SKKN một số biện pháp giáo dục kỹ năng tự lập, tự phục vụ cho trẻ 3 4 tuổi trong trường mầm non

Đề tài: Một số biện pháp giáo dục kỹ năng tự lập, tự phục vụ cho trẻ mẫu giáo
bé 3 - 4 tuổi trong trường mầm non
PHẦN THỨ NHẤT: ĐẶT VẤN ĐỀ
I. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI
1. Cơ sở lý luận:
Giáo dục mầm non là bậc học đầu tiên trong hệ thống giáo dục quốc dân,
chịu trách nhiệm chăm sóc giáo dục trẻ từ 0 - 6 tuổi. Đây là giai đoạn đặt nền
móng cho sự phát triển về thể chất, nhận thức, tình cảm xã hội và thẩm mỹ cho
trẻ. Nếu không làm tốt việc chăm sóc - giáo dục trẻ trong những năm đầu đời
này, sẽ chở nên hết sức khó khăn, phức tạp. Chính vì vậy nghị quyết TW 2, khóa
VIII và các chủ trương của Đảng, Nhà nước về định hướng chiến lược giáo dục đào tạo trong thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa” đã đề ra mục tiêu giáo dục
mầm non, là phải trang bị cho trẻ những gì tốt nhất cả về mặt vất chất và tinh
thần một cách toàn diện.
Một nghiên cứu gần đây về sự phát triển trí não của trẻ cho thấy khả năng
giao tiếp, khả năng biết tự kiểm xoát, thể hiện các giác quan của mình, biết cách
ứng xử phù hợp và biết cách tự giải quyết vấn đề cơ bản một cách tự lập rất
quan trọng đối với trẻ.
Giáo dục kỹ tự lập, tự phục vụ cho trẻ là một trong những nội dung giáo
dục quan trọng trong nhà trường, nhằm giúp trẻ phát triển tốt về mọi mặt. Trên
nền phát triển về từ kinh tế, chính trị cho đến những nếp sống trong xã hội hiện
nay, có rất nhiều vấn đề phát sinh mà chúng ta chưa kịp nhận ra. Cũng chính từ
sự phát triển mạnh mẽ đó mà rất nhiều các bậc phụ huynh có rất ít thời gian để
quan tâm tới con cái hoặc có thời gian thì lại quan tâm một cách thái quá. Từ đó
trẻ thiếu kinh nghiệm sống, thụ động trong hành vi, ỷ lại phụ thuộc ngay từ
trong suy nghĩ. Và chính những điều đó ảnh hưởng rất nhiều đến quá trình hình
thành nhân cách cho trẻ. Nếu trẻ biết tự phục vụ, trẻ sẽ thấy quý trọng bản thân,
nuôi dưỡng những giá trị sống nền tảng và hình thành những kỹ năng tích cực,
giúp trẻ cân bằng cuộc sống trên bốn lĩnh vực nền tảng: thể trạng, tâm hồn, trí
tuệ và tinh thần. Từ đó xây dựng cho trẻ những kỹ năng sớm hòa nhập với môi
trường xung quanh.
Đây là thời điểm mấu chốt và quan trọng nhất, thời điểm này tất cả mọi

việc đều được bắt đầu: bắt đầu ăn, bắt đầu nói, bắt đầu nghe, nhìn và vận động
bằng đôi chân, đôi tay của mình. Tất cả những hành động đó đều làm nên những
thói quen, có cả thói quen tốt và thói quen không tốt.
2. Cở sở thực tiễn:
Hiện nay, việc giáo dục kỹ năng tự lập, tự phục vụ cho trẻ đã và đang
được thực hiện trong trường mầm non, song hiệu quả đạt được còn chưa cao bởi

1/29


Đề tài: Một số biện pháp giáo dục kỹ năng tự lập, tự phục vụ cho trẻ mẫu giáo
bé 3 - 4 tuổi trong trường mầm non
nó phụ thuộc vào cách tổ chức hoạt động giáo dục của trường, lớp mầm non.
Nếu hoạt động giáo dục còn cứng nhắc, ôm đồm về kiến thức sẽ không phát huy
được hiệu quả của nó.
Ngày nay, khi xã hội phát triển một cách mạnh mẽ, song song với việc
phát triển về tri thức thì vấn đề phát triển về kỹ năng sống, kỹ năng tự lập, kỹ
năng tự phục vụ lại vô tình bị tụt lùi. Không khó để chúng ta bắt gặp những cảnh
bố mẹ chăm bẵm con từng ly, từng tý từ vệ sinh cá nhân, mặc quần áo, thậm chí
là bón cho còn từng miếng một. Chính những việc làm đó của người lớn đã vô
tình làm mất dần đi những kỹ năng cơ bản của một đứa trẻ.
Xuất phát từ những vấn đề đó, tôi luôn chăn trở tìm ra những biện pháp
làm sao để trẻ có thói quen tự lập, tự phục vụ. Đặc biệt ở lứa tuổi mẫu giáo bé 3
- 4 tuổi mà tôi đang trực tiếp giảng dạy, nhằm giúp trẻ có kỹ năng tự lập, tự phục
vụ trong mọi công việc hàng ngày, phù hợp với lứa tuổi và sự phát triển của trẻ.
Để trẻ bước đầu có được kỹ năng tự lập, tự phục vụ không chỉ ở trường mà còn
cả ở gia đình và ngoài xã hội, vì vậy tôi mạnh dạn đưa ra ý kiến của mình về
“Một số biện pháp giáo dục kỹ năng tự lập, tự phục vụ cho trẻ mẫu giáo bé 3 - 4
tuổi trong trường Mầm non”.
II. Mục đích nghiên cứu đề tài:

Tìm ra những biện pháp giáo dục kỹ năng tự lập, tự phục vụ cho trẻ mẫu
giáo bé 3 - 4 tuổi trong trường mầm non để phù hợp với sự phát triển toàn diện
của trẻ và đáp ứng nhu cầu hiện nay.
III. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu và giả thuyết khoa học:
1. Đối tượng nghiên cứu: Các cháu lớp 3 - 4 tuổi C2 (tổng số 40 cháu)
2. Phạm vi và kế hoạch nghiên cứu:
Địa điểm: Lớp mẫu giáo bé 3 - 4 tuổi C2.
Thời gian nghiên cứu:
- Tháng 8 đọc và nghiên cứu tài liệu có liên quan đến đề tài.
- Tháng 9 khảo sát tình hình trẻ trên lớp.
- Tháng 10 đến tháng 3 thực nghiệm trên các hoạt động hàng ngày.
- Tháng 4 đánh giá kết quả.
IV. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Nghiên cứu thực trạng việc tự lập của trẻ mẫu giáo 3 - 4 tuổi trong
trường mầm non.
- Nghiên cứu một số biện pháp giáo dục kỹ năng tự lập cho trẻ mẫu giáo bé
3 - 4 tuổi trong trường mầm non.
- Sau đánh giá kết quả và rút ra bài học kinh nghiệm.
V. Phương pháp nghiên cứu:
2/29


Đề tài: Một số biện pháp giáo dục kỹ năng tự lập, tự phục vụ cho trẻ mẫu giáo
bé 3 - 4 tuổi trong trường mầm non
- Phương pháp nghiên cứu lý luận
- Phương pháp nghiên cứu thực tiễn
- Phương pháp kiểm tra, dự giờ, đánh giá.
- Phương pháp thống kê, phân tích, tổng hợp
PHẦN THỨ HAI: GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
I. CƠ SỞ LÝ LUẬN:

Mục tiêu của chương trình giáo dục mầm non hiện nay đóng vai trò quan
trọng trong việc nâng cao chất lượng chăm sóc giáo dục trẻ. Việc tổ chức các
hoạt động giáo dục với quan điểm “Lấy trẻ làm trung tâm” là vô cùng đúng đắn
bởi nó nhằm phát huy tính tích cực, tính sáng tạo, khả năng, năng lực vốn có của
trẻ về mặt tinh thần, nhờ khả năng đó trẻ có thể tự mình làm một số công việc
mà không phải dựa dẫm, nhờ vả vào người khác.
Tính tự lập, tự phục vụ là yếu tố để tạo nên điều đó ở mỗi cá nhân, là khả
năng tin tưởng vào những đánh giá của bản thân, cũng như là tìm ra con đường
đi cho mình mà không cần lúc nào cũng nhờ đến sự chỉ bảo hay tìm kiếm sự
giúp đỡ từ người khác. Có được khả năng này là một điều tuyệt vời, bởi nó sẽ
giúp cho mỗi người tự tin hơn, thu hút được sự chú ý của mọi người xung
quanh, từ đó tạo tiền đề, để có cơ hội phát triển toàn diện.
Tính tự lập là gì? Là một đức tính rất cần thiết cho trẻ, vì nhờ có tính tự
lập mà trẻ có thể phát huy được những tiềm năng ẩn dấu, trẻ sẽ trưởng thành hơn
và đặc biệt bố mẹ sẽ giảm bớt lo lắng hơn. Tuy nhiên tính tự lập không phải tự
nhiên mà có được. Mà nó còn phụ thuộc vào cả quá trình rèn luyện, tu dưỡng
trong một thời gian nhất định.
Tự phục vụ là gì? Là phương tiện không thể thiếu để giúp trẻ tăng năng lực
hội nhập, tích cực, chủ động, sáng tạo, tự tin vững vàng trước mọi khó khăn thử
thách. Tự phục vụ chính là chiếc chìa khóa của sự sống còn, sự phát triển và sự
thành công của mỗi con người.
Khi nhắc đến dạy kỹ năng tự phục vụ đối với trẻ mầm non nhiều người cho
rằng đó là một cái gì đó rất cao siêu, nhưng thực tế dạy trẻ biết tự lập, tự phục vụ
là dạy những thói quen sinh hoạt rất thường ngày trong giao tiếp và ứng sử của
trẻ đối với bản thân và những người xung quanh.
Chính vì vậy đối với bậc học mầm non, việc giáo dục kỹ năng tự lập, tự
phục vụ cho trẻ cần được áp dụng càng sớm càng tốt, là phương pháp rất quan
trọng và cần thiết. Tạo tính tự lập cho trẻ không phải chỉ có hướng dẫn cho trẻ tự
lo cho bản thân mà còn giúp trẻ tự quyết định một số vấn đề của chính bản thân

3/29


Đề tài: Một số biện pháp giáo dục kỹ năng tự lập, tự phục vụ cho trẻ mẫu giáo
bé 3 - 4 tuổi trong trường mầm non
trẻ. Đó cũng là cách giúp trẻ vận động suy nghĩ, sáng tạo và tự tin thực hiện một
số các kỹ năng tự lập.
II. CỞ SỞ THỰC TIỄN
Trường Mầm non - nơi tôi tham gia công tác. Là một trong những ngôi
trường có số lượng trẻ đông nhất trong toàn thị xã; là một xã thuần nông, địa hình
bán sơn địa, kinh tế chậm phát triển. Nhưng vượt lên trên mọi khó khăn, nhà
trường luôn cố gắng hoàn thành tốt nhiệm vụ về mọi mặt từ công tác chăm sóc nuôi
dưỡng, giáo dục, thi đua dạy tốt tới các phong trào chung của toàn thị xã.
Trường tôi gồm có 3 khu, với tổng số học sinh là 1011 trẻ. Có tổng số 24
nhóm lớp. Khối mẫu giáo bé của tôi có 6 nhóm lớp với tổng số là 248 trẻ, trong đó
lớp tôi có 40 học sinh, bản thân tôi và các giáo viên trong lớp luôn muốn tạo cho trẻ
một môi trường giáo dục tốt nhất, giúp các con mạnh dạn, tự tin, biết quan tâm chia
sẻ, biết tự lập tự cường, biết khẳng định vai trò của mình thông qua tất cả các hoạt
động trong ngày, tạo nền tảng vững chắc cho tương lai sau này.
Năm học này, tôi được phân công đứng lớp mẫu giáo bé 3 - 4 tuổi. Hầu hết
trẻ có bố mẹ làm thuần nông nên việc quan tâm tới con còn nhiều hạn chế, nếu
có quan tâm thì lại là sự quan tâm thái quá. Đa số phụ huynh chưa xác định được
việc giáo dục kỹ năng tự lập cho trẻ là rất cần thiết. Vậy nên thời gian đầu nhận
lớp, đa số trẻ đến lớp chưa có nề nếp, ra vào lớp tự do, không biết cất đồ dùng
ba lô, giày dép ở đâu, không biết cất xếp gọn gàng sau khi chơi, không biết tự đi
vệ sinh như thế nào, rụt rè và thụ động trong các hoạt động khác. Chỉ có một vài
bạn tự tin trong hành động và giao tiếp với cô và các bạn.
III. THỰC TRẠNG CỦA VẤN ĐỀ TRƯỚC KHI THỰC HIỆN:
1. Khảo sát thực tế:
Trường tôi là một trường nằm trong khu vực nông thôn với địa bàn dân cư

khá rộng. Năm học 2017 - 2018 này, lớp tôi có 40 trẻ, trong đó có 13 trẻ nữ và
27 trẻ nam. Do ở lứa tuổi mẫu giáo bé và phần lớn là cháu mới ra lớp nên chưa
có ý thức, thói quen trong sinh hoạt hàng ngày.
Nguồn kinh phí để mua sắm đồ dùng, trang thiết bị để phục vụ cho các
hoạt động còn hạn hẹp.
2. Số liệu điều tra trước khi thực hiện:
Để phục vụ tốt cho việc nghiên cứu đề tài tôi đã khảo sát một số kĩ năng
cơ bản, các chỉ số phát triển trẻ 3 - 4 tuổi, cụ thể như sau:
Số trẻ: 40 trẻ (Trong đó số trẻ nam: 27 trẻ, số trẻ nữ: 13 trẻ)
Sức khỏe của trẻ phát triển tương đối tốt, lớp có 02 giáo viên phụ trách chung.
2.1. Thuận lợi:

4/29


Đề tài: Một số biện pháp giáo dục kỹ năng tự lập, tự phục vụ cho trẻ mẫu giáo
bé 3 - 4 tuổi trong trường mầm non
Nhà trường có nhiều thành tích trong công tác chăm sóc, nuôi dưỡng giáo
dục trẻ, sĩ số trẻ ổn định.
Ban giám hiệu nhà trường luôn sát sao trong việc quản lý cơ sở vật chất để
bổ xung đồ dùng đồ chơi, trang thiết bị phục vụ cho hoạt động của cô và trẻ
nhằm nâng cao chất lượng chăm sóc nuôi dưỡng giáo dục trẻ.
Ban giám hiệu thường xuyên tổ chức các buổi tập huấn, kiến tập giúp đội
ngũ giáo viên nâng cao trình độ nghiệp vụ cũng như nâng cao kĩ năng sư phạm
Tổ chuyên môn, khối trưởng các khối lên kế hoạch rõ ràng, cụ thể xuyên
suốt trong các tháng, các chủ đề sự kiện nhằm giúp giáo viên soạn bài lên lớp
đảm bảo đúng chương trình.
Trình độ đào tạo của giáo viên trong lớp đều trên chuẩn, đầy lòng nhiệt
tình, yêu nghề mến trẻ.
2.2. Khó khăn

Về phía trẻ: Số lượng trẻ trong lớp là khá đông: 40 cháu lại nhiều trẻ năm
đầu ra lớp. Bên cạnh đó do ở cuối độ tuổi nhà trẻ nên nhiều trẻ có vốn từ hạn
hẹp, có trẻ chưa biết nói hay còn nói ngọng nhiều nên chưa thể nói lên nhu cầu
của mình cũng như làm theo yêu cầu của cô. Trẻ tuy cùng độ tuổi nhưng khả
năng tiếp thu của trẻ không đồng đều dẫn đến tình trạng gây khó khăn cho việc
giáo dục, rèn luyện nề nếp cho trẻ. Trẻ được sống trong môi trường quá bao bọc
khiến trẻ quen dựa dẫm, không có tính tự lập, ích kỷ, lãnh cảm với môi trường
xung quanh
Về phía giáo viên: Giáo viên nhận thức được việc phải giáo dục, rèn
luyện cho trẻ kỹ năng tự lập, tự phục vụ song về hình thức để cô mang đến cho
trẻ lại đạt kết quả chưa cao. Sự đầu tư về thời gian còn hạn chế, sợ trẻ làm sẽ
hỏng, đổ vỡ nên tư tưởng “làm luôn cho nhanh” vẫn còn. Chưa mạnh dạn tự tin,
chưa nhiệt tình trong việc giáo dục kỹ năng cho trẻ. Và không thể không nói tới
đó là sự e ngại từ phía phụ huynh, sợ rèn trẻ nhưng phụ huynh lại nghĩ rằng giáo
viên lười biếng và bắt trẻ phải làm thay cho cô.
Về phía phụ huynh: Vì là vùng nông thôn nên cha mẹ trẻ bận bịu nhiều
việc, không đầu tư thời gian cho con và chưa nhận thức rõ về việc cần phải giáo
dục kĩ năng tự lập cho trẻ ngay từ những năm đầu đời. Một bộ phận không nhỏ
luôn cho rằng con em mình còn quá bé, chưa làm được nên nuông chiều, yêu
thương thái quá khiến con trẻ ỷ lại, dựa dẫm, trẻ không biết làm một số công
việc vừa sức, khi trẻ được giao nhiệm vụ, trẻ không tự nguyện làm mà luôn nhờ
tới sự giúp đỡ của người khác. Lâu dần thành quen, thành nếp xấu.
3. Kết quả khảo sát thực tế:
Khi chưa thực hiện đề tài, tôi khảo sát đã có kết quả như sau:
5/29


Đề tài: Một số biện pháp giáo dục kỹ năng tự lập, tự phục vụ cho trẻ mẫu giáo
bé 3 - 4 tuổi trong trường mầm non
Đạt

Nội dung khảo sát

Số
lượng

%

Chưa đạt
Số
lượn %
g

Biết tự cất, lấy đồ dùng khi đến lớp và ra về
10
25
30
75
Biết tự cầm thìa xúc ăn cơm
14
35
26
65
Biết tự lấy cốc uống và cất đúng nơi quy định
10
25
30
75
Biết tự đi vệ sinh khi có nhu cầu
20
50

20
50
Biết cất, xếp đồ dùng, đồ chơi vào nơi quy định
9
22,5 31 77,5
Biết tự rửa tay với xà phòng
10
25
30
75
Biết bỏ rác vào thùng quy định
14
35
26
65
Biết tự cởi, mặc quần áo
4
10
36
90
Biết tự đi giày, dép
11
27,5 29 72,5
Biết tự xúc miệng bằng nước muối sau khi ăn
14
35
26
65
Biết chào hỏi người lớn tuổi
20

50
20
50
Biết giúp đỡ cô khi được yêu cầu
7
17,5 33 82,5
Biết tự đi lên xuống cầu thang
13
32,5 17 67,5
Biết tự lau mặt, gấp khăn của mình
8
20
32
80
Trẻ tự tin làm một số việc
4
10
36
90
Biết gọi người giúp đỡ khi cần
4
10
36
90
IV. CÁC BIỆN PHÁP THỰC HIỆN:
Hiện nay, nhất là đang trong thời kỳ đổi mới toàn diện về nội dung, hình
thức, phương pháp tổ chức các hoạt động giáo dục trẻ mầm non, vấn đề giáo dục
kỹ năng tự lập, tự phục vụ cho trẻ đã được quan tâm nhiều hơn. Vì vậy, từ nhiều
năm nay, các nhà khoa học đi sâu nghiên cứu sự phát triển khả năng tự lập của
trẻ và kết luận: Những trẻ có tính tự lập sớm, khi lớn lên trẻ sẽ tự xây dựng lấy

cuộc sống cho mình mà không ỷ lại vào người khác. Chính vì vậy giáo dục kỹ
năng tự lập, tự phục vụ cho trẻ mầm non nhằm giúp trẻ phát huy khả năng tự
lập, trẻ biết được những điều nên làm và không nên làm, giúp trẻ tự giác, tự tin
thể hiện được khả năng, năng lực của mình từ đó làm cơ sở cho sự hình thành
nhân cách của trẻ giúp trẻ phát triển một cách toàn diện sau này.
1. Biện pháp 1: Tìm hiểu về đặc điểm tâm sinh lý, khả năng của lứa
tuổi:
1.1: Tâm sinh lý lứa tuổi.
Để có những biện pháp giáo dục kĩ năng tự lập cho trẻ mẫu giáo bé mà tôi
đang phụ trách. Ngay từ khi nhận lớp, tôi đã tìm hiểu về tâm sinh lý, về khả
năng nhất định của trẻ để phần nào hiểu được tâm sinh lý cũng như nhu cầu của
bản thân trẻ từ đó đưa ra kế hoạch chăm sóc giáo dục trẻ tốt nhất.
Nhắc đến trẻ lên ba, ai ai cũng nghĩ ngay tới cụm từ “Khủng hoảng tuổi lên
ba”. Thật vậy, bởi tâm lý trẻ 3 tuổi khá đặc biệt. Có lúc ngoan rất ngoan, có lúc
6/29


Đề tài: Một số biện pháp giáo dục kỹ năng tự lập, tự phục vụ cho trẻ mẫu giáo
bé 3 - 4 tuổi trong trường mầm non
lại hư không ai bảo được, nó cứ như một vòng quay lúc thế này lúc thế kia, nói
nhiều hỏi lắm, khó vừa ý. Bởi một cái “tôi” trong trẻ xuất hiện, trẻ thích làm mọi
thứ theo ý của mình, trẻ thích tập làm người lớn, quan tâm nhiều hơn đến thế
giới xung quanh, cái gì cũng có vẻ như có nam châm thu hút bé vào cuộc.
Những tình trạng chống đối, không chịu phục tùng, nói một đằng làm một nẻo,
mọi câu trả lời của người lớn dường như là không hài lòng cứ liên tục tiếp diễn,
thích và muốn, trẻ cần được chú ý bằng mọi cách.
Ví dụ 1: Trong giờ thể dục sáng. Khi nhạc cất lên là khi bài tập bắt đầu.
Có nhiều trẻ khi nghe nhạc thì đánh trống lảng, coi như không nghe tiếng, không
làm theo lời cô. Thậm chí còn lại gần cô hơn hoặc đứng lùi hẳn ra xa các bạn để
cho cô biết rằng mình chưa làm theo lời cô. Có trẻ thì biện đủ lý do như: mỏi

tay, mỏi chân, Hay có sử dụng dụng cụ gì thì cũng tìm lý do để chống lại như
hôm nay con không thích tập vòng với các bạn, con tập gậy, con thích tập cái
này, cái kia và chốt lại là không muốn làm theo những gì cô dạy.

(Hình ảnh: Cô và trẻ trong giờ thể dục sáng)

Ví dụ 2: Trong giờ vệ sinh, khi một số bạn rửa tay rất nhanh và về vị trí thì
lại có một số bạn tỏ vẻ chống đối vì không muốn dừng chơi trước đó hoặc vì
không muốn đi rửa, nên cố tình rửa chậm, lấy thật nhiều xà phòng để chơi, thậm
chí là bôi xà phòng vào bạn khác, hay lên tường để gây sự chú ý của người khác
mà không tuân theo hướng dẫn của cô.

7/29


Đề tài: Một số biện pháp giáo dục kỹ năng tự lập, tự phục vụ cho trẻ mẫu giáo
bé 3 - 4 tuổi trong trường mầm non

( Hình ảnh: Trẻ cố tình không làm theo hướng dẫn của cô)

1.2: Khả năng của lứa tuổi.
Nếu giáo viên không biết được đặc điểm tâm, sinh lý của trẻ thì không thể
biết được trẻ đó có khả năng làm được những công việc gì, đã phù hợp với lứa
tuổi của trẻ hay chưa. Liệu rằng có vừa sức với trẻ không? Hay những việc đó là
nặng nhọc đối với trẻ. Để từ đó cô lựa chọn những kỹ năng phù hợp nhất cho trẻ
thực hiện.
Tôi luôn để các câu hỏi, câu nói mở đối với trẻ trong mọi tình huống và
trường hợp. Không áp đặt hay yêu cầu trẻ làm khi trẻ không cảm thấy thoải mái,
tùy cho trẻ chọn lựa khả năng của mình thích hợp thực hiện hoạt động đó như
thế nào.

Ví dụ: Sau khi kết thúc giờ hoạt động tôi luôn khuyến khích động viên trẻ
giúp cô theo khả năng của mình và cho trẻ chọn công việc phù hợp với trẻ. Có
trẻ thì cất ghế, trẻ cất sách, trẻ cất bút…

8/29


Đề tài: Một số biện pháp giáo dục kỹ năng tự lập, tự phục vụ cho trẻ mẫu giáo
bé 3 - 4 tuổi trong trường mầm non
(Hình ảnh: Trẻ tự chọn công việc vừa sức)

“Khủng hoảng tuổi lên 3” là hiện tượng phổ biến mà đa số trẻ đều gặp phải.
Song nó lại mang tính tạm thời, chuyển tiếp. Sự tách rời về bản thân ra khỏi
người khác, mong được độc lập tự chủ đó là tiền đề cho sự hình thành nhân cách
trẻ trong những giai đoạn tiếp theo.Vì vậy tạo kỹ năng tự lập, tự phục vụ cho trẻ
là rất quan trọng. Đòi hỏi giáo viên phải nghiên cứu tìm hiểu, quan sát, gần gũi
trẻ để hiểu rõ tâm sinh lý của trẻ. Qua tìm hiểu, tôi phần nào nắm được tính
cách, sở thích, thái độ, khả năng của từng trẻ. Từ đó xây dựng kế hoạch hoạt
động của lớp mình một cách khoa học, hiệu quả
2. Biện pháp 2. Xây dựng kế hoạch giáo dục kỹ năng tự lập, tự phục
vụ cho trẻ.
Để việc giáo dục kỹ năng tự lập cho trẻ đạt được kết quả cao, ngay từ đầu
năm học tôi đã lên kế hoạch cụ thể, rõ ràng từng tháng xuyên xuốt từ những kĩ
năng dễ tới những kỹ năng khó như sau:
Kế hoạch giáo dục kĩ năng tự lập, tự phục vụ cho trẻ lớp mẫu giáo bé:
Tháng
Kĩ năng
Tháng 9

- Biết lấy và cất đồ dùng cá nhân khi đến lớp và ra về.

- Biết tự đi lấy nước uống và cất cốc đúng nơi quy định.

Tháng 10

- Biết tự đi lên xuống cầu thang
- Biết tự đi vệ sinh khi có nhu cầu

Tháng 11

- Biết tự gấp khăn của mình
- Biết cất, xếp đồ dùng, đồ chơi đúng nơi quy định.

Tháng 12

- Biết tự cầm thìa xúc ăn mà không cần cô nhắc.
- Biết bỏ rác đúng nơi quy định

Tháng 1

- Biết tự rửa tay trước khi ăn, sau khi đi vệ sinh và khi tay
bẩn bằng xà phòng
- Biết tự xúc miệng nước muối sau khi ăn

Tháng 2

- Biết tự chào hỏi người lớn
- Biết đi và tháo giầy, dép.

Tháng 3

- Biết giúp đỡ người khác khi được yêu cầu
- Biết cởi, mặc quần áo

Tháng 4

- Biết kêu gọi sự giúp đỡ của người khác khi cần
- Trẻ tự tin làm một số công việc

9/29


Đề tài: Một số biện pháp giáo dục kỹ năng tự lập, tự phục vụ cho trẻ mẫu giáo
bé 3 - 4 tuổi trong trường mầm non
Và theo tôi, để trẻ có được kỹ năng tự lập, tự phục vụ thì cô cần có quy
trình nhất định để thực hiện kế hoạch một cách dễ dàng mà mang lại hiệu
quả không nhỏ.
1.Cung cấp kỹ năng.
2. Tạo nhiều cơ hội cho trẻ được luyện tập.
3. Hình thành thói quen.
4. Vận dụng linh hoạt vào các hoạt động. Đảm bảo quy tắc từ dễ đến khó cho
trẻ thực hiên.
3. Biện pháp 3. Lựa chọn hình thức tổ chức.
3.1. Trải nghiệm. thực hành.
Trẻ có thể học được rất nhiều điều từ một hoạt động tưởng chừng như đơn
giản nếu như chúng ta biết cách tổ chức các hoạt động để tạo sự hứng thú và
khác biệt đối với trẻ. Qua thực hành trải nghiệm, trẻ sẽ có thể dần hình thành kĩ
năng tự học, tự tìm hiểu và khám phá. Việc tự xây dựng hiểu biết cho mình giúp
trẻ hiểu sâu sắc bản chất của sự vật hiện tượng và ghi nhớ lâu những điều thu
nhận được. Góp phần không nhỏ để trẻ hoàn thiện dần những kĩ năng thực hiện
công việc và sự khéo léo của đôi bàn tay, sự phối hợp nhịp nhàng giữa tay và

mắt. Phát triển khả năng sáng tạo thông qua các hoạt động tạo hình, và thể hiện
nét biểu cảm riêng của mình vào mỗi sản phẩm. Có khả năng tập trung thực hiện
và hoàn thành công việc đến cùng mà không cảm thấy mệt mỏi nhờ những trải
nghiệm thú vị. Trẻ học được cách hợp tác và hỗ trợ lẫn nhau và sự phân công
trong công việc làm cho bé có sự chủ động cá nhân, trong khi vẫn đảm bảo công
việc chung của nhóm. Học được trình tự công việc: từ khâu chuẩn bị, thực hiện
cho đến kết thúc.

(Hình ảnh: Trẻ được tham gia trải nghiệm tô sơn cho ngôi nhà)

10/29


Đề tài: Một số biện pháp giáo dục kỹ năng tự lập, tự phục vụ cho trẻ mẫu giáo
bé 3 - 4 tuổi trong trường mầm non
3. 2. Ứng dụng công nghệ thông tin.
Cô có thể cho trẻ xem video, hình ảnh dạy trẻ các kỹ năng tự lập, tự phục vụ
trên ti vi hay máy chiếu
Ví dụ: Cô có thể lựa chọn những nội dung dạy trẻ các kỹ năng tự lập, tự
phục vụ phù hợp như đĩa CD nguồn chính thống cho trẻ xem trên ti vi hay máy
chiếu vào các buổi hàng ngày.
3.3. Hướng dẫn, làm mẫu
Trẻ mầm non thích bắt trước và chúng có thể học rất nhanh những điều
người lớn làm. Chính vì vậy việc hướng dẫn, làm mẫu cho trẻ là rất quan trọng.
Ví dụ: Cô dạy trẻ kỹ năng gấp áo:
Hình thức: Cô cho trẻ ngồi thành hình chữ U, cô giới thiệu cho trẻ tên kỹ
năng “Gấp áo”. Cô giải thích cho trẻ mục đích của việc gấp quần áo là giúp cho
áo quần luôn phẳng không bị nhàu nhìn sẽ thấy gọn gàng, đẹp mắt hơn và để
vào ba lô hay tủ quần áo sẽ để được nhiều hơn.
Cô làm mẫu lần 1: không giải thích (cô làm chậm, rõ ràng từng động tác)

Cô làm mẫu lần 2: kết hợp với giải thích bằng lời, khi muốn gấp được một
chiếc áo trước tiên cô trải phẳng áo, sau đó cô gấp lần lượt từng tay áo vào dọc
theo thân áo (nếu áo có mũ thì cô gấp mũ từ phần cổ áo xuống thân). Sau đó cô
gấp đôi áo lại.
Ví dụ: Dạy trẻ thao tác của kỹ năng rửa tay: Sắn tay áo, mở vòi nước
làm ướt tay, tắt vòi nước, lấy xà bông xoa vào tay, xoa hai lòng bàn tay vào
nhau, lần lượt rửa mu bàn tay 2 bên, rửa từng ngón tay, kẽ tay và các đầu ngón
tay. Cô cho cả lớp thao tác tay không trước sau đó cho từng nhóm được thao tác
với nước. Qua đó, cô còn có thể lồng ghép việc sử dụng tiết kiệm năng lượng
khi hướng dẫn cho trẻ.
* Phương pháp hướng dẫn của giáo viên:
- Lần 1: Thực hiện thao tác không phân tích (làm chậm, rõ từng thao tác).
- Lần 2: Nhấn vào các kỹ năng, thao tác khó (có thể kết hợp với phân tích
bằng lời).
* Hình thức và thời điểm thực hiện:
- Giáo viên hướng dẫn theo nhóm lớn, nhóm nhỏ hoặc cá nhân.
- Thời điểm hướng dẫn: Hoạt động học và các hoạt động khác trong chế độ
sinh hoạt một ngày của trẻ (linh hoạt, phù hợp, dưới hình thức các trò chơi, thi
đua…).
4. Biện pháp 4. Xây dựng môi trường phục vụ cho hoạt động của trẻ.
Xây dựng môi trường giáo dục thân thiện, đảm bảo an toàn tuyệt đối cả về
thể chất và tinh thần cho trẻ là một yêu tố quan trọng. Chính vì vậy việc xây
11/29


Đề tài: Một số biện pháp giáo dục kỹ năng tự lập, tự phục vụ cho trẻ mẫu giáo
bé 3 - 4 tuổi trong trường mầm non
dựng môi trường cho trẻ hoạt động là xây dựng một môi trường an toàn, thân
thiện, ấm cúng, trình bày đẹp mắt, thu hút trẻ và phù hợp với trẻ từ đó giúp trẻ
chủ động tham gia vào các hoạt động. Có cơ hội trải nghiệm và tích cực tham

gia các hoạt động.
4.1. Môi trường vật chất.
Ngay từ những ngày đầu được giao nhiệm vụ phụ trách lớp. Tôi đã lên kế
hoạch trang trí môi trường trong và ngoài lớp xanh, sạch, đẹp. Trang trí các góc
đảm bảo phân chia hợp lý giữa động và tĩnh, đảm bảo tính sư phạm, an toàn và
thuận tiện khi trẻ sử dụng. Ngoài những đồ dùng, dụng cụ theo thông tư 02,
được trang bị đầy đủ. Tôi đã mạnh dạn tham mưu thêm với Ban giám hiệu nhà
trường về một số đồ dùng trang thiết bị để phục vụ cho hoạt động của trẻ (Nhà
trường kết hợp với phụ huynh mua bình nước nóng cho lớp) các nguyên vật liệu
cần thiết (xốp màu, đề can, giấy màu, hồ dán, keo nến…) để phục vụ cho hoạt
động trang trí lớp cũng như làm đồ dùng đồ chơi phục vụ cho hoạt động của cả
cô và trẻ.
Tôi thường xuyên kiểm tra điều kiện cơ sở vật chất, trang thiết bị đồ dùng
đồ chơi của lớp, nếu phát hiện hỏng hay xuống cấp sẽ báo ngay với ban giám
hiệu nhà trường để kịp thời sửa chữa, khắc phục những yếu tố gây nguy cơ mất
an toàn cho trẻ khi tham gia hoạt động tại lớp.
Bên cạnh đó, tôi trao đổi, phối kết hợp với phụ huynh hỗ trợ một số
nguyên vật liệu đã qua sử dụng để làm đồ chơi tự tạo và đặc biệt là một số đồ
dùng dồ chơi trong lớp như: nắp chai, vỏ chai, nắp bia, hộp dầu gội đầu đã dùng
hết, bông… Từ đó tôi đã làm được một số đồ dùng đồ chơi như: xúc xắc, dàn
trống... Đơn cử như chiếc xúc xắc mà tôi và trẻ cùng làm từ những chiếc nắp
bia, ống nhựa và bông. Tôi dùng chiếc xúc xắc này trong một số hoạt động của
trẻ như: Làm dụng cụ âm nhạc, làm đồ dùng tập thể dục buổi sáng, hoạt động
thể chất giúp phát triển cơ tay cho trẻ…
Bên cạnh việc xây dựng môi trường lớp học, ngay từ đầu năm tôi mạnh dạn
tham mưa với ban giám hiệu nhà trường xây dựng góc chơi giân dan, góc chơi
sáng tạo chung ngay dưới sân trường để cho trẻ hoạt động. Phần là trẻ được hoạt
động, trải nghiệm ngoài trời sẽ tạo cho trẻ thêm sự hứng thú, kích thích tư duy
sáng tạo cho trẻ. Phần là khi trẻ được hoạt động tập thể, không những phát triển
mối quan hệ qua lại giữa trẻ và trẻ, giúp chúng thể hiện rõ ý thức làm chủ, độc

lập mà còn giúp trẻ sẽ nâng cao được ý thức trách nhiệm của bản thân về việc
cất xếp và sử dụng đồ dùng đồ chơi đúng nơi quy định, lấy ở đâu, chỗ nào sẽ cất
đúng vào nơi đó đúng mục đích và yêu cầu của hoạt động. Góp phần hình thành

12/29


Đề tài: Một số biện pháp giáo dục kỹ năng tự lập, tự phục vụ cho trẻ mẫu giáo
bé 3 - 4 tuổi trong trường mầm non
kĩ năng lập cho trẻ ngay từ nhỏ mà không tốn nhiều thời gian và công sức, lại
tạo được sự thoải mái, không gò bó đối với trẻ.

( Hình ảnh góc chơi dân gian đặt tại sân trường)

4.2. Môi trường tinh thần.
“Môi trường thân thiện, học sinh tích cực”. Theo khẩu hiệu đó, trong các
hoạt động ở mọi lúc mọi nơi. Tôi luôn tìm cách tạo ra cho trẻ một bầu không khí
vui tươi, lành mạnh, thoải mái giúp trẻ được vui chơi, khám phá đạt hiệu quả
cao nhất. Tôi luôn thực hiện tốt mọi chỉ đạo của nhà trường về xây dựng môi
trường lấy trẻ làm trung tâm nhằm giúp trẻ phát triển toàn diện. Vì vậy trong
việc tổ chức thực hiện nhiệm vụ chăm sóc nuôi dưỡng giáo dục trẻ tôi không ép
buộc, bắt trẻ phải làm một cái gì đó mà trẻ không muốn. Bởi khi đó chắc chắn
hiệu quả sẽ không cao, mà nhiều khi lại làm tác dụng ngược. Bên cạnh đó, cách
cô trò chuyện với trẻ vui vẻ, ân cần, cách cô giáo dục trẻ nói chuyện với người
lớn và bạn bè, cách cô và trẻ cùng chơi cùng tham gia các hoạt động cũng góp
phần không nhỏ tạo nên một môi trường tinh thần thoải mái, hứng thú cho trẻ.
Ví dụ 1: Trong giờ đón trẻ buổi sáng. Tôi luôn ân cần, niềm nở đón trẻ và
chú ý tới tâm lý, sức khỏe cũng như những thay đổi của trẻ. Biết trẻ rất thích
được khen nên chỉ đơn giản là: Hôm nay con mặc bộ quần áo này xinh quá, hôm
nay mẹ đan tóc cho con gái đẹp quá…cũng giúp cho trẻ có một ngày mới vui vẻ,

hứng thú hơn.

13/29


Đề tài: Một số biện pháp giáo dục kỹ năng tự lập, tự phục vụ cho trẻ mẫu giáo
bé 3 - 4 tuổi trong trường mầm non

( Hình ảnh: Cô quan tâm tới những thay đổi nhỏ nhất của trẻ)

Ví dụ 2: Trong các hoạt động góc, trước khi chơi tôi luôn tạo những tình
huống, những hoạt cảnh giúp trẻ hứng thú, lôi quấn hơn, trong khi chơi tôi luôn
tạo tâm thế thoải mái, giúp trẻ phát huy tính tự chủ, tích cực bằng cách cho trẻ tự
chọn, tự thay đổi góc chơi và tự rủ bạn cùng chơi cho mình. Điều đó cũng góp
phần không nhỏ tạo cho trẻ thích thú hơn trong khi tham gia hoạt động.
5. Biện pháp 5. Tuyên truyền, phối kết hợp với phụ huynh để giáo dục
kỹ năng tự lập, tự phục vụ cho trẻ.
Theo pháp lệnh về bảo vệ trẻ em của nhà nước đã khẳng định: “Mọi trẻ
em sinh ra đều được bình đẳng và được hưởng quyền chăm sóc giáo dục của gia
đình và cộng động”. Với tinh thần đó việc tuyên truyền, phối kết hợp phụ huynh
trong việc chăm sóc giáo dục trẻ là điều cấp thiết. Đặc biệt đối với bậc học mầm
non phải có sự phối hợp chặt chẽ giữa gia đình và nhà trường trong công tác
chăm sóc nuôi dưỡng giáo dục trẻ. Bởi Gia đình, nhà trường, xã hội là 3 yếu tố
không thể thiếu. Vì thế muốn cho quá trình giáo dục trẻ được thực hiện liên tục
và hiệu quả thì cần thống nhất các nội dung giáo dục. Nhưng với xã hội phát
triển hiện nay, mỗi gia đình chỉ có từ 1 đến 2 con. Nên việc chiều chuộng, làm
thay, làm giúp là không tránh khỏi. Dẫn đến tình trạng trẻ ỷ lại và luôn muốn
dựa dẫm vào người khác. Bởi vậy giáo viên chúng tôi cũng gặp rất nhiều khó
khăn trong công tác chăm sóc giáo dục trẻ, ở lớp trẻ phải thực hiện một số kỹ
năng tự lập, tự phục vụ theo sự hướng dẫn của cô, còn khi về nhà bố mẹ trẻ lại

làm thay làm giúp, vì vậy đòi hỏi phải có sự kết hợp, phối hợp chặt chẽ giữa gia
đình và nhà trường trong việc thống nhất dạy trẻ các kỹ năng tự phục vụ cần
thiết. Từ đó tôi đã đặt ra mục tiêu để việc tuyên truyền, phối kết hợp với phụ
huynh đạt kết quả cao.
14/29


Đề tài: Một số biện pháp giáo dục kỹ năng tự lập, tự phục vụ cho trẻ mẫu giáo
bé 3 - 4 tuổi trong trường mầm non
5.1. Tạo niềm tin, sự gắn kết giữa phụ huynh với giáo viên.
Là một giáo viên mầm non, tôi nghĩ nếu muốn tạo ra sự thân thiết, tin
tưởng của phụ huynh cũng không phải là điều khó khăn. Bởi đặc thù riêng của
trẻ mầm non còn nhỏ nên bố mẹ phải trực tiếp đưa đón con hàng ngày, vì vậy cô
giáo và phụ huynh có nhiều cơ hội để trao đổi, gặp gỡ hơn. Việc đầu tiên là tôi
tìm hiểu về tâm lý và hoàn cảnh của phụ huynh. Từ đó có cách trao đổi, trò
chuyện riêng đối với mỗi cá nhân. Lớp mẫu giáo bé mà tôi đang trực tiếp phụ
trách đa số phụ huynh làm nghề nông nên thu nhập đa số là không ổn định. Vì
vậy họ phần nào có vẻ e ngại, thu hẹp bản thân mình. Chính vì vậy tôi luôn gặp
gỡ, trao đổi một cách cởi mở để nhằm mục đích tạo sự thân thiện với phụ huynh.
Từ đó giữa phụ huynh và tôi mới trao đổi thoải mái, nêu ra quan điểm của
mình về trẻ. Bên cạnh đó, trong mọi công việc hàng ngày tôi luôn quan tâm tới
trẻ để chiều khi về tôi trao đổi thông tin kịp thời của trẻ cho phụ huynh. Qua đó
phụ huynh thấy được sự quan tâm, chăm sóc của cô với trẻ như: ân cần nhắc trẻ
cất ba lô, giày dép, trước giờ trả trẻ luôn kiểm tra đồ dùng cuả trẻ đầy đủ, luôn
trả trẻ với trang phục, đầu tóc gọn gàng, mặt mũi tay chân sạch sẽ phần nào cho
phụ huynh thấy con của họ được chăm sóc chu đáo khi đến trường.
Ngoài ra rất nhiều phụ huynh vì thấy con còn quá nhỏ, lại hay ốm và con ở
lớp cả ngày nên rất lo không biết ở lớp cô có quan tâm chăm sóc con kịp thời
hay không, nhiều phụ huynh còn chưa thực sự tin tưởng ở cô.
Ví dụ 1: Lớp tôi đầu năm có một vài trường hợp bất kể nóng lạnh bất

thường thế nào là cứ gọi điện cho cô mặc ra cởi vào, đeo tất rồi là quàng khăn…
Nhưng sau một thời gian ngắn thấy cách chúng tôi nói và chăm sóc các con tận
tình chu đáo, họ không còn gọi như trước nữa mà tin tưởng vào giáo viên chúng
tôi hơn rất nhiều.
Ví dụ 2: Lớp tôi là 2 trường hợp có hoàn cảnh đặc biệt, cả 2 bạn đều có bố
không may bị tai nạn liệt nửa người. Mọi gánh nặng đè lên vai người mẹ. Tôi đã
kịp thời nắm bắt được và quan tâm tới 2 bạn đó nhiều hơn. Tôi đã đến từng nhà
gia đình thân quen có con qua lứa tuổi xin quần áo cũ nhưng vẫn sử dụng được,
khéo léo tặng cho trẻ giúp trẻ có thêm quần áo mặc. Hàng ngày thì quan tâm
hơn, động viên trẻ ăn hết xuất giúp con khỏe mạnh, cho mẹ yên tâm làm việc lo
cho gia đình.
Sau khi phụ huynh học sinh tin tưởng và đặt niềm tin vào giáo viên. Họ
bắt đầu tham gia vào các hoạt động của lớp như: cùng tham gia tổ chức sinh
nhật cho trẻ, cùng tham gia đi dã ngoại với trẻ, cùng giáo viên tuyên truyền tới
những phụ huynh khác. Vì vậy sự phối hợp giữa cô giáo và phụ huynh trong
việc giáo dục trẻ một số kỹ năng tự lập, tự phục vụ ở lớp đạt kết quả cao.
15/29


Đề tài: Một số biện pháp giáo dục kỹ năng tự lập, tự phục vụ cho trẻ mẫu giáo
bé 3 - 4 tuổi trong trường mầm non

(Hình ảnh: Ban đại diện cha mẹ học sinh tham gia hoạt động tổ chức sinh nhật cho trẻ)

5.2. Phối hợp với phụ huynh để nâng cao tỉ lệ chuyên cần.
Như đã nói trên, phụ huynh lớp tôi đa số làm nghề nông, thu nhập
thấp.Vậy nên cứ đến độ nông nhàn họ lại cho con nghỉ ở nhà với suy nghĩ “Trẻ
mầm non chưa học mà đến lớp chỉ chơi”. Thời tiết nắng quá, hoặc lạnh quá, hay
thay đổi thời tiết là phụ huynh cho con nghỉ ở nhà với bố mẹ vì bố mẹ không đi
làm, vì vậy trẻ ở lớp đi học không đều, ảnh hưởng tới việc thực hiện chương

trình thời gian biểu, thời khóa biểu hàng ngày ở lớp, cô giáo phải vất vả trong
việc dạy bù bài học hôm trẻ nghỉ. Vì thế ngay từ đầu năm học, theo chỉ đạo của
Ban giám hiệu nhà trường, trong buổi họp phụ huynh đầu năm tôi đã truyền tải
tới tất cả phụ huynh về nội dung chương trình học của các con, nhằm mục đích
giúp phụ huynh hiểu được tầm quan trọng của giáo dục mầm non, từ đó sẽ cho
con đi học đều, vì biết được các con ở lớp đều được hoạt động theo chương trình
giáo dục đã quy định dành riêng cho lứa tuổi mầm non.
Ví dụ: Lớp tôi có trường hợp có trẻ thường xuyên nghỉ học. Một vài lần
tôi có trao đổi với phụ huynh ở trường về vấn đề này nhưng chỉ được một thời
gian ngắn trẻ lại nghỉ học liên tục. Bởi lo vì nhiều mặt nên tôi đã trực tiếp tới
nhà và tìm hiểu được nguyên nhân thì được biết, bố cháu mắt kém nên không
dám đi xe vì sợ mất an toàn, mẹ cháu đi làm lại về muộn, về không kịp giờ đón
con. Nên thường xuyên cho con nghỉ, biết vậy tôi vận động phụ huynh trong lớp
đi qua tuyến đường nhà cháu đó trở về giúp và cộng thêm giáo viên lớp chúng
tôi thường xuyên trở con về sau giờ tan trường. Từ đó thấy được sự tận tình của
tôi, phụ huynh đã nhiệt tình khắc phục và kết quả là bạn ấy được đi học đều đặn,

16/29


Đề tài: Một số biện pháp giáo dục kỹ năng tự lập, tự phục vụ cho trẻ mẫu giáo
bé 3 - 4 tuổi trong trường mầm non
chỉ khi gia đình thực sự có việc rất bận mới cho con nghỉ học. Vì thế trẻ lớp tôi
luôn đi học đều, tỉ lệ chuyên cần luôn đạt ở mức trên 90%.
5.3. Phối hợp với phụ huynh trong công tác chăm sóc nuôi dưỡng,
giáo dục trẻ.
Sau một thời gian ngắn nhận lớp tôi nhận thấy bên cạnh những phụ huynh
luôn muốn con em mình tự lập, tự làm, tự chịu trách nhiệm về việc mình làm thì
lại có một bộ phận không nhỏ vô tình mà tạo cho con tính ỷ lại, lười biếng, phụ
thuộc vào người khác.Sau khi trao đổi, tìm hiểu một số phụ huynh có con hay ỷ

lại tôi hiểu ra nhiều nguyên nhân khác nhau. Nào là quan điểm: “Nhỏ vậy ăn
chưa xong làm gì”. Nào là “Làm cái gì cũng hỏng, ở nhà bị đánh suốt”. Rồi thì
lại “Anh chị rèn cháu ghê lắm nhưng ông bà cháu chiều lại làm hộ, bất đồng
quan điểm”.
Xuất phát từ những điều mà tôi tìm hiểu được, tôi đã lên kế hoạch tuyên
truyền cho phụ huynh, phần nào giúp phụ huynh hiểu vì sao lại cần cho trẻ tự
lập, tự phục vụ và giáo dục kỹ năng cho trẻ ngay từ nhỏ.
Một là: Thế nào là tự lập, tự phục vụ, tự làm những việc trong khả năng
của trẻ, ông bà bố mẹ, cô giáo chỉ là người làm mẫu mà không làm giúp, làm
thay trẻ và khi trẻ biết làm rồi thì người lớn chỉ đóng vai trò kiểm tra, động viên
và khuyến khích trẻ để trẻ có thêm tính tự lập.
Hai là: Cho phụ huynh quan sát những việc trẻ làm được tại lớp như tự rửa
tay, lau mặt, xúc cơm, cất xếp đồ dùng…từ đó có thêm kinh nghiệm giáo dục trẻ
tại gia đình.

(Hình ảnh: Cô tuyên truyền với phụ huynh)

17/29


Đề tài: Một số biện pháp giáo dục kỹ năng tự lập, tự phục vụ cho trẻ mẫu giáo
bé 3 - 4 tuổi trong trường mầm non

(Hình ảnh: Cô cùng phụ huynh quan sát trẻ tự làm.)

Với lòng quyết tâm, nhiệt huyết của tôi và các giáo viên cùng lớp cùng với
sự phối hợp nhịp nhàng từ phía phụ huynh mà tôi đã thấy sự thay đổi rõ rệt của
học sinh lớp tôi. Sự mạnh dạn, tự tin, có trách nhiệm với công việc đã xuất hiện
trong đại đa số trẻ lớp tôi.
6. Biện pháp 6. Lồng ghép giáo dục kỹ năng tự lập, tự phục vụ cho trẻ

vào mọi hoạt động trong ngày.
Việc lồng ghép giáo dục kỹ năng tự lập cho trẻ vào mọi hoạt động trong
ngày là vô cùng cần thiết. Bởi mỗi một hoạt động trẻ lại được đón nhận một bài
học cho bản thân với nhiều hình thức khác nhau giúp trẻ thêm thích thú mà mục
đích chính không hề bị thay đổi.
6.1. Thông qua hoạt động đón - trả trẻ.
Trong một lần khảo sát tôi đã nhận thấy có 28/40 trẻ luôn muốn làm mọi
việc trước khi được giao mà không cần quan tâm tới kết quả như thế nào. Tôi đã
đặt ra mục tiêu đầu tiên cần làm là không nóng vội, quát mắng trẻ, mà sẽ giúp
trẻ, giáo dục trẻ kĩ năng tự lập một cách từ từ nhưng hiệu quả.
Ví dụ: Lớp tôi đầu năm có không ít bạn rất tự giác, tới lớp là cất đồ dùng
(ba lô, giày dép, khăn mũ) vào tủ ngay cửa lớp mà không cần nhìn xem ngăn
nào của mình mặc dù cô đã hướng dẫn một vài lần. Với quan điểm làm gì cũng
phải cần thời gian, tôi vui vẻ, kiên trì sửa sai cho trẻ mà không quên chỉ dẫn tận
tình: “Con ơi, ngăn này có kí hiệu chiếc cốc uống nước là của con nhé, từ mai
con nhớ để đồ của mình vào”. Sau một thời gian kiên trì như vậy bây giờ trẻ lớp
18/29


Đề tài: Một số biện pháp giáo dục kỹ năng tự lập, tự phục vụ cho trẻ mẫu giáo
bé 3 - 4 tuổi trong trường mầm non
tôi bạn nào cũng biết nơi cất đồ dùng cho riêng mình và không để đồ nhầm vào
ngăn của bạn nữa.

(Hình ảnh: Trẻ đi cất ba lô)

Trẻ nhỏ thường rất thích bắt trước, làm theo người lớn. Vì vậy mỗi khi trẻ
tới lớp tôi thường chào bố mẹ và trẻ trước, bố mẹ thấy vậy cũng chào cô giáo và
nhắc con chào. Lâu dần thành nếp, trẻ cũng tiến bộ hơn nhiều. Cứ tới lớp là chào
cô chào bố mẹ ngay. Bởi vậy người lớn đóng vai trò rất quan trọng, làm mẫu,

làm gương cho trẻ noi theo và duy trì nề nếp tốt giúp cho những nề nếp đó chở
thành những kỹ năng cơ bản không thể thiếu.
6.2. Thông qua hoạt động học:
Đang trên đà thực hiện chương trình giáo dục mầm non mới với quan
điểm: “Lấy trẻ làm trung tâm” hiện nay, thì sự hợp tác giữa cô với trẻ, giữa trẻ
với trẻ là vô cùng quan trọng. Nó giúp trẻ tăng mối quan hệ qua lại, ràng buộc từ
đó trẻ có trách nhiệm hơn trong công việc, biết chủ động và nâng cao tinh thần.
Ví dụ 1: Trong giờ học tạo hình. Tôi gợi ý cho trẻ muốn rủ bạn nào về
nhóm cùng tô màu với mình (Đó là tạo sự liên kết với nhau). Trẻ sẽ chủ động rủ
bạn và điều đó đồng nghĩa với việc trẻ phải tự mình thảo luận với bạn về vấn đề
mà 2 bạn cùng tham gia, ví như tô màu gì cho bức tranh? Phối màu như thế nào?
Sẽ sử dụng chất liệu gì? Tranh này treo góc nào?. Và rồi trẻ sẽ phải tự đi lấy đồ
dùng mà mình cần rồi cất nơi mà trẻ đã lấy. Điều đó giúp trẻ thêm tự tin khi giao
tiếp, tự chủ trong các mối quan hệ.
Ví dụ 2: Trong một giờ hoạt động âm nhạc. Đã một vài lần thử nghiệm và
thấy có một vài bạn không muốn lấy đồ dùng, dụng cụ âm nhạc nhưng vẫn
muốn được dùng như các bạn vì bạn tổ trưởng lấy giúp và tất nhiên đã chở thành
một thói quen ỷ lại vào người khác. Vào lúc cần sử dụng dụng cụ âm nhạc, tôi
19/29


Đề tài: Một số biện pháp giáo dục kỹ năng tự lập, tự phục vụ cho trẻ mẫu giáo
bé 3 - 4 tuổi trong trường mầm non
nói rất rõ ràng trước lớp “Nếu muốn thể hiện được hay hơn thì mỗi bạn nên tự
chọn cho mình dụng cụ riêng sẽ nhịp nhàng và vận động tự tin hơn nhiều”, và
nói riêng với cả nhóm bạn ấy một lần nữa. Chỉ bằng những lời động viên, khích
lệ ấy mà các bạn đã tự lên lấy. Và sau buổi đó thì mỗi khi cần sử dụng tôi đều
“Nhắc khéo”, dần dần nó đã thành thói quen và tôi không cần phải nói tới nữa.
Điều tôi muốn nói lên ở đây là kiên trì, nhẹ nhàng và khen ngợi kịp thời sẽ là
liều thuốc bổ giúp trẻ nâng cao tính tự lập, thấy được niềm vui khi tự mình phục

vụ bản thân mà vẫn vui vẻ làm theo mà không bị ép buộc.

(Hình ảnh: Trẻ làm chung sản phẩm)

(Hình ảnh: Trẻ sử dụng dụng cụ yêu thích)

6.3. Thông qua hoạt động vui chơi:

20/29


Đề tài: Một số biện pháp giáo dục kỹ năng tự lập, tự phục vụ cho trẻ mẫu giáo
bé 3 - 4 tuổi trong trường mầm non
Hoạt động vui chơi là một trong những hoạt động chủ đạo của trẻ mẫu
giáo được người lớn tổ chức, hướng dẫn, nhằm giúp trẻ thỏa mãn các nhu cầu
vui chơi và nhận thức, đồng thời nhằm giáo dục và phát triển toàn diện cho trẻ.
Trong quá trình chơi trẻ học hỏi được cách ứng sử giao tiếp, yêu thương các bạn
trong lớp, trẻ yêu thiên nhiên và thế giới đồ vật. Góp phần hình thành kỹ năng tự
lập, tự phục vụ cho trẻ ngay từ những ngày đầu tiên.
Ví dụ 1: Khi trẻ đang chơi trong góc xây dựng, tôi nhập vai chơi nhẹ
nhàng sau đó đặt một số câu hỏi gợi ý trẻ như: Nếu muốn xây công viên các bác
cần gì? Sẽ xây như thế nào? Nếu thiếu vật liệu thì phải làm sao? Nếu bác thợ
cùng xây vác gạch nặng quá các bác phải làm gì? Với những câu hỏi tạo tình
huống đó tôi đã giúp trẻ tăng thêm kích thích, tính sáng tạo và tư duy và dần dần
trẻ biết mình phải làm gì và giúp đỡ người khác trong trường hợp như thế nào

.
(Hình ảnh: Trẻ chơi trong góc xây dựng)

Ví dụ 2: Với trẻ, góc phân vai là một xã hội thu nhỏ đối, với vai trò tái

hiện lại cuộc sống của nguời lớn một cách tổng quát trong hoàn cảnh tưởng
tượng vì chơi của trẻ không phải là thật mà là giả vờ nhưng trong cái giả vờ đó
lại mang tính rất thật. Trẻ chơi góc phân vai, tôi nhập vai và gợi ý trẻ bằng cách
đặt một số câu hỏi, tình huống như: Nếu muốn làm món nem con cần đi mua gì?
Món thịt bò nấu với cái gì cho ngon? Và đề nghị trẻ nấu cho các bạn thưởng
thức. Hay: Hỏi các bác sĩ: Tôi ốm quá, bác khám cho tôi? Tôi sốt thì phải làm
gì? Từ đó trẻ sẽ biết chủ động cho hành vi của mình, tự biết phải làm gì và làm
như thế nào. Dần dần cứ như vậy trẻ sẽ tự lập, tự chủ cho hành vi của mình sẽ là
nền tảng tốt cho việc rèn kỹ năng tự lập cho trẻ.

21/29


Đề tài: Một số biện pháp giáo dục kỹ năng tự lập, tự phục vụ cho trẻ mẫu giáo
bé 3 - 4 tuổi trong trường mầm non

(Hình ảnh: Trẻ chơi góc phân vai)

Ví dụ 3: Trong giờ hoạt động ngoài trời. Khi tôi tổ chức trò chơi “Chuyền
bóng”. Đầu tiên trẻ chưa biết phối hợp với nhau cứ nghĩ rằng mình chuyền xong
là xong phần mình mặc dù đã nghe cô phổ biến luật chơi, thấy vậy sau mỗi lần
chơi tôi đều nhận xét cụ thể cho từng cá nhân trẻ rồi đến cả đội, rất hay là có
một bạn đã thắc mắc con chơi ngoan thế, chuyền bóng không rơi mà lại không
chiến thắng, chỉ đợi có thế tôi bắt đầu giải thích cho trẻ biết cần phải phối hợp
với nhau, tự mỗi bạn phải làm tốt nhiệm vụ của mình và không ai ỷ lại vào bạn
(Vì trẻ nghĩ mình chuyền chậm bạn sẽ chuyền nhanh và vẫn thắng). Sau nhiều
lần như thế trẻ lớp tôi đã biết đồng lòng phối hợp, bạn nhanh dục bạn chậm và
không còn tình trạng ỷ lại vào nhau nhiều như trước nữa.
6.4. Thông qua hoạt động lao động - vệ sinh:
Ở độ tuổi này trẻ rất thích làm mọi việc mà luôn muốn thể hiện mình bằng

mọi công việc mặc dù không cần biết kết quả của nó ra làm sao. Miễn rằng
chúng làm xong là cảm thấy mãn nguyện lắm rồi. Nhưng chính người lớn chúng
ta cần phải uấn nắn sao cho những hành động, những việc làm của trẻ chở nên
có ích và có ý nghĩa.
Giờ ăn – ngủ:
Đối với nhiều trẻ sự rụt rè, e ngại, tự ti trước bạn bè và mọi người là
chuyện bình thường. Tôi luôn phải chấp nhận bỏ nhiều thời gian và công sức
hơn .Sau mỗi một lần trẻ gặp khó khăn hay thất bại nào đó trong mọi vấn đề thì
những lời động viên và sự phân tích rõ ràng cho trẻ hiểu tại sao lại như thế? Vì
sao trẻ chưa làm được là điều không thể thiếu. Từ đó trẻ sẽ dần dần hiểu và khắc
phục được nhược điểm của mình và sẽ không còn thấy tự ti về bản thân mình
nữa.
22/29


Đề tài: Một số biện pháp giáo dục kỹ năng tự lập, tự phục vụ cho trẻ mẫu giáo
bé 3 - 4 tuổi trong trường mầm non

(Hình ảnh: Trẻ gấp bạt giúp cô hăng hái)

Ví dụ 1: Trẻ rất muốn lên trực nhật cùng các bạn là bê cơm, lau bàn giúp
cô nhưng chỉ một lần làm rơi cơm mà trẻ ấy không dám lên làm nữa vì sợ lại
làm đổ. Tôi đã vui vẻ mời trẻ lên trực nhật và hướng dẫn tận tình mọi thao tác
cho trẻ chậm dãi, giúp trẻ hiểu vấn đề và động viên trẻ. Sau vài lần như vậy trẻ
tự tin vào bản thân mình trước cô và các bạn. Và tôi tin rằng từ nay trẻ lớp tôi tự
tin vào mình, vào công việc mình đã được làm mà không sợ gặp phải tình trạng
rụt rè, sợ hãi nữa và quan trọng hơn là trẻ biết tự lập, tự phục vụ và chuẩn bị
bữa ăn cho mình và cho bạn.

(Hình ảnh: Trẻ chuẩn bị giờ ăn giúp cô)

Ví dụ 2: Trong giờ chuẩn bị ngủ, mới đầu tôi chuẩn bị hết cho trẻ ngủ và
cho trẻ đứng xem với mục đích cho trẻ nhìn và biết được các thao tác của cô,
dần dần tôi cho trẻ thử làm, tập làm và rồi đó chở thành việc làm thường xuyên

23/29


Đề tài: Một số biện pháp giáo dục kỹ năng tự lập, tự phục vụ cho trẻ mẫu giáo
bé 3 - 4 tuổi trong trường mầm non
với mỗi nhóm trực nhật, giúp giáo dục trẻ có kỹ năng tự lập và tự phục vụ bản
thân mình và mọi người thân xung quanh.

(Hình ảnh: Trẻ xếp gối giúp cô)

Giờ lau mặt, rửa tay:
Vì lớp tôi đã số trẻ mới đi học, nên mọi thao tác vệ sinh của trẻ vẫn còn rất
vụng về và mang tính chất nhanh ẩu. Chính vì thế ngay từ đầu năm tôi đã chú
trọng đến việc rèn trẻ các thao tác vệ sinh cá nhân như rửa tay, lau mặt…vào
mọi lúc mọi nơi.

(Hình ảnh: Trẻ tự rửa tay, lau mặt)

Hay những giờ lao động tôi cho trẻ xuống sân trường, cho trẻ đeo bao tay
và cho trẻ thử đoán xem hôm nay chúng ta sẽ làm gì. Chỉ một số bạn nói rằng sẽ
nhặt rác trong sân mà thôi, trước khi nhặt tôi giải thích cho trẻ biết việc làm đó
có ích như thế nào và vì sao lại làm như thế. Sau nhiều giờ hoạt động như vậy
tôi thấy trẻ lớp tôi hăng hái hơn và có ý thức bảo vệ môi trường hơn rất nhiều.

24/29

Đề tài: Một số biện pháp giáo dục kỹ năng tự lập, tự phục vụ cho trẻ mẫu giáo
bé 3 - 4 tuổi trong trường mầm non
Giáo dục tính tự lập, tụ phục vụ cho trẻ mầm non là vô cùng quan trọng.
Việc lồng ghép vào các hoạt động trong ngày cần linh hoạt, sáng tạo. Mỗi một
hoạt động lại giúp trẻ tiếp thu, lĩnh hội ở những khía cạnh khác nhau. Nhưng
mục đích của nó là không hề thay đổi đó là giúp trẻ có thói quen tự lập ngay từ
khi còn trong lứa tuổi mầm non, là cấp học đầu tiên đặt nền móng cho tương lai
trẻ sau này.
7. Biện pháp 7. Giáo dục kỹ năng tự lập trong các hoạt động khác.
7.1. Trong các hoạt động ngoại khóa.
Bên cạnh tất cả các hoạt động trong ngày, thì hoạt động ngoại khóa cũng
góp phần không nhỏ trong việc giáo dục kỹ năng tự lập, tự phục vụ cho trẻ. Bởi
hoạt động ngoại khóa đóng vai trò quan trọng đối với sự phát triển toàn diện của
trẻ. Nó giúp trẻ có cơ hội khẳng định và thể hiện bản thân, giúp trẻ phần nào
nhìn nhận được điểm mạnh và điểm yếu của mình.
Ví dụ 1: Tôi đã tổ chức cho trẻ đi tham quan di tích lịch sử trên địa bàn xã,
khi tới nơi, có một số trẻ cũng nói chuyện, xô đẩy vì ai cũng muốn lên trước,
nhưng bên cạnh đó một số nhiều bạn lại giữ trật tự, và có thái độ rất trang
nghiêm làm cho những bạn khác cũng làm theo.
Ví dụ 2: Tôi lên kế hoạch thường xuyên cho trẻ tham gia hoạt động giao lưu
với các lớp không chỉ cùng độ tuổi mà còn khác độ tuổi. Qua đó giáo dục cho trẻ
khả năng tự tin và chủ động trong hành vi của mình.

(Hình ảnh: Cô và trò cùng đi giao lưu với lớp MGL)

Để thấy được rằng việc cho trẻ đi thực hành ngoại khóa là rất bổ ích. Trẻ
được học hỏi, được giao lưu và có thêm kinh nghiệm cho bản thân mình.
7.2. Động viên khen ngợi việc làm của trẻ:

25/29