Một số biện pháp giáo dục hành vi đạo đức cho học sinh lớp 2

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO THÀNH PHỐ THANH HOÁ

TRƯỜNG TIỂU HỌC ĐÔNG THỌ
MỤC LỤC
NỘI DUNG
1. Mở đầu
1.1. Lí do chọn đề tài
1.2. Mục đich nghiên cứu
1.3. Đối tượng nghiên cứu
1.4. Phương pháp nghiên
cứuKIẾN KINH NGHIỆM
SÁNG
2. Nội dun g
2.1. Cơ
sở lí
luận PHÁP GIÁO DỤC HÀNH VI
MỘT
SỐ
BIỆN
2.2. Thực trạng vấn đề
2.3. Các giải phápCHO
thực hiện
HỌC SINH LỚP HAI
2.4. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm
3. Kết luận - Kiến nghị
3.1. Kết luận
3.2. Kiến nghị

TRANG
1
1

2
3
3
4
ĐẠO4 ĐỨC
5
7
20
21
21
22

Người thực hiện: Lê Thị Anh
Chức vụ: Giáo viên
Đơn vị công tác: Trường TH Đông Thọ
SKKN thuộc lĩnh vực (môn): Đạo đức

MỤC LỤC
THANH HOÁ NĂM 2019

1


NỘI DUNG
1. Mở đầu
1.1. Lí do chọn đề tài
1.2. Mục đich nghiên cứu
1.3. Đối tượng nghiên cứu
1.4. Phương pháp nghiên cứu
2. Nội dun g

2.1. Cơ sở lí luận
2.2. Thực trạng vấn đề
2.3. Các giải pháp thực hiện
2.4. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm
3. Kết luận - Kiến nghị
3.1. Kết luận
3.2. Kiến nghị

TRANG
1
1
2
2
2
3
3
4
6
19
19
19
21

1. Mở đầu
1.1 Lí do chọn đề tài
“Trẻ em như búp trên cành,
2


Biết ăn ngủ, biết học hành là ngoan”

(Hồ Chi Minh).
Thật vậy, câu nói của Bác Hồ như là một khẳng định đối với tâm sinh lý của
các em ở lứa tuổi tiểu học. Chính vì thế trong quá trình dạy học để thực hiện hoàn
thành nhiệm vụ giáo dục mà Đảng và Nhà nước đã giao đòi hỏi người giáo viên
phải chuẩn bị và đầu tư tất cả tinh thần, kiến thức cho sự nghiệp giáo dục của nước
nhà. Những người làm công tác giáo dục, được xã hội tin cậy giao cho nhiệm vụ
đào tạo con người, giúp cho những thế hệ trẻ của đất nước có thể phát triển toàn
diện về:“Đức-Trí-Thể-Mỹ ”. Chúng ta phải đào tạo ra những con người vừa
“hồng” vừa “chuyên” như lời Bác Hồ đã dặn.
Mặc dù môn Đạo đức cũng được nâng dần kiến thức lĩnh hội theo từng cấp,
bậc, lớp, nhưng nhìn chung trào lưu giáo dục hiện nay chúng ta quá đặt nặng chất
lượng kiến thức nên việc chăm chút hành vi đạo đức của các em chưa được chú
trọng đúng mức. Bên cạnh đó việc giáo dục đạo đức cũng được xem là nhiệm vụ
quan trọng trong công tác đào tạo của chúng ta. Bởi lẽ đánh giá một cách toàn diện
về con người không chỉ có thước đo của thể chất, trí tuệ mà đạo đức cũng được
xem là “chuẩn mực” để đánh giá sự phát triển tố chất con người. Phạm vi tri thức
của các em còn hẹp, tư duy chưa có tính khái quát, tổng hợp, năng lực hành động
chưa cao, chưa hành động vì người khác. Chính vì vậy việc giáo dục đạo đức, phải
được coi trọng và tiến hành ngay từ bậc Tiểu học.
Học sinh ở bậc Tiểu học là một thực thể hồn nhiên, tiềm tàng khả năng phát
triển, mỗi học sinh tiểu học là một nhân cách đang hình thành. Bậc Tiểu học là bậc
học đầu tiên của giáo dục phổ thông. Giáo dục Tiểu học là bậc học nền tảng của hệ
thống giáo dục quốc dân nhằm phát triển những đặc tính tự nhiên tốt đẹp của trẻ
em, hình thành ở học sinh lòng ham hiểu biết và những đức tính, kĩ năng cơ bản
đầu tiên để tạo hứng thú học tập tốt. Đặc biệt đây là một cấp học mang tính quyết
định cho một con người phát triển toàn diện sau này . Một đất nước muốn phát triển
đòi hỏi phải có một hệ thống giáo dục tiến bộ toàn diện, không chỉ biết đào tạo có
hiệu quả về mặt thông tin kiến thức, trí tuệ con người mà còn biết đào tạo ra những
con người chuẩn mực ngay từ cấp tiểu học đối với học sinh lớp hai.
Việc giáo dục đạo đức cho học sinh có những khó khăn nhất định, việc tác

động vào nhận thức các em chỉ trên lí thuyết thôi vẫn chưa đủ, nó không quan trọng
bằng chính hiện thực mà các em nhìn thấy. Tôi ví dụ, lên lớp thầy cô giảng cho các
em nghe về nội dung đạo đức “Biết nhận lỗi và sửa lỗi”, thế nhưng ngay chính
trong gia đình có người mắc lỗi mà không nhận lỗi, không sửa lỗi. Hoặc đôi khi
bản thân giáo viên vì công việc bộn bề nên có lúc thờ ơ với lỗi lầm của học sinh.
Vậy thì dù chúng ta có giảng lý thuyết đạo đức hay đến đâu, sinh động đến
đâu vẫn không thể nào thuyết phục được các em. Không bài giảng nào có giá trị tác
động đến nhận thức bằng chính hiện thực cuộc sống. Trong công tác giáo dục xưa
nay, mấy ai đã suy nghĩ và tìm cách giải quyết được những khó khăn đó chưa? Tôi
3


nghĩ việc tìm ra “Một số biện pháp giáo dục hành vi đạo đức cho học sinh lớp
hai” là một vấn đề cần trao đổi, thảo luận để sớm tìm ra phương pháp, hướng đi
đúng đắn, đem lại hiệu quả thiết thực trong công tác giáo dục đạo đức.
1.2 Mục đích nghiên cứu
Qua đề tài này tôi muốn đưa ra một số kinh nghiệm cụ thể nhằm nâng cao
trình độ chuyên môn nghiệp vụ cho bản thân và góp một phần nhỏ bé của mình vào
việc giáo dục hành vi đạo đức cho học sinh lớp hai thông qua phương pháp ứng xử
của giáo viên trên lớp; qua các tiết học, cách định hướng các em tự liên hệ thực tế
bản thân để tìm ra cách ứng xử có văn hoá, lễ phép.
Việc giáo dục hành vi đạo đức cho học sinh nhằm giúp học sinh:
- Có những hiểu biết ban đầu về một số chuẩn mực, hành vi đạo đức và pháp
luật phù hợp với lứa tuổi trong các mối quan hệ giữa các em với gia đình, nhà
trường, cộng đồng, môi trường tự nhiên và ý nghĩa của việc đưa những chuẩn mực
đạo đức đó vào trong nhận thức, lối sống, hành động của các em.
- Giúp các em từng bước hình thành kĩ năng tự nhận xét, đánh giá hành vi
của bản thân và những người xung quanh theo chuẩn mực đạo đức đúng đắn, kĩ
năng lựa chọn và thực hiện các hành vi ứng xử phù hợp trong các quan hệ tình
huống đơn giản, cụ thể trong cuộc sống, biết nhắc nhở bạn bè cùng thực hiện.

- Dần dần hình thành trong các em thái độ tự trọng, tự tin, yêu thương, tôn
trọng con người, yêu con người, yêu cái thiện, cái đúng, cái tốt, không đồng tình
với cái ác, cái sai, cái xấu.
Việc tích cực tìm hiểu và đưa ra “Vài giải pháp giáo dục hành vi đạo đức
cho học sinh lớp 2” góp phần cùng nhà trường thực hiện mục tiêu giáo dục toàn
diện.
1.3. Đối tượng nghiên cứu
Để làm rõ được mục đích tôi đã nói rõ ở trên, tôi đã lấy đối tượng nghiên
cứu là giáo dục hành vi đạo đức cho học sinh lớp 2
1.4. Phương pháp nghiên cứu
- PP nghiên cứu xây dựng cơ sở lý thuyết: Tôi đã tìm hiểu đặc điểm tâm sinh lí
lứa tuổi học sinh Tiểu học, tìm hiểu phương pháp dạy học đạo đức cho học sinh tiểu
học (đặc biệt là lớp 2), tìm hiểu sự hình thành và phát triển nhân cách học sinh
- PP điều tra khảo sát thực tế, thu thập thông tin: Tôi đã tìm hiểu, quan sát, nắm
bắt những cử chỉ, thái độ, hành động của học sinh biểu hiện hằng này ở trường, ở
nhà, ở nơi công cộng; tham khảo ý kiến của giáo viên, phụ huynh, những người làm
công tác giáo dục và của người dân…
4


- PP thống kê, xử lý số liệu: thống kê số liệu, kiểm nghiệm tính khoa học, tính
khả thi của các biện pháp đã đề xuất…
2. Nội dung
2.1. Cơ sở lí luận
Xã hội càng phát triển con người càng phải hoàn thiện, một con người hoàn
thiện về nhân cách là con người không chỉ có tài mà cần phải có cả đức. Nhân cách
của con người muốn được xây dựng và phát triển cần bắt đầu ngay từ khi mới sinh
ra và đặc biệt là trong giai đoạn ngồi trên ghế nhà trường. Có thể nói, việc hình
thành và phát triển các phẩm chất đạo đức, tri thức cho thế hệ trẻ là một trong
những nhiệm vụ quan trọng, cấp thiết, đây cũng là một trong những nhiệm vụ của

nhà trường nói riêng, của ngành giáo dục nói chung cần phải thực hiện. Giáo dục
đạo đức cho học sinh Tiểu học là một mặt của hoạt động giáo dục nhằm xây dựng
cho trẻ em những tính cách nhất định và bồi dưỡng cho các em những quy tắc hành
vi thể hiện trong thái độ với bạn bè, gia đình, người khác và đối với Nhà nước, Tổ
quốc. Đạo đức của con người mới xã hội chủ nghĩa không chỉ là thành phần quan
trọng về cơ bản của giáo dục mà là mục đích của toàn bộ công tác giáo dục thế hệ
trẻ. Trong giáo dục không những có kiến thức mà phải có đạo đức. Vì vậy công tác
giáo dục trước tiên phải đặt chăm lo bồi dưỡng đạo đức cho học sinh, coi đó là cái
căn bản, cái gốc cho sự phát triển nhân cách. Khi nói đến nhân cách của việc học
trong chế độ mới chủ tịch Hồ Chí Minh đã nói: “Bây giờ phải học; học để yêu Tổ
quốc, yêu nhân dân, yêu lao động, yêu khoa học, yêu đạo đức”.
Giáo dục đạo đức là một bộ phận rất quan trọng của quá trình sư phạm, đặc biệt
là ở Tiểu học. Nó nhằm hình thành những cơ sở ban đầu về mặt đạo đức cho học
sinh, giúp các em ứng xử đúng đắn qua các mối quan hệ đạo đức hàng ngày. Có thể
nói, nhân cách của học sinh Tiểu học thể hiện trước hết qua hành vi đạo đức theo
những chuẩn mực cụ thể như: Hiếu thảo với ông bà, cha mẹ, tôn trọng thầy cô giáo,
yêu quê hương đất nước, thân thiện với những người xung quanh. giữ gìn vệ sinh
chung nơi công cộng, chấp hành luật lệ giao thông, giúp đỡ người già neo đơn, giúp
người có hoàn cảnh khó khăn, gặp hoạn nạn, nói lời hay, hành động lịch sự,
v.v....Đến việc lĩnh hội các khái niệm, các phạm trù đạo đức học khái quát: lương
tâm, nghĩa vụ, trách nhiệm, nhân phẩm, danh dự của người công dân đối với nhà
nước, pháp luật, những vấn đề về nhân sinh quan, thế giới quan...
Rèn luyện, bồi dưỡng phẩm chất đạo đức là một việc làm thường xuyên và cần
thiết nhất là đối với thế hệ học sinh vốn dĩ hiếu động, thông minh đang sống và bị
chi phối trong điều kiện của nền kinh tế thị trường. Giáo dục là một yếu tố hết sức
quan trọng như Bác Hồ đã khẳng định:
“ Hiền dữ phải đâu là tính sẵn
5

Phần nhiều do giáo dục mà nên”
2.2. Thực trạng vấn đề
a. Thuận lợi :
Năm học 2018 – 2019, Trường Tiểu học Đông Thọ có 1239 học sinh / 33
lớp. Mặc dù còn nhiều khó khăn nhưng trường Tiểu học Đông Thọ đã có một nền
giáo dục đứng vững về chất lượng giáo dục đào tạo trong Thành phố, liên tục đạt
danh hiệu trường xuất sắc cấp Thành phố, cấp Tỉnh. Nhà trường được sự quan tâm
của các cấp lãnh đạo, đặc biệt là Ban lãnh đạo phòng Giáo dục và Đào tạo thành
phố Thanh Hoá, Đảng bộ - Chính quyền - Đoàn thể và nhân dân địa phương, phụ
huynh học sinh Phường Đông Thọ. Công tác chính trị tư tưởng, xây dựng Đảng Đoàn thể, tăng cường trật tự, kỷ cương, nề nếp trong trường học được thực hiện
thường xuyên và hiệu quả. Công tác xã hội hoá giáo dục được đẩy mạnh từ việc
xây dựng cơ sở vật chất đến việc xây dựng môi trường giáo dục lành mạnh.
Đặc biệt năm học 2018 – 2019, nhà trường đã và đang xây dựng trường
chuẩn quốc gia mức độ 2 và trường kiểu mẫu của thành phố Thanh Hoá nên cơ sở
vật chất của nhà trường được trang bị tương đối đầy đủ đáp ứng yêu cầu của công
tác dạy và học theo hướng hiện đại hoá. Tập thể sư phạm nhà trường có tinh thần
đoàn kết, nhất trí cao, cùng quyết tâm thực hiện tốt mục tiêu giáo dục toàn diện.
Đội ngũ CB-GV-NV đảm bảo về số lượng và đạt chuẩn, trên chuẩn về trình độ đào
tạo, nhiệt tình, trách nhiệm, sáng tạo trong công việc, yêu nghề mến trẻ. Đội ngũ
cán bộ quản lý phẩm chất đạo đức tốt, kiên định với mục tiêu lý tưởng của Đảng,
được đào tạo qua lớp quản lý giáo dục, trình độ lý luận chính trị, năng lực chuyên
môn vững vàng. Hình thức dạy học đạo đức trong nhà trường rất phong phú và đa
dạng, không chỉ đóng khung trong các phòng học với các giờ giảng dạy theo
chương trình quy định mà còn đưa các nội dung, chủ đề giáo dục vào mọi hoạt
động thực tiễn của cá nhân và tập thể học sinh tại trường lớp, ngoài xã hội qua các
hoạt động ngoài giờ lên lớp như: sinh hoạt dã ngoại, ngoại khoá, sinh hoạt Đội, thể
thao, văn nghệ, ...
b. Khó khăn :
Giáo viên :
Nghiệp vụ sư phạm của một số cán bộ giáo viên còn ít đổi mới, vẫn còn cứng

nhắc, chưa lôi cuốn và thuyết phục được học sinh.
Đạo đức là một khía cạnh quan trọng quyết định giá trị tinh thần của một con
người. Thế nhưng, những gì mà thầy cô chúng ta làm vẫn chưa đủ. Do quãng thời
gian eo hẹp trên lớp học chỉ đủ để giảng dạy các môn theo đúng chương trình quy
định, việc lồng ghép, kết hợp giáo dục đạo đức cho học sinh cũng trở nên khó khăn.
6


Trong thực tế một số giáo viên chưa nắm chắc được sự phát triển tâm sinh lý
lứa tuổi học sinh tiểu học, các em chỉ là những đứa trẻ trong sáng, chờ người lớn
chúng ta viết những dòng chữ về cuộc đời lên đó. Vậy thì trong từng lời ăn tiếng
nói, cách đối nhân xử thế... Người lớn đã khi nào nhớ mình là tấm gương cho bọn
trẻ noi theo, hay vẫn cho rằng “Trẻ con chẳng biết gì?”.
Trong môi trường giáo dục của chúng ta phải có khen thưởng, động viên và
chê trách nhẹ nhàng, tinh tế. Trong tất cả các tiết học, việc động viên, khích lệ hoặc
chê trách tế nhị đúng cách luôn mang lại hiệu quả lớn. Nhưng khi việc học sinh
mắc phải sai phạm, phải chịu hình phạt thế nào cho đúng mức, cho hợp lý để đem
lại hiệu quả giáo dục? Đó là một vấn đề không dễ dàng.
Học sinh :
Ở học sinh chúng ta vẫn còn tồn tại những biểu hiện chưa tốt trong cách ứng
xử với cha mẹ, bạn bè; có em chưa vâng lời cha mẹ - thầy cô - anh chị, nhiều em
chưa hoàn thành ý thức tập thể, bảo vệ cây xanh, giữ gìn vệ sinh chung cho trường
lớp và nơi công cộng. Những tình trạng ấy vẫn xảy ra nhiều, hầu hết ở các học sinh
với những mức độ khác nhau. Đặc biệt có những em khi ở trên lớp thì có biểu hiện
ngoan, lễ phép... nhưng ngược lại về nhà thì lại chưa vâng lời, nói năng không lễ
phép, nũng nịu với cha mẹ.
Các em chưa nhận thức được hành vi của mình, khi có lỗi hoặc làm sai một
việc gì đó, các em chưa biết tự giác nhận lỗi hoặc xin lỗi …
Học sinh lớp 2 còn nhỏ vốn sống và khả năng ngôn ngữ của các em chưa
nhiều, diễn đạt câu trả lời còn cộc lốc, chưa biết chào hỏi lễ phép người lớn tuổi.

Học sinh có nhiều vấn đề khó khăn trong cuộc sống, học tập, học sinh không
thể tâm sự chia sẻ với thầy cô của mình, để lâu ngày bị dồn nén, bột phát thành
nhiều hành động xấu.
Học sinh tiểu học thích "bắt chước" nên hành vi đạo đức các em có thể thu
nhận qua việc giao tiếp, qua tranh ảnh, sách báo, truyện, đài, phim kịch, ... nhưng
các em chưa biết phân biệt để lựa chọn hành vi đạo đức phù hợp cho mình mà các
em lại bắt chước cái xấu, trái với chuẩn mực hành vi đạo đức một cách vô thức.
Chính vì vậy những chuẩn mực hành vi đạo đức giáo dục trẻ phải được cung cấp và
uốn nắn ngay từ những lớp đầu cấp nhất là lớp 2.
Phụ huynh :
Sự thiếu quan tâm của bố mẹ, gia đình và người thân, một số bậc phụ huynh
cũng vì lo mưu sinh chưa thực sự quan tâm đến các em trong việc học tập, chưa
phối hợp chặt chẽ với nhà trường trong công tác giáo dục hành vi đạo đức mà quên
bẵng đi việc giáo dục con cái, và vì thế họ thường có tâm lý phó mặc cho Nhà
trường, cho cô giáo.

7


Sự phát triển của kinh tế xã hội và mặt trái của cơ chế thị trường cũng đang
đặt ra một thực tế là: Nhiều học sinh, do gia đình có điều kiện kinh tế khá giả, được
nuông chiều thái quá nên chỉ biết nhận, biết đòi hỏi mà không biết chia sẻ quan tâm
đến người khác, thờ ơ, thiếu trách nhiệm với bản thân, với những người trong gia
đình và bạn bè.
2.3. Các giải pháp đã sử dụng để giải quyết vấn đề
2.3.1 Giáo dục đạo đức, hành vi ứng xử của học sinh thông qua quá trình
dạy học môn Đạo đức và dạy học các môn học khác:
Bản thân quá trình dạy học và ngay trong các nhiệm vụ dạy học là nhằm góp
phần giáo dục đạo đức, hành vi ứng xử, nhân cách cho học sinh. Tính chất giáo dục
của việc dạy học đòi hỏi nhà giáo phải khai thác đúng đắn, sâu sắc nội dung các

môn học, thông qua việc dạy học mà thực hiện các yêu cầu, nhiệm vụ giáo dục
nhằm phát triển các phẩm chất đạo đức, hoàn thiện nhân cách học sinh.
Trước hết phải nói tới quá trình dạy học môn Đạo đức ở trường. Thông qua
môn học này mà học sinh có được một hệ thống khái niệm, tri thức đạo đức. Nhờ
đó học sinh có thể hiểu được mục đích hành động, biết được cần phải làm gì, phân
biệt được “cái tốt và cái xấu”, “cái đạo đức và cái vô đạo đức” v.v… Trên cơ sở
đó, các em định hướng đúng trong các hiện tượng phong phú và phức tạp ở quanh
mình và có được tính tự giác trong quá trình học tập. Ở bậc Tiểu học, việc dạy và
học môn Đạo đức với tư cách là môn học cũng có tác dụng đặc biệt; thông qua việc
dạy học môn Đạo đức nhằm thực hiện được các nhiệm vụ:
- Cung cấp cho học sinh các tri thức sơ đẳng về các chuẩn mực đạo đức gắn với
kinh nghiệm sống, giúp học sinh hình thành, định hướng về giá trị đạo đức, biết các
nghĩa vụ, trách nhiệm và phân biệt được cái đúng cái sai, cái thiện cái ác. Từ đó có
nguyện vọng thông qua hoạt động mà đưa các chuẩn mực, các giá trị ấy vào mọi
lĩnh vực của cuộc sống (phù hợp với trình độ nhận thức, tập quán hành vi đạo đức
đang hình thành ở mỗi em).
- Trên cơ sở đó giúp các em tập luyện trong đời sống thực tế, hình thành các hành
vi, tập quán hành vi lành mạnh, góp phần tạo nên lối sống phù hợp với các chuẩn
mực đạo đức văn hóa.
Nếu thực hiện tốt các nhiệm vụ trên chúng ta đã và sẽ đặt được những viên gạch
hồng đầu tiên trong quá trình giáo dục, bồi dưỡng hình thành cơ sở ban đầu của tư
cách đạo đức người công dân, người chiến sĩ, những người chủ tương lai của đất
nước, của dân tộc. Các em cũng hiểu bổn phận, nghĩa vụ, trách nhiệm của mình
trong các mối quan hệ xã hội, đòi hỏi trong giao lưu, giao tiếp ứng xử phải tuân
theo các chuẩn mực đạo đức, nhất là trong điều kiện xã hội phát triển nhanh chóng,
mạnh mẽ và phức tạp trong cơ chế thị trường. Cụ thể là:
+ Các quan hệ với gia đình (cha mẹ, ông bà, anh chị em);
+ Quan hệ với nhà trường (thầy cô giáo, bạn bè);
+ Quan hệ với cộng đồng (làng xóm, đoàn thể, xã hội);
8

+ Thái độ và quan hệ với lao động, với công việc hàng ngày;
+ Thái độ và quan hệ với tài sản công cộng, với môi trường, với các di sản
văn hóa, với thiên nhiên, …;
+ Ý thức về nghĩa vụ đối với Tổ quốc, đối với dân tộc;
+ Ý thức đối với trách nhiệm bổn phận, lợi ích chính đáng của bản thân, …
Ví dụ 1: Trong bài học đạo đức “Biết nhận lỗi và sửa lỗi”
Tôi sẽ hỏi các em rằng: Trong cuộc sống, khi các em mắc lỗi, có khi nào em
giấu lỗi của mình với người lớn hoặc bạn bè chưa? Nếu chỉ hỏi thế thôi thì chắc
chắn các em sẽ chưa thấy tin cậy mà trả lời thật thà.
Nhưng nếu nói: Hãy trả lời cô thật thà nhé! Ai mà chẳng có lần mắc lỗi, cô
cũng có đôi lần mắc lỗi vậy thôi… Song bạn nào có đủ can đảm để nhận lỗi lầm và
sửa lỗi để mau tiến bộ và được mọi người yêu quý, như thế mới là người dũng cảm,
trung thực.
Có thể khi nghe tôi dỗ dành như vậy thì một số ít em dám trả lời thật thà về lầm
của bản thân. Lúc ấy tôi sẽ tiếp tục khích lệ tinh thần dám nói của các em: Cô cảm
ơn và khen ngợi sự dũng cảm của các em. Các em dám nhận lỗi trước người khác
tức là các em sẽ cố gắng sửa được lỗi. Cô hy vọng và tin rằng các em sẽ tiến bộ và
được mọi người yêu quí.
Ví dụ 2: Trong bài “Quan tâm, giúp đỡ bạn”
Tôi sẽ hỏi: Trong lớp mình em nào đã hay quan tâm, giúp đỡ bạn? Em kể ra
những việc làm đã giúp đỡ bạn? Có nhiều em kể trước lớp những việc làm giúp đỡ
bạn bè. Tôi đề nghị cả lớp tuyên dương những bạn đã làm được việc tốt đó.
Đối với công việc này, đòi hỏi giáo viên phải nhẫn nại, vì thông thường các em
rất ít nói ra những cảm nhận sâu kín của mình, bởi lẽ chưa tìm được sự tin cậy, chia
sẻ ân cần của thầy cô. Cho nên để thuyết phục được các em, tạo nên sự tin cậy là cả
một quá trình. Hơn hết nữa, khi chúng ta nhận được những lời tâm sự thật lòng của
các em chúng ta phải đáp lại sự tin cậy ấy bằng cách cởi bỏ những thắc mắc của các
em. Thuyết phục các em đến với cái tốt một cách tự nhiên, trong sáng.

Như vậy, lâu ngày các em sẽ xem cô giáo như là người mẹ tin cậy biết lắng nghe
và giúp các em giải quyết khó khăn, thắc mắc trong cuộc sống.
Ngoài môn Đạo đức, tất cả các môn học khác ở Tiểu học, đặc biệt là môn Tiếng
Việt, Tự nhiên và Xã hội, môn Toán đều có khả năng tiềm tàng, nếu được khai thác
tốt, đúng hướng, nhằm vào việc giáo dục đạo đức. Khi hướng dẫn học sinh học bài,
làm bài nhờ vận dụng đúng các nguyên tắc và phương pháp giáo dục và dạy học sẽ
giúp học sinh đi từ mức độ dễ đến khó, từ đơn giản đến phức tạp và nâng cao dần,
… sẽ tập luyện cho học sinh thói quen vượt khó khăn hoàn thành nhiệm vụ học tập,
bước đầu hoàn thành các phẩm chất ý chí, các nét tính cách, lòng yêu chân lý, yêu
văn hóa khoa học. Cũng nhờ vậy mà tầm mắt của các em ngày càng mở rộng, càng
phong phú thêm, góp phần làm cho kiến thức đạo đức, thái độ đạo đức về cuộc
sống, vốn sống, kinh nghiệm sống của các em phát triển dần.
9


Ví dụ: Bài tập đọc: Có công mài sắt, có ngày nên kim
Bài tập đọc: Chiếc bút mực
Ở môn Tiếng Việt qua các câu chuyện kể, các bài văn, bài thơ có nội dung
phong phú, sinh động ca ngợi vẻ đẹp của đất nước, ca ngợi văn hóa, các tập quán
truyền thống tốt đẹp của đất nước, của dân tộc nếu được khai thác, tiến hành đúng
đắn sẽ mở rộng được kiến thức về đạo đức, về truyền thống văn hóa, về kinh
nghiệm, lối sống mang tính dân gian, phản ánh bản sắc đạo đức của dân tộc. Tất cả
sẽ giáo dục, bồi dưỡng cho học sinh tình yêu quê hương đất nước, lòng tự hào dân
tộc, sự biết ơn và noi gương Bác Hồ, các vị anh hùng dân tộc.
Ví dụ: Bài tập đọc: + Chiếc rễ đa tròn
+ Ai ngoan sẽ được thưởng
+ Bóp nát quả cam
+ Lá cờ
+ Lượm
Giáo dục sự hiếu thảo, lòng biết ơn, chăm sóc giúp đỡ ông bà cha mẹ qua các

bài:
Bài tập đọc: + Thương Ông
+ Bà cháu
+ Mẹ
Trong quá trình học tập cùng nhau, các mối quạn hệ về lợi ích giữa cá nhân
với tập thể sẽ hình thành tinh thần đoàn kết gắn bó với nhau vì lợi ích chung cũng
sẽ phát triển nâng cao dần. Hơn thế nữa do được giáo dục tốt, được gia đình quan
tâm theo dõi, chăm sóc hàng ngày, học sinh dần dần sẽ ý thức được mối quan hệ
giữa cá nhân với tư cách là con cái, là học sinh với lợi ích của gia đình và bản thân.
Tất cả sẽ là cơ sở để xây dựng nên ý thức của học sinh về nghĩa vụ, trách nhiệm, về
bổn phận với mọi người, với gia đình và xa hơn nữa là với xã hội. Khi hoàn thành
tốt các nhiệm vụ học tập, phù hợp với sự mong đợi của gia đình, của xã hội, các em
sẽ được đánh giá, khen thưởng, sẽ hình thành được những tình cảm trong sáng, tích
cực phù hợp với lứa tuổi học đường.
Giáo dục tính kỉ luật, tinh thần đoàn kết, giúp đỡ bạn qua các bài:
Bài tập đọc: + Nội quy Đảo Khỉ
+ Câu chuyện bó đũa
+ Bạn của Nai Nhỏ
Trong quá trình giảng dạy, tôi đều tận dụng tối đa việc giáo dục cho các em
thông qua giao tiếp giữa giáo viên – học sinh và lồng ghép giáo dục kịp thời qua
nội dung môn học khác có liên quan với việc giáo dục đạo đức học sinh. Việc giáo
dục đạo đức học sinh thông qua giao tiếp trong quá trình dạy học giúp tôi điều
chỉnh kịp thời những hành vi chưa đạt ở học sinh: khi nói chuyện với thầy cô,
người lớn cần phải dạ thưa, nói có đầu có đuôi, không nói cộc lốc, trống không.
Khi nhận vật gì mà người lớn đưa đều phải nhận bằng hai tay và nói lời cảm ơn, khi
10


làm phiền hoặc có lõi với người khác phải biết xin lỗi; xưng hô với bạn bè, với
người nhỏ tuổi hơn phải đúng mực…

2.3.2. Giáo dục đạo đức, hành vi ứng xử thông qua hoạt động tập thể
- Tổ chức các buổi sinh hoạt dưới cờ vào mỗi thứ hai hàng tuần, biểu dương
các tập thể, cá nhân, uốn nắn những thiếu sót và giới thiệu, định hướng những nội
dung cần giáo dục cho học sinh.
- Tổ chức tốt các ngày chủ điểm trong năm học gắn với kỷ niệm các ngày lễ
lớn của dân tộc; thông qua đó giáo dục truyền thống cách mạng, lòng tự hào dân
tộc, ý chí quật cường và tình yêu quê hương đất nước cho học sinh. Thông thường
mỗi tháng trong năm học đều có ngày lễ lớn chẳng hạn:
+ Ngày 2/9 :Kỷ niệm cách mạng tháng Tám và Quốc khánh.
+ Ngày 20/10: Thành lập Hội Liên hiệp phụ nữ Việt Nam.
+ 20/11: Ngày nhà giáo Việt Nam.
+ 22/12: Ngày thành Quân đội nhân dân Việt Nam
+ 03/02: Ngày thành lập Đảng cộng sản Việt Nam.
+ 03/3 Ngày quốc phòng toàn dân.
+ 08/3: Ngày Quốc tế phụ nữ và khởi nghĩa Hai Bà Trưng.
+ 26/3: Ngày thành lập Đoàn thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh.
+ 10/3 âm lịch (thường vào tháng 4 dương lịch): Ngày giỗ Tổ Hùng Vương.
+ 30/4: Ngày giải phóng miền Nam thống nhất đất nước.
+ 19/5: Kỷ niệm ngày sinh của Hồ Chủ Tịch.
+ 01/6: Ngày Quốc tế Thiếu nhi.
+ 27/7: Ngày thương binh liệt sĩ…
Ngoài ra còn nhiều ngày kỷ niệm khác nữa. Dựa vào các ngày lễ vừa nêu
trên, có thể tổ chức cho các em sinh hoạt theo chủ đề với nhiều nội dung phong phú
chẳng hạn:
+ Tháng 9-10: Hãy viết và nói gì về kỷ niệm một ngày khai trường để lại cho
em nhiều ấn tượng sâu sắc nhất. Hãy nói và kể những công việc em đã làm để làm
sạch đẹp trường lớp…;
+ Tháng 11: Trao đổi về tình thầy trò, ca hát, đọc thơ, kể chuyện, tiểu phẩm
nói về thầy giáo, cô giáo;
+ Tháng 12: Hãy tìm tấm gương về người con anh hùng của đất nước, của quê

hương;
+ Tháng 01-02: Mùa xuân và ước mơ của các em về nghề nghiệp; tìm hiểu
lịch sử truyền thống nhà trường, truyền thống văn hóa địa phương.
+ Tháng 3: Hãy nói tình cảm của mình với bà, với mẹ, cô giáo; hát những bài
hát về bà, mẹ, cô giáo, …;
+ Tháng 4: Sưu tầm tranh ảnh, tư liệu về Quân đội nhân dân Việt Nam;
+ Tháng 5: Trao đổi về thái độ học tập, về 5 diều Bác Hồ dạy, nói những gì
em biết về thời niên thiếu của Bác Hồ, …
11


Với những chủ đề trên, các em trao đổi, thảo luận sôi nổi, được phép trình
bày quan điểm riêng của mình về chủ đề đó. Giờ sinh hoạt trở nên hấp dẫn, hứng
thú và qua đó, giáo viên chủ nhiệm nắm bắt được suy nghĩ và hành động của học
sinh trên cơ sở đó có biện pháp giáo dục đạo đức cho phù hợp.
- Tổ chức cho học sinh tiếp xúc, giao lưu trò chuyện với người thật việc thật.
Nhân kỷ niệm các ngày lễ lớn tùy nội dung cần giáo dục thông qua các ngày lễ ấy
nhà trường mời các vị lão thành cách mạng, các anh hùng lực lượng vũ trang,
những người đạt thành tích cao trong lao động sản xuất, …, về trường gặp gỡ, trò
chuyện, giao lưu với học sinh.

Anh hùng LLVTND Ngô Thị Tuyển nói chuyện với thầy và trò trường TH Đông Thọ
về Chiến thắng Hàm Rồng Nam Ngạn

- Đẩy mạnh các hoạt động thiết thực phù hợp với lứa tuổi mang tính giáo
dục. Năm học 2018 – 2019, nhà trường đã tổ chức các hoạt động như:
+ Hội thi Trạng nguyên Nhỏ tuổi do báo Nhi đồng tổ chức tại trường vào
ngày 7/12/2018; Hội thi văn nghệ chào mừng ngày 20/11: Đây là loại hình hoạt
động khá hấp dẫn đối với học sinh. Các em tham gia rất hăng hái với tinh thần tự
giác trách nhiệm cao. Qua hội thi, các em đánh giá được kết quả rèn luyện của

mình và đó chính là cơ hội, là môi trường để các em trao đổi thêm kinh nghiệm học
tập, hoạt động với các bạn của mình.

12


Hội thi văn nghệ còn là ngày hội của các em, mang tính chất của cuộc thi tài,
nên đã tạo được bầu không khí thi đua hào hứng, sôi nổi, hấp dẫn. Từ đó nếp sống
đạo đức của các em sẽ có chuyển biến tốt, trước hết là tinh thần đoàn kết, ý thức tập
thể, biết giúp đỡ nhau trong mọi hoạt động. Qua hoạt động tập thể, lòng nhân ái,
tính vị tha, tinh thần dũng cảm, trách nhiệm vì tập thể được thể hiện rõ và chính
những hoạt động đó đã đẩy mạnh phong trào học tập của các em hơn.

Hội thi văn nghệ chào mừng ngày Nhà giáo Việt Nam 20/11
+ Hoạt động Chia khó vùng cao: Quyên góp ủng hộ học sinh bị thiên tai lũ
lụt xã Mường Lý, huyện Bá Thước, tỉnh Thanh Hoá; hoạt động Tết vì bạn nghèo:
quyên góp ủng hộ học sinh có hoàn cảnh khó khăn trong trường. Đây là những
việc làm vô cùng ý nghĩa nhằm động viên, chia sẻ giúp họ vơi đi phần nào những
khó khăn, mất mát và vững tâm vươn lên trong cuộc sống. Qua đó giúp học sinh ý
thức sâu sắc và xem đây là việc làm thiết thực, ý nghĩa và đồng lòng đồng sức thực
hiện trên tinh thần trách nhiệm đối với xã hội, hướng về cộng đồng, phát huy truyền
thống Tương thân tương ái, Lá lành đùm lá rách…
13


Lễ trao quà cho học sinh vùng lũ xã Mường Lí, huyện Mường Lát, Thanh Hoá

+ Tham quan, dã ngoại: Học sinh được tham gia các hoạt động Thi nấu
cơm,… tại nông trại GOWDEN COW, Thường Xuân, Thanh Hoá. Các em
hiểu biết thêm về trò chơi dân gian độc đáo, mang tính cộng đồng, đoàn kết

cao; mang đậm giá trị văn hoá truyền thống của người Việt Nam
gắn với những nét đặc trưng riêng của nền nông nghiệp lúa nước.
Nó phản ánh đậm nét đời sống lao động của người dân trồng lúa.
Qua đó giáo dục các em tính cẩn thận, kiên trì; tinh thần hợp tác,
đoàn kết, sáng tạo; ý thức quý trọng sản phẩm nông nghiệp là hạt
thóc, hạt cơm.

14


Thi nấu cơm tại nông trại GOWDEN COW, Thường Xuân, Thanh
Hoá
15


2.3.3 Kết hợp ba môi trường giáo dục để giáo dục đạo đức, hành vi ứng xử
cho học sinh.
Việc thực hiện các nhiệm vụ giáo dục đạo đức cho học sinh Tiểu học là một
công việc khó khăn, phức tạp. Bởi lẽ, trong quá trình giáo dục đạo đức học sinh
tiếp nhận những tác động từ nhiều phía: Nhà trường - Gia đình - Xã hội. Công tác
giáo dục chỉ đạt hiệu quả cao khi phối hợp thống nhất được tác động theo hướng
tích cực. Đối với học sinh Tiểu học thì tác động giáo dục của nhà trường, gia đình,
xã hội có vai trò quan trọng. Vì vậy, sự kết hợp chặt chẽ giữa nhà trường, gia đình,
xã hội trong lĩnh vực này có tác dụng to lớn về nhiều mặt đó là: Làm cho các tác
động giáo dục đến với học sinh được thực hiện theo những yêu cầu thống nhất;
Giúp cho cha mẹ học sinh và giáo viên hiểu đầy đủ hơn về đối tượng giáo dục của
mình, nhờ đó đề ra được những biện pháp giáo dục phù hợp; Tạo ra sự hỗ trợ lẫn
nhau trong công tác giáo dục. Với ý nghĩa đó, sự kết hợp giáo dục giữa nhà trường,
gia đình, xã hội từ lâu đã được xem là nguyên lý cơ bản của giáo dục. Song làm thế
nào để sự kết hợp này đáp ứng được những yêu cầu của công tác giáo dục vẫn đang

là vấn đề chưa có lời giải đáp. Ở trường chúng tôi việc kết hợp giáo dục đạo đức
cho học sinh giữa nhà trường, gia đình, xã hội đã được thực hiện theo cơ chế phân
công - Hợp tác bằng việc làm cụ thể, thiết thực của cha mẹ học sinh, giáo viên và
địa phương. Cụ thể là:
- Xác định rõ nhiệm vụ của nhà trường, gia đình dựa trên cơ sở vai trò, chức
năng và thế mạnh của mỗi bên. Nhà trường là cơ quan chuyên trách về giáo dục. Vì
vậy, nhà trường và giáo viên có nhiệm vụ thông báo kết quả học tập, rèn luyện của
học sinh ở trường, thông báo chủ trương, kế hoạch công tác của nhà trường cho cha
mẹ học sinh. Chủ động thu hút cha mẹ học sinh tích cực tham gia công tác giáo
dục. Nhà trường phải chú ý đúng mức đến một số nội dung liên quan đến việc giáo
dục đạo đức cho học sinh như trao đổi về ưu, nhược điểm ở nhà trường, ở gia đình
để đưa ra biện pháp giáo dục phù hợp. Đặc biệt, nội dung bồi dưỡng kiến thức sư
phạm, kiến thức gia đình cho cha mẹ học sinh đã trở thành mối quan tâm của cả hai
phía.
- Xây dựng quy định nếp sống hằng ngày ở nhà, ở trường, ở địa phương của
học sinh làm cơ sở cho việc thống nhất yêu cầu, nội dung giáo dục cũng như việc
đánh giá kết quả giáo dục. Nội dung của bản quy định bao gồm các việc làm và các
quan hệ hằng ngày của học sinh ở nhà, ở trường, ở địa phương; Nội dung của từng
việc làm, yêu cầu cần đạt được khi thực hiện. Các việc làm đó được sắp xếp theo
một trật tự nhất định tùy điều kiện cụ thể của gia đình, nhà trường, địa phương và
trình độ phát triển của học sinh từng lớp. Quy định này là do giáo viên cùng cha mẹ
học sinh xây dựng từ đầu năm học trong phiên họp cha mẹ học sinh đầu năm.
Những điều chỉnh cần thiết sẽ được hai bên thông báo kịp thời cho nhau trong suốt
năm học.
16


- Xác định những hình thức phối hợp nhằm đảm bảo mối quan hệ thường
xuyên giữa gia đình, nhà trường, xã hội. Hình thức trao đổi trực tiếp được thực hiện
qua việc giáo viên đến thăm gia đình học sinh, qua các cuộc họp cha mẹ học sinh,

qua điện thoại. Những cuộc gặp gỡ, trao đổi trực tiếp nêu trên cho phép được đề
cập nhiều vấn đề và đi sâu vào từng trường hợp cụ thể, tạo được mối quan hệ thân
mật hiểu biết lẫn nhau giữa giáo viên và cha mẹ học sinh, giúp giáo viên hiểu rõ
hoàn cảnh của từng học sinh, nhờ đó đưa ra những lời khuyên phù hợp cho gia
đình. Hình thức trao đổi gián tiếp như thông qua sổ lien lạc, qua đại diện hội cha
mẹ học sinh hoặc đại diện cộng đồng dân cư nơi gia đình học sinh cư trú. Trong các
hình thức này, việc trao đổi qua sổ liên lạc có tính khả thi hơn cả. Song, sổ liên lạc
phải được sử dụng một cách thường xuyên khi cần chứ không phải theo định kỳ
hàng tháng. Đồng thời, cần cải tiến hoạt động của cha mẹ học sinh. Hội cha mẹ học
sinh phải thực sự trở thành lực lượng hỗ trợ đắc lực cho việc phối hợp giáo dục
giữa nhà trường, gia đình, xã hội. Vì vậy, về mặt tổ chức, bên cạnh ban chấp hành
Hội cần có tổ phụ huynh (của lớp) theo địa bàn học sinh cư trú. Tổ trưởng phụ
huynh sẽ hoạt động theo tư cách là cầu nối trao đổi thông tin giữa nhà trường và gia
đình.
Nếu nhà trường, gia đình, xã hội tác động đến học sinh theo cùng hướng trên
những quan điểm, nguyên tắc đúng đắn và thống nhất thì việc hình thành chuẩn
mực đạo đức cho học sinh sẽ có hiệu quả. Nếu các yếu tố đó tác động lệch hướng
đến từng học sinh thì sẽ vô hiệu hóa lẫn nhau, gây ảnh hưởng xấu đến đạo đức của
trẻ. Để có được sự thống nhất, tạo ra sự cộng hưởng giữa nhà trường, gia đình, xã
hội nhà trường cần trở thành trung tâm văn hóa giáo dục, trở thành nơi chỉ đạo
thống nhất tác động của các lực lượng giáo dục.
Việc giáo dục hành vi ứng xử của học sinh mọi lúc mọi nơi giúp điều chỉnh
kịp thời những biểu hiện lệch lạc trong mọi hành vi ứng xử của các em. Tuy nhiên,
trong thực tế các em không được giáo dục kịp thời do người lớn không chú ý sửa
sai, điều chỉnh cho các em trong thời gian các em ở nhà hoặc ngoài xã hội. Đối với
thời gian ở lớp, ở trường học sinh luôn được thầy cô điều chỉnh hành vi ứng xử khi
biểu hiện sai lệch. Nhưng đó là thời gian có thầy cô bên cạnh, giáo viên không bao
quát được mọi hành vi ứng xử của các em như trong giờ chơi, thời gian đến trường,
trên đường đi học về, ở nhà, …
Gia đình, nhà trường, xã hội luôn được coi là “tam giác đều” trong công tác

giáo dục hành vi đạo đức, học tập cho học sinh có hiệu quả. Tầm quan trọng của
mỗi lực lượng cũng như mối quan hệ giữa gia đình, nhà trường, xã hội trong việc
giáo dục đạo đức cho học sinh ai cũng biết và thực hiện tuy nhiên luôn còn khoảng
cách lớn giữa nói và làm.
Vì vậy, muốn giáo dục kịp thời, chấn chỉnh những sai lệch cho các em trong
cuộc sống, học tập hàng ngày tôi tiến hành thực hiện như sau: Mời phụ huynh học
sinh họp, nêu lý do, tầm quan trọng của việc giáo dục kịp thời những hành vi ứng
17


xử cho học sinh. Từ đó giáo viên cùng phụ huynh ký bản thoả ước, cùng phối hợp
thực hiện giáo dục con em ở nhà, đồng thời luôn có sự thông tin kịp thời giữa giáo
viên chủ nhiệm và phụ huynh về hành vi đạo đức của các em. Vào đầu năm học tôi
cho mỗi học sinh chuẩn bị một quyển vở để ghi chép và trao đổi những điều giáo
viên cùng phụ huynh học sinh. Qua thực hiện tôi đã nhận được thông tin phản hồi
của phụ huynh học sinh hàng tuần. Với cách làm này nó giúp chấn chỉnh kịp thời
những hành vi đạo đức mà các em biểu hiện chưa đúng, góp phần rất lớn trong
công tác giáo dục đạo đức học sinh.
2.3.4. Giáo dục hành vi đạo đức cho học sinh qua các câu thành ngữ - tục
ngữ, ca dao mà ông cha ta đã đúc kết
Trong giao tiếp thông qua “cử chỉ hành vi”, ta có thể đánh giá phẩm chất đạo
đức con người, ta có thể đánh giá người đó có biết lễ nghĩa hay không? Lễ theo
quan niệm của người xưa có tác dụng điều chỉnh hành vi con người, hướng đến
những điều đúng và đó là những chuẩn mực, những quy tắc trong phạm vi giao
tiếp, ứng xử mà bất kỳ ai, dù ở cương vị nào cũng cần phải thực hiện cho phù hợp
với vai trò và vị trí, chức trách của mình trong mọi tình huống. Từ trong cuộc sống
hằng ngày ở gia đình cho đến lúc hội hè, đình đám ở chỗ đông người. Người có lễ
nghĩa là người lịch sự, biết giao tiếp, ứng xử phù hợp với mọi người trong các tình
huống khác nhau, không tỏ ra thô lỗ cộc cằn, hấp tấp...cho nên họ cũng là người có
văn hóa. Ông cha ta đã có câu: “Tiên học lễ, hậu học văn”

Tôi cho rằng việc nhấn mạnh cho học sinh thấy được: “ Tiên học lễ, hậu học
văn” nghĩa là, trước tiên con người phải học lễ nghĩa đạo đức, đạo lí làm người, sau
mới học đến văn chương, chữ nghĩa và các lĩnh vực khác. Khi giáo dục cho học
sinh, cho con người, thì cái đầu tiên cần dạy là giáo dục về đạo đức, về nhân cách
con người, rồi sau đó mới học đến các kiến thức khác. Giáo dục đạo đức trong nhà
trường hiện nay cốt là để khẳng định việc giáo dục, rèn luyện đạo đức đối với con
người nói chung, đặc biệc đối với lứa tuổi học sinh là vô cùng quan trọng dù trong
bất kỳ xã hội nào, nhất là thời kỳ hiện nay cạnh tranh vô cũng khốc liệt của thời kỳ
kinh tế thị trường, việc rèn luyện những phẩm chất đạo đức tốt đẹp là việc làm
thường xuyên, suốt đời không phân biệt thành phần nào lứa tuổi nào.
Tinh thần tương thân tương ái của dân tộc ta được hiểu qua các câu tục ngữ,
ca dao như:
“Lá lành đùm lá rách”,
“Bầu ơi thương lấy bí cùng,
Tuy rằng khác giống nhưng chung một giàn…”
Hay: “Một con ngựa đau cả tàu bỏ cỏ”; “Một miếng khi đói bằng một gói khi no”
Đó chính là thể hiện sự yêu thương, trân trọng, tương trợ đối với những
người xung quanh. Và điều đó được thể hiện trong việc các em chung tay quyên
18


góp, ủng hộ, cứu trợ đồng bào các tỉnh, huyện bị bão lũ ; các bạn có hoàn cảnh khó
khăn, các bạn mồ côi... nhằm chia sẻ những khó khăn, mất mát và mong sao cho
cuộc sống của họ được ổn định. Hơn nữa phẩm chất cao đẹp của dân tộc Việt Nam
ta - tinh thần “tương thân tương ái” trong lúc khó khăn, hoạn nạn, được nhân lên,
và lan tỏa mãi.
Tôi cho học sinh thấy rõ lòng nhân ái của con người trước hết là trách nhiệm
cao cả thiêng liêng nhất đó là hiếu thảo đối với cha mẹ. Ai cũng biết không có công
ơn nào lớn lao bằng công ơn cha mẹ, điều đó đã được đúc kết thành nhiều câu ca
dao tục ngữ quen thuộc mà mỗi chúng ta đã thuộc nằm lòng và được ru ngủ từ thưở

nằm nôi.
“ Công cha như núi Thái Sơn
Nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra..”,
Hay:.
“Cha đưa cả tấm lưng gầy
Chở che con được tới ngày hôm nay”,
“Nước biển mênh mông không đong đầy tình mẹ
Mây trời lồng lộng không phủ kín lòng cha”,
“Chỗ ướt mẹ nằm chỗ ráo con lăn”
Đó cũng chính là bài học đầu đời mà ai cũng từng học qua. Sự nghiêm khắc
của người cha, sự hy sinh thầm lặng của người mẹ đã cho chúng ta khôn lớn theo
từng ngày. Cha mẹ thương con vô bờ bến không gì có thể sánh bằng, vì vậy làm
con ở tuổi nào cũng phải yêu kính cha mẹ.
Người có nhân cách là người được giáo dục và phải có ý thức tự giáo dục,
học tập những việc được coi là bình thường đơn giản nhất như: “ Học ăn, học nói,
học gói, học mở”. Đến việc học tập và rèn luyện những phẩm chất cơ bản bên trong
như: Lòng nhân ái, đức khiêm tốn, sự chân thành, lòng vị tha, và sự hướng thiện,
hướng vào những mục tiêu cao thượng. Tôi cho học sinh thấy được giá trị của việc
được giáo dục và rèn luyện nhân cách qua những việc bình thường trong cuộc sống
hằng ngày, ví dụ như việc rèn luyện về “lời ăn tiếng nói” sao cho lịch sự và có văn
hóa. Ca dao có câu:
“ Chim khôn kêu tiếng rảnh rang
Người khôn nói tiếng dịu dàng dễ nghe”
Hay
“Lời nói chẳng mất tiền mua
Lựa lời mà nói cho vừa lòng nhau”
Truyền thống đạo lý của dân tộc ta đã quy định một số khuôn mẫu làm người,
trong đó có mối quan hệ của con cái đối với cha mẹ,con cháu đối với ông bà. Ngoài
lòng hiếu kính thì người con còn có bổn phận phải biết vâng lời dạy bảo của các
bậc sinh thành Bổn phận đó được ông bà ta nhắc nhở qua câu tục ngữ:

“ Cá không ăn muối cá ươn,
19


Con cãi cha mẹ trăm đường con hư”
Học sinh hiểu được bố mẹ đã khổ cực nuôi mình khôn lớn, đã trải nghiệm, đi
qua cuộc đời nhiều hơn nên cha mẹ có kinh nghiệm sống, những bài học quí giá
truyền trao cho con cái, mà những kinh nghiệm, bài học đó đáng lẽ mình phải đi
qua nhiều thất bại mới biết được nó. Chúng ta cảm thấy thật thấm thía biết bao. Cha
mẹ là người nuôi lớn ta dạy cho ta điều hay lẽ phải bảo vệ ta. Vì thế chúng ta phải
biết kính trọng, vâng lời, học giỏi không cãi và nói dối để cha mẹ vui lòng và được
mọi người yêu mến.
Khi xưa, để có thể làm nên những chiếc kim nhỏ xíu để khâu vá, thêu thùa,
những người thợ đã phải cẩn thận, tỉ mẩn ngồi mài những cục sắt to. Để làm được
điều này không chỉ đòi hỏi sự khéo léo, mà quan trọng chính là sự cố gắng, kiên
trì của người thợ mài như ông cha ta đã từng nói: "Có công mài sắt có ngày nên
kim"; “Thua keo này ta bày keo khác” thì đây chính là lời răn dạy về lòng kiên
trì của con người. Người xưa muốn nhắc nhở con cháu cho dù việc có khó khăn
đến dâu nếu cần kiên trì, nhẫn nại thì cũng sẽ vượt qua dễ dàng.
Từ câu tục ngữ “Gần mực thì đen, gần đèn thì sáng”; “Ở chọn nơi chơi chọn
bạn” Hay: “Ăn có nơi, chơi có chốn” Ông cha ta muốn răn dạy con cháu rằng trong
cuộc sống phải biết học những điều tốt đẹp, chọn những người bạn tốt để học được
điều hay. Nên tránh xa những cái xấu, cái tiêu cực, thói hư tật xấu, không lành
mạnh Từ đó học sinh có thể nhận ra rằng phải biết học hỏi bạn bè, cũng như biết
cách chọn lấy những người bạn tốt, những môi trường tốt để rèn luyện, tránh xa
những cái xấu, cái không lành mạnh và phải luôn rèn luyện cho xứng đáng với lời
dạy của cha ông ta.
2.3.5. Giáo dục đạo đức, hành vi ứng xử của học sinh mọi lúc mọi nơi.
Lứa tuổi học sinh tiểu học là lứa tuổi đang hình thành nhân cách. Nếu chúng
ta định hướng kịp thời và đúng lúc cho các em thì nhân cách ấy ngày càng hoàn

thiện, các em sẽ trở thành một người có đạo đức tốt. Tuy nhiên, nếu thiếu sự quan
tâm, sửa chữa kịp thời của người lớn, thầy cô thì hành vi đạo đức của các em sẽ bị
mai một, các em sẽ dần dần tạo những thói quen xấu, bắt chước những hành vi đạo
đức xấu như nói chuyện với bạn xưng hô là “mi – tau” trong lúc chơi đùa, không
biết giúp đỡ người khác,… Việc giáo dục hành vi đạo đức cho học sinh không chỉ
dành riêng cho các buổi học, các giờ lên lớp mà phải luôn được quan tâm mọi lúc
mọi nơi. Việc làm này đòi hỏi người giáo viên phải có tâm huyết, yêu thương học
sinh hết mực do phải mất nhiều thời gian. Để thực hiện tốt việc giáo dục hành vi
đạo đức cho học sinh mọi lúc mọi nơi tôi phải thường xuyên để mắt đến tất cả
những sinh hoạt của học sinh bên trong nhà trường từ trong học tập, vui chơi, giao
tiếp với thầy cô, người lớn, bạn bè, lúc ăn, giờ ngủ… khi các em có những biểu
hiện bất thường về việc vi phạm hành vi đạo đức, tôi kịp thời điều chỉnh cho các
em một cách thật tế nhị, mềm dẻo, linh hoạt, tránh những lời nói xúc phạm như
quát, mắng, phạt học sinh. Không chỉ dừng lại ở khía cạnh giáo dục hành vi đạo
20


đức đối với những học sinh vi phạm mọi lúc mọi nơi, mà tôi còn thường xuyên, kịp
thời tuyên dương những học sinh có những biểu hiện hành vi đạo đức tốt, nhằm lan
toả, nhân rộng hành vi đạo đức tốt trong lớp.
Tóm lại: Tất cả các biện pháp trên đều nhằm đạt tới một mục đích cuối cùng
là: Giáo dục học sinh thực hiện tốt “5 Điều Bác Hồ dạy”, biết ứng xử tốt nhất các
mối quan hệ với bản thân, gia đình, nhà trường và biết giữ gìn bảo vệ vệ sinh môi
trường nơi công cộng. Các em nắm vững các chuẩn mực hành vi đạo đức; biết thực
hành vận dụng hàng ngày để những hành vi đạo đức đó trở thành phẩm chất đạo
đức tốt của người học sinh trong nhà trường. Sau này lớn lên các em sẽ trở thành
những công dân có ích cho đất nước.
2.4. Hiệu quả:
Qua một thời gian tìm hiểu thực trạng, nghiên cứu và qua quá trình thực
hiện các biện pháp nêu trên vào việc giáo dục đạo đức cho học sinh trong nhà

trường tôi thấy các em học sinh có chuyển biến rõ rệt, có ý thức cao trong học tập
và rèn luyện, được đông đảo phụ huynh phản hồi đồng tình ủng hộ, biểu hiện cụ thể
như sau:
- các em xác định được mục đích học tập, chuyên cần, ham học, trung thực
trong học tập và đạt kết quả tốt. luôn khiêm tốn và giúp đỡ nhau cùng học tập tiến
bộ; mạnh dạn đấu tranh thói lười biếng, ỷ lại, thiếu trung thực trong học tập.
- Tham gia đầy đủ và thực hiện tốt các buổi lao động, hoạt động tập thể. Có ý
thức thực hành tiết kiệm, quý trọng và bảo vệ tài sản của nhà trường, của lớp học,
sẵn sàng tham gia lao động góp phần xây dựng địa phương do nhà trường tổ chức.
- Tích cực rèn luyện thân thể và tham gia các buổi thể dục chính khóa và
ngoại khóa; luôn giữ vệ sinh cá nhân, giữ sạch đẹp trường lớp.
- Thực hiện nếp sống lành mạnh, có văn hóa, có kỷ luật. Sống trung thực,
đúng mực trong các mối quan hệ giao tiếp với thầy cô, bạn bè, gia đình và những
người xung quanh.
- Có ý thức thực hiện tốt pháp luật, chính sách liên quan đến bản thân. Có
thái độ rõ ràng ủng hộ cái đúng, cái tốt; không đồng tình với những biểu hiện sai
trái trong và ngoài nhà trường. Tích cực tham gia các hoạt động do nhà trường tổ
chức, sẵn sàng giúp đỡ lẫn nhau khi gặp khó khăn.
3. Kết luận, kiến nghị
3.1. Kết luận
Từ thực tiễn cuộc sống, từ những ý kiến chỉ dạy của Bác Hồ “Hiền dữ phải
đâu là tính sẵn, phần nhiều do giáo dục mà nên” cho thấy việc giáo dục đạo đức
cho thế hệ trẻ nói chung, cho học sinh bậc Tiểu học nói riêng là hết sức cần thiết và
quan trọng. Đó là trách nhiệm của mỗi tổ chức xã hội, mỗi gia đình và của mỗi
người đồng thời cũng là trách nhiệm nặng nề của ngành giáo dục và đào tạo trong
đó vai trò của các trường học rất quan trọng. Giáo dục đạo đức cho học sinh bậc
21


Tiểu học thông qua các bài học, các hoạt động tập thể, thông qua sự phối hợp với

gia đình, nhà trường và xã hội… góp phần không nhỏ vào việc hình thành nhân
cách, phẩm chất đạo đức cho học sinh. Để hoạt động này có hiệu quả người giáo
viên Tiểu học có thể kết hợp nhiều phương pháp, nhiều biện pháp giáo dục. Vì có
điều kiện thường xuyên tiếp xúc với các em, người giáo viên Tiểu học có cơ hội
hiểu biết đầy đủ đặc điểm tâm lí, sinh lí của học sinh, theo dõi được sự phát triển
của từng em để có biện pháp giáo dục phù hợp.
Để thực hiện được nhiệm vụ giáo dục đạo đức cho học sinh Tiểu học, người
giáo viên cần:
- Góp phần vào việc xây dựng một bầu không khí lành mạnh (đầy lòng
thương yêu, tin cậy, an toàn) trong trường và lớp.
- Hiểu về đặc điểm phát triển của trẻ, lựa chọn biện pháp giáo dục với cả lớp
và từng học sinh.
- Tiến hành giáo dục đạo đức thông qua những tình huống cụ thể. Hết sức
tránh lý thuyết và hô hào, trừ những trường hợp đặc biệt.
- Tổ chức việc giáo dục đạo đức thông qua các hoạt động ngoài lớp và ngoài
giờ, kết hợp chặt chẽ với giáo dục ở lớp.
- Sử dụng một cách thận trọng các biện pháp giáo dục đạo đức trực tiếp, vì
mỗi phương pháp giáo dục đều có hạn chế riêng của nó.
- Chớ quên rằng khi dạy bất kỳ môn học nào, người giáo viên đều làm nhiệm
vụ giáo dục giá trị đạo đức. Cần làm cho học sinh hiểu môn học trong tổng thể; nội
dung thông tin, phương pháp, những giá trị có trong đó.
- Người giáo viên có tác dụng giáo dục bằng toàn bộ nhân cách của mình. Trẻ
em nhìn người giáo viên một cách tổng quát, vì vậy người giáo viên cần không
ngừng tu dưỡng đạo đức. “Tấm gương bao giờ cũng có giá trị hơn lời giáo huấn”
điều này nhắc nhở rằng người giáo viên cần phải trung thực, thẳng thắn trong cách
đối xử với học sinh. Nếu người giáo viên yêu môn học nào, học sinh cũng yêu môn
học đó; Nếu người giáo viên quan tâm bảo vệ môi trường, học sinh cũng sẽ quan
tâm đến điều đó; Nếu người giáo viên làm việc và sinh hoạt đúng giờ, cẩn thận, có
tinh thần trách nhiệm, học sinh sẽ cố gắng được như vậy. Chúng ta luôn luôn lưu ý
rằng giáo dục đạo đức không chỉ dừng ở việc hình thành thói quen, mà điều chủ

yếu là phải từ việc luyện thói quen hành vi đạo đức mà xây dựng được niềm tin đạo
đức, làm cơ sở cho ứng xử đạo đức thường xuyên của các em.
Trên đây là một số giải pháp mà tôi đã vận dụng trong quá trình giáo dục
hành vi đạo đức học sinh lớp 2 ở Bậc Tiểu học, với mong muốn các em học sinh trở
thành những người con ngoan, trò giỏi, nhi đồng gương mẫu tích cực, thực hiện tốt
5 Điều Bác Hồ dạy, có kĩ năng ứng xử và hành vi đạo đức chuẩn mực để trường
Tiểu học Đông Thọ thực sự là một trường chuẩn với thầy cô chuẩn và học sinh
chuẩn
22


3.2. Kiến nghị
Tôi xin kiến nghị với nhà trường, với các cấp lãnh đạo một số vấn đề sau
- Thường xuyên tổ chức các buổi ngoại khóa, nói chuyện theo chuyên đề, xem
phim tài liệu,...để các em có thêm hiểu biết về lịch sử, văn hóa, phong tục, tập
quán, truyền thống tốt đẹp của địa phương, của quê hương đất nước.
- Thường xuyên tổ chức các buổi giao lưu, sinh hoạt tập thể, văn hóa văn nghệ,
thể dục thể thao,... tạo điều kiện để các em được trải nghiệm, được hòa nhập cộng
đồng, được chia sẻ, đánh giá,được tích lũy và nâng cao chuẩn mực hành vi đạo đức.
- Thường xuyên tổ chức bồi dưỡng phương pháp, hình thức giáo dục đạo đức
cho giáo viên chủ nhiệm, tổng phụ trách và cán bộ Đội Thiếu niên Tiền phong.
- Chỉ đạo đổi mới đa dạng hoá các hoạt động của Đội trong giáo dục đạo đức
cho học sinh.
- Phát huy vai trò tự giáo dục đạo đức của học sinh thông qua hoạt động Đội.
Vì thời gian nghiên cứu, phạm vi nghiên cứu có hạn, nên bản sáng kiến kinh
nghiệm này có thể có chỗ còn hạn chế. Rất mong bạn đồng nghiệp góp ý để bản
sáng kiến kinh nghiệm của tôi hoàn thiện hơn.
Tôi xin trân trọng cảm ơn!
XÁC NHẬN CỦA HIỆU TRƯỞNG
NHÀ TRƯỜNG

Thanh Hóa, ngày 8 tháng 4 năm 2019
Tôi xin cam đoan đây là SKKN của mình viết,
không sao chép nội dung của người khác.
Người thực hiện

Lê Thị Anh

23


TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. SGK Đạo đức 2 - Nhà xuất bản giáo dục
2. Tài liệu hướng dẫn giảng dạy Đạo đức lớp 2- Nhà xuất bản giáo dục
3.Tham khảo bài viết phóng sự trên báo điện tử
4. Đạo đức và phương pháp dạy học đạo đức ở trường Tiểu học - Nguyễn Sinh
Huy.
5. Tâm lý học Tiểu học - Bùi Văn Huệ - Đại học Sư phạm I Hà Nội.
6. Một số vấn đề giáo dục đạo đức cho học sinh - Đặng Vũ Hoạt - Viện nghiên cứu
khoa học giáo dục.
7. Vấn đề giáo dục - Hồ Chí Minh - Giáo dục học 1990.
8. Nghiên cứu giáo dục - Tạp chí giáo dục.
6. Tâm lý giáo dục học sinh Tiểu học - Nhà xuất bản Sự thật - Hà Nội 1998.
10. Phát triển nhân cách học sinh Tiểu học - Ma Văn Hiệp - Trung tâm giáo dục
thường xuyên tỉnh Thái Nguyên 1998.
11. Một số phương pháp tiếp cận giáo dục đạo đức. NXB giáo dục H, 1999.
12. Chương trình tiểu học năm 2000. Bộ giáo dục và đào tạo.
13. Chiến lược phát triển giáo dục và đào tạo đến năm 2020 giáo dục Tiểu học.
14. Tạp chí giáo dục số 85 năm 2004. Bộ giáo dục và đào tạo.
15. Trang www.moet.gov.vn của Bộ giáo dục và đào tạo.

24