Một số biện pháp đưa dân ca đến gần hơn với trẻ mẫu giáo 5 6 tuổi trường mầm non nga giáp

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TỈNH THANH HÓA
PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO HUYỆN NGA SƠN

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

MỘT SỐ BIỆN PHÁP ĐƯA DÂN CA ĐẾN
GẦN HƠN VỚI TRẺ MẪU GIÁO 5 – 6 TUỔI
TRƯỜNG MẦM NON NGA GIÁP

Người thực hiện: Mã Thị Nguyệt
Chức vụ: Giáo Viên
Đơn vị công tác: Trường Mầm non Nga Giáp
SKKN thuộc lĩnh vực: Chuyên môn

1


THANH HÓA, NĂM 2019
MỤC LỤC
Tên đề mục
1. Mở đầu
1.1. Lý do chọn đề tài:
1.2. Mục đích nghiên cứu
1.3. Đối tượng nghiên cứu
1.4.Phương pháp nghiên cứu
2. Nội dung sáng kiến kinh nghiệm
2.1.Cơ sở lý luận
2.2 Thực trạng vấn đề
2.3 . Các giải pháp đã sử dụng để giải quyết vấn đề
2.3.1. Bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ về phương pháp dạy hát dân
ca và xây dựng kế hoạch đưa các tác phẩm dân ca đến với trẻ một cách

khoa học.
2.3.2. Sưu tầm, lựa chọn các bài hát dân ca giúp trẻ dễ thuộc, dễ nhớ
2.3.3. Tạo môi trường khi trẻ tham gia hoạt động dân ca
2.3.4. Nâng cao chất lượng dạy hát dân ca cho trẻ
2.3.5. Rèn kĩ năng hát, biểu diễn các bài hát dân ca
2.3.6. Tổ chức “Tuần lễ dân ca cho bé”
2.3.7. Tổ chức hát dân ca trong các ngày hội, ngày lễ, hát dân ca các
vùng miền đất nước
2.3.8. Tích hợp các hoạt động hát dân ca vào các hoạt động khác
2.4 Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm
3. Kết luận và kiến nghị
3.1. Kết luận
3.2. Kiến nghị

Trang
1
1
2
2
2
2
2
3
4
4
5
6
9
12
14

16
18
19
19
19
20

2


1. MỞ ĐẦU
1.1. Lí do chọn đề tài:
“Âm nhạc là một trong những nguồn giải trí được coi là phổ biến nhất và
là một bộ phận không thể thiếu trong đời sống của con người hiện nay. Đặc biệt
hơn, âm nhạc có tác động rất lớn đến quá trình hình thành cũng như phát triển
của con người. Bên cạnh đó, âm nhạc còn làm cho con người ta vơi đi nỗi buồn,
giải tỏa muộn phiền và còn mang lại niềm vui cho con người.” [ 1]
Ai cũng có một tình yêu lớn dành cho âm nhạc. Phải có âm nhạc để cuộc
sống bớt đi sự căng thẳng, để mình thêm yêu đời hơn. Mỗi người tìm thấy ở âm
nhạc những thanh âm tuyệt vời của cuộc sống. Đối với trẻ mầm non thì những
nốt nhạc trầm bổng, những giai điệu mượt mà vui tươi, trong trẻo của tác phẩm
âm nhạc như một dòng sữa ngọt ngào nuôi dưỡng cho tâm hồn trẻ thơ, qua đó
giúp trẻ phát triển toàn diện nhân cách của mình.
“Âm nhạc nói chung, dân ca nói riêng là tinh hoa văn hóa đặc sắc , là linh
hồn của dân tộc Việt nam. Một nhà văn hóa đã ví “ Dân ca như dòng sông mênh
mông tình đất, tình người chắt lọc từ mạch nguồn cuộc sống, chảy qua nhiều
thời đại, phản ánh tâm tư tình cảm, ước mơ, khát vọng của con người trên mảnh
đất quê hương mình..” [ 1] . Ngày nay, nền kinh tế thị trường đã len lỏi vào từng
ngóc ngách đời sống , hầu hết trẻ em dường như quên hẳn các làn điệu dân ca
vốn rất phong phú và đa dạng do ông cha ta để lại. Trẻ em được tiếp xúc với

nhiều nền văn hóa phương Tây, ngoại lai nên thích nghe, thích hát những bài hát
trẻ trung, và nghe những bài nhạc chế sôi động hơn là thưởng thức những làn
diệu dân ca.
Trẻ mẫu giáo nói chung và trẻ 5- 6 tuổi nói riêng rất thích được múa hát,
được thể hiện năng khiếu của mình qua các bài hát. Tuy nhiên năng lực của giáo
viên trong việc dạy hát dân ca còn hạn chế, phương pháp dạy học rập khuôn, hát
dân ca sai nhạc, sử dụng dụng cụ âm nhạc chưa thành thạo, trong kế hoạch chủ
đề của chương trình giáo dục của giáo viên những bài hát dân ca dành cho trẻ
còn rất ít nếu có cũng chỉ là dàn dựng trong những ngày lễ hội. Trẻ được tiếp
xúc với dân ca chủ yếu là nghe cô hát, những bài nghe cô hát lại không gần gũi
nên trẻ không hứng thú dẫn đến hoạt động dạy hát dân ca đạt kết quả không cao.
Câu hỏi lớn đặt ra là làm thế nào khắc phục những tồn tại trên để những bài dân
ca tiếp tục được nuôi dưỡng, trân trọng, giữ gìn và lưu truyền lại cho các thế hệ
mai sau khiến tôi trăn trở và không ngừng tìm ra câu trả lời bằng cách nghiên
cứu, đầu tư suy nghĩ tìm ra phương pháp giảng dạy hấp dẫn, sáng tạo khiến dân
ca đến gần hơn với trẻ mầm non.
Ý thức rõ vai trò của giáo dục âm nhạc nói chung và hát dân ca nói riêng
với trẻ 5 – 6 tuổi, trở thành một hoạt động không thể thiếu được trong trường,
lớp. Là một giáo viên trực tiếp đứng lớp, bản thân tôi luôn nhận thức sâu sắc
được tầm quan trọng của hát dân ca trong cuộc sống hàng ngày của trẻ, đặc biệt
là trẻ ở lứa tuổi mầm non. Vì thế tôi đã chọn và nghiên cứu đề tài “ Một số biện
pháp đưa dân ca đến gần hơn với trẻ mẫu giáo 5- 6 tuổi tại trường mầm non
Nga Giáp” với mong muốn đưa dân ca đến gần hơn góp phần gìn giữ bản sắc
1


văn hóa truyển thống tốt đẹp của dân tộc, hình thành ở trẻ sự tự hào và lòng yêu
quê hương đất nước.
1.2. Mục đích nghiên cứu:
Nghiên cứu hoạt động hát dân ca và nghe hát dân ca của trẻ mẫu giáo 5-6

tuổi tại trường mầm non Nga Giáp, từ đó tìm ra các biện pháp nâng cao kĩ năng
hát dân ca, biết các làn điệu dân ca, thích hát dân ca cho trẻ 5 - 6 tuổi.
1.3: Đối tượng nghiên cứu:
Biện pháp nâng cao kĩ năng hát dân ca, yêu thích và thích tìm hiểu các làn
điệu dân ca cho trẻ 5 - 6 tuổi.
1.4: Phương pháp nghiên cứu:
Phương pháp điều tra bằng bảng hỏi, phương pháp thống kê toán học: Sau
khi phát phiếu điều tra, tiến hành trắc nghiệm, xử lý số liệu khách quan từ đó
thống kê kết quả nghiên cứu thực trạng của vấn đề tìm hiểu nguyên nhân và rút
ra kết luận.

2. NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
2.1. Cơ sở lí luận của sáng kiến kinh nghiệm:
“ Mục tiêu phát triển thẩm mỹ của trẻ mẫu giáo đó là: Trẻ có khả năng
cảm nhận vẻ đẹp trong thiên nhiên, cuộc sống và trong tác phẩm nghệ thuật; có
khả năng thể hiện cảm xúc, sáng tạo trong các hoạt động âm nhạc, tạo hình; trẻ
yêu thích, hào hứng tham gia vào các hoạt động nghệ thuật; có ý giữ gìn và bảo
vệ cái đẹp ” [2]
Năm học 2008-2009 bậc học Mầm non Tỉnh Thanh hóa đã tổ chức hội thi
“Bé hát dân ca” các cấp cho trẻ độ 5-6 tuổi. Đối với trẻ 5- 6 tuổi, tôi thấy việc
cần thiết và quan trọng là phải có biện pháp giáo dục âm nhạc dân ca một cách
gần gũi thiết thực với trẻ, mang dân ca đến với trẻ trong tất cả các hoạt động để
giúp trẻ có thể phát triển năng khiếu cá nhân của mình. Giai đoạn này chức năng
các cơ vận động phát triển ổn định, bộ phận thanh quản đã phát triển gần như
hoàn thiện giúp trẻ hát được các bài hát dân ca có âm vực cao, luyến láy được
hay hơn, trẻ hứng thú với âm nhạc qua vận động đơn giản (vỗ tay, dậm chân…)
biết theo dõi tỉ mỉ không gian, biết nhắc lại bài hát ngắn, phân hóa về khả năng
âm nhạc.
Dân ca mang tính đặc thù hơn so với việc giáo dục âm nhạc đơn thuần vì
nó mang tính vùng miền, bản sắc của từng làn điệu dân ca nhưng tựu chung lại

dân ca với trẻ mầm non nói chung vẫn là hình thành ở trẻ lòng yêu thiên nhiên,
Tổ quốc, tình yêu thương con người rộng lớn. Hình thành và phát triển thói quen
tốt trong sinh hoạt tập thể: Đó là tính kỉ luật, tự chủ, mạnh dạn trước mọi người.
Quá trình trẻ tiếp xúc và hoạt động âm nhạc dân ca như nghe cô hát, trẻ tự
ca hát, nhảy múa, chơi trò chơi âm nhạc… sẽ hình thành ở trẻ những yếu tố tốt
2


của một nhân cách phát triển toàn diện, hài hòa, đó là sự phát triển về thẩm mỹ,
đạo đức, trí tuệ và thể lực, trong mối quan hệ chặt chẽ với nhau.
Hát dân ca rất hay và ý nghĩa song cũng có những khó khăn riêng như hát
phải có nhiều sự luyến láy, độ rung, trầm bổng đặc biệt là thần thái khi thể hiện
chính là sự vui tươi, nhí nhảnh, hóm hỉnh trong những trang phục phù hợp với
từng bài hát dân ca. Đây cũng là điểm khác biệt thú vị giữa dân ca với những tác
phẩm âm nhạc khác viết cho trẻ mầm non.
Trẻ 5- 6 tuổi chính là giai đoạn vàng trong cảm thụ âm nhạc đặc biệt là dân
ca vì vậy là giáo viên tôi lựa chọn các bài hát dân ca, nội dung phù hợp và hình
thức truyền tải phong phú để đưa dân ca lại được gần nhất với trẻ.
2.2. Thực trạng vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm:
Năm học 2018 - 2019 tôi được nhà trường phân công dạy lớp 5 - 6 tuổi với
tổng số trẻ trong lớp là 37 cháu.
* Thuận lợi:
- Về phía nhà trường luôn tạo điều kiện về tài liệu tham khảo.
- Bản thân tham gia nhiều các buổi thao giảng, dự giờ và cũng được Ban
Giám hiệu nhà đóng góp ý kiến nâng cao chất lượng giờ dạy.
- Nhà trường, đồng nghiệp luôn tạo điều kiện hết sức để giúp đỡ, động viên
cô trò tôi trong quá trình thực hiện hoạt động giáo dục âm nhạc, về cơ sở vật
chất trang thiết bị cũng như về chuyên môn.
- Đa số phụ huynh trong lớp luôn hiểu và cùng chia sẻ với giáo viên
những khó khăn, có sự quan tâm phối hợp tích cực với nhà trường, với lớp để

cùng chăm sóc giáo dục trẻ. Như hỗ trợ kinh phí mua loa, bổ sung trang thiết bị
phục vụ cho các hoạt động âm nhạc, cùng cô tận dụng nguyên vật liệu sẵn có,
phế thải làm những đồ dùng, đồ chơi phục vụ cho hoạt động âm nhạc.
* Khó khăn:
- Phòng âm nhạc của nhà trường được sử dụng thêm làm lớp học, thiếu
trang phục, đĩa nhạc dân ca, dụng cụ âm nhạc ảnh hưởng đến quá trình dạy trẻ
và giảm hứng thú của trẻ với dân ca.
- Việc nhớ tên các bài hát dân ca, xuất sứ của bài hát dân ca còn hạn chế.
Việc hát đúng nhạc và hát hay các bài hát dân ca lại càng khó khăn.
- Trẻ chưa biết hát dân ca, không biết tên bài hát dân ca cho dù là bài dân
ca phổ biến của nơi mình sống. Không thường xuyên được nghe nhiều làn điệu
dân ca của địa phương và dân ca các vùng miền.
Một số trẻ còn nhút nhát, tự ti, sức khỏe hạn chế, ngại biểu diễn dân ca
trước đám đông. Khả năng hát và biểu diễn dân ca không đồng đều. Đa số không
nhớ tên bài hát dân ca, không biết vùng miền dân ca, không có sự ham thích và
biểu diễn các bài hát dân ca, việc sử dụng các nhạc cụ và trang phục phù hợp với
bài hát dân ca lại càng không biết rõ.
3


* Kết quả thực trạng:
Từ những thuận lợi và khó khăn còn tồn tại, ngay từ đầu năn học tôi đã đi
sâu vào nghiên cứu đề tài và tìm tòi quan sát khả năng của trẻ để mang dân ca
phù hợp với khả năng tư duy của từng trẻ ở nhóm lớp, kết quả thu được như sau:
+ Bảng kết quả khảo sát trẻ tháng 8 năm 2018 khi cho trẻ
tiếp nhận với dân ca: Tổng số trẻ trong lớp là 37 cháu,
trong đó có 1 cháu khuyết tật (Câm điếc):
Kết quả khảo sát
Nội Dung
Đạt Tỷ lệ % Chưa đạt Tỷ lệ%

Trẻ nhớ tên và xuất sứ các bài hát dân
30
91.8
7
18.9
ca, nhận biết dân ca của các vùng miền
Trẻ ham thích nghe các bài hát dân ca,
29
78.4
8
21.6
Sử dụng các nhạc cụ và trang phục
29
78.4
8
21.6
phù hợp với bài dân ca
Trẻ hưởng ứng tích cực và vận động
30
91.8
7
18.9
theo lời bài hát dân ca
+ Bảng khảo sát mức độ nhận thức của cá nhân trẻ về tiếp nhận dân ca
đầu năm học 8/2018 (Xem phụ lục 1)
Qua bảng khảo sát cho thấy tỷ lệ khá tốt còn thấp, tỷ lệ trẻ đạt trung bình và
chưa đạt còn cao. Điều này đã đặt ra cho tôi nhiệm vụ vô cùng quan trọng giúp
trẻ thực hiện tốt các mục tiêu mà tôi đề ra khi đưa dân ca đến với trẻ. Để trả lời
câu hỏi này, tôi luôn tìm tòi, ứng dụng các phương pháp, hình thức phù hợp vào
thực tiễn chăm sóc giáo dục đến từng trẻ của lớp mình.

Vậy để nâng cao chất lượng dạy hát dân ca, đưa dân ca đến thật gần với
tâm hồn trẻ thơ đặc biệt là trẻ 5- 6 tuổi, tôi đã tìm và vận dụng các giải pháp sau
đây:
2.3. Các giải pháp đã sử dụng để giải quyết vấn đề:
2.3.1. Bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ về phương pháp dạy hát dân
ca và xây dựng kế hoạch đưa các tác phẩm dân ca đến với trẻ một cách
khoa học.
a. Bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ.
Muốn chuyển tải nội dung khúc hát dân ca đến với trẻ, đầu tiên giáo viên
phải thuộc bài hát, biết được nhịp điệu của bài hát, cao độ, trường độ… phong
cách biểu diễn bài hát dân ca đó, thấy được tình cảm thật trong ca khúc và cái
hay, cái đẹp mà tác giả muốn gửi gắm vào ca khúc đó. Sau đó, truyền thụ, rèn
luyện các thể loại âm nhạc đó với trẻ bằng các hình thức hát, vỗ tiết tấu, biểu
diễn đúng ý của tác giả. Như vậy giáo viên mới thu hút được sự chú ý của trẻ.
Từ đó trẻ có ngẫu hứng, thích hát và biểu diễn các bài hát dân ca giống như cô
giáo.
Ví dụ: Khi dạy trẻ bài hát: “Lý ngựa ô”- Dân ca Nam Bộ (Chủ đề thế giới
động vật). Cô hát với nhịp điệu vui vẻ, dí dỏm, bắt chước ngựa phi để thu hút
4


trẻ. Hoặc khi hát cho trẻ nghe bài “Hoa thơm bướm lượn” – Dân ca Quan họ
Bắc Ninh cô hát với nhịp điệu mượt mà, uyển chuyển, trầm bổng, nét mặt cô
tươi cười, gần gũi để gây hứng thú cho trẻ.
Để xây dựng kế hoạch hoạt động âm nhạc theo đề tài trong hoạt động học,
tôi đã kiên trì rèn luyện bằng nhiều hình thức: Trước hết nghiên cứu tài liệu,
tham gia học tập chuyên môn, dự giờ đồng nghiệp và học tập qua truyền thanh,
truyền hình, qua ti vi, băng đài….
- Tổ chức chuyên đề về dân ca, dự giờ góp ý các giờ dạy hát dân ca.
- Xem các chương trình dạy hát dân ca do các nghệ sĩ nổi tiếng dạy, hoặc

các hội thi “Đậm đà khúc hát dân ca” trên kênh truyền hình BTV – Đài truyền
hình Bắc Ninh.
- Trao đổi kinh nghiệm của mình với các bạn đồng nghiệp về phong cách
sư phạm, nhẹ nhàng, mặc trang phục dân ca phù hợp.
* Kết quả: Qua kiến thức đã trau dồi và phương pháp dạy hát dân ca bản
thân tôi đã có được vốn kinh nghiệm phong phú về các loại hình dân ca dành
cho trẻ mầm non.
b. Lập kế hoạch đưa dân ca đến với trẻ.
Dựa vào kế hoạch năm học của nhà trường xây dựng và căn cứ vào mức
độ phát triển và khả năng thực tế của trẻ ở lớp mình,tôi đã xây dựng kế hoạch,
đưa các nội dung của dân ca phù hợp theo mức độ tăng dần từ dễ đến khó phù
hợp với từng chủ đề (từ tháng 8/2018 đến tháng 5 /2019). Sau khi xây dựng
xong kế hoạch trong buổi sinh hoạt chuyên môn định kỳ của tổ tôi và các đồng
nghiệp trong tổ mẫu giáo đã bàn bạc thảo luận và đi đến thống nhất sau đó tôi đã
trình và xin ý kiến của ban giám hiệu và được ban giám hiệu đánh giá cao và tạo
những điều kiện tốt nhất để tôi và trẻ cùng thực hiện.
Ví dụ: Kế hoạch đưa các tác phẩm dân ca vào chủ đề. Độ tuổi 5 – 6 tuổi.
Năm học 2018- 2019 ( xem phụ lục 2)
* Kết quả: Việc lựa chọn và sắp xếp các nội dung của dân ca theo chủ đề
ngay từ đầu năm và xây dựng dựa trên tình hình thực tế trẻ của lớp và được sắp
xếp theo thứ tự tăng dần từ dễ đến khó nên khi thực hiện rất phù hợp, vừa sức và
hấp dẫn trẻ qua đó trẻ đã có cái cảm nhận tốt, tích cực về dân ca.
2.3.2. Tạo môi trường khi trẻ tham gia hoạt động dân ca:
Để thực hiện được một giờ hoạt động âm nhạc nói chung và hát dân ca nói
riêng đạt kết quả cao, trước hết phải nói đến các yếu tố cần thiết như tạo môi
trường kích thích trẻ hoạt động âm nhạc như: Tranh ảnh, đàn, loa đài và các
phương tiện, trang phục, dụng cụ phục vụ âm nhạc, trang trí phòng hấp dẫn nắm
bắt được tâm lý của trẻ tôi đã thực hiện những yêu cầu về tạo môi trường âm
nhạc cho trẻ như sau:
* Môi trường trong lớp:

- Tôi cùng trẻ vẽ tranh, sưu tầm tranh ảnh từ họa báo, lịch…..có nội dung
về các bài hát dân ca để trang trí hoặc làm đồ dùng giảng dạy.
5


Ví dụ: Tôi trang trí góc âm nhạc thật sinh động và thay đổi chủ đề để thu
hút trẻ. Góc âm nhạc là nơi trẻ có điều kiện để trẻ thể hiện khả năng âm nhạc
của mình, trẻ có thể làm quen, ôn luyện, củng cố và vận dụng, phát triển những
kĩ năng âm nhạc qua các trò chơi, hoạt động phát triển khả năng sáng tạo của trẻ.
Tại đây trẻ tự hát hay tự vận động theo nhạc các bài dân ca, biểu diễn một mình
hay theo nhóm một cách thích thú và sáng tạo.
- Tận dụng diện tích phòng học, phòng âm nhạc và chú ý bố trí sắp xếp các
học liệu, dụng cụ hợp lý đẹp mắt để tạo môi trường hứng thú, thoải mái cho việc
trẻ học. Tôi trang trí và dán tranh vừa tầm mắt của trẻ, giúp trẻ quan sát, trò
chuyện cùng cô dễ dàng hơn. Tôi trò chuyện cùng trẻ về những bức tranh để trẻ
nói tên, đặc điểm môi trường hoạt động, những bài hát có liên quan đến nội
dung của các hình ảnh đó.
Tương tự: Ở những chủ đề khác, tôi cũng trang trí tranh ảnh phù hợp với
chủ đề đó cho trẻ được làm quen, được trò chuyện về những bức tranh, để trẻ
thêm hiểu biết và hướng trẻ đến những bài hát mà trẻ thích và khi thực hiện các
hoạt động âm nhạc dân ca trọng tâm là vận động minh họa theo lời bài hát dân
ca thì phòng âm nhạc thường có các thiết bị như: Đàn ooc gan, song loan, quạt
múa, xắc xô….để trẻ hứng thú hoạt động.

Hình ảnh: Trẻ sử dụng dụng cụ âm nhạc điểu biểu diễn
Ví dụ: Khi dạy trẻ hát bài dân ca: “Trống cơm”- Dân ca Đồng bằng Bắc
Bộ Chủ đề: Bản thân
+ Giáo viên trang trí xung quanh lớp bằng các loại trống, hình ảnh trống
cơm trên máy vi tính, nhạc bài: Trống cơm

6


+ Ở góc chơi giáo viên chuẩn bị các loại trống tự làm. Khi kết thúc bài trẻ
về góc chơi vừa nghe hát, vừa trang trí trống cơm từ đó trẻ được củng cố tai
nghe, hát theo bạn giúp trẻ thuộc lời nhanh hơn, hứng thú hơn.
Ví dụ: Khi dạy trẻ vận động bài: Lý con sáo - Dân ca Nam Bộ. Chủ đề Thế
giới Động vật. Tôi trang trí lớp theo chủ đề thế giới động vật, sưu tầm tranh ảnh
về loài chim sáo, mô hình con chim sáo từ bìa caton cho mỗi trẻ.
* Môi trường ngoài lớp:
Thực hiện chuyên đề: “ Xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung
tâm trường mầm non” Tôi cùng với các đồng chí trong trường đã thiết kế nhiều
những hình ảnh nghộ ngĩnh về các con vật như con chim, con cá, con cua, con
hươu cao cổ hay những bông hoa, cây khế, cây trúc trong vườn cổ tích được bài
trí phù hợp với trẻ mầm non.
Trên các mảng tường ngoài lớp tôi trang trí bằng cách vẽ hình ảnh thể
hiện nội dung các câu chuyện, bài thơ phù hợp với lứa tuổi, và chủ đề trẻ thực
hiện để khi cho trẻ đi dạo, đi chơi cô trò chuyện với trẻ về các bức vẽ trên tường
kích thích trẻ trả lời, tạo hứng thú để trẻ làm quen với những nhac cụ âm nhạc.
Ví dụ: Bức tranh cô giáo cùng bạn nhỏ đang đánh đàn, những nốt nhạc
hồng chứa đựng các bài hát bên trong. Cô hỏi trẻ:
Tôi hỏi trẻ: Ai có nhận xét gì về bức tranh? Chúng mình có thích hát múa
giống các bạn không nhỉ?
Hàng ngày trẻ dạo chơi tôi gợi ý cho trẻ hát các bài hát có liên quan đến
những hình ảnh trẻ quan sát thấy như: Hình ảnh con ếch – Hát bài Bắc kim
thang (Dân ca Nam Bộ); hình ảnh hoa và bướm – Hát bài: Hoa thơm bướm lượn
(Dân ca quan họ Bắc Ninh) hoặc hình ảnh cây trúc – Hát Cây trúc xinh (Dân ca
Quan Họ Bắc Ninh); …

Hình ảnh: Trẻ đang hoạt động tại góc âm nhạc

7


Hay còn nhiều các hình ảnh khác mà nội dung gắn liền với các bài hát dân
ca thật hay và vui nhộn đều được trẻ thể hiện một cách hoàn toàn tự nhiên và
xuất phát từ những cảm xúc thật của bé đầy thú vị.
* Sử dụng đồ dùng trực quan dạy trẻ hát, vận động
theo bài hát dân ca:
- Để gây sự hứng thú trong hoạt động dạy hát dân ca tôi sử dụng cây đàn để
có thể đệm đàn trực tiếp cho trẻ múa hát và bồi dưỡng kiến thức cho bản thân và
đồng nghiệp; Mua một số dụng cụ âm nhạc dân tộc như: Đàn bầu, sáo……
- Bên cạnh đó tôi cùng giáo viên ở lớp tự làm đồ dùng, đồ chơi phục vụ cho
ý tưởng dạy hát dân ca từ các nguyên vật liệu có sẵn trong cuộc sống hàng ngay.
Tuyên truyền đến các bậc phụ huynh ủng hộ nguyên vật liệu: Len, vải vụn, vỏ
chai nước ngọt, tre, gỗ… để giáo viên làm đồ dùng.

Hình ảnh: Các dụng cụ âm nhạc được làm từ nguồn nguyên vật liệu
của phụ huynh mang đến lớp
- Với đôi bàn tay khéo léo, tôi đã làm “Nhà thiết kế” tận dụng các loại giấy
nilon, giấy bọc quà, ống hút để tạo ra những trang phục ngộ nghĩnh cho trẻ; phù
hợp với nội dung bài hát dân ca.
Ví dụ: với bài hát: Hoa thơm bướm lượn - Dân ca Quan họ Bắc Ninh.
Tôi cắt và khâu hai cánh bướm mỏng, dán kim sa nhiều màu sắc, làm mô
hình vườn hoa để bướm bay lượn. Hoặc làm mũ con cò, cánh trắng để múa minh
họa cho bài hát dân ca quan họ “ Cò lả”.
- Nhằm gây hứng thú cho trẻ và muốn giờ học hát dân ca giống như
chương trình biểu diễn văn nghệ tôi đã cắt, dán phông trang trí với những họa
tiết minh họa như: Bóng bay, đèn lét, dây kim tuyến, mẹt dán các chữ nổi lên...
- Làm đồ dùng sáng tạo phục vụ cho trò chơi âm nhạc như: dùng giấy bìa

uốn thành mũ chop kín và trang trí các họa tiết ngộ nghĩnh để chơi trò chơi: Tai
ai tinh. Làm bông hoa, sản phẩm đặc trưng của quê hương, các con vật bằng vải
vụn nhồi bông để làm “Quà tặng âm nhạc”.
- Mỗi tuần tôi đều dành một buổi chiều để làm đồ dùng âm nhạc, sưu tầm
đồ chơi qua sách báo, tạp chí, các nghuyên vật liệu từ phế thải. Tôi thường
8


xuyên truy cập thông tin học cách làm một số đồ dùng, đồ chơi âm nhạc mầm
non trên mạng internet, và trên sách vở tài liệu.
Kết quả: Với môi trường âm nhạc, đồ dùng đồ chơi đầy tính dân ca 95 %
học sinh lớp tôi ngày càng thích thú và tích cực hơn khi hát bài hát dân ca.
2.3.3. Lựa chọn, sưu tầm các bài hát dân ca giúp trẻ dễ thuộc, dễ nhớ:
Dân ca Việt Nam rất đa dạng và phong phú về thể loại và lứa tuổi. Bài hát
dân ca dành cho trẻ mầm non có rất nhiều bài khác nhau song để chọn được các
bài hát phù hợp từng độ tuổi của trẻ, dễ nhớ, dễ thuộc thì tôi cần tìm hiểu, nghe
rất nhiều các bài hát dân ca, từ đó chọn ra các bài dân ca thích hợp nhất với trẻ
trong độ tuổi trẻ 5 - 6 tuổi đang giảng dạy. Chính vì khả năng dễ nhớ, dễ tiếp
thu, dân ca đi vào đời sống của trẻ thơ một cách tự nhiên và trong mọi hoàn
cảnh.
Ví dụ: Bài: Bắc kim thang, Trống cơm, Gà gáy, Inh lả ơi….
Các bài hát dân ca được tôi khéo léo lồng ghép vào từng chủ đề một cách
linh hoạt, phát huy tính tích cực, sự ham mê với dân ca, phát huy được tính giáo
dục trong từng bài học đó chính là tình cảm trìu mến giữa con người với con
người, tình yêu quê hương, đất nước, yêu thiên nhiên tươi đẹp.
Ví dụ: - Chủ đề Nghề nghiệp có bài dân ca: Đi cấy (Dân ca thanh Hóa), Lý
kéo chài, Lý rẫy lý vườn (Dân ca Nam Bộ)
- Chủ đề: Động vật có các bài dân ca: Gà gáy le te (Dân ca Cống khao), Lý
ngựa ô (Dân ca Nam Bộ), Lý con Sáo Huế (Dân ca Miền Trung), Bắc kim thang,
Lý con cua, Lý quạ kêu (Dân can Nam Bộ) Hoa thơm bướm lượn (dân ca quan

họ Bắc Ninh)…
- Chủ đề: Thực vật có các bài: Hoa trong vườn ( Dân ca Thanh Hóa); Bắc
Kim thang, Lý dãy lý vườn ( Dân ca Nam Bộ); Lý cây Khế ( Dân ca Trung Bộ);
Hoa thơm bướm lượn, Cây truc xinh, Lý cây đa ( Dân ca quan họ Bắc Ninh)…
- Với chủ đề Quê hương – Dất nước – Bác Hồ có bài dân ca: Inh lả ơi
( Dân ca Thái); Trẩy hội Xuân ( Dân ca quan họ Bắc Ninh); Lý kéo chài ( Dân
ca Nam bộ)…
Có những bài dân ca được cô hát, trẻ hát vào 2-3 chủ đề khác nhau đều
thích hợp làm cho trẻ khắc sâu hơn thuộc bài hát nhanh và nhớ lâu hơn.
Phần nhạc các bài hát dân ca đều có tính chất vui tươi, nhanh, hài hước, dí
dỏm, bên cạnh đó lại có những bài nhẹ nhàng, mượt mà và sâu lắng …, tất cả
giúp trẻ dễ nhớ, dễ cảm nhận.
* Kết quả: Sau thời gian thực hiện 93% học sinh lớp tôi đã nhớ được tên
các bài hát dân ca, thuộc lời bài hát và hát rất say mê, thích thú.
2.3.4: Nâng cao chất lượng dạy hát dân ca cho trẻ.
Để tránh sự nhàm chán và gò bó trong khuôn mẫu, công thức nhất định của
các hoạt động tôi đã tìm tòi các hình thức sáng tạo khác nhau nhằm cuốn hút trẻ
vào với hoạt động dân ca:
* Trong hoạt động âm nhạc:
9


Hoạt động học âm nhạc là hoạt động trong việc tổ chức dạy âm nhạc cho
trẻ. Tại đây trẻ có khoảng thời gian tương đối thải mái để cảm thụ, trải nghiệm,
thể thiện giai điệu các bài hát dân ca. Chính vì vậy,để giờ học thoải mái không
gò bó, vào bài một cách sinh động tạo hứng thú giúp trẻ nhanh làm quen với bài
hát và đem lại hiệu quả cao:
Ví dụ: Giờ dạy hát dân ca tại lớp 5- 6 tuổi chủ đề Quê hương- Đất nướcBác Hồ. Hình thức tổ chức: Chương trình giao lưu văn nghệ: “Đậm đà khúc hát
dân ca” Dân ca quan họ Bắc Ninh. ( Xem phụ lục 3)
- Hoạt động âm nhạc là một hoạt động nghệ thuật. Vì vậy trong giờ hoạt

động tôi không bắt buộc trẻ phải ngồi gò bó . Trẻ có thể biểu hiện thái độ thích
thú như: Giậm chân, vỗ tay, vẫy tay theo nhịp bài hát…
Khi bước vào hoạt động, tôi giới thiệu bài hát và hát cho trẻ nghe hoặc cho
trẻ bài hát bằng các phương tiện nghe nhìn như máy cát xét, đầu quay vi deo.
Tôi cũng sử dụng các hình thức cuốn hút như: Lời nói, văn vần, đọc thơ, kể
chuyện hoặc dụng tranh ảnh, đồ vật có nội dung phù hợp để giới thiệu và dẫn
dắt vào nội dung bài hát.
Ví dụ: Trong chủ đề động vật: Bài dân ca: Lý ngựa ô (Dân ca Nam Bộ) để
gây hứng thú cho trẻ tôi dùng rối con ngựa để kể một câu truyện ngắn, mô
phỏng theo nội dung bài hát.
- Với các bài hát có nội dung giáo dục tình cảm đạo đức, giáo viên có thể
đặt câu hỏi ngắn để trò chuyện với trẻ về ý nghĩa của nội dung bài hát, đồng thời
lồng ghép giáo dục lễ giáo.
Ví dụ: Trong chủ đề Gia đình: Bài dân ca: Ru con (Dân ca Nam Bộ)
Tôi đặt câu hỏi giáo dục trẻ:
+ Con có cảm nhận gì về tình cảm của mẹ dành cho con qua bài hát ru con?
+ Con làm gì đáp lại tình cảm của mẹ, người thân yêu dành cho mình?
Qua những câu hỏi mang tính giáo dục càng làm cho trẻ biết cách yêu thương
và thể hiện tình yêu thương trong gia đình, giữa con người với con người.
Hoặc thái độ hành vi văn minh với muôn loài trong các bài dân ca khác về
thế giới các con vật, cây cối xung quanh trẻ.
- Trong hoạt động tôi hát mẫu cho trẻ nghe có nhiều hình thức như: Hát có
đệm đàn, hát có gõ đệm theo nhịp bài hát bằng mõ, phách tre, trống lắc, xắc
xô… Tôi đánh đàn giai điệu bài hát cho trẻ nghe hoặc mặc trang phục múa minh
họa bài hát. Bên cạnh đó tôi sử dụng các phương tiện điện tử để tổ chức cho trẻ
nghe những bản nhạc dân ca không lời hòa tấu hoặc độc tấu.
- Dẫn dắt trẻ vào trò chơi âm nhạc: Khi tổ chức trò chơi âm nhạc nhất thiết
phải có yếu tố âm nhạc.Tôi nghiên cứu các trò chơi, lựa chọn trò chơi phù hợp
với bài hát dân ca để hướng dẫn trẻ chơi đúng luật và đúng cách chơi, với trò
chơi mới cần tập hợp một nhóm trẻ chơi trước, sau đó động viên nhiều trẻ khác

cùng chơi.
* Tổ chức cho trẻ thưởng thức âm nhạc:
10


Tôi có kế hoạch tổ chức cho trẻ tập trung tại trường để thưởng thức hoạt
động âm nhạc dân ca dưới nhiều hình thức:
- Xem vi deo ca nhạc dân ca tuổi thơ với những hình ảnh sinh động, hấp
dẫn do các bạn cùng trang lứa biểu diễn trẻ sẽ dễ dàng cảm nhận được sắc thái
tình cảm của bài hát và có thể hát theo các bài hát dân ca một cách thích thú.
- Phát động cuộc thi liên hoan văn nghệ hàng tháng: Mỗi lớp chuẩn bị 2 tiết
mục tham gia, cuối tháng tập trung cả trường để thưởng thức tiết mục của các
lớp. Với hình thức đó cô sẽ rèn cho trẻ tính mạnh dạn, tự tin và đồng thời phát
hiện ra năng khiếu âm nhạc ở trẻ.
* Dùng thủ thuật, tranh ảnh, màn hình, trò chơi, câu đố tạo hứng thú:
Trẻ mầm non thích thú với những điều bất ngờ thú vị, tận dụng đặc điểm
này tôi sử dụng linh hoạt các thủ thuật khác nhau như trò chơi, câu đố, tranh ảnh
để thu hút sự chú ý của trẻ
Ví dụ: Dạy trẻ hát bài hát dân ca: Lý cây đa - Dân ca quan họ Bắc Ninh –
Chủ đề Thực vật. Trước khi vào học hát cô cho trẻ đọc bài đồng giao: “Chú cuội
ngồi gốc cây đa”. Vừa đọc vừa làm động tác đi cấy.
Hay cho trẻ xem một số hình ảnh và nghe hát dân ca trên máy tính, ti vi để
tạo cảm xúc, gây hứng thú cho trẻ hoạt động.

Hình ảnh: Cho trẻ nghe hát trên ti vi
Ví dụ: Dạy bài “Hoa thơm bướm lượn”- Dân ca quan họ Bắc Ninh
Cho trẻ đọc câu đố: Mùa gì ấm áp
Khắp chốn cỏ cây
Mưa phùn nhẹ bay
Đâm chồi nảy lộc

(Mùa xuân)
Cho trẻ đoán đáp án giới thiệu vào bài hát.
*Sáng tác những lời bài hát với giai điệu ngộ nghĩnh:
11


Để tăng thêm sự hưng phấn cho trẻ với dân ca từ những bài dân ca của các
vùng miền tôi đã tự mình sáng tác bài hát phỏng theo giai điệu các bài hát dân ca
như : “ Đi cấy”- Dân ca Thanh Hóa; “Ngày mùa vui” Dân ca Nam Bộ; “Cây
Trúc Xinh” Dân ca quan họ Bắc Ninh, “ Lý cây bông” Dân ca Nam Bộ… Để trẻ
hát tham dự vào các ngày hội, ngày lễ như: Hội thi “ Bé khỏe bé ngoan; Bé tài
năng…” cấp trường, cấp Huyện, hay các ngày khai giảng, tổng kết hay giao lưu
văn nghệ …khiến trẻ hát rất say mê và còn biết từ bài hát dân ca còn sáng tác
thêm được nhiều lời mới rất hay và ý nghĩa.
Ví dụ: “ Vui đến trường” phổ dười nền nhạc của bài đi cấy ( Dân ca Thanh
Hóa).
Đến trường con được sạch hơn
Sẽ làm việc tốt giúp cô yên lòng, giúp
cô yên lòng.
Đến trường con được khỏe hơn
Tay cô ươm trồng nuôi dưỡng các con. Để rồi ngày mai, ngày mai góp sức,
cho dân tộc Việt Nam.
Mong sao con lớn càng nhanh, con
lớn càng nhanh
Hay một lời mới khác: Mái trường yêu thương
Đến trường con học điều hay, đến trường con được sạch hơn.
Thi đua học hành chăm sóc cây xanh
Mong sao cây lớn càng nhanh, cây lớn càng nhanh.
Tháng ngày luôn giữ, giữ cho môi trường
Giữ cho môi trường, xanh sạch đẹp tươi.

Cùng nhau xây đắp,cho mái trường đẹp hơn.
* Kết quả: Với biện pháp tạo cảm xúc, gây hứng thú và sáng tạo cho trẻ
trong hoạt động học hát dân ca đã tạo nên không khí vui vẻ, hấp dẫn kích thích
khả năng tập trung chú ý của trẻ vào hoạt động dân ca, 95 % trẻ tích cực tham
gia vào hoạt động đạt kết quả cao.
2.3.5. Rèn kĩ năng hát , biểu diễn các bài hát dân ca cho trẻ
Trẻ 5-6 tuổi có thể xác định được âm thanh cao, thấp, to, nhỏ nhưng âm
vực giọng chưa ổn định, hơi của trẻ còn ngắn, độ ngân của các câu hát chưa đủ
nên chất lượng hát dân ca của trẻ còn hạn chế. Với những đoạn khó hát, tôi cho
trẻ luyện tập riêng nhiều lần rồi mới ghép thành bài. Hướng dẫn trẻ cách lấy hơi,
luyến láy, không để trẻ hát tự do. Tôi dạy trẻ kĩ thuật hát dân ca với các yếu tố
cơ bản như: vang, nảy, mạnh, vui tươi.
- Luyện kĩ năng ca hát dân ca bao gồm: việc dạy trẻ thuộc bài hát và hát
đúng nhạc, tập các hình thức biểu diễn.
Với những phần khó hát, cô cho trẻ luyện tập riêng rồi mới ghép cả bài.
Khi trẻ đã thuộc, tôi tiếp tục dạy trẻ hát và thể hiện tình cảm, sắc thái của bài hát
dân ca. Cho trẻ tập các hình thức biểu diễn như: Hát tốp ca, song ca, hát có lĩnh
sướng, hát to, hát nhỏ, hát nhanh, hát chậm…
- Dạy trẻ vận động theo nhạc: Tôi không dạy theo cách áp đặt nặng nề mà
cần phải tạo được sự hứng thú, gợi cho trẻ hiểu được ý nghĩa của động tác, tác
12


dụng của hoạt động nghệ thuật rồi từ đó cho trẻ được luyện tập và biểu diễn
bằng tình cảm của mình.
Ví dụ: Trước khi hướng dẫn trẻ một bài múa hoặc hình thức vận động
minh họa. tôi thường biểu diễn cho trẻ xem hoặc một số trẻ được tập trước biểu
diễn minh họa cho các bạn xem nhằm tạo hứng thú cho trẻ.
- Có rất nhiều cách hướng dẫn trẻ các động tác vận động theo nhạc của bài
hát dân ca, tôi căn cứ vào đặc điểm cụ thể của lớp để chọn cách tổ chức hoạt

động cho phù hợp. Tuy nhiên theo cách là chia các động tác ứng với từng câu
nhạc, lúc đầu hướng dẫn trẻ theo nhịp đếm, sau đó cho trẻ ghép vào từng câu
nhạc, đoạn nhạc, cuối cùng thực hiện tổng thể cả bài. Cũng có thể cho trẻ thực
hiện chậm theo cô cả bài vài lần sau đó mới luyện tập lại chuẩn xác từng động
tác.
- Đối với bài múa dân ca với yêu cầu nghệ thuật cao, sau khi cho cả lớp tập,
tôi chọn một số trẻ có khả năng thể hiện khá hơn tạo thành một nhóm luyện tập
riêng với các trang phục và đạo cụ để múa, biểu diễn trong các ngày lễ, ngày
hội.
Dạy trẻ gõ đệm theo nhịp, phách của bài hát, việc đầu tiên cần chọn bài hát
có nhịp, phách phát triển theo chu kì thuận lợi để có thể dạy trẻ.
Khi trẻ thực hiện gõ đệm, tôi chọn dụng cụ gõ an toàn, có âm thanh tốt, cho
trẻ thực hiện cá nhân hoặc từng tốp khoảng 7-8 trẻ. Tôi luôn phân tích chậm
từng tiếng gõ, cách gõ, để trẻ nhận biết kết hợp làm mẫu rõ ràng, mạch lạc. Cho
trẻ tập gõ chậm rồi mới nhanh dần rồi đến tốc độ bình thường.
+ Ví dụ: Gõ đệm theo nhịp bài “Bắc Kim thang”- Dân ca nam Bộ thì gõ 1
tiếng vào phách mạnh(đầu ô nhịp) phách nhẹ nghỉ.
Bắc
kim
thang
cà
lang
bí
rợ
(Gõ) (Nghỉ)
(gõ)
(Nghỉ) (Gõ)
(Nghỉ) (Gõ)
+ Ví dụ: Gõ theo lời ca bài “ inh lả ơi” – Dân ca Thái thì gõ mối tiếng
bằng một nốt nhạc tương ứng với lời bài hát.

Inh
lả
ơi
sao
no òng
ời
(Gõ) (Gõ)
(Gõ) (Gõ)
(Gõ)
(Gõ)
- Ngoài việc rèn cho trẻ có kĩ năng ca hát, kĩ năng vận động theo nhạc dân
ca tôi còn tổ chức cho trẻ nghe nhạc và chơi các trò chơi âm nhạc có yếu tố dân
ca để hỗ trợ tốt hợn cho trẻ có khả năng cảm thụ âm nhạc tốt hơn.
- Tổ chức ôn luyện cho trẻ thông qua hoạt động “Văn nghệ cuối tuần”
* Sử dụng các trò chơi rèn luyện kĩ năng ca hát, vận động theo nhạc
dân ca cho trẻ:
Tôi còn chuẩn bị riêng các trò chơi cho việc rèn luyện kĩ năng cho trẻ đảm
bảo chú trọng theo hoạt động nhóm và khả năng từng cá nhân theo quan điểm
giáo dục lấy trẻ làm trung tâm
- Ví dụ: Giờ học hát dân ca:
13


Cô cho trẻ chơi: “Hát theo tay cô đánh nhịp”. Yêu cầu: Khi hai tay cô đánh
nhịp rộng, trẻ hát to; Hai tay cô đánh nhịp hẹp, trẻ hát nhỏ lại.
-Ví dụ: Chơi hát nối tiếp
Tôi đánh nhịp một tay về phía tổ nào thì tổ đó hát, khi cô đánh nhịp cả hai
tay thì cả lớp hát.
Với bài dân ca: Đi cấy - Dân ca Thanh Hóa - Chủ đề: Nghề nghiệp
Đội 1 (Nữ)

Đội 2 (Nam)

Lên chùa ……có hẹn cùng trăng
Thắp đèn……….trong ấm
(Cả hai đội) Cầu cho trong ấm, êm , êm lại ngoài êm
Với trò chơi này, trẻ sẽ nhanh thuộc bài vì khi đội bạn hát, trẻ sẽ được nghe
bài hát nhiều lần, đồng thời phải chuẩn bị cho lượt hát của mình.
- Ví dụ: Chơi: “Ai được làm nhạc sĩ”. Trong khi dạy trẻ hát và vận động
theo nhạc bài hát: Lý ngựa ô - Dân ca Nam Bộ. Cô cho cả lớp cùng thực hiện bắt
chước tiếng kêu của con ngựa theo lời ca hoặc theo nhịp bài hát theo yêu cầu
của cô. Ai làm đúng thì sẽ được làm nhạc sĩ. Thông qua trò chơi này, trẻ sẽ nắm
chắc nhịp phách bài hát từ đó vận động nhịp nhàng đúng yêu cầu của cô.
Với các trò chơi trên, tôi linh hoạt sử dụng trong từng hoạt động, từng bài
cho phù hợp, kết hợp với các biện pháp truyền thống giúp giờ học đạt hiệu quả
cao.
Ngoài các trò chơi trên, để kích thích sự sáng tạo của trẻ, giáo viên động
viên trẻ có thể sử dụng các bộ phận của cơ thể (Đầu, hông, tay, chân) để thể hiện
các vận động sáng tạo theo phách, nhịp, lời ca…
- Ví dụ: Trò chơi: “Bắt chước”
Trong quá trình dạy trẻ học hát dân ca, ngoài biện pháp dạy trẻ thông
thường, tôi linh hoạt sử dụng trò chơi bắt chước (Đóng vai) để dạy trẻ hát, giúp
trẻ hứng thú tham gia hoạt động.Với cách làm này, trẻ sẽ dễ nhớ, tên bài
hát,vùng miền, lời ca, nhanh thuộc bài và cũng hiểu lời ca sâu sắc hơn. Trò chơi
đóng vai là một trong những biện pháp được sử dụng có hiệu quả trong quá trình
dạy trẻ hát dân ca. Trẻ vừa hát vừa diễn vai các nhân vật: Gà trống, ngựa ô, con
sáo, con cua, con quạ, con bướm hay thợ cấy, dân kéo chài…..
Ở chủ đề: Nghề nghiệp có bài: Lý kéo chài - Dân ca Nam bộ. Cô cho trẻ
vừa hát vừa làm ngư dân kéo chài thực hiện các động tác trong bài: Đưa tay luân
phiên kéo chài lưới từng đợt từng đợt, khuôn mặt vui tươi hồ hởi.

Chủ đề Động vật có bài dân ca: Gà gáy le te - Dân ca Cống Khao
Cô cũng tiến hành tương tự, cho trẻ đóng vai làm động tác gà gáy, vỗ
cánh….
* Kết quả: Với biện pháp rèn kĩ năng hát và biểu diễn bài hát dân ca đã
trang bị cho trẻ rất nhiều kĩ năng thuần thục giúp trẻ hát dân ca đúng giai điệu,
nhịp, phách. 95 % trẻ thể hiện được sắc thái, biểu cảm phù hợp với tính chất của
từng bài hát dân ca
2.3.6: Tổ chức “Tuần lễ dân ca cho bé”:
14


Trong một năm học ở trường mầm non có rất nhiều các ngày hội, ngày lễ
được các cô, các bác tổ chức giúp trẻ phát triển tình cảm và kĩ năng xã hội,
xong không có hoạt động chính thức và thực sự sâu sắc nào dành cho hoạt động
dân ca. Tôi đã mạnh dạn đề nghị với Ban giám hiệu nhà trường sắp xếp bố trí
thời gian thuận lợi nhất kết hợp với ngày “Hội chợ xuân” để tổ chức.
“Tuần lễ dân ca cho bé” tạo điều kiện thuận lợi cho trẻ được thể hiện tình
yêu dân ca qua hát, biểu diễn dân ca, chơi các trò chơi vận động, trò chơi dân
gian có yếu tố dân ca.
Kế hoạch cho tuần lễ như sau:
TT
1

Tuần/Thứ
Nội dung hoạt động
+ Tập hợp các bài hát dân ca của từng nhóm lớp. Chọn các bài hát
Thứ 2

2

Thứ 3

3

Thứ 4

4

Thứ 5

5

Thứ 6

dân ca trẻ thích nhất để tập luyện thêm cho trẻ.Phân thứ tự các tiết
mục.
+ Phân công giáo viên tập luyện, chỉnh sửa cách biểu diễn dân ca
và phong cách sân khấu cho trẻ.
+ Cô cùng trẻ chọn trang phục phù hợp cho các bài hát dân ca.
Ôn lại cho trẻ tên các bài hát dân ca, xuất sứ vùng miền của các
bài dân ca.
Cho trẻ nghe nhạc, giai điệu không lời của các bài dân ca và đoán
tên bài hát, vùng miền dân ca. Khuyến khích trẻ đặt lời mới cho
một số làn điệu dân ca .
+ Trang trí sân khấu. Chuẩn bị đồ chơi cho các trò chơi có yếu tố
dân ca, chuẩn bị nhạc không lời.Ghép nhạc cho các tiết mục hát,
biểu diễn dân ca.
+ Ngày biểu diễn.
* Trên sân khấu: Trẻ hát và biểu diễn các bài hát dân ca theo thứ
tự đã phân trước.Ban giám khảo đánh giá về kĩ thuật hát dân ca,

biểu diễn dân ca, trang phục , dụng cụ biểu diễn.

15


Hình ảnh 8: Trẻ biểu diễn trong tuần lễ dân ca tại phòng âm nhạc.
* Phần trò chơi vận động: Chia trẻ thành các đội chơi đấu với nhau. Có
các trò chơi đi qua đường zick zắc, nhảy bao bố, nhảy vào các vòng tròn lên hái
hoa dân chủ.
- Luật chơi: Mỗi lần chơi chỉ có 1 bạn chơi, chạm vào chướng ngại vật phải
quay trở về. Mỗi lần hái hoa chỉ được hái 1 bông hoa.
Nội dung trong bông hoa yêu cầu:
+ Hát 1 bài hát dân ca, nói tên vùng miền dân ca của bài hát đó.
+ Nghe một đoạn nhạc của 1 bài hát dân ca, đoán tên và vùng miền dân ca.
Đội nào không hát được thì thua cuộc cho đội khác vào chơi.
Đội nào hát đúng nhạc, hay, đoán được tên bài hát và vùng miền dân ca sẽ
tặng 1 món quà.
* Phần trò chơi dân gian:
Dân ca và trò chơi dân gian luôn gắn liền và song hành tạo nên bức tranh tự
nhiên nhất cho thế giới trẻ thơ. Tôi sử dụng một số trò chơi dân gian đậm chất
vùng miền như: Chơi trò chơi “Ném còn”
- Cách chơi: Có một tốp trẻ chơi khoảng 9 - 10 trẻ đứng thành vòng tròn. Ở
giữa là cột có vòng tròn ở trên cao khoảng 2,5 m. Trẻ vừa chơi ném còn vừa hát
các bài hát dân ca như: Inh lả ơi, Bắc kim thang...theo nhạc hiệu.
- Luật chơi: Bạn rơi còn, không trúng còn thì sẽ ra ngoài cho bạn khác vào.
Kết thúc ngày biểu diễn: cả cô và trẻ đứng thành 2 vòng tròn đồng tâm
cùng hát và biểu diễn các bài hát dân ca như: gà gáy le te – Dân ca Côông Khao,
Lý cây bông- Dân ca Nam Bộ...
* Kết quả: Với biện pháp này trẻ lớp tôi và trẻ trong trường tôi giảng dạy
vô cùng hứng thú với các hoạt động âm nhạc đặc biệt là dân ca. Đến thời điểm

này 98% nhớ tên bài hát, vùng miền dân ca, giai điệu không lời của dân ca. Đặc
16


biệt là tôi cảm thấy dân ca đã đến thật gần với trẻ, là người bạn tâm hồn, đi sâu
vào tâm thức của trẻ.
2.3.7. Tổ chức hát dân ca trong các ngày hội, ngày lễ, hát dân ca các
vùng miền đất nước:
Trong năm học ở trường mầm non, các bé được tham gia nhiều các ngày
hội ngày lễ, ngày hội có ý nghĩa khác nhau như: Ngày khai giảng năm học, tết
trung thu, Ngày hội cô giáo như mẹ hiền, Ngày 8/3, Các hội thi của trường dành
cho các bé và ngày tổng kết năm học vui tết thiếu nhi. Những ngày hội có ý
nghĩa giáo dục lễ giáo, phát triển tình cảm và quan hệ xã hội, phát triển các tài
năng cho trẻ. Đây cũng là cơ hội tốt để tôi tham mưu trong kế hoạch tổ chức và
kịch bản của nhà trường dành một phần thời lượng chương trình văn nghệ cho
các tiết mục dân ca phù hợp với chủ đề của từng ngày hội, ngày lễ.
Ví dụ: Trong ngày Khai giảng năm học có các tiết mục dân ca: Lý dĩa bánh
bò (Dân ca Nam Bộ) nói về tình cảm giữa người thầy và người học sinh.
Với ngày hội 8/3 có bài dân ca: Hát ru con (Dân ca đồng bằng Bắc Bộ). ru
con (Dân ca Nam Bộ) được cô và trò cùng biểu diễn thật ý nghĩa khắc sâu vào
tâm trí trẻ tình cảm của người mẹ dành cho những người con.
Với các hội thi dành cho trẻ như: hội thi “ Bé khỏe- bé tài năng”của năm
học 2018-2019 bản thân cũng lựa chọn phần thi tài năng cho các cháu của lớp
tham gia thi cấp trường qua hát dân ca được tôi viết lời phổ dưới nền nhạc của
bài hát “ Hoa trong vườn” Dân ca Thanh Hóa.
Đến trường con học điều hay. Đến trường con được học vui. Con đang học làm
ca sĩ diễn viên. Đi thi bé khỏe tài năng, bé khỏe tài năng. Để tìm ra những bé
ngoan giỏi tài, ấy là cùng nhau. Cùng nhau cố gắng, đi thi để đạt giải cao…

Hình ảnh: Bé thi màn chào hỏi dự trên nền bài hát dân ca trong

hội thi bé khỏe- bé tài năng cấp Huyện năm học 2018- 2019.
17


Ngoài ngày hội ngày lễ trong trường tôi còn chú trọng cho trẻ được thưởng
thức dân ca mang đậm tính chất vùng miền đặc biệt là dân ca Thanh Hóa- là nơi
trẻ được sinh ra và lớn lên:
* Bài: Đi cấy – Dân ca Thanh Hóa:
Đối với mỗi người dân quê Thanh chúng ta lớn lên ai mà không từng năm
ba lần hát bài “Đi cấy”. Nhưng với trẻ thế hệ mầm non hiện nay nếu giáo viên
chưa từng áp dụng biện pháp nào giúp trẻ thích hát dân ca đặc biệt là dân ca
Thanh Hóa thì chắc chắn bài dân ca: “Đi cấy” thực sự sẽ là điều lạ lẫm.Vậy phải
làm gì để khắc phục tồn tại này? Tôi thiết nghĩ rằng trong các chủ đề như: Nghề
nghiệp, quê hương- Đất nước- Bác Hồ giáo viên cần cho trẻ nghe nhiều các bài
hát dân ca, giới thiệu về miền quê Thanh Hóa, các địa danh, các làng nghề, sau
đó giới thiệu các làn điệu dân ca của quê Thanh trong đó có bài nổi tiếng: Đi
cấy.
* Dân ca các vùng miền:
Kho tàng dân ca Việt nam vô cùng phong phú và đặc sắc nhưng chưa hẳn
trẻ đã biết và được nghe các làn điệu dân ca các vùng miền trên đất nước.
Tôi khơi dậy trí tò mò ham học hỏi của trẻ bằng cách vào từng chủ đề ở các
giờ hoạt động âm nhạc, hay góc chơi âm nhạc, mỗi buổi cho trẻ nghe dân ca của
mỗi vùng miền, trang phục biểu diễn của từng bài dân ca.
Sau mỗi buổi hỏi trẻ về vùng miền dân ca ngày hôm nay là gì? Các bài dân
ca đó có tên là gì? Chủ yếu dùng trang phục gì, nhạc cụ gì biểu diễn?
* Kết quả:
- Trong hội thi lớp tôi đã đạt giải nhất cấp trường và được lựa chọn thi cấp
Huyện và tôi tiếp túc cho các cháu thể hiện hát dân ca thể hiện qua màn chào
hỏi, trải qua các phần thi các bé cũng đạt giải nhất cấp Huyện
- Với biện pháp cho trẻ tiếp xúc với làn điệu dân ca quê hương và dân ca

các vùng miền, dân ca trong ngày hội, ngày lễ 100% trẻ trong lớp càng yêu dân
ca lại càng yêu thêm cái hay, cái đẹp trên quê hương đất nước mình.
2.3.8: Tích hợp các hoạt động hát dân ca vào các hoạt động khác:
Mong muốn đưa dân ca đến thật gần với trẻ mẫu giáo 5- 6 tuổi ngoài hoạt
động học ra thì trong tất cả các hoạt động khác trong ngày của trẻ tôi đã linh
hoạt lồng ghép dân ca thật nhẹ nhàng và khéo léo giúp trẻ học dân ca mà chỉ như
đang chơi, chơi mà vẫn nhớ các bài hát dân ca.
- Trong hoạt động học khác:
Không chỉ cho trẻ gần hơn với dân ca trong hoạt động học âm nhạc mà
trong các hoạt động học khác tôi cũng lồng ghép các bài hát dân ca phù hợp với
nội dung bài dạy:
+ Hoạt động tạo hình: Vẽ con gà - Chủ đề thế giới động vật
Sử dụng bài dân ca: Gà gáy - Dân ca bắc bộ để vào bài và giới thiệu về con gà.
Hay xé dán đàn cá (Đề tài) - Chủ đề thế giới động vật. Tôi sử dụng bài: Lý
con cá – Dân ca Nam Bộ để giới thiệu vào bài.
18


+ Hoạt động khám phá xă hội: Giới thiệu về miền núi - Chủ đề quê hương
– đất nước – Bác Hồ tôi chọn bài hát: Inh lả ơi - Dân ca bắc bộ để vào bài.
- Trong hoạt động hằng ngày:
+ Đón trẻ: Cho trẻ vào chơi ở góc âm nhạc, mở các bài dân ca phù hợp chủ
đề cho trẻ nghe.
+ Giờ tập thể dục: Với tính chất vui nhộn giáo viên hoàn toàn có thể đưa
một số bài hát dân ca vào mục các bài hát trong giờ tập thể dục, trẻ vừa hát vừa
tập càng tăng thêm hứng thú và nhớ thêm các bài hát dân ca.
+ Giờ hoạt động ngoài trời: Vào đầu giờ cô có thể ổn định trẻ bằng việc
cho trẻ hát, nghe hát bài dân ca liên quan đến chủ đề dạo chơi.
Ví dụ: + Hát cho trẻ nghe trước giờ ngủ trưa: Hát cho trẻ nghe bài: Ru
con (Dân ca Nam Bộ). “Ru em”- Dân ca Xơ đăng.“Cò lả” - Dân ca đồng bắng

Bắc bộ. Để đưa trẻ vào giấc ngủ một cách nhẹ nhàng êm ái.
+ Hoạt động chiều: Một số buổi chiều trong tuần tôi dành thời gian để ôn
luyện một số bài hát dân ca đã học hoặc hướng dẫn bài hát mới, có thể cho trẻ tự
hoạt động âm nhạc theo ý thích.
- Trong các hoạt động khác:
Vào các buổi đón, trả trẻ giáo viên thường xuyên trao đổi với phụ huynh về
khả năng hát, biểu diễn dân ca của trẻ ở lớp, khuyến khích phụ huynh ủng hộ
việc phát triển năng khiếu cá nhân của trẻ.Đồng thời đề nghị phụ huynh về nhà
thường xuyên cho trẻ hát, múa dân ca để trẻ mạnh dạn, tự tin và được củng cố
lại kiến thức đã học.
Có thể nói dân ca luôn có mặt trong đời sống hàng ngày của trẻ, dân ca làm
cho cuộc sống thêm vui và thú vị.
2.4. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm đối với hoạt động giáo dục,
bản thân, đồng nghiệp, nhà trường:
Sau khi tiến hành thực nghiệm tại trường mầm non Nga Giáp tôi đã thu
được những kết quả như sau:
*Đối với trẻ: Sáng kiến phát huy tính tích cực của trẻ trong việc học hát
các bài hát dân ca, các hoạt động không bị gò bó trong một khuôn mẫu mà được
sáng tạo trong hình thức, phương pháp tiếp cận.
+ Bảng kết quả khảo sát trẻ đến tháng 4/2019 cho trẻ tiếp nhận với dân
ca khi áp dụng các giải pháp trên:

Nội Dung
Trẻ nhớ tên và xuất sứ các bài hát dân ca,
nhận biết dân ca của các vùng miền
Trẻ ham thích nghe các bài hát dân ca,
Sử dụng các nhạc cụ và trang phục phù
hợp với bài dân ca
Trẻ hưởng ứng tích cực và vận động theo

Đạt

Kết quả khảo sát
Chưa
Tỷ lệ %
đạt

Tỷ lệ%

36

97.3

1

2.7

36

97.3

1

2.7

37

100

36

97.3

1

2.7

19


lời bài hát dân ca

( 1 cháu không đạt là cháu khuyết tật câm điếc)
+ Bảng khảo sát mức độ nhận thức của cá nhân trẻ về tiếp nhận dân
cuối năm học (Xem phụ lục 4)
* Đối với bản thân: Có được vốn kiến thức dày dặn về loại hình dân ca,
có hệ thống các biện pháp phát huy tính tích cực trong việc dạy hát dân ca, đưa
dân ca đến gần hơn với trẻ trong tất cả các hoạt động thường ngày. Bên cạnh đó
góp phần bảo tồn dân ca, lưu truyền dân ca qua các thế hệ mầm non.
* Đối với đồng nghiệp: Khơi dậy lòng sáng tạo, ham học hỏi, trau dồi kiến
thức , bồi dưỡng năng khiếu dân ca đến tất cả các bạn đồng nghiệp với mục đích
giáo dục các thế hệ măng non có tâm hồn trong sáng, yêu quê hương đất nước
qua từng làn điệu dân ca.
* Đối với nhà trường: Có thêm được nhiều các hoạt động tập thể vô cùng
bổ ích, giúp trẻ biết cách giao tiếp, giao lưu, vui vẻ và nâng cao tình đoàn kết
trong môi trường trẻ sống . Thực hiện tốt và sáng tạo, hiệu quả các mục tiêu giáo
dục trong năm học đã đề ra.
3. KẾT LUẬN VÀ KIẾNNGHỊ
3.1 Kết luận:
“ Âm nhạc nói chung và dân ca nói riêng là phương tiện giáo dục hiệu

quả nhất góp phần phát triển năng lực thẩm mĩ, trau dồi đạo đức, phát triển trí
tuệ, thể chất, tạo cơ sở cho việc hình thành và phát triển toàn diện nhân cách
trẻ” [2] . Việc áp dụng nhứng biện pháp trên một cách phù hợp, linh hoạt, sáng tạo
thì năng lực cảm thụ nghệ thuật dân ca cụ thể là khả năng ca hát dân ca, vận động
theo giai điệu dân ca ngày càng được nâng cao. Chính vì vậy, để đạt được những
kết quả trên đây tôi rút ra bài học kinh nghiệm là:
+ Bản thân cần tích cực tìm tòi, học hỏi thêm nhiều hơn nữa để dạy trẻ hát
dân ca trong công tác chăm sóc và giáo dục trẻ.
+ Phải nắm được yêu cầu cần đạt về kiến thức, kĩ năng trong độ tuổi lớp
mình phụ trách, nắm được đặc điểm tâm sinh lý của trẻ để có hình thức và biện
pháp sư phạm sử dụng dạy hát cho trẻ phù hợp với việc tổ chức các hoạt động
giúp trẻ tiếp thu các kiến thức theo yêu cầu độ tuổi đề ra.
+ Tích cực học tập bạn bè đồng nghiệp về các kinh nghiệm hát dân ca vào
trong giảng dạy. Thường xuyên tham gia bồi dưỡng và tự bồi dưỡng kiến thức
về hát dân ca. Tự trau dồi các kiến thức kỹ năng, năng khiếu của bản thân.
Như vậy thực hiện tốt hoạt động đưa dân ca đến gần hơn với trẻ 5- 6 tuổi
nghĩa là chúng ta đã góp phần không nhỏ vào việc giáo dục các thế hệ trẻ có một
nhân cách tốt ngay từ thủa ấu thơ.
3.2. Kiến nghị:
- Với phòng giáo dục và đào tạo:
+ Mở lớp bồi dưỡng cho giáo viên về kĩ năng sử dụng đàn, kĩ năng hát dân
ca, kĩ năng múa.
20


+ Tổ chức chuyên đề về dân ca cho giáo viên có cơ hội học tập và trau dồi
kiến thức cho bản thân
+ Tổ chức các hội thi dân ca cho trẻ
-Với nhà trường:
+ Tăng cường mở lớp tập huấn nâng cao kiến thức về dân ca. Tổ chức dạy

chuyên đề về dân ca.
+ Tổ chức thi viết sáng kiến kinh nghiệm về dân ca.
+ Tổ chức tuyên truyền với các bậc phụ huynh bằng nhiều hình thức để
nâng cao nhận thức của các bậc phụ huynh về ý nghĩa của dân ca với trẻ, coi
trọng phát triển năng khiếu cá nhân cho trẻ
Trên đây là sáng kiến kinh nghiệm đưa dân ca đến gần hơn với trẻ mẫu giáo
5- 6 tuổi tại trường mầm non Nga Giáp, bản thân tôi mong được sự góp ý của
các cấp để sáng kiến thêm hoàn thiện.
Tôi xin chân thành cảm ơn!
XÁC NHẬN CỦA THỦ TRƯỞNG
ĐƠN VỊ

Nga Giáp, ngày 6 tháng 4 năm 2019
Tôi xin cam đoan đây là SKKN của mình
viết, không sao chép nội dung của ai.
NGƯỜI LÀM SKKN

Mai Thị Mỵ

Mã Thị Nguyệt

21


TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Phạm Duy, Giáo trình khái quát về âm nhạc, dân ca Việt Nam, NXB
Giáo dục. “Âm nhạc là một trong những nguồn giải trí được coi là phổ biến nhất
và là một bộ phận không thể thiếu trong đời sống của con người hiện nay. Đặc
biệt hơn, âm nhạc có tác động rất lớn đến quá trình hình thành cũng như phát
triển của con người. Bên cạnh đó, âm nhạc còn làm cho con người ta vơi đi nỗi

buồn, giải tỏa muộn phiền và còn mang lại niềm vui cho con người.”; “Âm nhạc
nói chung, dân ca nói riêng là tinh hoa văn hóa đặc sắc , là linh hồn của dân tộc
Việt nam. Một nhà văn hóa đã ví “ Dân ca như dòng sông mênh mông tình đất,
tình người chắt lọc từ mạch nguồn cuộc sống, chảy qua nhiều thời đại, phản ánh
tâm tư tình cảm, ước mơ, khát vọng của con người trên mảnh đất quê hương
mình..” [1] trang 2.
2. Chương trình giáo dục mầm non (Ban hành kèm thông tư số 17/ 2009/
TT- BGDĐT ngày 25 tháng 7 năm 2009 của Bộ trưởng bộ Giáo dục và Đào tạo
và Thông tư số 28/2016/TT-BDGĐT ngày 30 tháng 12 năm 2016 của Bộ trưởng
Bộ GD&ĐT sửa đổi, bổ sung một số nội dung của chương trình GDMN); NXB
Giáo dục Việt Nam (Xuất bản tháng 8/2017): ““ Mục tiêu phát triển thẩm mỹ
của trẻ mẫu giáo đó là: Trẻ có khả năng cảm nhận vẻ đẹp trong thiên nhiên,
cuộc sống và trong tác phẩm nghệ thuật; có khả năng thể hiện cảm xúc, sáng
tạo trong các hoạt động âm nhạc, tạo hình; trẻ yêu thích, hào hứng tham gia
vào các hoạt động nghệ thuật; có ý giữ gìn và bảo vệ cái đẹp ” [2] Trang 35
3. Sách Một số loại hình dân ca, ca dao ở Quảng Ninh.
Tác giả: Phạm Văn Học
4. Sách khái quát về âm nhạc, dân ca Việt Nam.
Tác giả: Phạm Duy
5. Sách dân ca Việt Nam.
Tác Giả: Nhà giáo nhân dân, nhạc sĩ Xuân Khải.
6. Trẻ mầm non ca hát: Tác giả Hoàng văn Yến. Nhà xuất bản giáo dục Việt
Nam
7. Hướng dẫn thực hiện kịch bản ngày hội, ngày lễ. Tác giả. Hoàng Công
Dụng. Nhà xuất bản giáo dục Vệt Nam


DANH MỤC
CÁC ĐỀ TÀI SÁNH KIẾN KINH NGHIỆM ĐÃ ĐƯỢC HỘI ĐỒNG
ĐÁNH GIÁ XẾP LOẠI CẤP PHÒNG GD&ĐT, CẤP SỞ GD&ĐT VÀ CÁC

CẤP CAO HƠN XẾP LOẠI TỪ C TRỞ LÊN
Họ và tên tác giả: Mã Thị Nguyệt
Chức vụ và đơn vị công tác: giáo viên - Trường Mầm non Nga Giáp

TT

1

2

3

4

5

Tên đề tài SKKN
Một số biện pháp hướng dấn
trẻ 4-5 tuổi chơi trò chơi đóng
vai theo chủ đề ở trường mầm
non Nga Giáp
Một số biện pháp giúp trẻ 4-5
tuổi làm quen với tác phẩm
văn học thông qua hoạt động
kể chuyện.
Một số biện pháp nâng cao
chất lượng hoạt động âm
nhạc cho trẻ 5-6 tuổi ở trường
mầm non Nga Giáp
Nâng cao chất lượng hoạt

động khám phá khoa học cho
trẻ 5-6 tuổi ở trường mầm
non Nga Giáp
Một số biện pháp ứng dụng
công nghệ thong tin vào hoạt
động giáo dục cho trẻ 5-6 tuổi
ở trường mầm non Nga Giáp

Cấp đánh giá
xếp loại
(Phòng, Sở,
Tỉnh…)

Kết quả
đánh giá
xếp loại
(A, B
hoặc C)

Năm học
đánh giá
xếp loại

Phòng GD &
ĐT

C

2011 - 2012

Phòng GD &
ĐT

B

2012 - 2013

Phòng GD &
ĐT

B

2013-2014

Phòng GD &
ĐT

A

2014-2015

Phòng GD &
ĐT

A

2015-2016