Tích hợp giáo dục môi trường trong giảng dạy chủ đề sử dụng và sản xuất phân bón công nghệ lớp 10 THPT

MỤC LỤC

1. PHẦN MỞ ĐẦU...............................................................................................1
1.1. Lý do chọn đề tài.........................................................................................1
1.2. Mục đích nghiên cứu...................................................................................1
1.3. Đối tượng nghiên cứu.................................................................................1
1.4. Phương pháp nghiên cứu............................................................................1
2. NỘI DUNG.......................................................................................................2
2.1. Cơ sở lí luận và thực tiễn của đề tài............................................................2
2.2. Thực trạng của vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm..............2
2.3. Giải pháp và tổ chức thực hiện...................................................................2
2.3.1. Xây dựng giáo án và giảng dạy chủ đề: “Tích hợp giáo dục môi
trường trong giảng dạy chủ đề sử dụng và sản xuất phân bón công nghệ lớp
10 thpt”...........................................................................................................2
2.3.2. Câu hỏi và bài tập đánh giá năng lực học sinh trong chủ đề tích hợp
giáo dục môi trường.......................................................................................9
3. KẾT LUẬN VÀ ĐỀ XUẤT...........................................................................13
3.1. Kết luận.....................................................................................................13
3.2. Kiến nghị...................................................................................................14

0


1. PHẦN MỞ ĐẦU
1.1. Lý do chọn đề tài.
Sau 30 hơn năm đổi mới, nước ta đạt những thành tựu quan trọng
trong công cuộc xây dựng đất nước. Từ một nền nông nghiệp lạc hậu, đến
nay Việt Nam trở thành một trong những cường quốc xuất khẩu nông sản
trên thế giới. Nông sản nước ta có mặt trên thị trường của các nước trong đó
cả trên các thị trường khó tính như EU, Nhật Bản, Hoa Kỳ ... Tuy nhiên
trong quá trình phát triển của nước nhà, đặc biệt là lĩnh vực nông nghiệp đã

dẫn đến 1 số vấn đề đáng báo động như: Dư lượng thuốc BVTV, dư lượng
phân bón trong nông sản, môi trường bị ô nhiễm, sản phẩm nông sản kém
chất lượng… Dẫn đến sản phẩm người nông dân làm ra không đáp ứng yêu
cầu của người tiêu dùng trong nước cũng như trên thế giới. Điều đó đang
ảnh hưởng rất lớn đến nền kinh tế nước ta nói chung, nền nông nghiệp nói
riêng. Tìm ra được giải pháp để phát triển kinh tế đồng thời bảo vệ môi
trường là vấn đề cấp thiết và cấp bách hiện nay.
Nghiên cứu nguyên nhân dẫn đến ô nhiễm môi trường, tôi nhận thấy
nguyên nhân chủ yếu đó là do ý thức của con người. Vậy làm thế nào để
giáo dục ý thức về bảo vệ môi trường cho mọi người, từ đó có những sản
phẩm sạch đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của thị trường. Do đó việc giáo
dục môi trường cho mọi người, đặc biệt cho thế hệ trẻ học sinh là yêu cầu
cấp thiết để đất nước phát triển. Để khắc phục ô nhiễm môi trường cần một
thời gian dài, liên tục, hành động ngay từ bây giờ. Do đó bảo vệ môi trường
nên bắt đầu bằng việc giáo dục ý thức bảo vệ môi trường, nhất là lứa tuổi
học sinh. Hiện nay việc trang bị kiến thức về bảo vệ môi trường trong các
nhà trường chưa được chú trọng đúng mức, chưa được xem là một môn học,
ý thức bảo vệ môi trường của học sinh chưa cao. Để giáo dục cho học sinh
về bảo vệ môi trường theo tôi có nhiều cách như: Thông qua các cuộc thi,
hoạt động ngoại khóa, tuyên truyền…Tuy nhiên hữu hiệu nhất vẫn là lồng
ghép, tích hợp kiến thức vào từng môn học, từng tiết học cụ thể. Vì lí do trên
nên tôi chọn đề tài nghiên cứu và giảng dạy “Tích hợp giáo dục môi trường
trong giảng dạy chủ đề sử dụng và sản xuất phân bón công nghệ lớp 10
THPT”
1.2. Mục đích nghiên cứu
Trang bị những cho học sinh kiến thức bảo vệ môi trường. Gắn liền sản
xuất với bảo vệ môi trường thông qua bài học.
Giúp học sinh vận dụng kiến thức đã học vào trong thực tiễn gia đình,
đồng thời là tuyên truyền viên tích cực hướng dẫn người khác cùng thực hiện
1.3. Đối tượng nghiên cứu

- Nghiên cứu về tích hợp giáo dục bảo vệ môi trường thông qua bài học
sử dụng và sản xuất phân bón.
1.4. Phương pháp nghiên cứu
- Phương pháp nghiên cứu tài liệu lí thuyết
- Phương pháp thực nghiệm
- Phương phá điều tra, khảo sát
1


2. NỘI DUNG
2.1. Cơ sở lí luận và thực tiễn của đề tài
Con người và môi trường luôn luôn có mối quan hệ chặt chẽ với nhau,
được thực hiện thông qua nhiều hoạt động. Để đáp ứng nhu cầu của mình, con
người ngày càng tác động sâu sắc tới tự nhiên, nhiều khi làm cho nó thay đổi
theo chiều hướng xấu đi. Hiện nay để phát triển kinh tế chúng ta tác động mạnh
mẽ hơn bao giờ hết vào tự nhiên và môi trường, để lại hậu quả lâu dài cho con
người, cho nhiều thế hệ, do đó bảo vệ môi trường hiện là một trong nhiều mối
quan tâm mang tính chất toàn cầu. Ở nước ta, bảo vệ môi trường cũng đang là
vấn đề được quan tâm sâu sắc, được thể hiện các nghị quyết TW như: Nghị
quyết số 08/NQ-CP của chính phủ ngày 23/1/2014 ban hành chương trình hành
động thực hiện nghị quyết số 24-NQ/TW của ban chấp hành trung ương Đảng
khó XI về chủ động ứng phó BĐKH , tăng cường quản lí tài nguyên và bảo vệ
môi trường. Đặc biệt là luật bảo vệ môi trường 2014 số 55/2014/QH13 đã dược
Quốc hội nước cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam khóa XIII, kì họp thứ 7
thông qua ngày 23/6/2014 gồm rất nhiều nội dung quan trọng về bảo vệ môi
trường.
Thực hiện chủ trương đổi mới giáo dục toàn diện của Đảng và nhà nước
ta, trong những năm qua toàn ngành giáo dục đã tích cực triển khai nhiều hoạt
động về việc xây dựng môi trường lành mạnh, xanh – sạch – đẹp. Nhiều chỉ thị
được ban hành trong đó là phải trang bị kiến thức, kỹ năng về môi trường và bảo

vệ môi trường bằng hình thức phù hợp trong các môn học như: lồng ghép, tích
hợp, ngoại khóa …
2.2. Thực trạng của vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến kinh
nghiệm
Về phía học sinh (HS): Trong quá trình dạy môn công nghệ 10, tôi nhận
thấy có nhiều nội dung bài học có lên quan đến giáo dục môi trường. Tuy nhiên
các em học sinh chỉ quan tâm đến nội dung chính của bài học, ít liên hệ thực tế,
do đó khi kiểm tra đánh giá các câu hỏi có liên quan đến bảo vệ môi trường
xung quanh các em tỏ ra lúng túng, kết quả điểm số thường thấp kể cả các lớp
chọn của trường.
Về phía giáo viên (GV): Hiện nay nhiều GV vẫn quan niệm môn công
nghệ là môn phụ, chỉ cần dạy kiến thức cơ bản trong SGK cho HS, các giáo viên
lên lớp còn mang tính hình thức, chưa mạnh dạn đổi mới phương pháp dạy học.
Từ đó môn công nghệ nông nghiệp chưa được giáo viên và HS quan tâm đúng
mức.
2.3. Giải pháp và tổ chức thực hiện
2.3.1. Xây dựng giáo án và giảng dạy chủ đề: “Tích hợp giáo dục môi
trường trong giảng dạy chủ đề sử dụng và sản xuất phân bón công nghệ lớp
10 THPT”
Chủ đề kết hợp 2 bài học trong SGK đó là bài 12, 13 chương trình công
nghệ. Trong chủ đề có rất nhiều nội dung liên quan đến giáo dục môi trường,
nếu trong quá trình sản xuất và sử dụng các loại phân bón không tuân thủ quy
trình kỹ thuật sẽ dẫn đến ô nhiễm môi trường. Qua chủ đề sẽ trang trang bị các
kiến thức, kỹ năng cơ bản nhất về phân bón bảo vệ môi trường cho các em HS.
2


A. MỤC TIÊU
1. Kiến thức
- Nêu được một số khái niệm các loại phân bón

- Trình bày được các đặc điểm, tính chất của các loại phân bón
- Trình bày được cách sử dụng các loại phân bón
- Nêu được nguyên nhân gây ô nhiễm môi trường, ô nhiễm nông sản khi bón
các loại phân không hợp lí
- Đưa ra ra các giải pháp bón phân bảo vệ môi trường
- Trình bày được nguyên lí sản xuất và lợi ít của việc sử dụng phân vi sinh đối
với cây trồng và môi trường.
2. Kỹ năng
Qua chủ đề rèn luyện cho học sinh các kỹ năng:
- Phân biệt được một số loại phân bón thường dùng trong nông, lâm nghiệp
- Vận dụng những kiến thức đã học trong chủ đề, để giải quyết một tình
huống sử dụng phân bón trong thực tế.
- Hình thành kỹ năng quan sát hình ảnh.
3. Thái độ
Quan tâm đến bảo vệ môi trường trong quá trình sử dụng phân bón
Hình thành hoài bão ước mơ học tập, ứng dụng các kiến thức vào trong sản
xuất nông nghiệp.
4. Năng lực hướng tới cho HS
Hình thành và phát triển cho học sinh một số năng lực:
+ Năng lực chung:
- Năng lực tự học, sáng tạo, phát hiện và giải quyết vấn đề
- Năng lực giao tiếp và hợp tác
- Năng lực tính toán thông qua các tính toán bón phân hợp lí
+ Năng lực chuyên biệt:
- Năng lực sử dụng ngôn ngữ chuyên nghành nông nghiệp
- Năng lực quan sát chuyên nghành
- Năng lực thực hiện trong phòng thí nghiệm
B. PHƯƠNG TIỆN DẠY HỌC
* Chuẩn bị của GV
- Các phiếu học tập

- Bài thiết kế chủ đề
- Mẫu các loại phân bón
- Khổ giấy A1
- Tranh ảnh, các video minh họa ảnh hưởng của kỹ thuật sử dụng phân bón
không hợp lí đối với cây trồng và môi trường.
* Chuẩn bị của HS
- Tài liệu học tập SGK
- Tham gia sưu tầm một số mẫu phân bón ở gia đình.
C. PHƯƠNG PHÁP CHỦ YẾU
- Hoạt động nhóm
- Phương pháp vấn đáp
- Phương pháp đặt và giải quyết vấn đề
3


D. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC CHỦ ĐỀ
HOẠT ĐỘNG 1: KHỞI ĐỘNG
GV: Yêu cầu cả lớp cùng đọc bài vè vui về phân bón con cò vàng mà GV sưu
tầm:
Nghe vẻ nghe ve, nghe vè phân bón
Nông dân chào đón hơn cả bạn hiền
Không phải cô tiên Cò vàng chính hiệu
Hàng triệu nông dân xa gần cả nước
Cùng nhau đón rước phân bón cò vàng
Dù mới khai hoang hay đang canh tác
Ruộng vườn bát ngát trải mãi màu xanh
Không khí trong lành nông dân sảng khoái
Vườn cây ăn trái mía thái mãng cầu
Sầu riêng, măng cụt, vú sữa, sa bô
Nông dân bón vô Cò vàng là tốt

Trồng cây lấy củ, lấy hạt, lấy hoa
Đậu bắp, dưa cà thật là ưu việt
Thứ thiệt Cò vàng hướng dẫn kỹ thuật
Nông dân nắm vững là dùng 3 đúng
Đúng lúc cây cần, đúng phần liều lượng
Và làm đúng cách chắc chắn thành công
Đáp ứng cây trồng nông dân mong đợi ...
Bước 1. Chuyển giao nhiệm vụ:
GV: Nêu vấn đề để HS suy nghĩ đưa ra ý kiến của bản thân:

1) Tại sao phải bón phân cho cây trồng? Nếu không bón cho cây trồng thì
điều gì sẽ sảy ra?
2) Có phải tất cả các loại cây trồng đều cần cùng một loại phân bón và liều
lượng như nhau không?
3) Trong thực tế người ta thường dùng các loại phân bón nào để bón cho
cây trồng?
4) Nếu bón phân không đúng cách có ảnh hưởng đến cây trồng và môi
trường không?
Bước 2. Thực hiện nhiệm vụ
GV sử dụng kỹ thuật tia chớp để HS các nhóm đưa ra câu trả lời nhanh.
Bước 3. Báo cáo, thảo luận
HS suy nghĩ trả lời câu hỏi nhanh, GV nhận xét ngắn gọn và dẫn dắt sang hoạt
động tiếp.
HOẠT ĐỘNG 2: HÌNH THÀNH KIẾN THỨC
Nội dung 1. Một số loại phân bón thường dùng trong nông lâm nghiệp
Bước 1. chuyển giao nhiệm vụ
- Tổ chức cho HS đọc mục I bài 12 SGK
- GV yêu cầu HS vận dụng hiểu biết từ nội dung đã đọc, suy nghĩ để trả lời
các câu hỏi trong phiếu học tập số 1:
1) Em hãy cho biết căn cứ nào để phân loại các loại phân bón ?

4


2) Vì sao phân hóa học được gọi là phân vô cơ? Kể tên một số loại phân hóa học
được dùng ở địa phương ?
3) Sự khác nhau giữa phân hóa học và phân hữu cơ là gì ?
4) Có mấy loại phân vi sinh vật? đặc điểm chung của phân vi sinh vật là gì?
Bước 2. Thực hiện nhiệm vụ
HS hoạt động nhóm để hoàn thành phiếu học tập số 1.
Bước 3. Báo cáo, thảo luận
Gv yêu cầu đại một nhóm báo cáo kết quả thực hiện nhiệm vụ trong phiếu học
tập số 1. Các nhóm khác phản biện, góp ý, bổ sung.
GV nhận xét, giải thích ( những nội dung HS chưa rõ) và kết luận nội dung 1:
-Căn cứ vào nguồn gốc, phân bón sử dụng trong nông, lâm nghiệp chia làm 3
loại.
+ Phân hóa học là loại phân bón được sản xuất theo quy trình công nghiệp.
Trong quá trình sản xuất có sử dụng một số nguyên liệu tự nhiên hoặc tổng hợp.
Phân hóa học thường chia làm 2 loại: phân đơn và phân đa nguyên tố
+Phân hữ cơ là tất cả các chất hữu cơ vùi vào trong đất làm tăng độ phì nhiêu
của đất. Ví dụ: phân xanh, phân chuồng, mùn bã hữu cơ ...
+ Phân vi sinh vật là loại phân chứa vi sinh vật, bao gồm: Phân vi sinh vật cố
định đạm, phân vi sinh vật chuyển hóa lân và phân vi sinh vật phân giải chất hữu
cơ.
+ Sự khác biệt giữa phân hóa học và phân hữu cơ là: Phân hóa học được sản
xuất theo qui trình công nghiệp, có sử dụng hóa chất trong sản xuất còn phân
hữu cơ là loại phân có trong tự nhiên hoặc chất thải của vật nuôi.
Nội dung 2. Đặc điểm, tính chất, kỹ thuật sử dụng phân hóa học và phân
hữu cơ
Bước 1. chuyển giao nhiệm vụ
GV tổ chức, hướng dẫn HS nghiên cứu mục II, III bài 12 SGK.

GV chuyển giao cho HS 2 nhiệm vụ:
Nhiệm vụ 1: Từ nội dung đã nghiên cứu trong SGK, em hãy điền nội dung thích hợp
vào bảng sau:

Loại phân bón

Đặc điểm

Kỹ thuật sử dụng

Phân hóa học

Phân hữu cơ

Nhiệm vụ 2: Hoàn thành phiếu học tập số 2

Em hãy vận dụng những hiểu biết qua nghiên cứu thông tin trên kết hợp với suy
luận để trả lời các câu hỏi sau:
1) Phân hóa học có những ưu, nhược điểm gì? Vì sao bón phân hóa học nhiều
năm hại làm hại đất? Bón nhiều phân hóa học liên tục ảnh hưởng như thế nào
đến môi trường?
5


2) Phân hữu cơ có ưu, nhược điểm gì? Vì sao phân hữu cơ chỉ dùng để bón lót?
Phân gia súc, gia cầm chưa ủ hoai mục bón phân tươi ảnh hưởng đến môi trường
như thế nào? Ở gia đình em thường sử dụng loại phân hữu cơ nào?
3) Trong trồng trọt, nên tăng cường sử dụng loại phân bón nào vừa đảm bảo
cung cấp đầy đủ chất dinh dưỡng cho cây, vừa hạn chế ô nhiễm môi trường, vừa
bảo vệ đất? Vì sao?

4) Tại sao phải sử dụng phân hóa học một cách hợp lí?
Bước 2. Thực hiện nhiệm vụ
- Các thành viên trong nhóm bàn bạc, trao đổi để cùng nhau điền nội dung thích
hợp bảng ở nhiệm vụ 1.
- Áp dụng kỹ thuật khăn phủ bàn để tổ chức cho HS hoàn thành phiếu học tập số
2.
GV chia cho các nhóm khổ giấy A1, yêu cầu các nhóm chia thành các phần
tương ứng với số thành viên và để 1 ô trống ở chính giữa. Mỗi thành viên ngồi
vào vị trí tương ứng, nhóm trưởng phân công mỗi thành viên trả lời 1 câu hỏi
trong phiếu học tập. Từng thành viên độc lập suy nghĩ và ghi câu trả lời vào
phần giấy đã chia. Sau đó trình bày thảo luận và thư kí nhóm ghi ý kiến chung
của nhóm vào ô chính giữa của tờ giấy.
Bước 3. Báo cáo, thảo luận
GV yêu cầu đại diện các nhóm báo cáo kết quả thực hiện nhiệm vụ mà mình đã
được giao. Các nhóm khác phản biện, góp ý, bổ sung.
GV nhận xét, giải thích và trình chiếu nội dung trong bảng:

Loại
Đặc điểm
phân bón
Phân hóa - Phân hóa học chứa ít nguyên tố
học
dinh dưỡng, nhưng tỉ lệ chất dinh
dưỡng cao VD: phân đạm ure N
=46%
- Phần lớn phân hóa học dễ hòa
tan ( trừ phân lân) nên cây dễ hấp
thu
- Bón nhiều phân hóa học, bón
liên tục nhiều năm làm cho đất

chua

Phân
hữu cơ

Kỹ thuật sử dụng

- Do có tỉ lệ chất dinh dưỡng
cao, dễ hòa tan và hiệu quả
nhanh nên phân đạm, kali dùng
để bón thúc là chính. Nếu bón
lót thì bón với lượng nhỏ.
- Phân lân khó hòa tan nên
dùng để bón lót, để có thời gian
để phân hòa tan
- Bón phân hóa học nhiều năm
liên tục đặc biệt phân đạm, kali
làm cho đất hóa chua, vì vậy
cần bón vôi cải tạo đất
- Phân tổng hợp NPK có thể
dùng để bón lót hoặc bón thúc
theo hướng dẫn của nhà sản
xuất.
-Phân hữu cơ có chứa nhiều Phân hữu cơ dùng để bón lót là
nguyên tố dinh dưỡng từ đa lượng, chính, nhưng trước khi sử dụng
trung lượng cho đến vi lượng
cần phải ủ cho hoai mục.
- Phân hữu cơ có tỉ lệ và chất dinh
dưỡng không ổn định
6

- Những chất dinh dưỡng trong
phân hữu cơ cây không sử dụng
được ngay mà phải trải qua quá
trình khoáng hóa cây mới sử dụng
được
- Bón phân hữu cơ liên tục nhiều
năm không làm hại đất.
Kết luận nội dung: Phân hữu cơ và phân hóa học đều có tác dụng cung cấp thức
ăn cho cây trồng nhưng chúng có đặc điểm, ưu nhược điểm rất khác nhau. Khi
sử dụng phân bón, cần căn cứ vào đặc điểm của từng loại, nhu cầu dinh dưỡng
của cây trồng và tính chất của đất để sử dụng hợp lí, giúp cây sinh trưởng thuận
lợi đồng thời bảo vệ môi trường đất.
Hiện nay ở nước ta nông dân vẫn còn hiện tượng sử dụng phân hóa học tràn lan,
gây ảnh hưởng đến đồng ruộng, đến sinh vật, nguồn nước đặc biệt là con người.
Vì vậy các em phải tuyên truyền cho gia đình, hàng xóm sử dụng phân hóa học
sao cho hợp lí để tránh tác hại của chúng gây ra đến môi trường và con người
chúng ta.
GV trình chiếu video tác động xấu khi sử dụng phân bón không đúng cách ảnh
hưởng đến môi trường xung quanh.
Nội dung 3. Phân vi sinh
Bước 1. Chuyển giao nhiệm vụ
GV hướng dẫn HS đọc nội dung bài 13, từ trang 41- 43 và nội dung II. 3, III. 3,
trang 39, 40 –SGK công nghệ 10.
Yêu cầu HS vận dụng thông tin đọc kết hợp với kinh nghiệm, hiểu biết của bản
thân để thực nhiệm vụ trong phiếu học tập số 3:
1) Phân vi sinh được sản xuất theo nguyên lí nào? Tại sao phân vi sinh được
khuyến khích sử dụng trong nông, lâm nghiệp? Sự khác biệt trong kỹ thuật sử
dụng phân vi sinh và 2 loại phân đã học?

2) Thế nào là phân vi sinh cố định đạm? Nêu tác dụng và cách sử dụng phân vi
sinh vật cố định đạm?
3) Thế nào là phân vi sinh chuyển hóa lân? Nêu tác dụng và cách sử dụng phân
vi sinh vật chuyển hóa lân? Ở gia đình và địa phương em có sử dụng phân này
không? Nếu có hiệu quả như thế nào?
4) Thế nào là phân vi sinh vật phân giải chất hưũ cơ? Trình bày tác dụng của
phân hữu cơ vi sinh vật? Cách sử dụng phân vi sinh vật hữu cơ?
5) Sử dụng phân vi sinh vật có ảnh hưởng đến môi trường không? Trong sản
xuất nông nghiệp hiện nay người ta có khuyến khích sử dụng phân vi sinh vật?
Bước 2. Thực hiện nhiệm vụ
Áp dụng kỹ thuật “ mảnh ghép” để tổ chức cho HS hoàn phiếu học tập, thực
hiện kỹ thuật mảnh ghép theo 2 giai đoạn:
Giai đoạn 1: Hoạt động nhóm “chuyên sâu” mỗi nhóm được giao 2 câu hỏi
trong phiếu học tập. Các nhóm thảo luận để được có câu trả lời câu hỏi được
giao, đảm bảo tất cả các thành viên trong nhóm phải hiểu rõ và trình bày được
câu trả lời.
7


Giai đoạn 2: Hoạt động nhóm “mảnh ghép” thành lập nhóm mới gồm các nhóm
trưởng của nhóm chuyên sâu, từng thành viên trong nhóm chuyên sâu lần lượt
trả lời câu hỏi của nhóm mình.
Bước 3. Báo cáo, thảo luận
Một nhóm “mảnh ghép” báo cáo kết quả thực hiện phiếu học tập số 2 và nêu
thắc mắc. Nhóm khác nghe, bổ sung và nhận xét.
GV giải thích nêu ví dụ minh họa những nội dung HS thắc mắc, kết luận nội
dung:
- Phân vi sinh vật được sản xuất theo nguyên lí đó là: Người ta nghiên cứu, nhân
chủng vi sinh vật đặc hiệu ( ví dụ vi sinh vật cố định đạm, vi sinh vật chuyển
hóa lân. . ) sau đó phối trộn với chất nền.

- Phân vi sinh vật cố định đạm là loại phân bón có chứa các nhóm vi sinh vật cố
định nitơ tự do sống cộng sinh với cây họ Đậu (nitragin) hoặc sống hội sinh với
cây lúa và cây trồng khác (azogin)
+ Thành phần phân vi sinh vật cố định đạm gồm: Than bùn, vi sinh vật cố định
đạm, các chất khoáng và nguyên tố vi lương.
+ Cách sử dụng: Bón trực tiếp vào trong đất hoặc tẩm vào hạt giống trước khi
gieo .
- Phân vi sinh vật chuyển hóa lân là loại phân bón có chứa vi sinh vật chuyển
hóa lân hữu cơ thành lân vô cơ (photphobacterin), hoặc vi sinh vật chuyển hóa
lân khó tan thành lân dễ tan ( phân lân hữu cơ vi sinh).
+ Thành phần phân vi sinh vật chuyển hóa lân gồm: Than bùn, vi sinh vật
chuyển hóa lân, bột photphorit hoặc apatit, các nguyên tố khoáng và vi lượng.
+ Cách sử dụng: Bón trực tiếp vào trong đất hoặc tẩm vào hạt giống trước khi
gieo .
- Phân vi sinh vật phân giải chất hữu cơ và loại phân bón chứa các loài vi sinh
vật phân giải chất hữu cơ.
+ Thành phần phân vi sinh vật phân giải chất hữu cơ gồm: Vi sinh vật phân giải
chất hữu cơ, than bùn, các nguyên tố khoáng và vi lượng.
+ Cách sử dụng: Bón trực tiếp vào trong đất hoặc tẩm vào hạt giống trước khi
gieo .
GV: Phân vi sinh vật là loại phân bón có tác dụng rất tốt với đất trồng, sự sinh
trưởng, phát triển của cây, không gây hại cho môi trường và ngườ sử dụng sản
phẩm của cây. Khi sử dụng phân vi sinh cần căn cứ vào đặc điểm của cây, tính
chất của đất.
GV trình chiếu một số loại phân vi sinh vật thường dùng hiện nay.
HOẠT ĐỘNG 3: THỰC HÀNH VẬN DỤNG
Bước 1. Chuyển giao nhiệm vụ
GV giao các bài tập tình huống cho HS:
Tình huống 1: Gia đình nhà bà Lan nuôi một đàn lợn hơn chục con, phân của lợn
thường được bà Lan lấy trực tiếp bón cho cây trồng, mà không qua quá trình xử

lí ? Theo em cách bón phân lợn không ủ của bà Lan ảnh hưởng như thế nào đến
cây trồng và môi trường?
Tình huống 2: Nhà bác Tâm có vài sào ruộng chuyên trồng rau xanh để bán.
Trước đây, bác thường dùng phân hữu cơ ủ hoai mục để bón lót trước khi trồng.
8


Nhưng vài năm trở lại đây, bác không bón phân hữu cơ nữa mà chủ yếu bón là
dùng phân hóa học, nhất là phân đạm, vì bác thấy rau được bón phân đạm rau
lớn nhanh và chóng cho thu hoạch. Việc sử dụng phân hóa học nhiều năm liên
tục để bón cho rau xanh có ảnh hưởng như thế đối với đất trồng, môi trường và
người sử dụng rau của nhà bác? Em giải thích như thế nào để bác Tâm thay đổi
cách bón phân cho rau?
Tình huống 3: Nhiều vùng đất trồng mía ở các huyện miền núi Thanh Hóa, lâu
nay do người dân chỉ sử dụng phân hóa học, ít sử dụng phân hữu cơ, vì thế đất
ngày càng bị cằn cỗi, năng xuất mía lại không tăng thậm chỉ có chiều hướng
giảm. Bằng các hiểu biết của mình, em hãy giải thích của các hiện tượng trên ?
Tình huống 4: Nhà bác A có một trang tại chuyên canh trồng rau để bán và dùng
trong gia đình. Trước đây bác thường xuyên sử dụng phân hóa học bón cho rau,
tuy nhiên mấy năm gần đây bác chỉ sử dụng phân hữu cơ để bón, bác nhận thấy
rau lâu lớn hơn so với bón phân hóa học, nhưng khi thu hoạt bán rất chạy thu
hoạch đến đâu hết đến đó. Mặt khác bón phân hữu cơ bác thấy ít sâu, bệnh hơn,
đất trở nên tơi xốp hơn. Bằng kiến thức đã học em hãy giải thích vấn đề của nhà
bác A?
Bước 2. Thực hiện nhiệm vụ.
GV yêu cầu tất cả các HS bằng kiến thức đã học làm các bài tập tình huống độc
lập cá nhân.
Bước 3. Báo cáo, thảo luận
GV yêu cầu một số HS trong lớp báo cáo kết quả, mời các HS khác nhận xét,
phản biện bổ sung ý kiến.

GV nhận xét chung. Khen ngợi, động viên những HS hoàn thành các nhiệm vụ
học tập.
HOẠT ĐỘNG 4. ỨNG DỤNG Ở GIA ĐÌNH VÀ ĐỊA PHƯƠNG
GV hướng dẫn yêu cầu HS thực hiện các công việc sau:
- HS về nhà chia sẻ với cha mẹ và mọi người trong gia đình những hiểu biết của
bản thân về đặc điểm và kỹ thuật sử dụng một số loại phân bón đã được học.
Đồng thời chia sẻ những hiểm họa khi sử dụng phân bón không đúng cách sẽ
ảnh hưởng đến con người, môi trường sung quanh.
- Tìm hiểu ở gia đình và địa phương em đã sử dụng những loại phân bón nào,
cách sử dụng như thế nào? Giải thích cho mọi người về sự cần thiết phải bón
tăng cường phân hữu cơ, cách ủ phân hữu cơ trước khi bón cho đồng ruộng.
2.3.2. Câu hỏi và bài tập đánh giá năng lực học sinh trong chủ đề tích
hợp giáo dục môi trường
* Các câu hỏi trắc nghiệm khách quan
Câu 1. Căn cứ vào cơ sở nào, người ta phân loại phân bón thành 3 nhóm
chính?
A. Màu sắc của phân bón
B. Độ hòa tan của phân bón
C. Kết cấu của phân bón
D. Nguồn gốc của phân bón
Câu 2. Sự khác biệt giữa phân hữu cơ và phân hóa học là gì?
A. Thành phần,tỉ lệ chất dinh dưỡng và thời gian tác động tới cây trồng của phân
bón
B. Màu sắc và độ hòa tan trong nước của các loại phân bón
9


C. Chủ yếu dùng để bón lót
D. chủ yếu dùng để bón thúc
Câu 3. Tại sao muốn cây trồng sinh trưởng, phát triển tốt, đồng thời bảo vệ đất,

bảo vệ môi trường thì cần phải tăng cường sử dụng phân hữu cơ, phân vi sinh
vật và kết hợp với phân hóa học một cách hợp lí?
A. Mỗi loại phân bón chỉ chứa một hoặc một số chất dinh dưỡng nhất định
B. Mỗi loại phân bón đều có ưu, nhược điểm riêng, không có loại phân bón nào
là toàn năng
C. Tỉ lệ chất dinh dưỡng trong các loại phân bón là khác nhau
D. Mỗ loại phân bón chỉ thích hợp với một nhóm cây trồng
Câu 4. Tại sao phân vi sinh vật được khuyến khích sử dụng trong nông, lâm
nghệp?
A. Phân vi sinh vật có chứa đầy đủ chất dinh dưỡng không làm hại đất
B. Phân vi sinh vật có tác dụng làm tăng hàm lượng các chất dinh dưỡng, cây
trồng dễ hấp thu, không làm hại môi trường và làm tăng độ phì nhiêu của đất
C. Phân vi sinh vật sử dụng an toàn
D. Phân vi sinh vật rẻ tiền
Câu 5. Đất ruộng nhà bà Hà trước đây lúa tốt lắm. Nhưng vài năm trở lại đây,
đất ruộng nhà bà Hà bị trở thành bạc màu và chua do bón phân hóa học liên
tục nhiều năm. Em hãy chọn 1 phương án trong các phương án sau để giúp bà
Hà cải tạo ruộng :
A. Cành sâu dần kết hợp với bón phân hữu cơ và phân vinh vật phân giải chất
hữu cơ
B. Cho đất nghỉ, không trồng trọt trong vòng vài năm
C. Kết hợp bón phân hữu cơ và phân hóa học
D. Bón vôi cải tạo đất. Cành sâu dần kết hợp với bón tăng phân hữu cơ, phân vi
sinh vật và phân hóa học một cách hợp lí.
Câu 6. Tác dụng của bón phân hợp lí
A. Bảo đảm năng xuất cây trồng, chất lượng nông sản và bảo vệ môi trường
B. Có hiệu quả kinh tế cao
C. Duy trì và cải tạo độ màu mỡ của đất
D. Tất cả các đáp án trên đều đúng
Câu 7. Dùng chất thải chăn nuôi lợn, gà, trâu bò sao cho đúng cách không gây

ô nhiễm môi trường?
A. Dùng trực tiếp phân tươi của gia súc, gia cầm bón cho cây
B. Tiến hành ủ phân, kết hợp với nấm trichodenrma để cho phân hoai mục rồi
bón cho cây trồng
C. Phơi khô phân gia súc, gia cầm rồi bón cho cây trồng
D. Hòa phân tươi với nước rồi bón cho cây trồng
Câu 8. Khi sử dụng phân hóa học quá nhiều ảnh hưởng như thế nào đến đất
trồng và môi trường?
A. Làm tăng độ phì nhiêu của đất, các vi sinh vật phát triển mạnh
B. Làm cho đất bị chai cứng, mất kết cấu, gây hại cho các sinh vật, ô nhiễm môi
trường đất, môi trường nước
C. Tích lũy các chất độc hại cho con người
10


D. Không ảnh hưởng đến đất và môi trường.
ĐÁP ÁN

Câu
1
2
3
4
5
6
7
8
Đáp án
D
A

B
B
D
A
B
B
* Các câu hỏi tự luận
Câu 1. Hiện tại có rất nhiều loại phân bón được sử dụng trong sản xuất nông
lâm nghiệp. Mỗi loại phân bón khi sử dụng đều ảnh hưởng đến năng suất, phẩm
chất cây trồng, đồng thời ảnh hưởng đến môi trường đất trồng và người sử
dụng. Bằng những hiểu biết của mình về phân bón, em hãy giúp bác nông dân lựa chọn sử
dụng phân bón một cách hợp lí, an toàn bằng đánh dấu X nên hay không nên trong bảng sau:

Sử dụng phân bón
Nên
Không nên
1) Tăng cường bón phân đạm cho nơi đất trồng bị
xói mòn mạnh, trơ sỏi đá.
2) Tăng cường bón phân hữu cơ kết hợp với phân
đạm, kali cho đất trồng bị xói mòn mạnh, trơ sỏi
đá.
3) Chỉ sử dụng phân hữu cơ để bón lót và bón
thúc cho những nơi ruộng đất bị bạc màu. Tuyệt
đối không sử dụng phân hóa học.
4) Kết hợp sử dụng phân hữu cơ với phân vô cơ
và phân vi sinh đối với tất cả đất trồng và cây
trồng.
5) Bón vôi khử chua đất và tăng cường sử dụng
phân hữu cơ ở những nơi đất bạc màu.
ĐÁP ÁN

1) Không nên, 2) Nên, 3) Không nên, 4) Nên, 5) Nên.
Câu 2. Em hãy nêu đặc và cách sử dụng phân hóa học? Vì sao nói phân hóa
học là 1 trong những nguyên nhân gây ngộ độc thực phẩm và gây ô nhiễm môi
trường?
ĐÁP ÁN
+ Đặc điểm phân hóa học:
- Phân hóa học chứa ít nguyên tố dinh dưỡng, nhưng tỉ lệ chất dinh dưỡng cao.
VD: phân đạm ure N =46%
- Phần lớn phân hóa học dễ hòa tan ( trừ phân lân) nên cây dễ hấp thu và cho
hiệu quả nhanh.
- Bón nhiều phân hóa học, bón liên tục nhiều năm, đặc biệt bón phân đạm và
phân kali làm cho đất chua.
+ Cách sử dụng phân hóa học:
- Do có tỉ lệ chất dinh dưỡng cao, dễ hòa tan và hiệu quả nhanh nên phân đạm,
kali dùng để bón thúc là chính. Nếu bón lót thì bón với lượng nhỏ.
- Phân lân khó hòa tan nên dùng để bón lót, để có thời gian để phân hòa tan.
- Bón phân hóa học nhiều năm liên tục đặc biệt phân đạm, kali làm cho đất hóa
chua, vì vậy cần bón vôi cải tạo đất.
- Phân tổng hợp NPK có thể dùng để bón lót hoặc bón thúc theo hướng dẫn của
nhà sản xuất.
11


+ Phân hóa học là một trong những nguyên nhân gây ngộ độc thực phẩm và gây
ô nhiễm môi trường:
-Phân hóa học nếu dùng không hợp lí, quá mức tối ưu cây sẽ không hấp thụ hết.
Dư lượng phân bón sẽ tồn dư trong nông sản, khi con người ăn vào sẽ gây ngộ
độc. Hiện nay hay gặp nhất là khi bón phân đạm nhiều, thời gian cách li ngắn sẽ
làm tồn dư lượng nitrat (NO3- ) gây ảnh hưởng xấu đến sức khỏe con người.
- Khi bón phân hóa học không hợp lí, dư lượng sẽ làm xấu tính chất của đất

trồng, mặt khác lượng tồn dư sẽ bị nước mưa rửa trôi xuống sông, suối, ao, hồ
làm ô nhiễm môi trường nước. Một phần sẽ bị bốc hơi vào không khí gây hiệu
ứng nhà kính và ô nhiễm không khí.
Câu 3. Em hãy trình bày đặc điểm và cách sử dụng phân hữu cơ? Trong sản
xuất nông nghiệp hiện nay tại sao người ta lại khuyến khích dùng phân hữu cơ?
ĐÁP ÁN
+ Đặc điểm phân hữu cơ:
-Phân hữu cơ có chứa nhiều nguyên tố dinh dưỡng từ đa lượng, trung lượng cho
đến vi lượng.
- Phân hữu cơ có tỉ lệ và chất dinh dưỡng không ổn định.
- Những chất dinh dưỡng trong phân hữu cơ cây không sử dụng được ngay mà
phải trải qua quá trình khoáng hóa cây mới sử dụng được.
- Bón phân hữu cơ liên tục nhiều năm không làm hại đất.
+ Cách sử dụng phân hữu cơ:
Phân hữu cơ dùng để bón lót là chính, nhưng trước khi sử dụng cần phải ủ cho
hoai mục.
+ Trong sản xuất nông nghiệp hiện nay người ta khuyến khích sử dụng phân
hữu cơ:
- Bón phân hữu cơ liên tục nhiều năm không làm hại đất.
- Bón phân hữu cơ làm cho đất tơi xốp, tạo điều kiện cho vi sinh vật trong đất
phát triển.
- Bón phân hữu cơ hoai mục sẽ không gây tồn dư các loại hóa chất trong nông
sản, không ảnh hưởng đến sức khỏe con người.
- Bón phân hữu cơ không gây ô nhiễm môi trường.
Câu 4. Hiện nay có rất nhiều người nông dân chỉ thích sử dụng phân hóa học
để bón cho cây trồng vì tiện lợi và lại hiệu quả nhanh chóng. Bằng kiến thức đã
học, em hãy giải thích cho mọi người như thế nào để thuyết phục họ không lạm
dụng phân hóa học, tăng cường sử phân hữu cơ và phân vi sinh trong trồng trọt
để bảo vệ đất và môi trường?
ĐÁP ÁN

+ Mặt trái của việc sử dụng phân hóa học:
- Bón phân hóa học nhiều năm liên tục làm thay đổi kết cấu của đất, mất độ tơi
xốp, gây hại đến các sinh vật trong đất.
- Bón phân hóa học nhiều năm sẽ làm cho đất bị chua.
- Bón phân hóa học không đúng cách sẽ gây ngộ độc thực phẩm và ô nhiễm môi
trường.
- Bón phân hóa học sẽ làm tốn kéo nhiều về kinh tế.
+ Lợi ích của việc tăng cường sử dụng phân hữu cơ và phân vi sinh vật:
12


- Bón phân hữu cơ và phân vi sinh vật nhiều năm không hại đất mà còn làm tăng
độ phì nhiêu của đất.
- Bón phân hữu cơ và phân vi sinh vật làm tăng năng xuất cây trồng, không gây
ngộ độc thực phẩm không ảnh hưởng đến môi trường.
- Không ảnh hưởng nhiều đến kinh tế, chi phí ít.
- Không làm chua đất.
Câu 5. Tại sao phải kết hợp bón phân hữu cơ với phân hóa học trong trồng
trọt?
ĐÁP ÁN
- Phân hữu cơ và phân hóa học đều có tác dụng cung cấp thức ăn cho cây trồng
nhưng chúng có đặc điểm, ưu nhược điểm rất khác nhau. Khi sử dụng phân bón,
cần căn cứ vào đặc điểm của từng loại, nhu cầu dinh dưỡng của cây trồng và
tính chất của đất để sử dụng hợp lí, giúp cây sinh trưởng thuận lợi đồng thời bảo
vệ môi trường đất.
- Cần kết hợp phân hữu cơ và phân hóa học sao cho phù hợp, để khắc phục hạn
chế từng loại phân bón và phát huy điểm mạnh của chúng để giúp cho cây trồng
đạt năng xuất cao.
2.3.3. Kết quả
Qua việc áp dụng sáng kiến của mình vào dạy ở các lớp 10C1, 10C2 trong

năm học vừa qua, tôi đã thu được kết quả khả quan hơn so với các lớp đối chứng
(10C5, 10C6). Các em tích cực hăng say học tập hơn, nhiều em sau khi học đã
vận dụng vào trong gia đình có hiệu quả, ý thức bảo vệ môi trường tốt hơn các
em lớp khác. Kết quả học tập các em như sau:
Bảng 1: Kết quả kiểm tra khảo sát các lớp:
Giỏi
Khá
Trung bình
Yếu
Lớp Sĩ số Số
%
Số
%
Số
%
Số
%
lượn
lượn
lượn
lượn
g
g
g
g
10C1 40
15
37,5 25
62,5 00
00

00
00
10C2 41
14
34,15 27
65,85 00
00
00
00
10C5 39
2
5,12 09
23,07 22
56,41 06
15,4
11C6 42
03
7,14 12
28,57 22
52,38 05
11,91
3. KẾT LUẬN VÀ ĐỀ XUẤT
3.1. Kết luận
Trong quá trình xây dựng kế hoạch và giảng dạy cho HS, bên cạnh những
kiến thức khoa học cơ bản, GV còn cần phải trang bị cho các em những tri thức
thực tiễn, mang tính thời sự. Giáo dục môi trường là một trong những nhiệm vụ
quan trọng, việc giáo dục ý thức trách nhiệm bảo vệ môi trường cho hs không
phải một sớm, một chiều, do đó giáo viên phải kiên trì phối hợp với các chương
trình tuyên truyền khác.
Việc tích hợp giáo dục môi trường vào giảng dạy môn công nghệ 10 là rất cần

thiết. Tuy nhiên, không phải bất cứ bài dạy nào cũng có thể kết hợp nội dung
này mà tùy từng nội dung phù hợp để tránh áp đặt, sáo rỗng.
13


3.2. Kiến nghị
Giáo dục môi trường là một đề tài mang tính chất thời sự, trong giáo dục
cho học sinh ở trường THPT, do vậy để việc giáo dục có hiệu quả cho học sinh,
cần xây dựng một nội dung chương trình cụ thể, khoa học theo hướng lồng
ghép, tích hợp, có tài liệu hướng dẫn cho giáo viên và học sinh.
Trong các nhà trường cần tổ chức các chuyên đề về ứng giáo dục môi
trường để nâng cao kiến thức cho giáo viên. Từ kiến thức này giáo viên có thể
truyền đạt những kiến thức, kỹ năng tốt nhất cho học sinh trong việc bảo vệ môi
trường xanh sạch đẹp.
Trong quá trình thực hiện đề tài chắc chắn còn rất nhiều thiếu sót vậy rất
mong sự quan tâm đóng góp ý kiến của các đồng nghiệp để đề tài hoàn thiện
hơn.
XÁC NHẬN CỦA THỦ TRƯỞNG
ĐƠN VỊ

Như Xuân, ngày 15 tháng 5 năm
2019
Tôi xin cam đoan đây là SKKN của
mình viết, không sao chép nội dung
của người khác
Tác giả

Nguyễn Văn Hải

14

Tài liệu tham khảo
- SGK Công nghệ 10
- SGV Công nghệ 10
- Mạng internet
- Tài liệu tập huấn dạy học chuyên đề Công nghệ.

15


SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO THANH HÓA

TRƯỜNG THPT NHƯ XUÂN

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

TÍCH HỢP GIÁO DỤC MÔI TRƯỜNG TRONG
GIẢNG DẠY CHỦ ĐỀ “SỬ DỤNG VÀ SẢN XUẤT
PHÂN BÓN” CÔNG NGHỆ LỚP 10 THPT

Người thực hiện: Nguyễn Văn Hải
Chức vụ: Giáo viên
SKKN thuộc môn: Công nghệ

THANH HÓA NĂM 2019