấn đề.
- Năng lực giao tiếp, hợp tác
- Năng lực phân tích,phát biểu
- Năng lực vận dụng vào cuộc sống
B. Phương pháp và kĩ thuật dạy học:
- Cung cấp cho học sinh những kiến thức cơ bản về kịch và cách đọc kịch

- Tiến hành cho học sinh đọc phân vai, tóm tắt đoạn trích
- Hướng dẫn học sinh phân tích mâu thuẫn xung đột qua hành động ngôn ngữ đối
thoại của các nhân vật.
- Vận dụng phương pháp đàm thoại, phát vấn, diễn giảng giúp học sinh tiếp cận
những thông điệp quan trọng của văn bản.

6


C- Chuẩn bị giáo cụ:
1- Giáo viên:
- Giáo án, sách giáo khoa, sách tham khảo…
- Máy trình chiếu trích đoạn vở kịch.
2- Học sinh:
- Sách vở, đồ dùng
D. Tiến trình tổ chức:
1. Ổn định lớp : ( 1 phút)
2. Kiểm tra bài cũ: ( 4 phút)
Kiểm tra vở soạn bài ,chuẩn bị bài Hồn Trương Ba da hàng thịt của học sinh.
3. Khởi động :
Giáo viên cho trình chiếu một trích đoạn cảnh VII của vở kịch .
Giáo viên : Em có nhận ra đây là loại hình nghệ thuật gì không?
Học sinh : Trả lời.
Giáo viên : Kịch là một sáng tạo nghệ thuật đặc sắc của nhân loại. Nói đến nền
kịch nói Việt Nam những năm tám mươi của thế kỉ trước chúng ta không thể
không nhắc đến Lưu Quang Vũ với tác phẩm gây chấn đo dư luận như nàng Xi-ta,
lời nói dối cuối cùng ,đặc biệt là Hồn Trương Ba da hàng thịt. Từ một cốt truyện
dân gian,Lưu Quang Vũ viết nên vở kịch và thổi vào đó nhiều vấn đề mang tính xã
hội ,triết lí ,nhân văn sâu sắc. Vậy điều đó được thể hiện như thế nào? Bài học hôm
nay sẽ hướng dẫn các em tìm hiểu điều đó .

Hoạt động của
GV
Và học sinh
Hoạt động 1: ( 20
phút)
Mục đích: Giúp học
sinh nắm vững
những nét cơ bản về
tác giả tác phẩm,
đoạn trích.
Phương pháp: Nêu
vấn đề , vấn đáp..
GV: Điều gì góp
phần làm nên tài
năng và sức sáng tạo

Nội dung cần đạt
I. Giới thiệu chung:
1. Tác giả: Lưu Quang Vũ (1948-1988) ,quê gốc Đà
Nẵng, sinh tại Phú Thọ trong một gia đình tri thức , cha
là nhà viết kịch Lưu Quang Thuận.
- Cuộc đời Lưu Quang Vũ có nhiều thăng trầm: Hạnh
phúc gia đình tan vỡ với diễn viên điện ảnh Tố Uyên, khi
thất nghiệp ông phải “ Làm việc để chiến thắng thời
gian và bóng tối”.
- Bối cảnh xã hôi lúc này cũng có nhiều biến chuyển đổi
thay ,cộng với tình yêu bao la rộng lớn mà bình dị sâu

7

cho tác giả ?

sắc của người vợ thứ hai là Xuân Quỳnh đã giúp Lưu
Quang Vũ có nguồn năng lượng mới , thổi bùng ngọn
HS: Trả lời
lửa sáng tạo với nhiều tác phẩm gây chấn động dư luận.
Gv: Nêu những đóng Ông được đánh giá là nhà soạn kịch tài năng nhất của
nền văn học Việt Nam hiện đại.
góp về phương diện
nghệ thuật của Lưu
- Bên cạnh một tài năng kịch , ông còn là một nhà thơ,
Quang Vũ?
nhà văn , nhà họa sĩ….
HS: Trả lời
- Ông được tặng giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học
nghệ thuật năm 2000 .
GV: Nêu hoàn cảnh
ra đời, nguồn gốc
xuất xứ của tác
phẩm?
HS: Trả lời.

2. Tác phẩm:
- Hoàn cảnh ra đời , nguồn gốc , xuất xứ: Tác phẩm
được viết 1981 năm công diễn 1984 .Từ một truyện cổ
dân gian cùng tên Lưu Quang Vũ đã hư cấu, sáng tạo
thành một vở kịch nói hiện đại; đặt ra nhiều vấn đề mới
mẻ có ý nghĩa tư tưởng triết lí và nhân văn sâu sắc
- Tóm tắt tác phẩm .

Giáo viên phát bản tóm tắt, cho học sinh đọc và theo dõi.
Bản tóm tắt vở kịch
Cảnh 1: Nam Tào , Bắc Đẩu , Đế Thích trên thiên đình: Nam Tào Bắc Đẩu
ngồi làm công việc điểm tên những người phải chết trong một ngày. Đế thích là
ông vua cờ trên thiên đình tỏ ý muốn xuống hạ giới đi tìm người đánh cờ cho
vui. Vì vội đi dự tiệc ở dinh Thái thượng Lão Quân, Nam tào vội gạch bừa một
người có tên là Trương Ba.
Cảnh 2: Cuộc gặp gỡ giữa Trưởng Hoạt,Trương Ba , Đế Thích: Trương Ba (
Vốn là người giỏi đánh cờ) đang chăm vườn , trò chuyện với vợ ,con trai, con
dâu, cháu gái thì Trưởng Hoạt đến chơi cờ. Lúc trưởng Hoạt bị dồn vào thế bí,
Trương Ba nói “ thế cờ này họa có Đế Thích mới gỡ nổi” . Đế Thích nghe có
người nhắc tên mình liền xuất hiện, giúp Trưởng Hoạt gỡ thế bí. Đế Thích cho
Trương Ba mấy nén hương và bảo nếu cần thì thắp một nén là Đế Thích xuống,
thắp ba nén thì có thể lên thiên đình gặp Đế Thích. Sau đó, Trương Ba thấy
trong người khó chịu và chết.

8


Cảnh 3 : Cảnh Thiên đình : Nam Tào, Bắc Đẩu và Đế Thích đang trò chuyện
thì vợ Trương Ba lên (bà ta vô tình thắp ba nén hương cho chồng). Khi biết
chuyện Nam tào , Bắc Đẩu gạch ẩu tên chồng bà thì bà đòi trả mạng sống cho
chồng. Nhân có anh Hàng thịt mới chết, thân xác chưa tan rữa, Đế thích khuyên
Nam Tào, Bắc Đẩu cho hồn Trương Ba nhập vào xác anh Hàng thịt để sống lại.
Cảnh 4: Tại nhà người hàng thịt : Gia đình người Hàng thịt đang ngồi bên
quan tài thì người Hàng thịt đội nắp quan tài lên, đòi về nhà Trương Ba, không
chịu ở lại nhà Hàng thịt. Vợ Trương Ba đến xem phép mầu nghiệm ứng để đón
chồng. Lúc đầu, mọi người đều ngỡ ngàng nhưng hồn Trương Ba đã nói được
những điều chỉ có Trương Ba xưa mới biết, nên vợ Trương Ba nhận chồng,

Trưởng Hoạt nhận bạn. Hồn Trương Ba (trong xác anh Hàng thịt) về nhà Trương
Ba.
Cảnh 5: Nhưng bà vợ băn khoăn vì thân xác chồng khác xưa nhiều quá. Bà
cũng thắc mắc về việc chồng phải sang giúp chị Hàng thịt mổ lợn mặc dù vụng
về. Anh con trai thì hy vọng với sức vóc mới, bố có thể cùng đi buôn lậu với
mình. Hồn Trương Ba đã tát con với sức mạnh của cánh tay anh Hàng thịt. Chị
hàng thịt khéo léo đút lót cho Lí Trưởng ,Lý trưởng vào bắt hồn Trương Ba phải
về nhà Hàng thịt. Anh con trai Trương ba lại hối lộ, Lý trưởng xử: ban ngày ở
nhà Trương Ba, đêm về nhà Hàng thịt, xong Anh con trai lại có lời, Lý trưởng
cho phép Trương Ba chỉ phải ở nhà Hàng thịt đến nửa đêm thì được về.
Cảnh 6: ở nhà người hàng thịt : Trời đã khuya, hồn Trương Ba giúp chị Hàng
thịt mổ lợn, pha thịt xong, chuẩn bị về thì chị ta giữ lại mời rượu rồi mời ở lại.
Hồn Trương Ba lúc đầu định xuôi theo nhưng đã đấu tranh tư tưởng, gỡ tay chị
ta, về nhà.
Cảnh 7 : Nhà Trương Ba :Trưởng Hoạt sang phê phán Trương Ba bắt đầu đổi
tính: uống rượu, đòi ăn ngon, nước cờ đi cũng khác. Lý trưởng lại đến sách
nhiễu. Cháu gái không nhận ông, người con dâu cũng than phiền bố chồng thay
đổi. Một cuộc đối thoại giữa hồn Trương Ba và xác người Hàng thịt diễn ra; qua
đó, xác người Hàng thịt khẳng định thế lấn tới của y đối với hồn Trương Ba. Hồn
Trương Ba đốt một nén hương gọi Đế Thích xuống giải thoát cho mình. Lúc đó,
cu Tỵ nhà hàng xóm bị ốm nặng, sắp chết. Đế Thích bảo hồn Trương Ba nhập
vào xác cu Tỵ. Trương Ba từ chối, xin cho cu Tỵ sống, còn mình xin trả lại xác
cho người Hàng thịt và chấp nhận cái chết.
Phần kết : Hồn Trương ba nhập vào màu xanh cây cỏ trong vườn,, trò chuyện
với vợ. Cu Tị và bé gái ăn na và gieo hạt “ cho nó mọc thành cây mới”

9


Hoạt động của

GV
GV: Nêu vị trí đoạn
trích?
HS: Trả lời.
GV: Hướng dẫn và
yêu cầu HS đọc phân
vai .
GV: Nêu bố cục
đoạn trích ?
HS: Trả lời.
Hoạt động 2:( 20
phút)
Mục đích: Giúp học
sinh nắm vững diễn
biến, nội dung , ý
nghĩa cuộc đối thoại
giữa hồn và xác.
Phương pháp: Nêu
vấn đề , vấn đáp..
GV: Nêu mâu thuẫn
và nội dung cuộc đối
thoại giữa hồn
Trương Ba và xác
hàng thịt ?
HS: Trả lời.
GV: Hãy phân tích
lời nói, cách nóigiọng điệu, thái độ
khi nói của mỗi nhân

Nội dung cần đạt

- Đoạn trích :
+. Vị trí : Cảnh VII và đoạn kết của vở kịch. Khi Trương
ba nhận ra không còn là chính mình, Trương ba muốn
thoát khỏi xác anh hàng thịt.
+. Đọc phân vai.
+. Phân chia bố cục
*) Hồn Trương Ba với xác
*) Hồn Trương Ba với Người Thân
*) Hồn Trương ba với Đế Thích và đoạn kết.
=> Đây chính là cảnh cao trào dẫn đến mở nút.
II. Đọc hiểu văn bản- đoạn trích:
1. Màn đối thoại giữa hồn Trương Ba và xác hàng thịt:
- Mâu thuẫn ( lí do ) dẫn đến cuộc đối thoại: Hồn Trương
Ba đau khổ khi bị bạn thân, người thân buồn phiền, phê
phán, ruổng bỏ , khinh thường ….vì cho rằng Trương Ba đã
thay đổi quá nhiều. Điều này dẫn đến quyết định của Trương
Ba là đối thoại với xác nhằm khẳng định bản thân vẫn có
một đời sống riêng nguyên vẹn, không phụ thuộc vào xác.
- Nội dung cuộc đối thoại: Hồn cho rằng hồn vẫn có một
đời sống riêng nguyên vẹn trong sạch thẳng thắn, không phụ
thuộc và không bị xác điều khiển. Ngược lại xác lại cho rằng
hồn luôn luôn phụ thuộc vào xác và luôn bị xác chi phối.
- Diễn biến kịch tính của cuộc đối thoại như sau :Kịch
tính được đẩy lên ngày càng cao thể hiện qua giọng điệu
và ngôn ngữ của hai nhân vật.
Hồn Trương Ba
- ( Giọng căm uất, bực bội, tuyệt vọng
) “ cái thân thể kềnh càng thô lỗ này ,
ta bắt đầu sợ mi, ta chỉ muốn rời xa mi

Xác hàng thịt
- ( Giọng đắc thắng, tự tin )
cái linh hồn mờ nhạt của ôn
Ba khốn khổ kia, ông khôn
10


vật để thấy được nội
dung và sự kịch tính
trong cuộc đối thoại
này ? ( GV hướng
dẫn học sinh phân
tích mỗi lời thoại )
HS: Trả lời.

ngay tức khắc”-> Hồn muốn tách rời
khỏi xác và sống một cuộc sống độc
lập.
-( Giọng bực dọc ) “A, mày cũng biết
nói kia à? Vô lý … mày chỉ là xác thịt
âm u đui mù… ” -> Hồn cho rằng xác
không có tiếng nói .
-( Giọng bực bội cay cú ) “Mày
không có tiếng nói , không tư tưởng,
không cảm xúc...hoặc nếu có thì chỉ là
thèm ăn ngon, thèm rượu thịt”- > Từ
chỗ phủ định xác không có tiếng nói
không tư tưởng, không cảm xúc ,đến
đây ta thấy hồn đã thừa nhận có tiếng
nói cho dù đó là thứ tiếng nói , thứ tư

tưởng tầm thường .
-( Giọng bực bội bất lực , bối rối, ) “
Im đi….ta…ta….ta bảo mày im đi”
=> Hồn đã đuối lí trong cuộc đối
thoại.
- ( Giọng chống chế bất lực) “Không!
Ta vẫn có một đời sống riêng: Nguyên
vẹn, trong sạch, thẳng thắn…”
- ( Hành động và ngôn ngữ bất lực bịt tai lại) “Ta không muốn nghe mày
nữa” -> Bất lực

-( Giọng bất lực phủ định ) “ ta cần gì
đến cái sức mạnh….tàn bạo củ ngươi
” -> Nghĩa là hồn khẳng định không
cần có xác vì xác là sức mạnh tàn

khỏi được tôi đâu dù tôi ch
xác..”-> Xác lên tiếng khẳng
không thể nào tách khỏi xác.
- ( Giọng đắc thắng, cứng rắ
đấy..ông luôn bị tiếng nó
khiến” -> Xác phản bác cho
không những có tiếng nói m
nói của xác còn có sức mạnh
lấn át cả linh hồn cao khiết.
- ( Giọng mỉa mai, khinh bỉ
ông không kể tiếp…khi ông
tôi đứng cạnh vợ tôi, tay châ
hơi thở nóng rực, cổ nghẹn
hôm đó suýt nữa thì… cái

canh cố hũ, khấu đuôi và đ
thú vị khác không làm hồn
lâng cảm xúc được sao?Để
tôi, chẳng nhẽ ông không tha
chút đỉnh gì? Nào
lời đi!
= >Như vậy Nghĩa là những
từ thể xác thực chất là run
tâm hồn và khi xác được thỏ
hồn cũng chịu chiều theo và
cho hồn“ lâng lâng cảm xúc”
- ( Giọng mỉa mai , tự đắc)
ông không dám trả lời. Giấ
không thể giấu tôi được. hai
với nhau làm một!
đã thắng thế, nghĩa là những
nghĩ là sai lầm.
- ( Giọng mỉa mai đắc th
giọng buồn rầu thất vọng)
thật! Khi ông phải tồn tại
chiều theo những đòi hỏi củ
còn nhận là nguyên vẹn, tro
thẳng thắn!” -> Xác khẳng
luôn chi phối hồn, hồn luôn
thuộc vào xác.
-. (Giọng mỉa mai đắc thắng
tấn công) “Ông có nhớ hôm
thằng con ông toé máu mồm
11

bạo.
-( Giọng bất
….nhưng….”

lực)

“

Nhưng

- ( Giọng bực dọc, tuyệt vọng , bế tắc)
“Lý lẽ của anh thật ti tiện!.... trời ”- >
Khinh bỉ, mắng mỏ lí lẽ ti tiện của xác
hàng thịt nhưng rồi ngậm ngùi thấm
thía nghịch cảnh của mình và phải
nhập vào xác hàng thịt một cách tuyệt
vọng.

không? Cơn giận của ông lạ
sức mạnh của tôi! Ha ha..
thế
- ( Giọng mỉa mai đắc th
giọng buồn rầu thất vọng)
vẻ khinh thường tôi thế nhỉ?
mà ông có thể làm lụng, cuốc
nhìn ngắm trời đất cây c
thân……Khi muốn hành hạ
người ta thường
… để rồi bỏ bê thân xác

cơm rôi đòi ăn 8,9 bát cơm,
ăn thịt hỏi có gì là tội lỗi nào
chỗ không có đủ 8,9 bát cơm
ăn chứ? “” -> Như vậy nếu
xác thì hồn là vô hình, khôn
kiện thể hiện.
- ( Giọng vuốt ve, động viên
phán) “Từ nãy tới giờ chỉ có
lời với tôi, chứ tôi thì vẫn
với ông đấy chứ
biết cách chiều chuộng lin
Làm xong điều gì xấu ông
cho tôi, để ông được thanh
Tâm hồn là thứ lắm sĩ diện
miễn là.. ông vẫn làm
thoả mãn những thèm khát
-> Chỉ ra những suy nghĩ p
của hồn.
- ( Giọng tự đắc )
nào khác..phải sống hào t
nhau thôi.”

Kết quả cuộc đối thoại: Xác mang sức mạnh âm u đen
tối, bằng những lí lẽ ti tiện xác lần lượt khống chế, ve
vãn, kêu gọi khẳng định sự thắng thế của mình và cuối
cùng hồn đã thua xác chấp nhận quay trở lại nhập vào
xác.
- Ý nghĩa cuộc đối thoại:

12

+. Hồn và xác là hai –phương diện tồn tại của một con
người hồn không thể thiếu xác và ngược lại nếu hồn rời
xác thì hồn là thứ chung chung vô hình. Nếu xác không
hồn thì cũng chỉ như loại “ cầm thú” như những vật vô
tri vô giác.
+. Con người không được chạy theo thể xác, chạy theo
phần con mà đánh mất phần người. Ngược lại cũng
không được đề cao tâm hồn mà bỏ bê thể xác.
+. Trong cuộc sống xã hội lúc nào cũng vậy, con người
chúng ta luôn phải biết đấu tranh , cần bằng giũa thể xác
và linh hồn. Quá đề cao một phái sẽ dẫn tới sự lệch lạc
hoặc đánh mất chính mình.
+. Khi con người phải sống trong dung tục thì tất yếu cái
dung tục ấy sẽ ngư trị, thắng thế và sẽ tàn phá những gì
trong sạch cao quí của con người.

13


GV: Nêu kết quả và
ý nghĩa của cuộc đối
thoại?
HS: Trả lời.

Như vậy qua cuộc đối thoại đầy kịch tính giữa hồn và xác, ta thấy được hồn
Trương Ba không thể nào có được cuộc sống độc lập nguyên vẹn trong sạch khi tồn
tại trong xác hàng thịt.Vậy điều đó khiến những người thân của Trương Ba có thái
độ và phản ứng như thế nào ? Để giữ vững sự nguyên vẹn trong sạch của tâm hồn

Trương Ba đã có quyết định gì? Chúng ta sẽ đi tìm câu trả lời trong phần tiếp
theo.
(Hết tiết thứ nhất)
Tiến trình tiết thứ 2.

14


Hoạt động 1: ( 15
phút)

2. Màn đối thoại giữa hồn Trương Ba và những người
thân:

- Nội dung : Những người thân bày tỏ thái độ không hài
Mục đích: Giúp
học sinh nắm vững lòng về Trương Ba.
diễn biến, nội
- Diễn biến:
dung , ý nghĩa
cuộc đối thoại giữa
Những người thân
Hồn Trương Ba
hồn Trương Ba
- Vợ : ( Giọng buồn rầu thất ( Giọng đau khổ ) “
với những người
vọng , đau khổ ) “ Có lẽ tôi
Bà !... sao lại đến nỗng
thân.
phải đi…đi biệt….để ông

nổi này “=> Trương Ba
Phương pháp:
được thảnh thơi ….với vợ
đau khổ vì mình đã gây
Nêu vấn đề , vấn
người hàng thịt…” =>đau
ra đau khổ cho những
đáp..
khổ, giàu lòng vị tha nhưng
người ông thương yêu
quyết định sẽ bỏ đi.
nhất.
GV: Nêu nội dung
cuộc đối thoại giữa - Cháu Gái :( Giọng bực bội - ( Giọng nhẫn
căm phẫn, đau khổ uất ức ): nhục,đau xót ) “ Ông
hồn Trương Ba
“ Tôi không phải là cháu của đúng là ông nội
Với người thân ?
ông …ông nội tôi chết rồi… cháu….Khổ quá …”
HS: Trả lời.
ông xấu lắm ác lắm ! Cút đi! -> Muốn minh oan, níu
Lão đồ tể , cút đi ! “=> phản kéo.
GV: Hãy chỉ ra
ứng dữ dội quyết liệt, không
tâm trạng ,thái độ
chấp nhận sự tồn tại của
của mỗi người
Trương Ba.
trong cuộc đối
thoại ?

HS: Trả lời.

GV: Qua thái độ
của những người
thân chứng tỏ con
người Trương Ba

- Con dâu: ( Giọng buồn rầu
xót xa ) “Nhà ta như sắp tan
hoang cả….có lúc con cũng
không nhận ra thầy nữa…làm
thế nào thầy ơi …?”-> thông
cảm cho hoàn cảnh trớ trêu
của bố chồng nhưng không
giúp được gì.

- ( Từ giọng ăn năn
đau xót buồn bã sang
giọng lạnh lùng bình
tĩnh…) ->Nỗi đau khổ
tuyệt vọng đã lên đến
điểm đỉnh

=> Qua thái độ của người thân ,Trương Ba lần này bị
thuyết phục hoàn toàn, chứng tỏ những gì xác nói là hoàn

15


hiện tại là như thế

nào?
HS: Trả lời.
GV: Sau cuộc đối
thoại với người
thân Trương Ba đi
đến quyết định gì?
Vì sao?
HS: Trả lời.
Hoạt động 2: ( 20
phút)

toàn chính xác: hồn luôn luôn phụ thuộc và bị xác chi phối.
=> Trương Ba quyêt định gặp Đế Thích với mong muốn
được sống là chính mình , giữ cốt cách của mình và cũng
là con đường để không mất đi những người thân .

3-Trương Ba và Đế Thích
- Nội dung : Hồn Trương Ba không muốn tiếp tục tồn tại
trong xác hàng thịt và trong bất cứ thân xác của ai. Đế
Thích thuyết phục Trương Ba từ bỏ ý định. Cuối cùng
trương ba chấp nhận cái chết.
- Mục đích: Muốn Đế Thích đưa mình ra khỏi xác anh
hàng thịt, muốn mình là mình nguyên vẹn.

Mục đích: Giúp
học sinh nắm vững
- Diễn biến:
diễn biến, nội
dung , ý nghĩa
Hồn Trương Ba

cuộc đối thoại giữa
Trương Ba và Đế
- (Giọng cương quyết ): “
Thích.
Không thể bên trong một
đằng, bên ngoài một nẻo
Phương pháp:
được tôi muốn được là tôi
Nêu vấn đề , vấn
đáp..
trọn vẹn ” => khát vọng là
GV: Nêu nội
chính mình, độc lập tự do,
dung , mục đích
không phụ thuộc.
cuộc đối thoại giữa
hồn Trương ba vời
Đế Thích ?
-(Giọng oán trách chỉ ra sai
HS: Trả lời.

GV: Phân tích
giọng điệu,ngôn
ngữ của từng nhân
vật để thấy được
thái độ và quan

lầm của Đế Thích ) “ Ông
chỉ nghĩ đơn giản là cho tôi
sống nhưng sống thế nào thì

ông chẳng cần biết…thân thể
Anh hàng thịt còn lành lặn
nguyên xi, tôi trả lại cho anh
ta….. Nếu ông không giúp,
tôi sẽ ..tôi sẽ..nhảy xuống

Đế Thích
-(Giọng
phân
trần,
khuyên bảo ,giải thích
thuyết phục) : “ Thế ông
ngỡ tất cả mọi người đều
được là mình toàn vẹn cả
ư? Cả tôi…mà cả Ngọc
Hoàng nữ …”-> muốn
thuyết phục Trương Ba
tiếp tuch ở trong xác hàng
thịt
-(Giọng bực bội) :
“Nhưng thế hồn ông muốn
trú vào đâu Cái khó nghĩ
bây giờ là sắp xếp cho hồn
ông nhập vào đâu đây?...A
hay quá! Tôi nghĩ ra rồi!
ông Trương Ba! Tôi sẽ

16

điểm sống của mỗi
người?
HS: Trả lời.

sông hay đâm một nhát dao
vào cổ, lúc đó thì hồn tôi
chẳng còn, xác Anh hàng thịt
cũng mất..” -> Vừa chỉ ra
nghich cảnh, vừa oán trách
vừa tìm đến cái chết để
thuyết phục Đế Thích.

giúp ông lần nữa! Ngay
bây giờ đây, ông sẽ trả cái
thân thể này cho Anh hàng
thịt, tôi sẽ làm cho hồn
ông nhập vào xác cu Tỵ.”

- (Giọng giận dữ ) : “
Không thể được! Việc ông
- (Giọng đắn đo suy nghĩ ): “ phải chết chỉ là một nhầm
(Ngồi xuống, nghĩ ngợi).
lẫn của quan thiên đình.
Nhập vào cu Tỵ (Lẩm bẩm) Cái sai ấy đã được sửa
(Lắc đầu) Vô lý lắm! Không! bằng cách làm cho hồn
Tôi không thể cướp cái thân ông sống lại…cho ông
thể non nớt của cu Tỵ (Nhìn vào xác cu Tỵ -> Thuyết
ra ngoài). …! Mất đứa con
phục Trương ba giữ mạng
chị ấy làm sao sống được?

sống vì Trương ba chết là
Ông hãy cứu sống nó! Ông
do sai lầm.
phải cứu nó!”

GV : Quan niệm
sống của Hồn
Trương Ba và Đế
Thích có gì khác
nhau?Em đồng ý
với quan niệm
sống nào ? Vì sao?

-(Giọng trầm ngâm suy tư
cứng cỏi) “ Có những thứ sai
không thể sửa được. Chắp vá
gượng ép chỉ càng làm sai
thêm. Chỉ có cách là đừng
bao giờ sai nữa hoặc phải bù
lại bằng một việc đúng
khác…. Không thể sống với
bất cứ giá nào được “ cuộc
sống đó “ còn khổ hơn cái
chết”
=> Quan niệm Sống phải là
chính mình.

-( Giọng ngạc nhiên lẫn
trầm tư):“Con người hạ
giới các ông thật kì lạ”

->Chấp nhận yêu cầu của
Trương Ba .

=> Quan niệm sai thì sửa,
sai đâu sửa đó. Không
phải ai cũng được sống là
chính mình. Cần phải
sống dù có phải trả giá.

HS: Trả lời.

Kết quả : Hồn Trương Ba đã thuyết phục được Đế Thích
GV: Kết quả ý
cho Cu Tỵ được sống, trả xác cho anh hàng thịt ,đồng
nghĩa của cuộc đối thời chống lại lệnh Ngọc Hoàng ,mình chấp nhận cái chết.
thoại này là gì?

17


HS: Trả lời.

- Ý nghĩa :
+. Thể xác không thể rời bỏ tâm hồn và tâm hồn không thể
tách rời thể xác.
+. Con người là một thể thông nhất , không nên sống bên
trong một đằng bên ngoài một nẻo, bởi đó là lối sống giả
tạo.
+. Không thể sống nhờ, sống bằng bất cứ giá nào vì đó là
lối sống dẫn đến đánh mất chính mình.

+. Thói quen áp đặt của một người cho một người là điều
không thể chấp nhận được.
+. Đừng bao giờ cho rằng có một tâm hồn trong sạch trong
một thể xác phàm tục. Phải giám nhận những việc làm sai
lầm của bản thân , không được đổ lỗi cho người khác.

Hoạt động 3: (5
phút)

+. Có những thứ sai không thể sửa được. Chắp vá gượng ép
chỉ càng làm sai thêm. Chỉ có cách là đừng bao giờ sai nữa
hoặc phải bù lại bằng một việc đúng khác

Mục đích: Giúp
4. Đoạn kết :
học sinh nắm vững
nội dung , ý nghĩa - Trương Ba hóa thân vào cây cỏ, các sự vật thân thương để
của đoạn kết.
tồn tại vĩnh viễn bên cạnh những người thân yêu .
Phương pháp:
Nêu vấn đề , vấn
đáp..
GV: Qua đoạn kết
tác giả nêu lên
quan niệm như
thế nào là sống ?

=> Sống phải là chính mình, không phụ thuộc không bị sai
khiến

HS: Trả lời.

=> Sống không có nghĩa là tồn tại cả thể xác mới gọi là
sống. Người đó sống khi người đó vẫn tồn tại trong trong
trong tim ta, trong kí ức, trong những lời căn dặn, trong
những kỉ niệm hay chính trong những kỉ vật đồ vật họ để
lại. .

Hoạt động 4: ( 5
phút)

=> Cách để người đó luôn luôn sống là người còn sống
phải luôn ươm mầm , khơi gợi những kí ức về người đó.

Mục đích: Giúp
học sinh đánh giá

III. Tổng kết :

18


lại nét đặc sắc về
nội dung và nghệ
thuật, củng cố
bằng bài tập về
nhà.
Phương pháp:
Nêu vấn đề , vấn
đáp..

GV: Nêu chủ đề
và những nét đặc
sắc nghệ thuật của
đoạn trích?

1. Chủ đề : Phải biết đấu tranh với nghịch cảnh, với chính
bản thân, chống lại sự dung tục để hoàn thiện nhân cách và
vươn tới nhưng giá trị tinh thần cao quý.
2. Nghệ thuật :
- Xung đột giàu kịch Tính
- Ngôn ngữ đặc trưng cho ngôn ngữ kịch vừa mâu thuẫn
vừa mang tính hành động.
- Sự kết hợp tính hiện đại với các giá trị truyền thống
- Chất thơ, chất trữ tình bay bổng.

HS: Trả lời.
GV: Giao bài tập
HS: Ghi bài tập

IV. Luyện tập
1- Anh/ chị suy nghĩ gì về quan niệm sống sau đây:
“Không thể bên trong một đằng, bên ngoài một nẻo được.
Tôi muốn được là tôi toàn vẹn”.
(Hồn Trương Ba da hàng thịt - Lưu Quang Vũ)
2-Nêu cảm nhận của anh chị về nhân vật Trương Ba
3- Anh chị có đồng ý với đoạn kết của vở kịch không? Giải
thích

4. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm.
Kết quả thể nghiệm với 3 lớp cùng là đối tượng học sinh cơ bản ,trong năm

học 2018-2019 ,với cách dạy đã đề xuất cho thấy, học sinh tích cực phát biểu ,
tranh luận sôi nổi , phát hiện vấn đề nhanh ,qua bài kiểm tra 15 phút điểm khá giỏi
cao hơn, điểm trung bình và yếu thấp hơn so với cách dạy truyền thống. Kết quả
kiểm tra đánh giá như sau.
Lớp

SS

Giỏi
S.L %

Khá
S.L %

Trung bình
S.L %

Yếu
S.L %

Kém
S.L

19


12A4 43
12A10 42
12a12 41

5 11,62 %
7 16,66 %
6 14,63 %

14 32,55 %
13 30,95 %
15 36,58 %

23
19
17

53,48 %
45,23 %
41,46 %

1 2,32 %
13 7,12 %
3 7,31 %

III. KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ
1.Kết luận .
Với cách dạy này chúng ta đã đang góp phần thực hiện Nghị quyết Hội nghị
Trung ương 8: “Đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục.”
Dạy đọc -hiểu không phải là cung cấp cho học sinh kiến thức mà dạy cho học
sinh cách thức, phương pháp để khám phá kiến thức .
Dạy học môn ngữ văn nói chung và dạy kịch nói , nói riêng cần bám sát đặc
trưng thể loại.
2-Kiến nghị
Đối với Sở Giáo Dục: Sở cần có những đợt tập huấn chuyên môn ,những sáng

kiến kinh nghiệm mang tính thiết thực cần được phổ biến rộng rãi.
Đối với nhà trường : Cần bổ sung những tài liệu dạy học mới hiện nay, cần tổ
chức nhiều hơn nữa những buổi hội thảo chuyên môn cấp trường .
Hoạt động tổ chuyên môn cần đi sâu bàn bạc những vấn đề vướng mắc trong
giảng dạy đặc biệt là những vấn đề liên quan đến đọc – hiểu kịch .
Dạy học ngữ văn đã khó dạy đọc- hiểu kịch càng khó khăn.Mặc dù đã cố
gắng, nỗ lực rất nhiều trong quá trình thực hiện, nhưng do điều kiện nghiên cứu,
hiểu biết của bản thân còn hạn chế nên sáng kiến kinh nghiệm này khó tránh khỏi
những thiếu sót, hạn chế. Vì thế rất mong nhận được sự đóng góp ý kiến của những
người trực tiếp quản lý chuyên môn, của các thầy cô giáo đang trực tiếp giảng dạy
để sáng kiến này được hoàn thiện và mang tính khả thi hơn.
XÁC NHẬN CỦA THỦ TRƯỞNG Thanh Hóa,ngày ..... tháng .... năm 2019
TÔI XIN CAM KẾT SKKN NÀY DO
ĐƠN VỊ
MÌNH TỰ LÀM KHÔNG COPY CỦA AI.

Bùi Ngọc Tú

20


21


22


23

24


25