SKKN biện pháp gây hứng thú học tập giúp học sinh lớp 6 học tốt phân môn học hát

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO THANH HÓA
PHÒNG GD&ĐT THỌ XUÂN

----------***----------

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
TÊN ĐỀ TÀI

“ BIỆN PHÁP GÂY HỨNG THÚ HỌC TẬP GIÚP HỌC SINH
LỚP 6 HỌC TỐT PHÂN MÔN HỌC HÁT ”

Người thực hiện: Nguyễn Thị Huệ
Chức vụ: Giáo viên
Đơn vị công tác: Trường THCS Xuân Hưng-Thọ Xuân
SKKN thuộc lĩnh vực (môn): Âm nhạc

THANH HÓA NĂM 2019


MỤC LỤC
NỘI DUNG

PHẦN 1

PHẦN 2

MỞ ĐẦU

1

1.1. Lí do chọn đề tài.

1

1.2. Mục đích nghiên cứu.

2

1.3. Đối tượng nghiên cứu.

3

1.4. Phương pháp nghiên cứu.

3

NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

4

2.1. Cơ sở lí luận của sáng kiến kinh nghiệm.

4

2.2. Thực trạng vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến
kinh nghiệm

PHẦN 3

TRANG

4

a. Thuận lợi

4

b. Khó khăn

4

2.3. Các giải pháp đã sử dụng để giải quyết vấn đề.

6

a. Mục tiêu của giải pháp.

6

b. Nội dung và cách thức thực hiện giải pháp.

6

2.4. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm.

14

KẾT LUẬN – KIẾN NGHỊ

16

3.1. Kết luận.

16

3.2. Kiến nghị

17


PHẦN 1. MỞ ĐẦU
1.1. Lí do chọn đề tài:
Âm nhạc là nhu cầu của cuộc sống, là món ăn tinh thần không thể thiếu
được đối với đời sống con người, đặc biệt là đối với lứa tuổi thiếu niên nhi đồng.
Những nốt nhạc trầm bỗng, những giai điệu mượt mà, vui tươi, trong trẻo của
các tác phẩm âm nhạc, như dòng sữa ngọt ngào nuôi dưỡng cho tâm hồn trẻ thơ.
Vì vậy mà tạo điều kiện cho các em tiếp xúc với âm nhạc là cho các em cơ hội
để có một nền học vấn toàn diện, không chỉ có khoa học mà còn về nghệ thuật,
giúp cho các em phát huy được tính tích cực, tính tự giác, tính chủ động, sáng
tạo của học sinh, bồi dưỡng cho học sinh năng lực tự học,khả năng thực hành,
lòng say mê và ý trí vươn tới cái đẹp. Các em tham gia ca hát là được tự hoạt
động, tìm hiểu và nhận thức thế giới xung quanh và tự khẳng định được bản
thân. Những hình tượng, những âm thanh, tiết tấu của bài hát, bản nhạc tác động
vào cảm xúc của các em, giúp các em phát triển trí tuệ, có sự liên tưởng, tưởng
tượng và có tác dụng giáo dục tình cảm đạo đức của các em.
Chẳng Ngôn ngữ nào êm dịu và trầm lắng như ngôn ngữ của thi ca.
Chẳng âm điệu nào thiết tha cho bằng cung thanh trầm của khúc nhạc...
Trong trường THCS hiện nay việc dạy học đã thực sự đảm bảo yêu cầu
giáo dục toàn diện, giáo viên và học sinh đều thấy được tầm quan trọng của tất
cả các môn học, xong mỗi môn học lại có đặc điểm riêng.
Đối với môn âm nhạc chỉ được nghe, nhìn và bắt chước nó không có phép

tính cụ thể, đây là một môn học mang tính trìu tượng nhằm phát triển trí óc của
học sinh. Những năm gần đây, Đảng và nhà nước đã thực sự quan tâm tới môn
học này. Giáo viên có sách giáo khoa hướng dẫn mục bài, học sinh có sách giáo
khoa in những hình ảnh minh hoạ, trình bầy đẹp, rõ ràng, đồ dùng dạy học cũng
được trang bị tương đối tốt như: Đàn phím điện tử, đàn ghi ta, bộ tranh âm nhạc,
đĩa nhạc, giúp cho hoạt động nhận thức của học sinh từ tư duy trừu tượng đến
trực quan sinh động.Và có tác dụng to lớn trong việc phát huy trí sáng tạo, kích
thích hứng thú, tự tin trong học tập và trong cuộc sống. Hoạt động âm nhạc ở
trường THCS cũng là một hoạt động góp phần giáo dục toàn diện cho học sinh,
tạo cơ sở hình thành nhân cách con người lao động mới. Học sinh THCS đang
trong thời kì phát triển nhanh về thể chất và tâm - sinh lí, các em có nhiều suy
nghĩ và ước mơ về cuộc sống. Bởi vậy, công việc của người giáo viên nói chung
và giáo viên bộ môn âm nhạc nói riêng là người quản lí, điều khiển, tổ chức các
hoạt động mà mục tiêu giúp học sinh tìm tòi và khám phá tri thức, phải có
những giải pháp phù hợp để đáp ứng được yêu cầu thực tiễn sự phát triển của xã
hội hiện nay.

1


Môn học Âm nhạc ở trường THCS nói chung và khối lớp 6 nói riêng gồm
ba phân môn là : học hát; nhạc lí, tập đọc nhạc và Âm nhạc thường thức. Trong
đó phân môn học hát là phân môn chủ đạo để tổ chức được nhiều hoạt động gây
hứng thú trong một tiết âm nhạc hơn những phân môn khác. Đây cũng là phân
môn phát huy tính tích cực sáng tạo chủ động của học sinh. Đó chính là lí do mà
tôi muốn nghiên cứu đề tài:“Biện pháp gây hứng thú học tập giúp học sinh lớp
6 học tốt phân môn học hát ”
1.2. Mục đích nghiên cứu:
Nhà soạn nhạc thiên tài người Đức Beethoven đã nói: “Âm nhạc làm trái
tim của người nam sôi sục và khóe mắt của người nữ đẫm lệ”...Âm nhạc đã là

ngôn ngữ của tâm hồn của trái tim và nhịp đập cuộc sống, phải chăng tất cả
những điều đó đã khẳng định sự kì diệu của âm nhạc trong cuộc sống loài người.
Trong nền giáo dục của xã hội văn minh chúng ta giáo dục một cách toàn
diện với đầy đủ tri thức khoa học kỹ thuật của nhân loại, trong đó không thể
thiếu giáo dục thẩm mỹ, giáo dục nhân cách của con người bằng biện pháp nào
đó thì âm nhạc có đầy đủ ý nghĩa để hướng con người tới cái hay cái đẹp trong
cuộc sống. Đối với học sinh lớp 6 ở trường THCS thì sự trưởng thành và nhận
biết nhiều điều trong cuộc sống có phần theo từng cung bậc của giai điệu âm
nhạc. Âm nhạc đã giúp con người trở nên hoàn thiện trong muôn vàn tri thức
của nhân loại. Bộ môn âm nhạc vì thế mà ngày càng thu hút sự quan tâm của các
bậc phụ huynh và các tổ chức trong và ngoài ngành giáo dục vì nó kích thích sự
tìm hiểu học hỏi của học sinh ở mọi lứa tuổi. Và cũng là điều Luật giáo dục năm
2005 quy định “ Phương châm giáo dục phát huy tính tích cực chủ động, tư duy
sáng tạo của người học, bồi dưỡng cho người học tính tự học, khả năng thực
hành, lòng say mê học tập và ý chí vươn lên...”. Học âm nhạc giúp học sinh tính
năng động, xây dựng tư cách và trách nhiệm của công dân, chuẩn bị cho học
sinh tiếp tục học lên hoặc đi vào cuộc sống lao động, có kĩ năng vận dụng kiến
thức vào thực tiễn, tác động đến tình cảm, đem lại niềm vui, hứng thú và trách
nhiệm học tập cho học sinh. Âm nhạc còn là phương tiện giáo dục tích cực góp
phần hình thành ở học sinh một tâm hồn trong sáng, thị hiếu âm nhạc lành
mạnh, tư duy sắc sảo, lòng khát khao sáng tạo, giàu tình cảm và luôn có cái nhìn
đẹp hơn, hoàn thiện hơn nhằm giúp các em giảm bớt căng thẳng cho những tiết
học sau.
Muốn cho các em có tính tích cực, tự giác, chủ động, tư duy sáng tạo, có
khả năng tự học, thực hành, lòng say mê và ý chí vươn lên, đòi hỏi người giáo
viên phải có một phương pháp dạy học đạt hiệu quả cao trong từng bài và từng
tiết dạy. Giúp học sinh hát đúng, tập hát kết hợp diễn cảm, hướng dẫn cho các
em một số động tác phụ họa để áp dụng vào sinh hoạt âm nhạc trong đời sống
thường ngày, truyền đạt cho các em thêm một số kiến thức mang tính văn hóa
âm nhạc.

2


Là một giáo viên dạy học môn Âm nhạc ở trường THCS, bản thân cố
gắng vận dụng các biện pháp tối ưu nhất đi từ trực quan sinh động đến tư duy
trừu tượng. Không những thế bản thân luôn bám sát nội dung chương trình,
chuẩn kiến thức kĩ năng, nội dung trong sách giáo khoa ở bộ môn Âm nhạc lớp
6 để hiểu rõ mục tiêu môn học, biết cách tổ chức tiết dạy và có phương pháp phù
hợp với từng tiết dạy nhằm làm cho nội dụng bài học trở nên hấp dẫn, cuốn hút
hơn. Để khắc phục tình trạng trên, khi thực hiện các tiết dạy của bộ môn Âm
nhạc trước hết giáo viên cần nắm vững mục tiêu của môn học, đó chính là giáo
dục thẩm mĩ , giúp học sinh hiểu biết cái đẹp, cảm nhận cái đẹp và sáng tạo cái
đẹp nói chung, chứ không chỉ là truyền đạt kiến thức và kỹ năng về âm nhạc.
Điều mà giáo viên đặc biệt chú ý đó là giáo dục cho học sinh những tri thức cần
thiết về cái hay, cái đẹp, rèn luyện cho học sinh có hiểu biết và thể hiện tính
thẩm mĩ trong cuộc sống thông qua việc học môn Âm nhạc.
1.3. Đối tượng nghiên cứu:
- Học sinh khối 6 trường THCS.
- Năm học 2018 - 2019 tôi chọn 2 lớp 6A và 6B nơi tôi đang công tác để nghiên
cứu đề tài này:
+ Lớp 6A: Thực nghiệm (Đây là lớp có phong trào học ở mức trung bình khá)
+ Lớp 6B: Đối chứng (Đây là lớp có phong trào học tương đối tốt)
1.4. Phương pháp nghiên cứu:
- Nghiên cứu cơ sở lý thuyết về phương pháp dạy học Âm nhạc gây hứng thú
học tập cho học sinh lớp 6.
- Đưa ra những giải pháp mang tính khoa học và hiệu quả trong việc dạy học
Âm nhạc gây hứng thú học tập cho học sinh lớp 6.
- Phương pháp điều tra, khảo sát thực tế: Trường tôi dạy thuộc một xã thuần
nông, trình độ dân trí thấp, điều kiện kinh tế khó khăn, chất lượng học tập còn

thấp. Qua đó chúng tôi đã nghiêm túc phân tích số liệu, tìm ra nguyên nhân và
giải pháp cho thực trạng vấn đề.

3


PHẦN 2. NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
2.1. Cơ sở lý luận của sáng kiến kinh nghiệm:
- Căn cứ vào nhiệm vụ, yêu cầu của bộ môn.
- Căn cứ vào nội dung trong sách giáo khoa.
- Căn cứ vào chương trình giảm tải của Bộ giáo dục, phân phối chương trình
môn Âm nhạc trường THCS.
- Căn cứ vào chuẩn kiến thức kỹ năng môn âm nhạc trường THCS.
- Căn cứ vào chương trình lồng ghép của môn học.
- Căn cứ vào thực tiễn môi trường học của học sinh trường THCS.Với tư cách là
nhà giáo, giáo viên trực tiếp giảng dạy tôi nhận thấy cần phải nghiên cứu kĩ cơ
sở lí luận và phương pháp giảng dạy để các tiết dạy đạt hiệu quả cao.
2.2. Thực trạng vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm:
a. Thuận lợi :
- Nhà trường:
+ BGH và tổ chuyên môn thường xuyên quan tâm.
+ Giáo viên nắm chắc chuyên môn, tích cực tìm tòi để vận dụng các phương
pháp mới phù hợp vào giảng dạy.
- Học sinh:
Đa số các em yêu thích môn Âm nhạc, ngoan ngoãn nghe cô giáo giảng bài,
làm mẫu. Đặc biệt là phân môn học hát, học sinh cảm nhận được giai điệu của
các bài hát khá tốt. Thể hiện được một số bài hát với đàn do cô giáo trực tiếp
đệm cho các em.
b. Khó khăn:
- Nhà Trường:

+ Cơ sở vật chất cho việc giảng dạy và học môn Âm nhạc của nhà trường
chưa thật sự đảm bảo như: phòng học Âm nhạc sát với các phòng học khác nên
phần nào ảnh hưởng đến các lớp bên cạnh, phòng Âm nhạc thì chưa chuẩn về
âm thanh, vẫn còn thiếu một số tranh ảnh minh họa.
+ Các tài liệu tham khảo và sách đọc thêm dành cho môn học này rất ít.
Giáo viên phải tự tìm tòi tài liệu để phục vụ cho việc dạy và học.
- Học sinh:
+ Đối với học sinh trường THCS tôi đang dạy phần lớn các em là con em
nông thôn, điều kiện học tập chưa đầy đủ, việc trang bị sách vở đồ dùng học tập
đôi khi còn thiếu. Học sinh chỉ có số ít được quan tâm, vì thế sự hiểu biết về âm
nhạc đang còn hạn chế, chưa sâu rộng, không kích thích các em học tập. Một
nguyên nhân hết sức khách quan đó là thời gian dành cho bộ môn quá ít: 1
tiết/tuần.
+ Hoạt động tập thể chưa nhiều nên các em có phần rụt dè, không tự tin khi
đứng trước đông người.
+ Trong giờ học các em chưa mạnh dạn giơ tay lên bảng trình bày bài hát và
phát biểu ý kiến.

4


Trong quá trình giảng Âm nhạc lớp 6, với phân môn học hát tôi nhận thấy
việc để các em có hứng thú hăng say học hát là chưa nhiều. Bên cạnh đó cơ sở
vật chất, trang thiết bị dạy học còn hạn chế vì thế việc học tập và nâng cao khả
năng học tập phân môn học hát gặp không ít khó khăn. Tôi đã thực hiện một
điều tra nhỏ về hứng thú học tập của học sinh lớp 6 đối với phân môn học hát ở
lớp 6A và 6B tại thời điểm đầu năm học 2018 - 2019. Kết quả điều tra cơ bản
ban đầu cho thấy:
Lớp

Sĩ số

6A
6B

Hứng thú

Bình thường

Không hứng thú

Số lượng

%

Số lượng

%

Số lượng

%

34

11

32,3

07

20,6

16

47,1

33

14

42,4

14

42,4

5

15,2

Bên cạnh đó tôi cũng đã thực hiện cuộc điều tra chất lượng học tập môn
Âm nhạc lớp 6 của các em học sinh khi chưa vận dụng đề tài này vào giảng dạy,
tôi cũng đã thu được kết quả khảo sát đầu năm học cụ thể như sau:
Kết quả khảo sát đầu năm, năm học 2018 - 2019
Lớp
6A
6B
Cộng

Số HS
34
33
67

Đạt
22
28
50

%
64,7
84,8
74,6

Chưa đạt
12
5
17

%
35,3
15,2
25,4

Từ thực trạng trên, để giúp cho các em đạt hiệu quả cao trong quá trình
tiếp nhận kiến thức Âm nhạc nói chung, phân môn học hát nói riêng tôi đã mạnh
dạn cải tiến phương pháp, với mong muốn học sinh tiếp thu kiến thức một cách
có hiệu quả trong việc gây hứng thú học tập cho các em trong môn học của
mình. Để kiểm tra tính hiệu quả và khoa học của đề tài, tôi đã triển khai đề tài

này trong năm học 2017 - 2018 và năm học 2018 - 2019 có cải tiến hơn về
phương pháp dạy phân môn học hát trong chương trình Âm nhạc THCS đã được
ghi nhận và thu được kết quả năm sau tốt hơn năm trước.

2.3. Các giải pháp đã sử dụng để giải quyết vấn đề.

5


a. Mục tiêu của giải pháp:
*. Đối với học sinh:
- Hát đúng, chính xác giai điệu các bài hát.
- Hát đúng tính chất bài hát.
- Biết hát có vận động phụ họa.
- Biết thể hiện bài hát dưới nhiều hình thức khác nhau.
- Biết biểu diễn trên sân khấu.
- Dựa trên giai điệu một số bài hát sáng tác lời ca mới cho các bài hát đó có hiệu
quả.
*. Đối với giáo viên:
- Sử dụng đàn, hát thành thạo nhuần nhuyễn .
- Sưu tầm nhiều trò chơi phù hợp, vui và hỗ trợ hiệu quả cho việc dạy hát.
- Sáng tạo nhiều động tác vận động minh họa, nhiều hình thức biểu diễn khác
nhau.
- Luôn sử dụng công nghệ thông tin vào giảng dạy, bắt đầu ứng dụng phần mềm
Smart E-Learning (đây là phần mềm soạn giáo án mới tập huấn năm học 20182019) vào soạn giáo án và dạy học để tăng hiệu quả tiết dạy.
- Luôn học hỏi nâng cao năng lực bản thân, trình độ chuyên môn.
b. Nội dung và cách thức thực hiện giải pháp:
Xuất phát từ sự thay đổi về mặt tâm sinh lý lứa tuổi và một số ít học sinh
còn xem môn học Âm nhạc là một môn học phụ, các em chỉ quan tâm đến môn
học các em coi là môn học chính như: môn Toán, Ngữ văn, tiếng Anh,... để định

hướng cho nghề nghiệp sau này nên một số em học sinh chưa thật sự hứng thú
học tập. Qua thời gian giảng dạy thực tế tôi nhận thấy nhiều nơi chưa đáp ứng
hết yêu cầu của bộ môn. Đặc trưng của bộ môn Âm nhạc có nhiều sự khác biệt
so với các môn học khác nhưng một số giáo viên còn hơi cứng nhắc trong quá
trình giảng dạy. Vì vậy học sinh cảm thấy tiết học âm nhạc còn nặng nề dẫn đến
không tập trung học. Để rèn luyện kỹ năng cho học sinh cũng như giáo dục tư
tưởng, giáo viên phải làm cho học sinh ham mê hứng thú học tập, làm cho quá
trình học tập của các em trở nên tự giác tạo được niềm vui trong sáng và bổ ích.
Bản thân nghệ thuật Âm nhạc nói chung và môn Âm nhạc 6 ở trường THCS là
nguồn cảm hứng, là sự kích thích, sự say mê học tập của học sinh nhưng không
phải dạy như thế nào cũng gây được hứng thú cho các em. Xuất phát từ thực tế
hiện nay là đang đổi mới phương pháp dạy học theo hướng tích cực, học sinh tự
chủ động chiếm lĩnh kiến thức, giáo viên chỉ là người hướng dẫn điều khiển tạo
hứng thú học tập cho các em có vai trò rất quan trọng trong việc nâng cao hiệu
quả chất lượng dạy học. Với chăn trở đó tôi đã đưa ra các giải pháp gây hứng
thú học tập giúp học sinh lớp 6 học tốt phân môn học hát. Các giải pháp đó là:

6


* Phải gây hứng thú cho học sinh ngay từ phần mở đầu bài học, phần giới
thiệu vào đề mục mới:
Ngay từ khi giáo viên bước vào lớp, với thái độ vui vẻ và thân mật đối với
học sinh, đến việc đánh giá khách quan công bằng trong việc kiểm tra miệng,…
đều là những yếu tố góp phần tạo nên không khí vui vẻ hào hứng chung của cả
lớp để chuẩn bị tinh thần bước vào bài học mới. Nhưng có lẽ sự hứng thú học
tập chỉ thực sự bắt đầu với phần khởi động, giới thiệu vào bài mới, mục mới tạo
sự hấp dẫn đối với học sinh. Giáo viên có thể dùng hình ảnh minh họa nội dung
của bài hát cho học sinh nhận biết để dẫn dắt giới thiệu vào bài học, hoặc có thể
sử dụng trò chơi ô chữ để dẫn vào bài.

Ví dụ: Khi dạy bài hát mới “Hành khúc tới trường” hoặc bài hát “ Đi cấy”
giáo viên chiếu hình ảnh dẫn vào bài như sau:

GV dẫn vào bài: “Hành khúc tới trường”

Dẫn vào bài: “Đi cấy”

Hoặc giáo viên có thể sử dụng một câu hát đã được xử lý làm méo tiếng
để các em nghe đoán bài hát,…, tất cả đều rất hấp dẫn với học sinh.
* Khuyến khích kỹ năng nghe và đánh giá của học sinh:
Để học sinh không bị thụ động trong các cách lựa chọn tiết tấu cho bài
hát, giáo viên phải khuyến khích kỹ năng nghe và đánh giá của học sinh như
sau: giáo viên thay đổi tempo, tiết tấu hay dịch giọng bản nhạc để học sinh nhận
biết. Ví dụ Bài hát “Hành khúc tới trường”
Giáo viên thay đổi tốc độ bài hát từ tempo 115 xuống 95 hoặc thay đổi tiết
tấu từ beatballat sang machl.
? Em có cảm nhận và nhận xét gì nếu thay đổi tốc độ cũng như tiết tấu cho bài
hát mà chúng ta vừa nghe. HS trả lời: Bài hát “Hành khúc tới trường” thuộc thể
loại hành khúc vì vậy nếu hát ở tiết tấu nhẹ nhàng mềm mại hay tốc độ chậm thì
sẽ không phù hợp với sắc thái của bài hát vì bài hát có tính nhịp đi hùng mạnh.
7


GV giải thích: Với một bài hát có thể sử dụng được nhiều tempo và tiết
tấu khác nhau tuy nhiên ta phải dựa vào tính chất của bài để lựa chọn tempo và
tiết tấu phù hợp, có như thế mới truyền tải được ý tưởng cũng như sắc thái tình
cảm của tác giả. Với cách trình bày đó chắc chắn học sinh sẽ có những cảm nhận
mới trong mỗi lần hát và nghe hát.
* Học sinh phát biểu cảm nhận và biểu diễn bài hát :
Đó là cơ sở để có kĩ năng sáng tạo nhiều hơn. GV để học sinh tự nhận xét,

tự đánh giá, tự cảm nhận để có điều chỉnh cách học theo hướng chủ đạo tích cực.
Ví dụ: Sau khi cho học sinh nghe hát mẫu và đọc lời ca, giáo viên đặt câu hỏi:
Em hãy nêu cảm nhận của mình về bài hát “Niềm vui của em” HS trả lời qua
phần gợi mở của giáo viên như: Nội dung bài hát nói lên điều gì, giai điệu bài
hát ra sao. Qua bài hát bản thân em cảm nhận như thế nào ? Em sẽ phải làm gì
để xứng với những điều mà nội dung bài hát muốn truyền tải tới ?
Có thể học sinh trả lời chưa được trôi chảy hoặc chưa sâu sắc, song qua
việc nhận xét và khắc họa của giáo viên thì học sinh từ chỗ hiểu nội dung bài hát
còn mơ hồ sẽ hiểu sâu sắc hơn và đặc biệt là có trách nhiệm hơn trong việc học
tập cũng như rèn luyện.
Thông thường mỗi bài hát giáo viên đều hướng dẫn học sinh hát kết hợp
vận động theo nhịp giúp các em tự nhiên khi hát. Tuy nhiên ở một số bài giáo
viên có thể dạy học sinh một vài động tác tay hoặc múa đơn giản, phù hợp để
các em có thêm lựa chọn khi biểu diễn bài hát.
Ví dụ. Với bài hát “Ngày đầu tiên đi học” , giáo viên hướng dẫn một số
động tác đưa tay nhẹ nhàng uyển chuyển âu yếm,… như vậy những điều đó sẽ
không chỉ giúp cho cách trình bày bài hát thêm sinh động mà các em còn được
tìm hiểu về những điệu múa, cử chỉ nhẹ nhàng mang tính cuốn hút trong khi hát.
Thông qua những tiết học như vậy, học sinh sẽ có áp dụng sáng tạo trong
những lần hội diễn văn nghệ của nhà trường, các hoạt động ngoại khóa biết cách
dàn dựng và sử dụng những động tác múa phù hợp với thể loại bài hát, …Trong
quá trình học giáo viên đưa ra yêu cầu học sinh tự chọn nhóm 3 đến 4 học sinh
để biểu diễn bài hát có động tác phụ họa. Giáo viên để các em tự chọn nhóm sẽ
làm học sinh phấn khởi vui thích hơn khi được làm việc với các bạn hợp về sở
thích, về chất giọng chứ không nên áp đặt các em vào từng nhóm.
- HS sẽ tự chọn nhóm có giọng hát thích hợp về âm vực để trình bày bài hát.
- HS tự chọn cách trình bày: Các em có thể trình bày bài hát một; hai hoặc ba
lần, có mở đầu, có kết thúc, mỗi câu hát sẽ do bạn nào đảm nhiệm hay cả nhóm
cùng hát. Bài hát có tính chất như thế nào ? Bao gồm mấy loại ? Ngoài ra học
sinh có thể chọn để sử dụng các cách hát như: hòa giọng, đối đáp, lĩnh xướng,…

làm thế nào để phù hợp với nội dung cũng như cấu trúc của bài hát. Như vậy
hình thức trình bày bài hát của mỗi nhóm sẽ rất phong phú, đa dạng, tính sáng
tạo cao.

8


- Học sinh tự chọn động tác phụ họa cho bài hát: HS có thể nghĩ ra động tác phù
hợp với nội dung bài hát và tập trình bày cho đều đẹp.
- Tuy nhiên để cho sự sáng tạo đạt được hiệu quả cao, giáo viên cần tạo điều
kiện về thời gian cho học sinh có sự chuẩn bị. Thông thường giáo viên sẽ giao
nhiệm vụ để học sinh chọn nhóm và tập cách trình bày, biểu diễn bài hát.
*. Giáo viên phải biết sử dụng phương tiện dạy học như một yếu tố tạo nên
cảm xúc:
Một giờ học sinh động, giáo viên không thể không sử dụng các phương
tiện dạy học. Đồ dùng dạy học phổ biến chủ đạo đó là sách giáo khoa, nhạc cụ,
tranh ảnh. Đặc biệt, giáo viên phải biết sử dụng công nghệ thông tin vào giảng
dạy, thay thế bảng phụ bằng máy chiếu, để học sinh có cái nhìn về hình ảnh
được minh họa một cách trực quan, sinh động hơn. Tất cả các phương tiện đó
giáo viên phải biết cách sử dụng cho phù hợp với nội dung của từng bài học.
Biết minh họa một cách độc đáo, thú vị sẽ kích thích tinh thần học tập của các
em.

Giáo viên đệm đàn cho học sinh hát bài: “Hành khúc tới trường”

9


Nếu giáo viên lặp đi lặp lại những kiến thức trong sách giáo khoa thì học
sinh không hứng thú học tập và vai trò của giáo viên trên lớp cũng không phát

huy được một cách tối ưu. Bên cạnh đó nếu thoát li sách giáo khoa thì sẽ làm
cho học sinh khó nắm kiến thức cần thiết, như vậy bài giảng dù có hấp dẫn sinh
động đến mấy cũng không mang lại hiệu quả cao. Vì vậy giáo viên phải biết kết
hợp kiến thức giữa sách giáo khoa và các tài liệu tham khảo khác. Đặc biệt với
môn Âm nhạc phải chú trọng thực hành về nhạc cụ, trong phân môn học hát
trước đây khi không có đàn, người giáo viên dạy nhạc luôn phải hát mẫu nhiều
lần, hát mẫu toàn bài để giới thiệu bài hát, hát mẫu từng câu để dạy hát, hát để
sửa sai, …, nên rất mệt mà hiệu quả hạn chế. Khó có thể tránh khỏi một đôi chỗ
cao độ của bài hát chưa thật chính xác, giáo viên không biết sử dụng nhạc cụ thì
tiết học sẽ trở nên buồn tẻ, nhàm chán, bài dạy hiệu quả sẽ không cao.
Vì vậy, việc sử dụng thành thạo nhạc cụ thay một phần giọng hát sẽ nâng
cao hiệu quả của việc dạy, giáo viên không phải hát mẫu quá nhiều, học sinh
không nhàm chán, tăng sự chú ý cho các em, tạo ra sự say mê, hứng thú trong
giờ học.
Ngoài việc dạy hát đơn thuần theo các bước cơ bản như giới thiệu tác giả,
tác phẩm, hát mẫu, khởi động giọng, dạy hát từng câu theo lối móc xích, …, thì
giáo viên còn phải biết tích hợp những kiến thức của các bộ môn khác vào môn
âm nhạc như môn lịch sử, địa lý, văn học, giáo dục công dân, giáo dục an ninh
quốc phòng, …, sẽ thu hút sự chú ý, đam mê khám phá của học sinh.
Các mẫu truyện, tranh ảnh phải có để minh họa thêm cho học sinh, ngoài
ra với học sinh cũng phải có đầy đủ các phương tiện học tập như: sách, vở,
thanh phách, …
Bên cạnh các tranh ảnh có sẵn, giáo viên nên hướng dẫn cho học sinh tự
vẽ tranh, ảnh phụ họa cho các bài hát sẽ học sắp tới, kích thích sự sáng tạo trong
sáng, gây được sự đam mê của các em đối với môn học hát nói riêng và môn âm
nhạc nói chung.
* Giáo viên thường xuyên củng cố và gây hứng thú cho học sinh trong giờ
học Âm nhạc:
Việc gây hứng thú cho học sinh trong giờ học không chỉ một lần mà phải
rèn luyện một cách thường xuyên từ phút đầu đến hết tiết học. Hơn nữa phải làm

cho mức độ hứng thú ngày càng tăng đến nỗi các em không để ý thời gian trôi
nhanh chóng và đến khi giờ học kết thúc học sinh còn cảm thấy luyến tiếc. Đối
với mỗi giáo viên đó là một việc làm không hề đơn giản. Đặc biệt là tình trạng
học sinh cá biệt, lười biếng không chú ý vào bài giảng của cô giáo mà hay gây
rối các bạn trong lớp.Vậy yêu cầu đặt ra là giáo viên làm sao phải thu hút được
sự chú ý của tất cả các em vào bài giảng. Ở lứa tuổi THCS các em đang có sự
thay đổi về tâm sinh lý rất rõ rệt, vì vậy giáo viên cần nắm bắt tâm lý lứa tuổi để
10


đưa ra những phương pháp gây hứng thú của học sinh trong giờ học. Sự mới mẻ
đổi mới trong từng tiết dạy sẽ tạo cho học sinh cảm giác mong ngóng đến tiết
học mới. Chính vì vậy, việc ghi điểm khuyến khích học sinh cũng là một cách
tạo hứng thú đối với các em. Có thể chuẩn bị những bông hoa điểm tốt để thi
đua giữa các nhóm, tổ để khuyến khích động viên tinh thần học tập của các em.

Học sinh hào hứng giơ tay phát biểu ý kiến

Học sinh tự tin phát biểu ý kiến

11


* Giúp các em thuộc lời ca ngay trên lớp và phối hợp tổ chức một số trò
chơi đơn giản cho học sinh.
Qua thực tế giảng dạy tôi thấy các em rất lười học thuộc lời bài hát, cho
nên khi kiểm tra các em thường không đạt. Do vậy tôi đã đưa ra phương châm giúp
các em học thuộc bài hát ngay trên lớp. Để làm được diều đó, khi thực hiện phân
môn học hát, tôi dạy thật kỹ phần lời bài hát, sau khi các em thuộc lời bài hát rồi
tôi cho các em ghép giai điệu, gập sách, hát từng câu nhạc ngắn, chỗ nào quên

các em có thể dở sách ra xem lại, làm vài lần như vậy các em sẽ thuộc được
phần nào. Có thể nói rằng đây là một cách làm khá thủ công nhưng nếu không làm
vậy các em sẽ chẳng học gì cả.
Ngoài các bước giảng dạy chính trong giờ dạy hát và trong tiết ôn tập bài
hát giáo viên cần phối hợp tổ chức một số trò chơi đơn giản, phù hợp, có liên
quan đến nội dung bài hát để gây hứng thú học tập cho học sinh nhằm nâng cao
hơn chất lượng giờ dạy và học.
Khi dạy phân môn học hát tôi thường tổ chức một số trò chơi sau nhằm
gây hứng thú học tập tích cực cho học sinh:
 Trò chơi: Tìm ẩn số trong ca khúc thiếu nhi .
- Hình thức chơi:
+ Nêu tên tác giả để tìm tác phẩm.
+ Nêu tên tác phẩm để tìm tác giả.
- Hình thức thưởng: Chấm điểm và tuyên dương.
 Trò chơi: Ai là người nhanh nhất.
- Hình thức chơi.
Giáo viên đàn cho học sinh nghe một đoạn (câu) trong bài hát đã học để
đoán lời ca nhằm phát triển tai nghe cho học sinh.
- Hình thức thưởng: Chấm điểm và tuyên dương.
 Trò chơi: Đặt lời mới cho bài hát theo âm hình chữ cái.
Sau khi học sinh hát đúng giai điệu của bài hát, giáo viên hướng dẫn học
sinh chơi trò chơi: giáo viên làm ký hiệu tay theo các chữ cái A, I, Ơ, .., tương
ứng với mỗi câu trong bài. Khi giáo viên đưa tay theo ký hiệu chữ cái nào thì
học sinh hát giai điệu câu tương ứng với chữ cái đó.

12


Ví dụ 1. Bài hát “Đi Cấy” dân ca Thanh Hóa
Câu 1. Giáo viên đưa tay ký hiệuchữ A, học sinh hát A theo giai điệu câu 1.

Câu 2. Giáo viên đưa tay ký hiệu chữ Ơ, học sinh hát Ơ theo giai điệu câu 2 .

Giáo viên tiếp tục thay đổi các ký hiệu khác cho đến hết bài hát. Trò chơi
này giúp các em thay đổi không khí học tập, đồng thời để kiểm tra việc ghi nhớ
giai điệu của học sinh.
 Trò chơi “Ai nhanh tai hơn ”
Sau khi học xong bài hát giáo viên sử dụng đàn đánh giai điệu một câu
nhạc bất kỳ cho học sinh nghe và hát lời ca câu nhạc đó. Trò chơi này giúp học
sinh mau thuộc lời ca, phát triển tai nghe.
Việc kết hợp tổ chức trò chơi trong giờ học hát vừa giúp học sinh nắm kiến
thức nhanh hơn, chắc hơn vừa tạo ra không khí sôi nổi cho học sinh, tạo hứng
thú cho học sinh học môn âm nhạc cũng như các môn học khác.

13


2.4. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm:
Môn học Âm nhạc ở trường THCS mỗi tuần chỉ có một tiết, thật ít ỏi
nhưng các em được làm quen với: Học hát, TĐN, nhạc lí, âm nhạc thường thức
là một tác động lớn vào thế giới tinh thần của các em. Với những phương pháp
dạy trên, trong những năm qua đối với việc học Âm nhạc ở trường, tôi thấy kết
quả chất lượng được nâng lên rõ rệt. Các em đã biết trình bày hoàn chỉnh một
bài hát (hát kết hợp vận động nhẹ, biểu diễn) biết cảm nhận về nội dung bài hát.
Với sự hướng dẫn tận tình gợi mở của giáo viên, kết hợp giữa nhạc cụ, bảng
phụ, đài, băng nhạc làm mẫu chính xác của giáo viên đã giúp các em tự tin trả
lời câu hỏi và trình bài trước lớp. Việc học tốt trong giờ học chính khoá đã giúp
HS hoạt động tốt trong các hoạt động ngoại khoá.
Tôi nghiên cứu đề tài này trong hơn 2 năm học nhằm khẳng định tính hiệu
quả của đề tài, tôi thấy trước khi chưa áp dụng đề tài này vào giảng dạy thì các
em học sinh khối 6 chưa có hứng thú học tập, các em học chưa hăng say, kết quả

các bài kiểm tra tỉ lệ học sinh chưa đạt vẫn còn cao.
Để minh chứng cho hiệu quả của sáng kiến mà tôi đã áp dụng vào giảng
dạy ở 2 lớp 6A và 6B, tôi đã tiến hành khảo sát và thấy được sự thay đổi rõ rệt
trong hứng thú học tập của học sinh trong việc thực hiện phân môn học hát.
*Kết quả thu được ở năm học 2018 - 2019 là:
Lớp

Sĩ số

6A
6B

Hứng thú

Bình thường

Không hứng thú

Số lượng

%

Số lượng

%

Số lượng

%

34

31

91,2

2

5,9

01

2,9

33

19

57,6

10

30,3

4

12,1

Với kết quả trên có thể thấy rất rõ rằng đa số học sinh đều có hứng thú
học tập, các đợt kiểm tra đạt kết quả cao. Kết quả tổng kết năm học (Cũng là

thời điểm các em kết thúc môn học Âm nhạc ở bậc THCS ) đã một lần nữa
khẳng định hiệu quả của các giải pháp trên.
Từ một lớp có phong trào học môn Âm nhạc ở mức trung bình đã trở
thành lớp học tốt:
+ Số lượng học sinh có hứng thú học phân môn học hát tăng lên rõ rệt,
nhiều em tỏ ra có năng khiếu về bộ môn.
+ 100% học sinh xếp loại Đạt.
* Kết quả xếp loại môn học cuối năm học 2018-2019, cụ thể như sau:
14


+ Kết quả xếp loại học tập của lớp 6A khi tôi đã áp dụng đề tài trong năm
học 2018-2019 như sau:
Lớp

Số HS

6A

34

Đạt
34

Xếp loại
%
Chưa đạt
100
0

%
0

+ Kết quả xếp loại học tập của lớp 6B khi không áp dụng đề tài trong năm
học 2018-2019 như sau:
Lớp

Số HS

6B

33

Đạt
31

Xếp loại
%
Chưa đạt
93,9
2

%
6,1

Sau khi tôi áp dụng đề tài này vào giảng dạy trong phân môn học hát ở
các năm học 2017 - 2018 và năm học 2018 - 2019. Điều đặc biệt là năm học
2018 - 2019 tôi áp dụng đề tài này vào lớp 6A, còn lớp 6B tôi không áp dung để
tôi có đối chứng; tôi thấy lớp 6A có kết quả học tập cao hơn, còn lớp 6B có kết
quả học tập thấp hơn rất nhiều. Thật sự đề tài này đã đem lại hiệu quả năm sau

hiệu quả tốt hơn năm trước, đó là đa số các em học sinh đều rất hứng thú học
tập, điểm kiểm tra của các lớp đều đạt kết quả cao: 100% học sinh đạt yêu cầu,
trong đó có nhiều em phát huy được năng khiếu của mình về bộ môn, không khí
học tập sôi nổi hơn, học sinh phát biểu xây dựng bài nhiều hơn, học sinh được
kiểm tra bài cũ thuộc bài nhiều hơn. Điều đặc biệt là tỉ lệ học sinh xếp loại đạt
đã tăng lên rất nhiều so với kết quả khảo sát đầu mỗi năm học.

PHẦN 3. KẾT LUẬN – KIẾN NGHỊ
3.1. Kết luận:

15


Từ thực tế giảng dạy, kết quả đạt được qua việc áp dụng các biện pháp nói
trên, bản thân tôi đúc rút ra một số kinh nghiệm như sau:
- Để tạo hứng thú đối với học sinh thì trước hết phải gây hứng thú cho học sinh
ngay từ phần mở đầu bài học, phần giới thiệu đề mục mới.
- Trong quá trình giảng dạy giáo viên phải biết phát huy tính tích cực chủ động
sáng tạo của học sinh.
- Giáo viên cần phải nắm đặc trưng của bộ môn, có phương pháp dạy học linh
hoạt sáng tạo, phải tìm mọi cách để cải tiến cách dạy từng phân môn theo hướng
tích cực hóa hoạt động của học sinh, bổ sung sáng tạo thêm nhiều thủ pháp sinh
động, hấp dẫn, đa dạng hóa cách thức truyền đạt ở mỗi bài học.
- Phương tiện dạy học phải đầy đủ, giáo viên phải biết sử dụng phương tiện dạy
học như một yếu tố gây xúc cảm.
- Trong các tiết học phải tạo cho các em sự hứng thú từ đầu đến hết tiết học, tạo
cho các em sự hứng thú vui tươi bởi vì đặc trưng bộ môn đó là học mà vui - vui
mà học, tránh gò ép đối với học sinh.
- Tăng cường các hoạt động âm nhạc trong lớp trong trường bằng hình thức tổ
chức hội thi văn nghệ ngoại khóa.

- Muốn thực hiện những nội dung trên có hiệu quả đòi hỏi mỗi giáo viên phải
không ngừng nâng cao kiến thức, tạo cho mình một trình độ chuyên môn vững
vàng, thường xuyên học hỏi rút kinh nghiệm ở các đồng nghiệp.
- Có thể nói rằng môn học Âm nhạc ở trường THCS có vị trí rất quan trọng
trong việc giáo dục thế hệ trẻ. Ngày nay với nội dung chương trình đổi mới
phương pháp dạy học, người giáo viên phải không ngừng học hỏi để năng cao
trình độ chuyên môn nghiệp vụ. Ngoài những môn học chính thì môn học Âm
nhạc giúp cho học sinh phát triển thị hiếu nghệ thuật, nâng cao một bước về tiếp
xúc với âm nhạc tạo đà cho sự giáo dục và phát triển toàn diện về nhân cách cho
học sinh.
- Từ thực trạng dạy phân môn học hát ở học sinh lớp 6, từ kiến thức được học
trong nhà trường bản thân tôi đã đúc rút ra một số kinh nghiệm. Có thể nói đa
phần các yếu tố làm cho học sinh hứng thú học tập đó là đều phụ thuộc vào vai
trò của giáo viên. Những cách thức gây hứng thú cho học sinh trong học tập
môn Âm nhạc là hết sức phong phú, mỗi giáo viên có một phương pháp riêng
của mình.
Trên đây là những kinh nghiệm được bản thân đúc rút trong nhiều năm
giảng dạy trên lớp, với cách trình bày như trên chắc chắn không tránh khỏi thiếu
sót. Mong các bạn đồng nghiệp góp ý, bổ sung để đề tài được hoàn thiện hơn.
3.2. Kiến nghị.

16


Trên đây là một số kinh nghiệm của tôi về “ Biện pháp gây hứng thú học
tập giúp học sinh lớp 6 học tốt phân môn học hát ” của những năm học trước
mà tôi đã đúc rút ra được qua thực tế giảng dạy, năm nay tôi mạnh dạn đưa ra để
các đồng nghiệp tham khảo, những phương pháp cơ bản về cách dạy và học âm
nhạc đặc biệt là phương pháp dạy thực hành áp dụng cho học sinh vì đa phần
các học sinh trong lớp rất thích hoạt động sáng tạo. Các em hứng thú học âm

nhạc hơn, thực hành tự tin hơn và có tiến bộ rõ rệt. Tôi rất mong được sự góp ý
trao đổi kinh nghiệm của các bạn đồng nghiệp cũng như của những người yêu
thích môn âm nhạc, để tìm ra được những phương pháp tối ưu nhất nhằm giúp
HS có hứng thú và ham mê học âm nhạc, từ đó giáo dục khả năng âm nhạc cho
các em, giúp các em hiểu được cái hay, cái đẹp trong cuộc sống.
Để thực hiện giáo dục các em học sinh trở thành những người phát triển toàn
diện về: Đức - Trí - Thể - Mĩ, ngoài việc người giáo viên phải có năng lực thực sự
ra thì việc khách quan, ngoại cảnh, khuôn viên, môi trường là những điều tác động
lớn đến các em. Do đó để tạo điều kiện cho việc dạy - học của cô trò thuận lợi,
bản thân tôi là người đứng lớp dạy bộ môn âm nhạc cần kiến nghị một số vấn đề
sau:
 Đối với Nhà trường:
- Thường xuyên quan tâm, giúp đỡ giáo viên và học sinh.
- Trang bị, bổ sung thêm một số trang thiết bị và tài liệu tham khảo để phục vụ
cho việc giảng dạy bộ môn.
- Đầu tư xây dựng phòng học chức năng để học sinh có không gian hoạt động
nghệ thuật.
 Đối với Phòng giáo dục và đào tạo: Các sáng kiến đạt giải cao cần tải lên
trang website của phòng giáo dục để giáo viên các trường áp dụng và học hỏi
kinh nghiệm của đồng nghiệp.
Tôi xin chân thành cảm ơn!
Thanh Hóa, ngày 28 tháng 05 năm 2019
XÁC NHẬN CỦA THỦ TRƯỞNG ĐƠN VỊ Tôi xin cam đoan đây là SKKN của mình
HIỆU TRƯỞNG
viết, không sao chép nội dung của
người khác.
(đã ký)
(đã ký)
Nguyễn Ngọc Nam

Nguyễn Thị Huệ

17


DANH MỤC
CÁC ĐỀ TÀI SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM ĐÃ ĐƯỢC HỘI ĐỒNG
ĐÁNH GIÁ XẾP LOẠI CẤP PHÒNG GD&ĐT, CẤP SỞ GD&ĐT VÀ CÁC
CẤP CAO HƠN XẾP LOẠI TỪ C TRỞ LÊN
Họ và tên tác giả: Nguyễn Thị Huệ
Chức vụ và đơn vị công tác: Giáo viên - Trường THCS Xuân Hưng- Thọ Xuân
-Thanh Hóa.

TT

Tên đề tài SKKN

1

Biện pháp gây hứng thú học tập
giúp học sinh lớp 6 học tốt phân
môn học hát

Kết quả
Cấp đánh
đánh giá
giá xếp loại
xếp loại
(Phòng, Sở,
(A, B,

Tỉnh...)
hoặc C)
Hội đồng
sáng kiến
B
UBND Thọ
Xuân

Năm học
đánh giá xếp
loại

2018-2019

18


TÀI LIỆU THAM KHẢO

1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.

SGK Âm nhạc và Mĩ thuật 6 (Nhà xuất bản giáo dục Việt Nam 2006)
SGV Âm nhạc và Mĩ thuật 6 (Nhà xuất bản giáo dục Việt Nam 2006)

SGK Âm nhạc và Mĩ thuật 6 (Nhà xuất bản giáo dục Việt Nam 2010)
SGV Âm nhạc và Mĩ thuật 6 (Nhà xuất bản giáo dục Việt Nam 2010)
SGK Âm nhạc và Mĩ thuật 6 (Nhà xuất bản giáo dục Việt Nam 2015)
SGV Âm nhạc và Mĩ thuật 6 (Nhà xuất bản giáo dục Việt Nam 2015)
Hướng dẫn chuẩn kiến thức kĩ năng môn Âm nhạc – Bộ giáo dục,
Một số vấn đề đổi mới phương pháp dạy học môn Âm nhạc trường THCS NXB GIÁO DỤC.
9. Một số sáng kiến của đồng nghiệp đi trước.
10. Lý thuyết âm nhạc cơ bản (Nhà xuất bản Âm nhạc Hà Nội 2001)
11. Nghiên cứu tài liệu về Âm nhạc trên mạng Internet.

19