Hướng dẫn nội dung bồi dưỡng HSG môn Sinh9

TRNG TM CHNG TRèNH

Trng tõm kin thc bi dng hc sinh gii sinh 9 nm trong phn I: Di truyn v bin d
Sinh hc 9. Ni dung kin thc gm 4 chng:
Chng I: Cỏc thớ nghim ca Menen.
Chng II: Nhim sc th.
Chng III: ADN v gen.
Chng IV: Bin d.
CHNG I: CC TH NGHIM CA MENEN.
Thc hin t tun 1 n tun 4.( t 24/8 n 20/9)
A.KIN THC NI KHO.
I. Chun kin thc k nng.
Hc sinh nm c cỏc vn :
- Cỏc khỏi nim c bn v di truyn hc.
- Thớ nghim, ni dung ba nh lut ca Menen: nh lut ng tớnh, nh lut phõn li, nh lut
phõn li c lp.
- p dng ba nh lut ca Menen lm cỏc bi tp di truyn:
+ Lai mt cp tớnh trng trng hp tri hon ton v tri khụng hon ton ( dng toỏn thun v
dng toỏn nghch).
+ Lai hai cp tớnh trng (dng toỏn thun.)
II. nh hng lớ thuyt v bi tp.
1. Lớ thuyt.
Câu 1: Các khái niệm cơ bản về di truyền học?
Câu 2: Trình bày phơng pháp nghiên cứu di truyền của Menđen?
Câu 3: Phát biểu nội dung ba định luật của Menđen? Điều kiện nghiệm đúng của ba định luật này?
Cõu 4: Lai phõn tớch l gỡ? Vai trũ? Cho vớ d?
2.Bi tp.
Phn I: Lai mt cp tớnh trng:
Bài 1: ở lúa, hạt đục trội hoàn toàn so với hạt trong. Cho lúa hạt đục thuần chủng thụ phấn với lúa
hạt trong.
a. Xác định kết quả thu đợc ở F

1
và F
2
b. Nếu cho cây F
1
và F
2
có hạt gạo đụ c nói trên lai với nhau thì kết quả nh thế nào?
Bài 2: ở cà chua, tính trạng thân cao là trội hoàn toàn so với tính trạng thân thấp. Hãy xác định:
a. Kiểu gen và kiểu hình của cây bố mẹ phải nh thế nào để có F
1
phân li theo tỉ lệ 1 cao : 1 thấp?
b. Kiểu gen và kiểu hình của cây bố mẹ phải nh thế nào để có F
1
phân li theo tỉ lệ 3 cao : 1 thấp?
c. Kiểu gen và kiểu hình của cây bố mẹ phải nh thế nào để có F
1
đồng tính cây cao?
Bài 3: ở một loài đậu có hai kiểu hình hoa đỏ và hoa trắng. Tính trạng này đợc qui định bởi 1 cặp
gen alen trên NST thờng. Khi lai hai cây đậu hoa đỏ với nhau, F
1
toàn hoa đỏ. Cho F
1
tạp giao thì F
2
nh thế nào?
Bài 4: ở đậu hà lan, đặc điểm tính trạng hình dạng của hạt do một gen qui định. Cho giao phấn
hai cây đậu thu đợc F
1
, cho F

1
tiếp tục giao phấn với nhau thu đợc 3 kết quả:
- PL 1: F
1
hạt trơn x hạt trơn thu đợc F
2
: 735 hạt trơn : 247 hạt nhăn
- PL 2: F
1
hạt trơn x hạt trơn thu đợc F
2
: 100% hạt trơn
- PL 1: F
1
hạt trơn x hạt nhăn thu đợc F
2
: 100% hạt trơn
Bài 5: ở dâu tây, tính trạng màu quả có 3 KH là ỏ, hồng, trắng. Khi lai cây quả đỏ với nhau thu đ-
ợc thế hệ sau toàn quả đỏ. Khi lai quả hồng với nhau thu đợc 1 đỏ : 2 hồng : 1 trắng.
a. Có thể giải thích phép lai trên nh thế nào?
b. KG vµ KH ë F
1
nh thÕ nµo khi cho:
- Qu¶ hång x qu¶ ®á - Qu¶ hång x qu¶ tr¾ng - Qu¶ ®á x qu¶ tr¾ng
c. KiĨu gen vµ kiĨu h×nh ë F
2
nh thÕ nµo khi cho F
1
cđa phÐp lai (hång x ®á) t¹p giao víi nhau?
d. KiĨu gen vµ kiĨu h×nh ë F

2
nh thÕ nµo khi cho F
1
cđa phÐp lai (hång x ®á) tù thơ phÊn víi
nhau?
Phần II: Lai hai cặp tính trạng
Bµi 1: Ở cà chua , quả đỏ được qui đònh bởi gen trội A và quả vàng được qui đònh bởi gen lặn a ;
thân cao được qui đònh bởi gen trội B và thân thấp được qui đònh bởi alen lặn b . Cả 2 tính trạng
đều trội hoàn toàn và 2 cặp gen này nằm trên 2 cặp NST tương đồng khác nhau .
Khi cho 2 cây thuần chủng quả đỏ, thân thấp và quả vàng ,thân cao giao phấn với nhau được
thế hệ lai F
1
, cho các cây F
1
tự thụ phấn được đời F
2
.
a.Tìm kết quả phân ly về kiểu gen và kiểu hình đời lai F
1
và F
2
?
b.Trong số cây con ở F
2
chọn ngẫu nhiên 1 cây quả đỏ , thân thấp cho giao phấn với cây quả
vàng , thân thấp . Xác đònh kết quả thu được ở đời con ?
Bµi 2: Ở cà chua : các tính trạng qủa đỏ, cây cao, lá dài, hoa trắng là trội so với các tính trạng
tương ứng qủa vàng, cây thấp, lá ngắn, hoa tím . Biết rằng các alen đã phân ly độc lập
a. Người ta trồng các thứ cà chua qủa đỏ với qủa vàng trong cùng 1 đám ruộng, có thể có
những phép lai nào đã xảy ra nếu như ở cà chua sự tự thụ phấn là không hòan tòan ?

b. Nếu lấy hạt từ cây cà chua hoa trắng đem gieo thì cây mọc lên ta có dám chắc là nó thuần
chủng hay không ? vì sao ?
c. Người ta cho 2 cây cà chua tự thụ phấn : 1 cây cao và 1 cây thấp , sau đó lấy tất cả hạt ở 2
cây đem gieo chung trong 1 thû ruộng khi cây mọc lên tính chung sẽ thu được tỉ lệ phân tính
như thế nào ?Biết rằng số hạt ở các cây là bằng nhau và tỉ lệ sống sót là 100%.
Bµi 3: ë ®Ëu Hµ lan gen A quy ®Þnh h¹t mµu vµng, gen a quy ®Þnh h¹t mµu xanh, gen B quy ®Þnh
tÝnh tr¹ng th©n cao, gen b quy ®Þnh tÝnh tr¹ng th©n thÊp. C¸c gen di trun ®éc lËp víi nhau. H·y
x¸c ®inh kiĨu gen cđa c©y ®Ëu ë thÕ hƯ P khi cho c©y ®Ëu mäc tõ h¹t xanh- th©n cao thơ phÊn víi
c©y ®Ëu mäc tõ h¹t vµng - th©n thÊp thu ®ỵc thÕ hƯ nh sau:
1/4 sè c©y cã h¹t xanh - th©n cao; 1/4 sè c©y cã h¹t vµng - th©n thÊp,
1/4 sè c©y cã h¹t vµng - th©n cao; 1/4 sè c©y cã h¹t xanh - th©n thÊp.
Bµi 4: ë mét loµi c«n trïng, cho F
1
giao phèi víi 3 c¬ thĨ kh¸c, thu ®ỵc kÕt qu¶ nh sau:
- Víi c¸ thĨ 1 thu ®ỵc 6,25% th©n ®en, l«ng ng¾n
- Víi c¸c thĨ 2 thu ®ỵc 75% th©n x¸m l«ng dµi vµ 25% th©n x¸m l«ng ng¾n
- Víi c¸c thĨ 3 thu ®ỵc 75% th©n x¸m l«ng dµi vµ 25% th©n ®en l«ng dµi
Cho biÕt mçi gen qui ®Þnh mét tÝnh tr¹ng vµ c¸c gen n»m trªn c¸c NST thêng kh¸c nhau. H·y biƯn
ln vµ viÕt s¬ ®å lai cho mçi trêng hỵp
B.KIẾN THỨC NÂNG CAO, BỔ SUNG
I. Chuẩn kiến thức – kĩ năng.
Giáo viên khai thác sâu và bổ sung kiến thức về các vấn đề:
- Cống hiến của Men đen cho di truyền, những hạn chế của Menđen.
- So sánh, giải thích sự khác nhau khi lai một cặp tính trạng giữa hai trường hợp trội hồn tồn và
trội khơng hồn tồn.
- Áp dụng ba định luật của Menđen để làm các bài tập di truyền:
+ Xác định trội lặn bằng phương pháp giả sử.
+ Lai hai cặp tính trạng (dạng tốn nghịch).
+ Kết hợp tính trạng trội hồn tồn và trội khơng hồn tồn trong phép lai theo định luật phân li độc
lập..)

+ Mở rộng định luật phân li khi lai ba cặp tính trạng.
+ Xác định số kiểu giao tử và số kiểu tổ hợp khi biết kiểu gen.
II. Định hướng lí thuyết và bài tập.
1. Lí thuyết.
C©u 1: Nh÷ng cèng hiÕn cđa Men ®en cho di trun häc vµ h¹n chÕ cđa Men®en?
C©u 2: Ph©n biƯt phÐp lai ph©n tÝch vµ ph¬ng ph¸p ph©n tÝch c¬ thĨ lai.
C©u 3: So s¸nh lai mét cỈp tÝnh tr¹ng trong trêng hỵp tréi hoµn toµn vµ tréi kh«ng hoµn toµn, gi¶i
thÝch t¹i sao cã sù kh¸c biƯt ®ã?
Câu 4: Tại sao Menđen thường tiến hành thí nghiệm trên lồi đậu Hà Lan? Những định luật của Men
đen có thể áp dụng trên các lồi sinh vật khác được khơng? Vì sao?
C©u 5: Hãy phát biểu nội dung của quy luật phân li và quy luật phân li độc lập. So sánh?
C©u 6: Thế nào là phép lai phân tích ? Dựa vào kết quả của phép lai phân tích, người ta có thể kết
luận được điều gì ? (Khơng u cầu cho thí dụ minh họa) T¹i sao nãi lai ph©n tÝch lµ øng dơng ®Þnh
lt 1 vµ 2 cđa Men®en?
2.Bài tập.
2.1.Xác định trội lặn bằng phương pháp giả sử.
Ở ruồi giấm, màu thân do 1 lọai gien nằm trên NST thường qui đònh.
Khi theo dõi qúa trình sinh sản của một cặp ruồi thân xám ( 1 đực, 1 cái ) thì thấy đàn con của
chúng có cả ruồi thân xám lẫn ruồi thân đen.
a. Hãy cho biết tính trạng nào trội, tính trạng nào lặn? Đặc điểm di truyền của cặp tính trạng
trên?
b. Nếu đàn ruồi con nói trên gồm 620 con thì số ruồi con cho mỗi lọai kiểu hình là bao nhiêu?
Gỉa sử số ruồi con thu được trên thực tế bằng số ruồi con trên lý thuyết.
c. Cho một ruồi đực giao phối với 3 ruồi cái A ,B ,C:
- Với ruồi cái A thu được tòan ruồi thân xám
- Với ruồi cái B thu được tỉ lệ : 50% ruồi thân xám : 50% ruồi thân đen
- Với ruồi cái C thu được tỉ lệ : 75% ruồi thân xám : 25% ruồi thân đen
Hãy cho biết kiểu gien của ruồi đực và 3 ruồi cái A ,B ,C ?
2.2. Lai hai cặp tính trạng (dạng tốn nghịch)
- Dạng bài: Cho biết tỉ lệ tất cả các loại kiểu hình.

Ví dụ: Cho 2 thø hoa thn chđng giao phÊn víi nhau ®ỵc F1. Cho c¸c c©y F1 giao phÊn víi:
- C©y hoa thø nhÊt ®ỵc thÕ hƯ lai gåm:405 c©y hoa kÐp – mµu ®á, 135 c©y hoa ®¬n – mµu ®á,
135 c©y hoa kÐp – mµu tr¾ng, 45 c©y hoa ®¬n – mµu tr¾ng.
- C©y hoa thø hai ®ỵc thÕ hƯ lai gåm: 197 c©y hoa kÐp – mµu ®á, 199 c©y hoa kÐp – mµu tr¾ng,
196 c©y hoa ®¬n – mµu ®á, 198 c©y hoa ®¬n – mµu tr¾ng
- C©y hoa thø ba ®ỵc thÕ hƯ lai gåm: 314 c©y hoa ®¬n – mµu ®á, 104 c©y hoa kÐp – mµu tr¾ng
316 c©y hoa ®¬n – mµu tr¾ng, 106 c©y hoa kÐp – mµu ®á
BiƯn ln vµ viÕt s¬ ®å lai cho tõng trêng hỵp.
BiÕt r»ng mçi tÝnh tr¹ng do mét gen quy ®Þnh.
- Dạng bài: Chỉ biết tỉ lệ một loại kiểu hình.
Ví dụ: TiÕn hµnh lai hai thø lóa thn chđng: th©n cao, h¹t trßn víi th©n thÊp, h¹t dµi, ngêi ta thu
®ỵc F
1
toµn th©n cao h¹t dµi. Cho F
1
tù thơ phÊn®ỵc F
2
cã kiĨu h×nh th©n thÊp h¹t trßn chiÕm tØ lƯ
1/16. BiƯn ln vµ viÕt s¬ ®å lai tõ P ®Õn F
2
. Trong c¸c kiĨu h×nh ë F2 th× kiĨu h×nh nµo lµ biÕn dÞ tỉ
hỵp?
2.3.Kết hợp tính trạng trội hồn tồn và trội khơng hồn tồn.
Ví dụ: Ở bò, lông đen trội so với lông vàng, lông trắng đen là kết qủa lai giữa lông đen thuần
chủng với lông vàng, không sừng trội so với có sừng, chân cao trội so với chân thấp. Mỗi gen qui
đònh 1 tính trạng và nằm trên 1 NST thường
a. Cho lai bò cái lông vàng, không sừng, chân thấp với bò đực chưa biết kiểu gen. Năm đầu
sinh được 1 bê đực lông vàng , có sừng , chân thấp ; Năm sau sinh được 1 bê cái lang trắng đen,
không sừng, chân cao . Xác đònh kiểu gen của 4 con vật trên
b. Kiểu gen và kiểu hình của bò bố mẹ như thế nào để ngay F

1
có sự phân ly : 18 : 9 : 9 : 6 :
6 : 3 : 3 : 3 : 3 : 2 : 1 : 1
c. Một trại giống có 2 con bò thuần chủng : Bò cái lông đen, không sừng, chân thấp và bò
đực có sừng, lông vàng, chân cao ; cần tiến hành lai như thế nào để F
3
có toàn bò thuần chủng
về tính trạng, lông vàng, không sừng, chân cao ?
2.4. Mở rộng định luật phân li khi lai ba cặp tính trạng.
Ví dụ: Ở một lòai thực vật, gen A qui đònh thân cao, gen a qui đònh thân thấp ,gen b qui đònh
chín sớm, gen b qui đònh chín muộn, gen D qui đònh qủa dài , gen d qui đònh qủa tròn. Mỗi cặp
gen nói trên nằm trên cùng 1 cặp NST thường và các tính trội là hoàn toàn .Người ta thực hiện
phép lai sau :
Lai cây có kiểu gen đồng hợp về thân cao, dò hợp về 2 tính trạng chín sớm và qủa dài với cây có
kiểu gen dò hợp về 2 tính trạng thân cao, chín sớm và qủa tròn. Không cần lập bảng hãy xác
đònh.
2.5. Xác định số kiểu giao tử và số kiểu tổ hợp khi biết kiểu gen.
Ví dụ 1: Cho phép lai P : AaBbCcDd x AaBbCcDd
a.Tính số kiểu giao tử của P và số lọai tổ hợp ở F
1
?
b. Bao nhiêu kiểu hình , kiểu gen ở F
1
? Tỉ lệ phân ly giữa chúng tuân theo công thức nào ?
c.Tính tỉ lệ xuất hiện ở F
1
của mỗi kiểu gen sau : AaBbCcDd , aabbccdd ?
d. Không cần lập bảng .Hãy cho biết tỉ lệ kiểu gen và kiểu hình trong phép lai phân tích cá
thể có 4 cặp gen dò hợp đã cho ? Có bao nhiêu phép lai tương ứng với phép lai này ?
Ví dụ 2: Ở người, tính trạng mắt nâu > mắt xanh, khả năng thuận tay phải > thuận tay trái , tóc

thẳng > tóc xoăn. Biết rằng các gen qui đònh các tính trạng nằm trên các NST khác nhau. Có một
gia đình , cả 2 vợ chồng đều có kiểu gen DHT về 3 cặp alen kể trên . Không viết sơ đồ lai hãy
xác đònh:
- Kiểu hình của P ?
- Số kiểu giao tử của P và số kiểu hợp tử ở đời con F
1
?
- Số lọai kiểu gen và tỉ lệ phân ly kiểu gen ở F
1
?
- Số lọai kiểu hình và tỉ lệ phân ly kiểu hình ở F
1
?
Ví dụ 3: Người ta thực hiện hai phép lai sau :
a. Lai cây có kiểu gen đồng hợp về thân cao, dò hợp về 2 tính trạng chín sớm và qủa dài với
cây có kiểu gen dò hợp về 2 tính trạng thân cao, chín sớm và qủa tròn. Không cần lập bảng hãy
xác đònh:
- Số loạ i và tỉ lệ phân ly kiểu gen ở F
1
?
- Số loại và tỉ lệ phân ly kiểu hình ở F
1
?
- Tỉ lệ kiểu gen dò hợp cả 3 cặp ở F
1
?
- Tỉ lệ kiểu gen đồng hợp cả 3 cặp ở F
1
?
- Tỉ lệ kiểu hình của 2 gen trội và 1 gen lặn ở F

1
?
b. Lai cây thân cao, chín sớm , qủa dài với cây thân thấp , chín muộn ,qủa tròn thì kiểu gen
của 2 cây đó có thể như thế nào ø? Mỗi cặp gen nói trên nằm trên cùng 1 cặp NST thường và các
tính trội là hoàn toàn.
CHƯƠNG II: NHIỄM SẮC THỂ
Thực hiện từ tuần 5 đến tuần 7.( từ 21/9 đến 11/10)
A.KIẾN THỨC NỘI KHOÁ.
I. Chuẩn kiến thức – kĩ năng.
Học sinh nắm được các vấn đề:
- Khái niệm nhiễm sắc thể, tính đặc trưng, cấu trúc, chức năng của nhiễm sắc thể.
- Chu kì tế bào.
- Khái niệm, diễn biến cơ bản, của nguyên phân, giảm phân, ý nghĩa của nguyên phân, giảm phân.
Qúa trình phát sinh giao tử và thụ tinh.
- Cơ chế xác định giới tính.
- Di truyền liên kết.
- Vận dụng kiến thức để làm các bài tập di truyền:
+ Nguyên phân, giảm phân, thụ tinh.
+ Bài tập lai di truyền liên kết (dạng toán thuận)
II. Định hướng lí thuyết và bài tập.
1. Lí thuyết.
C©u 1: - Khái niệm nhiễm sắc thể, tính đặc trưng, cấu trúc, chức năng của nhiễm sắc thể?
C©u 2: Tr×nh bµy chu kì tế bào?
Câu 3: Trình bày khái niệm nguyên phân, giảm phân, Diễn biến cơ bản của nguyên phân, giảm phân.
Ý nghĩa của nguyên phân, giảm phân?
Câu 4: Trình bày quá trình phát sinh giao tử và thụ tinh?
Câu 5: Trình bày cơ chế di truyền giới tính? Tại sao trên quy mô lớn tỉ lệ phân li giới tính lại xấp xỉ
1:1. Quan niệm sinh con gái là do người phụ nữ là đúng hay sai? Tại sao?
Câu 5: Di truyền liên kết là gì? Ý nghĩa của di truyền liên kết?
2.Bài tập.

2.1. Nguyên ph ân- Giảm phân - Thụ tinh.
A. Xác định số NST trong tế bào qua các kì phân bào.
Bài 1: Ruồi giấm có bộ NST 2n = 8.
a. Một tế bào của ruồi dấm nguyên phân. Xác định số NST và trạng thái của NST tại các kì
phân bào.
b. Xác định kì phân bào trong các trường hợp số NST người ta đếm được trong tế bào là: 8
NST kép, 8 NST đơn, 16 NST đơn
Bài 2: Ở đậu Hà Lan 2n = 14.
a. Xác định số NST và trạng thái của NST tại các kì phân bào.
b. Xác định kì phân bào trong các trường hợp số NST người ta đếm được trong tế bào là: 14
NST kép, 14 NST đơn, 28 NST đơn
Bài 3: Ruồi giấm có bộ NST 2n = 8 Xác định số NST và trạng thái của NST tại các kì giảm phân .
-Kỳ giữa 1 -Kỳ sau 1 -Kỳ cuối 1 -Kỳ cuối 2
B. Viết kí hiệu bộ NST của loài trong tế bào qua các kì phân bào.
Bài 1: Gỉa sử tế bào của một loài có 2 cặp NST tương đồng kí hiệu là Aa và Bb.
a. Hãy viết kí hiệu bộ NST của tế bào:
- Ở các kì nguyên phân: Kì trung gian, kì đầu, kì giữa, kì sau, kì cuối.
- Ở các kì giảm phân: Kì trung gian, kì đầu I, kì giữa I, kì sau I, kì cuối I, kì đầu II, kì giữa
II, kì sau II, kì cuối II.
b. Nếu tế bào trên là tế bào sinh trứng thực tế cho những loại trứng nào?
c, Nếu tế bào trên là tế bào sinh tinh thực tế cho những loại tinh trùng nào?
2.2. Di truyền liên kết (dạng toán thuận)
Bµi 1: Ở lúa : Giả thiết các gen quy đònh tính trạng thân cao ( A ) và hạt dài ( B ) nằm trên cùng
một NST . Các alen quy đònh tính trạng thân thấp (a) và hạt tròn (b) ở trên NST tương đồng với
nó. Khi cho lai 2 giống lúa thuần chủng thân cao, hạt tròn và thân thấp, hạt dài được F
1
. cho các
cây F
1
giao phấn với nhau được F

2
nếu có liên kết gen.
a. Hãy cho biết kiểu gen và kiểu hình ở F
1
và F
2
b. Nếu cho cây lúa thân cao, hạt dài giao phấn với cây lúa thân thấp, hạt tròn .
Xác đònh tỉ lệ kiểu hình thu được ?
B.KIẾN THỨC NÂNG CAO, BỔ SUNG
I. Chuẩn kiến thức – kĩ năng.
Giáo viên khai thác sâu và bổ sung kiến thức về các vấn đề:
- Cấu trúc NST.
- Đặc tính của NST.
- So sánh ngun phân, giảm phân.
- Các kiến thức liên quan tới phần liên kết gen, so sánh liên kết gen và định luật phân li độc lập của
Men đen. Xây dựng cho học sinh cách nhìn tồn diện khi tìm hiểu quy luật di truyền chi phối tới các
tính trạng ở cấp độ kiến thức bậc trung học cơ sở.
II. Định hướng lí thuyết và bài tập.
1. Lí thuyết.
Câu 1: Trình bày cấu trúc NST?
Câu 2: Cơ chế ổn định bộ nhiễm sắc thể của lồi qua các thế hệ khác nhau của tế bào và qua các thế
hệ khác nhau của cơ thể?
Câu 3: So sánh ngun phân và giảm phân?
C©u 4: C¬ së tÕ bµo häc cđa ba ®Þnh lt cđa Men®en?
C©u 5: Kh¸i niƯm liªn kÕt gen? §Ỉc ®iĨm, ý nghÜa cđa liªn kÕt gen? Nh÷ng thn lỵi trong nghiªn
cøu di trun cđa ri dÊm.
Câu 6:Phân biệt quy luật di truyền của Menđen và của Mooocgan.
C©u 7: So s¸nh di trun ph©n li ®éc lËp vµ di trun liªn kÕt.
C©u 8: T¹i sao quy lt liªn kÕt gen kh«ng b¸c bá mµ cßn bỉ sung cho quy lt ph©n li ®éc lËp c¸c
tÝnh tr¹ng.

C©u 9: ë mét loµi thùc vËt ngêi ta xÐt hai tÝnh tr¹ng lµ mµu s¾c qu¶ vµ kÝch thíc th©n biÕt mçi gen
quy ®Þnh mét tÝnh tr¹ng, mµu qu¶ ®á tréi hoµn toµn víi mµu qu¶ vµng, th©n cao tréi hoµn toµn víi
th©n thÊp. NÕu cã mét c©y dÞ hỵp hai cỈp gen nãi trªn lµm thÕ nµo ®Ĩ biÕt hai cỈp gen trªn di trun
liªn kÕt hay ph©n li ®éc lËp. ViÕt S§L chøng minh?
C©u 10: Loµi (1) cã kiĨu gen AaBb, loµi (2) cã kiĨu gen AB
ab
Tr×nh bµy ®Ỉc ®iĨm chung vµ riªng cđa hai kiĨu gen ®ã. Nªu ph¬ng ph¸p ph©n biƯt.
C©u 11 : Chøng minh b»ng c¸c quy lt di trun r»ng: P thn chđng th× F
1
®ång tÝnh.
C©u 12: T×m tÊt c¶ c¸c quy lt di trun kh¸c nhau cho tØ lƯ ph©n tÝnh lµ 3:1; 1:2:1 ; 1:1:1:1 ; 1:1.
C©u 13: Chøng minh r»ng trong c¸c quy lt di trun: P thn chđng th× F1 ®ång tÝnh. H·y nªu tr-
êng hỵp P thn chđng nhng F1 l¹i ph©n tÝnh.
ViÕt 3 s¬ ®å lai ®¹i diƯn cho 3 quy lt di trun kh¸c nhau, trong ®ã P kh«ng thn chđng nhng
F1 vÉn ®ång tÝnh.
C©u 14: XÐt 2 cỈp gen alen: A, a vµ B, b. H·y x¸c ®Þnh sè kiĨu gen tèi ®a cã thĨ cã vµ viÕt ký hiƯu
c¸c kiĨu gen ®ã trong c¸c trêng hỵp sau:
a. 2 cỈp gen n»m trªn 2 cỈp NST thêng kh¸c nhau.
b. 2 cỈp gen cïng n»m trªn 1 cỈp NST thêng.
c. C¸c alen A, a n»m trªn cỈp NST thêng; C¸c alen B, b n»m trªn NST giíi tÝnh X (kh«ng cã
alen trªn NST Y).
d.2 cặp gen cùng nằm trên 1 cặp NST giới tính XX
Câu 15:Th no l phộp lai phõn tớch ? Da vo kt qu ca phộp lai phõn tớch, ngi ta cú th kt
lun c iu gỡ ? Tại sao nói lai phân tích là ứng dụng định luật 1 và 2 của Menđen?
2.Bi tp.
- Bi tp nõng cao phn nguyờn phõn.
- Bi tp nõng cao phn gim phõn.
- Bi tp tng hp phn nguyờn phõn,gim phõn, th tinh.
- Vit thnh phn giao t khi gim phõn cú trao i chộo.
- Bi tp lai di truyn liờn kt (dng nghch).

NGUYấN PHN
S ln NST nhõn ụi k
S t bo con c to ra: 2
k
S t bo con mi c to thờm: 2
k
-1
Tng s NST n cú trong cỏc t bo con c to ra 2n. 2
k
Tng s NST n mi tng ng mụi trng phi cung cp: 2n. (2
k
-1)
Tng s NST n mi hon ton mụi trng phi cung cp: 2n. (2
k
-2)
Tng s tõm ng trong cỏc t bo con c to ra 2n. 2
k
Cỏc kỡ
Kỡ trung
gian
kỡ u kỡ gia kỡ sau
kỡ cui
Sau phõn chia
t bo cht
s NST
2n Kộp 2n Kộp 2n Kộp
4n n 2n n
s tõm ng 2n 2n 2n 4n 2n
s crụmatit 4n 4n 4n 0 0

Dng1: Xỏc nh sụ t bo v s ln nguyờn phõn:
Bi 1: Rui gim cú b NST 2n = 8. T bo ny nguyờn phõn mt s ln liờn tip mụi trng ni
bo ó cung cp nguyờn liu to nờn 56 NST n mi tng ng hi:
- TB ó nguyờn phõn my ln? Cú bao nhiờu t bo con c to ra?
- S NST n trong tt c cỏc t bo c to ra t nguyờn phõn cui cựng?
Bi 2: u H Lan 2n = 14. T bo ny nguyờn phõn mt s ln liờn tip mụi trng ni bo
ó cung cp nguyờn liu to nờn 56 NST n mi hon ton hi:
- TB ó nguyờn phõn my ln? Cú bao nhiờu t bo con c to ra?
- S NST n trong tt c cỏc t bo c to ra t nguyờn phõn trc t nguyờn phõn cui
cựng?
Bi 3: Xột 1 nhúm t bo sinh dng ca loi A (2n = 16) phõn bo vi s t bng nhau v bng s
t bo ban u ca nhúm vi tng s t bo con c to ra l 64. Xỏc nh s t bo ban u v s
ln phõn bo?
Dng 2: Xỏc nh b NST 2n v s NST mụi trng cung cp.
Bai 4: Hp t A nguyờn phõn liờn tip mt s ln, to mt s t bo con bng s NST n trong b
NST lng bi ca loi. Quỏ trỡnh phõn bo ca hp t A, mụi trng ni bo phi cung cp 48
NST n mi hon ton.
a. Xác định bộ NST lưỡng bội của hợp tử?
b. Tính số NST đơn môi trường nội bào phải cung cấp cho hợp tử phân bào?
c. Số tâm động trong tất cả các hợp tử được tạo ra?
Bài 5: Tế bào A nguyên phân một số lần cho số TB con bằng 1/3 số NST đơn trong bộ NST 2n của
loài. Quá trình nguyên phân của TB A môi trường nội bào đã cung cấp nguyên liệu tương đương
với 168 NST đơn.
a. Xác định bộ NST lưỡng bội của loài.Số lần phân bào của tế bào?
b. Số NST đơn mới hoàn toàn môi trường phải cung cấp cho tế bào A phân bào?
Bài 6: Tế bào A nguyên phân, ở kì giữa người ta đếm được 8 NST kép.Xác định bộ NST lưỡng bội
của loài.TB
Này nguyên phân 5 lần liên tiếp tính: Số NST đơn mới hoàn toàn môi trường phải cung cấp cho TB
A phân bào?

GIẢM PHÂN
• Số tế bào con được tạo ra : 4
• Số giao tử n được tạo ra :
+ 1 tế bào sinh dục đực tạo ra 4 giao tử đực (n)
+ 1 tế bào sinh dục cái tạo ra 1 giao tử cái (n) và ba thể định hướng (n)
• Số NST đơn mới tương đương môi trường phải cung cấp 2n
Các kì KTG KĐ1 KG1 KS1 KC1 KĐ2 KG2 KS2 KC2
số NST 2n Kép 2n Kép 2n Kép 2n Kép n Kép n Kép n Kép 2n đơn n đơn
tâmđộng 2n 2n 2n 2n n n n 2n n
crômatit 4n 4n 4n 4n 2n 2n 2n 0 0

QUÁ TRÌNH PHÁT TRIỂN
CỦA TẾ BÀO SINH DỤC- SỰ THỤ TINH:
I.Kiến thức cơ bản:
1. Các giai đoạn phất triển của tế bào sinh dục
-Giai đoạn 1:
+Vị trí: Xáy ra tại vùng sinh sản của ống sinh dục
+Nội dung: Tế bào sinh dục sơ khai nguyên phân k lần
+Kết quả: 1TBSDSK (2n) ---- 2
k
TBSDSK (2n)
-Giai đoạn 2:
+Vị trí: Xáy ra tại vùng sinh trưởng của ống sinh dục
+Nội dung: Tế bào sinh dục sơ khai tích lũy chất dinh dưỡng để lớn lên
+Kết quả: 2
k
TBSDSK (2n) ---- 2
k
TBSDSK chín (2n)
-Giai đoạn 3:

+Vị trí: Xáy ra tại vùng chin của ống sinh dục
+Nội dung: Tế bào sinh dục chín giảm phân+Kết quả: 2
k
TBSDSK chín (2n) ---- 4 . 2
k
Giao
tử đực (n) hoặc 2
k
giao tử cái (1n) + 3. 2
k
thể định hướng (1n)
2. Sự thụ tinh :
Là quá trình kết hợp 1 giao tử đực (1n) với một giao tử cái (1n) để cho một hợp tử (2n)
3. Các công thức cơ bản:
-Số lần NST tự nhân đôi:
K +1 ( K là số lần nguyên phân của 1 TBSDSK ở vùng sinh sản)
Tổng số NST đơn mới tương đương môi trường phải cung cấp: 2n.(2
k+1
-1)
( K là số lần nguyên phân của 1 TBSDSK ở vùng sinh sản)
Hiu sut th tinh ca giao t : S giao t c th tinh x 100%
Tng s giao t c sinh ra
CC DANG BI TP C BN:
Bi 1.Một tế bào lỡng bội của ruồi giấm có 2n =8, nguyên phân liên tiếp một số đợt tạo ra số tế bào
mới ở thế hệ tế bào cuối cùng có 256 NST ở trạng thái cha nhân đôi.
1. Xác định số đợt phân bào của tế bào ban đầu.
2. Các tế bào mới tạo thành trên đều trở thành tế bào sinh trứng:
a. Khi các tế bào trên tham gia vào quá trình giảm phân để tạo trứng thì môi trờng cần
cung cấp nguyên liệu tơng đơng với bao nhiêu NST đơn?
b. Khi quá trình giảm phân đợc kết thúc có bao nhiêu trứng đợc tạo thành?

3. 50% số trứng đợc tạo thành đều tham gia thụ tinh tạo hợp tử. Mỗi trứng thụ tinh cần một
tinh trùng. Hãy xác định số tinh trùng cần cho quá trình thụ tinh và số tế bào sinh tinh
trùng cần thiết cho quá trình trên biết hiệu suất thụ tinh của tinh trùng là 10
Bi 2.ở một loài, có 10 tế bào sinh dục đực tiến hành nguyên phân liên tiếp 5 lần cần môi trờng nội
bào cung cấp nguyên liệu tơng đơng 24180 nhiễm sắc thể đơn.
a) Xác định bộ nhiễm sắc thể của loài.
b) Các tế bào con tạo thành tiến hành giảm phân.
Xác định số nhiễm sắc thể (trạng thái) có trong các tế bào ở:
- Kì trung gian giảm phân I - Kì sau giảm phân II.
c) Các tinh trùng tham gia thụ tinh đạt hiệu suất H% = 10%.
Xác định lợng tinh trùng đợc thụ tinh.
d) Các trứng tham gia thụ tinh đều đợc sinh ra từ một tế bào mầm sinh dục.
Xác định số lần nguyên phân của tế bào mầm.
Biết rằng hiệu suất thụ tinh của trứng là H% = 50%.
Bi 3.ở ruồi giấm có bộ nhiễm sắc thể 2n = 8
a) Xác định số lợng tế bào và số lợng nhiễm sắc thể khi có 3 tế bào nguyên phân 5 lần bằng
nhau.
b) Tính số lợng tế bào con đợc tao ra khi các tế bào trên kết thúc giảm phân II
c) Biết rằng các tế bào con tạo ra ở trên hình thành các tinh trùng và đều tham gia vào quá
trình thụ tinh, trong số đó tinh trùng trực tiếp thụ tinh chiếm 4% số tinh trùng đợc tạo ra. Xác định
số hợp tử đợc tạo thành.
Bi 4.Mt t bo ca g (2n = 78) nguyờn phõn nhiu ln liờn tip, tng s t bo con to ra l 256 t
bo. Sau ú cỏc t bo con ny u gim phõn hỡnh thnh giao t. Bit hiu sut quỏ trỡnh th tinh l
ca giao t l 1.5625% v to c 16 hp t.
Hóy xỏc nh:+ S t nguyờn phõn ca t bo núi trờn.
+ Xỏc nh gii tớnh ca g núi trờn.
Bi 5.Xét hai cặp NST tơng đồng trong một tế bào sinh dục chín, kí hiệu là AaXY. Tế bào đó đang
thực hiện giảm phân bình thờng và không xảy ra hiện tợng trao đổi chéo.
1. Hãy viết kí hiệu của các NST đó ở kì giữa của phân bào I? Giải thích.
2. Hãy viết kí hiệu của các NST trong hai tế bào con khi kết thúc phân bào I? Giải thích.

3. Khi kết thúc giảm phân viết kí hiệu của các NST trong các tế bào con tạo ra? Giải thích
Bi 6: Cú 32 tinh bo bc I v 32 noón bo bc I ca cựng mt loi u tin hnh gim phõn bỡnh
thng. Ton b s trng v tinh trựng c to ra u tham gia th tinh, to ra 6 hp t. Xỏc nh:
a. Hiu sut th tinh ca tinh trựng v ca trng.
b. S NST trong hp t bng 480. Xỏc nh s NST cú trong cỏc trng v tinh trựng ó
khụng c th tinh quỏ trỡnh trờn.
Bi 7: Mt hp t ca mt loi khi phõn bo bỡnh thng liờn tip 2 t ó ly t mụi trng ni
bo nguyờn liu tng ng vi 141 NST n.
Gen B nm trờn NST ca hp t cú chiu di 5100 ngtron. Mụi trng ni bo ó cung cp
27000 nuclờụtit cho quỏ trỡnh t sao ca gen trong 2 t phõn bo ca hp t.
1. Xác định tổng số NST đơn có trong tồn bộ số tế bào được hình thành sau 2 đợt phân bào
của hợp tử?
2. Xác định bộ NST lưỡng bội của lồi? Xác định cơ chế hình thành hợp tử trên?
Bài 8: Trong mét vïng sinh s¶n cđa mét c¬ thĨ ®éng vËt cã 4 tÕ bµo sinh dơc s¬ khai gäi lµ A, B,
C, D. Trong cïng mét thêi gian c¶ 4 tÕ bµo nµy sinh s¶n liªn tơc ®Ĩ t¹o c¸c tÕ bµo sinh dơc s¬ khai
con ®· ®ßi hái m«i trêng néi bµo cung cÊp 2652 nhiƠm s¾c thĨ ®¬n. C¸c tÕ bµo sinh dơc s¬ khai nµy
vµo vïng chÝn h×nh thµnh c¸c tÕ bµo sinh giao tư. Trong qu¸ tr×nh t¹o giao tư l¹i ®ßi hái m«i trêng
néi bµo cung cÊp 2964 nhiƠm s¾c thĨ ®¬n. C¸c giao tư t¹o ra cã 12,5% tham gia thơ tinh t¹o ®ỵc 19
hỵp tư.
a. X¸c ®Þnh tªn vµ giíi tÝnh cđa loµi ®éng vËt nµy.
b. Sè lỵng tÕ bµo con sinh ra tõ tÕ bµo sinh dơc s¬ khai A b»ng
1
2
sè lỵng tÕ bµo con sinh ra tõ tÕ
bµo sinh dơc s¬ khai B. Sè lỵng tÕ bµo con sinh ra tõ tÕ bµo sinh dơc s¬ khai C b»ng sè lỵng tÕ bµo
con sinh ra tõ tÕ bµo sinh dơc s¬ khai D vµ b»ng b×nh ph¬ng sè tÕ bµo con sinh ra tõ tÕ bµo sinh dơc
s¬ khai B. H·y so s¸nh tèc ®é sinh s¶n cđa 4 tÕ bµo A, B, C, D.
VIẾT THÀNH PHẦN GIAO TỬ KHI GIẢM PHÂN CĨ TRAO ĐỔI CHÉO.
Bµi 1: Xét 2 cặp nhiễm sắc thể tương đồng của 1 loài sinh vật , trên mỗi nhiễm sắc thể có 2 cặp
alen dò hợp tử . Các tính trạng đều trội hoàn toàn .

a/ Hãy viết giao tử và tỉ lệ các loại giao tử trong trường hợp liên kết hoàn toàn của tổ hợp
gen AB CD
ab cd
b/ Hãy xác đònh các loại giao tử và tỉ lệ % các loại giao tử trường hợp AB liên kết hoàn toàn ,
còn CD Cã trao ®ỉi chÐo của ki ểu gen. Ab Cd
aB cD
Bµi 2: Cho F
1
có kiểu gen AB DE
ab de
a/ Các gen liên kết hòan tòan, F
1
có khả năng cho bao nhiêu loại giao tử ? Viết thành phần gen
các lọai giao tử đó ?
b/ Cặp NST chứa 2 cặp gen AB có hiện tượng TĐC cặp NST thứ 2 không có hiện tượng TĐC
ab
Hãy cho biết ø thành phần gen của mỗi lọai giao tử sinh ra từ F
1
?
BÀI TẬP LAI DI TRUYỀN LIÊN KẾT (DẠNG NGHỊCH)
Bµi 1: Cho 2 cá thể bố mẹ khác nhau bởi 2 cặp tương ứng lai với nhau , F
1
đồng lọat qủa
ngọt,tròn. Cho F
1
tự thụ phấn F
2
phân ly theo tỉ lệ : 75% qủa ngọt,tròn : 25% qủa chua, bầu dục .
Giải thích qui luật di truyền và viết sơ đồ lai cho 2 cặp tính trạng nêu trên ?
Bµi 2: Lai hai ri dÊm thn chđng th©n x¸m, c¸nh ng¾n vµ th©n ®en, c¸nh dµi, F

1
thu ®ỵc toµn
ri th©n x¸m, c¸nh dµi. Cho ri F
1
t¹p giao ë F
2
thu ®ỵc 101 ri th©n x¸m, c¸nh ng¾n, 199 ri
th©n x¸m, c¸nh dµi vµ 100 ri th©n ®en, c¸nh dµi.
a. BiƯn ln viÕt s¬ ®å lai tõ P ®Õn F
2
?
b. Ph¶i chän ri kh¸c cã kiĨu gen vµ kiĨu h×nh thÕ nµo ®Ĩ khi lai víi ri F
1
ë trªn thu ®ỵc thÕ
hƯ con cã tû lƯ 3 ri th©n x¸m, c¸nh dµi:1 ri th©n x¸m, c¸nh ng¾n
BiÕt mçi tÝnh tr¹ng do mét gen quy ®Þnh.
Bµi 3: Cho lai 2 thứ ngô thuần chủng cây cao hạt vàng với cây thấp hạt trắng ở F
1
thu được đồng
lọat cây cao hạt vàng. Cho F
1
tự thụ phấn được F
2
gồm 1201 cây với 2 kiểu hình khác nhau, trong
đó có 898 cây cao hạt vàng. Hãy biện luận và vẽ sơ đồ lai từ P đến F
2
?