SKKN-Đổi mới phương pháp dạy họa trong trường THCS

Sáng kiến kinh nghiệm
A. phần mở đầu
I.đặt vấn đề.
Bác hồ nói Muốn xây dựng chủ nghĩa xã hội, trớc hết cần có con ngời xã hội
chủ nghĩa. Và không phảI ngẫu nhiên mà sự nghiệp giáo dục nớc ta hiện nay đợc
coi là quốc sách hàng đầu. Con ngời xã hội chủ nghĩa đã trở thành mục tiêu hàng
đầu quan trọng của Cách Mạng việt nam. Con ngời mới xã hội chủ nghĩa là nhiệm
vụ trung tân của toàn xã hội đồng thời là trách nhiệm trực tiếp của toàn bộ hệ
thống giáo dục quốc dân. Sản phẩm lao động của nhà giáo là nhân cách của học
sinh, đồng thời gắn tơng lai đất nớc.
Là một bộ phận hợp thành của giáo dục xã hội, giáo dục thẩm mĩ không thể
đứng ngoài hoặc tách biệt khỏi quá trình giáo dục toàn diện trong nhà trờng phổ
thông. giáo dục thẩm mĩ có mục tiêu cụ thể là phát triển năng lực thẩm mĩ cho
mỗi thành viên trong xã hội, góp phần quan trọng vào việc hình thành con ngời
mới. Sự phát triển năng lực thẩm mĩ sẽ giúp con ngời biết nhận thức và đánh gía,
biết vận động và sáng tạo theo quy định cáI đẹp.
Giáo dục thẩm mĩ là sự nghiệp cuả quần chúng, của các thầy cô giáo và học
sinh. Tuy nhiên mỗi cấp học lại có nội dung và hình thức riêng trong việc thực
hiện nhiệm vụ này. giáo dục thẩm mĩ ở trờng phổ thông đợc thực hiện chủ yếu
trong các giờ học chính khoá trong nhà trờng. Nội dung ở tất cả các môn học đều
có khả năng tạo cho trẻ những ấn tợng tri thức và tình cảm thẩm mĩ. đặc biệt là
các môn thuộc nhóm nghệ thuật nh âm nhạc, mĩ thuật. Bởi sự biểu hiện tập trung
nhất của các giá trị thẩm mĩ ở trong nghệ thuật.
1
Sáng kiến kinh nghiệm
Từ những năm 1980 đến nay cùng các môn học khác môn mĩ thuật đợc biên
soạn theo chơng trình cảI cách giáo dục và đợc triển khai trên phạm vi toàn quốc
theo chơng trình sách giáo khoa thống nhất.
Dạy mĩ thuật ở trờng phổ thông không đơn thuần là dạy vẽ mà lấy hoạt động
mĩ thuật Dạy và học để nâng cao hiểu biết của học sinh về nhiều mặt nh: Đạo
đức, trí tuệ, thẩm mĩ Do vậy mĩ thuật có vị trí đặc biệt góp phần vào việc giáo

dục thẩm mĩ cho lứa tuổi thiếu niên.
Vấn đề giáo dục thẩm mĩ có thể có nhiều tác giả, bài viết nói tới ,bàn đến xong ở
nội dung này với thực tế giảng dạy mĩ thuật của bản thân ở trờng Trung Học Cơ
Sở, tôI chỉ muốn thông qua các bài giảng bằng các phơng pháp thích hợp tạo cho
các em có nhận thức thẩm mĩ, khả năng hoạt động mang tính thẩm mĩ và tiếp
nhận sáng tạo các giá trị thẩm mĩ. Từ đó các em vận dụng vào cuộc sống học tập.
Sinh hoạt hàng ngày và mai sau góp phần hình thành con ngời lao động mới đáp
ứng yêu cầu công nghiệp hoá hiện đại hoá đất nớc. Trong khuôn khổ của một đề
tài nghiêng cứu nhỏ tôi cha thể đề cập sâu rộng nhng mong muốn của tôi đợc góp
một phần vào việc xây dựng và phát triển nhân cách của con ngời mới xã hội chủ
nghĩa, con ngời phát triển toàn diện.
II . lý do chọn đề tài
Là một giáo viên dạy mĩ thuật từ năm 2007 đến nay trong quá trình giảng dạy
tôi thấy nổi lên một số vấn đề sau:
1 Nhận xét chung về môn mĩ thuật trong nhà tr ờng phổ thông
- Nhìn chung bộ môn mĩ thuật cha đợc coi trọng, coi đó chỉ là
môn học phụ.
2
Sáng kiến kinh nghiệm
-Những năm học trớc đây việc bồi dỡng chuyên môn, nghiệp vụ, đầu t trang
thiết bị cho bộ môn mĩ thuật cha đợc chú trọng.
-Những năm gần đây đã có sự đầu t vào bộ môn nh: Tranh ảnh minh hoạ cho
bài giảng, kèm theo một số bảng vẽ, giá vẽ, bên cạnh đó giáo viên đợc đi học các
chuyên đề thay sách, chuyên đề đổi mới phơng pháp dạy học nhằm tiến tới hoàn
chỉnh hơn nâng cao chất lợng hiệu quả trong giảng dạy
2 Suy nghĩ và việc làm của giáo viên
Từ khi giảng dạy môn mĩ thuật xuất phát từ lòng yêu nghề, yêu ngành, tôi
nhiệt tình giảng dạy, tìm tòi, tích luỹ kiến thức tự làm nhiều đồ dùng phục vụ cho
chuyên môn của mình nhằm đạt hiệu quả cao nhất
Trong phạm vi bài viết này tôi đề cập đến vấn đề Phơng pháp đổi mới

rèn khả năng kí hoạ của học sinh trung học cơ sở
3 Thực tế của đề tài trong tr ờng, lớp
Đề tài của tôi đa ra trớc thực tế sau:
a, Những hạn chế.
* Từ học sinh.
Do đặc điểm tâm sinh lí của học sinh lứa tuổi cấp II ( Khối lớp 6 cha quen với
nếp học cấp II, khối 7, 8, 9 đang ở giai đoạn nửa ngời lớn, nửa trẻ em nên vẫn làm
khác với yêu cầu của giáo viên).
3
Sáng kiến kinh nghiệm
Đa số các em vẫn làm theo cảm tính (Vẽ theo ý mình mặc dù giáo viên hớng dẫn rất
kĩ, nhng vẫn làm khác với yêu cầu của giáo viên).
Một số em khi đợc khi tham gia kí hoạ không làm theo hớng dẫn mà còn chép
lại các hình trong sách báo, nghĩ ra vẽ mà quên đi yêu cầu của tiết học.
*Từ nhà tr ờng.
Cha có phòng học riêng cho môn mĩ thuật, khuôn viên của trờng hạn chế diện
tích,. Mỗi tiết học vẫn bị gò bó về kỷ luật trật tự gò bó về tầm nhìn, về môi trờng
thẩm mĩ.
Cha thấy rõ đợc vai trò, tác dụng của bộ môn nên cha có hớng để bộ môn phát
huy.
*Từ nhận thức của ng ời dân địa ph ơng.
Cha thấy rõ vai trò cuả bộ môn trong việc bổ chợ cho các môn học khác, cha
quan tâm đầu t cho con em học môn mĩ thuật trong nhà trờng.
*Từ ch ơng trình học.
Bộ môn mĩ thuật gồm 4 phân môn.
- Vẽ trang trí
- Vẽ theo mẫu
- Vẽ tranh đề tài
- Thờng thức mĩ thuật
Trong cấp học gồm 4 khối (6 ,7, 8, 9) riêng kí hoạ trong phân môn vẽ

theo mẫu có 4 tiết. Với số lợng tiết học nh vậy chỉ đủ để học sinh biết sơ qua
về kí hoạ.
4
Sáng kiến kinh nghiệm
b, Những thuận lợi.
Ban giám hiệu nhà trơng bớc đầu hiểu đợc đặc thù của môn mĩ thuật, không
quá khắt khe trong việc đánh giá kỷ luật, trật tự trong giờ học vẽ.
Thấy đợc việc làm của giáo viên môn mĩ thuật ảnh hởng tốt đến giáo dục thẩm
mĩ trong nhà trờng,
Học sinh dần dần cảm thấy hứng thú yêu thích môn mĩ thuật.
C, H ớng giải quyết
Từ những khó khăn và thuận lợi nêu trên. Tôi đa ra hớng giải quyết là:
Rèn cho học sinh nếp học và kĩ năng theo đặc trng của môn học mĩ thuật (đặc
điểm là phân môn vẽ theo mẫu )
Phát huy tính tự giác chủ động phát huy sáng tạo trong bài vẽ, cả giáo viên và
học sinh cùng làm
B Nội dung nghiên cứu. Quá trình nghiên cứu
I. Cơ sở lý luận
1. Từ trớc đến nay, tiến trình dạy học thờng áp dụng theo quy trình cũ bài bản
theo truyền thống nên dẫn đến bài học khô khan cứng nhắc đơn điệu. Môn hoạ lúc
đó trở thành tai hoạ nh câu nói khôi hài cửa miệng nhiều ngời hay ví von. Nhiều
năm nay, khi đi học chuyên môn đã có sự mở của, với những phơng pháp mới cho
phép vận dụng
5
Sáng kiến kinh nghiệm
Linh hoạt các bớc lên lớp, sự sáng tạo trong tổ chức dạy học. Bởi lẽ đặc trng của
môn mĩ thuật là bộ môn nghệ thuật tạo ra cái đẹp bằng sự nhận thức cảm xúc
thẩm mĩ. Sản phẩm của của bài vẽ không phải là sự sao chép, mà gò bó đòi hỏi
phải có cảm xúc sáng tạo
Đối với kí hoạ đích cuối cùng đi đến là thể hiện đợc vẻ đẹp về hình ảnh, màu

sắc, đờng nét, đậm nhạt, cách lựa chọn hình ảnh thông qua cảm xúc của ngời vẽ
về thiên nhiên con ngời.
Để đạt đợc mục đích giáo dục của bài dạy đòi hỏi ngời giáo viên phải tạo ra đ-
ợc cho học sinh phấn khởi, mong muốn đợc tiếp xúc với cái đẹp, tạo ra đợc sản
phẩm đẹp.
Hoạ sĩ cha chắc đã là ngời thấy giáo giỏi phơng pháp truyền thụ của ngời thầy
giáo là yếu tố quyết định, hay nói cách khác là phải dạy học có tính tự giác, vui vẻ
tiếp nhận chờ đón những điều mới mẻ mà không biết chán. học bất chi yếm, giai
nhân bất quyên. Học không biết chán vì học sinh thích thú học tập, tìm hiểu,
giáo viên dạy không biết mệt mỏi, giáo viên hứng thú dạy hơn. Đó là quan hệ hai
chiều dạy học
2. Môn mĩ thuật là môn tiếp cận trực tiếp thông qua giác quan mắt nhìn nên yếu tố
trực quan minh họa đóng vai trò cơ bản trong bài giảng mĩ thuật. Với kí hoạ việc
định hớng cho sự lựa chọn đối tợng đẹp và biểu đạt đợc cảm xúc thẩm mĩ của học
sinh là vô cùng quan trọng.
II.cơ sở thực tiễn
1, Một số kĩ năng cần thiết của giáo viên khi dạy và kí hoạ.
Để dạy tốt môn mĩ thuật trong trờng phổ thông, giáo viên không những
đợc đào tạo trình độ cần thiết về mĩ thuật (cả phần lí luận và
6
Sáng kiến kinh nghiệm

Thực hành vẽ ) mà còn phải có những phơng pháp, kĩ năng giảng dạy nhằm thuyết
phục, lôi cuốn học sinh thích thú học tập.
Giáo viên phải biết chọn lọc kĩ năng và bộ môn cho phù hợp nh:
Kĩ năng quan sát, kĩ năng định hớng, kĩ năng đánh giá kết quả bài vẽ.
Với một vốn kiến thức sâu rộng và kĩ năng nhuần nhuyễn, giáo viên sẽ là cầu
nối giúp học sinh vơn tới cái hay, cái đẹp của nghệ thuật.
Vì vậy giáo viên cần có một số kĩ năng sau:
a, kĩ năng chọn lọc và tìm ph ơng pháp dạy phù hợp với đặc tr ng của phân

môn
Vì dạy mĩ thuật trong trờng học phổ thông nhằm mục đích giáo dục học sinh
cảm thụ và thởng thức cái đẹp trong nghệ thuật. Bết tự mình tạo ra sản phẩm mĩ
thuật theo sự hớng dẫn cuả giáo viên, vì thế giáo viên phải biết chọn lọc và có
cách truyền đạt kiến thức thật phù hợp để học sinh thất hứng thú trong học vẽ.
Đặc trng của mĩ thuật lànói ít vẽ nhiều vì vậy với bài kí hoạ có thể chọn
các phơng pháp sau:
+ Phơng pháp quan sát.(học sinh ghi nhận hình ảnh của thiên nhiên, để thể
hiện theo cảm xúc của mình)
+ Phơng pháp thể hiện tài năng (học sinh tự thể hiện theo phong cách của
mình thông qua sự hớng dẫn của thầy)
+ Phơng pháp đặt câu hỏi( giáo viên đặt câu hỏi theo hệ thống kiến thức của
bài, nhấn mạnh kiến thức trọng tâm, cách dùng thuật ngữ chuyên môn chính xác)
+ Phơng pháp hoạt động ( học sinh thực hành theo nhóm, tổ, lớp. Giáo viên gợi
mở để học sinh tự tìm thấy đối tợng để vẽ).
b, kĩ năng quan sát tinh tế, cách phân tích vật, cách thể hiện cấu trúc đặc điểm,
vẻ đẹp của vật.
7
Sáng kiến kinh nghiệm
Có kĩ năng này giáo viên mới có thể chọn hình ảnh phù hợp với từng đối tợng
học sinh để các em dễ quan sát , dễ vẽ
Giáo viên cũng sẽ xác định đợc cho học sinh trọng tâm của việc kí hoạ sao cho
tốt, cách vẽ đậm nhạt nét hay cách bố trí hình sao cho hợp lí.
c, kĩ năng quan sát thiên nhiên và cuộc sống xung quanh để diễn tả lại bằng
hình vẽ.
Kĩ năng này bồi dỡng tình cảm thẩm mĩ cho học sinh các em biết diễn tả lại
đặc điểm, vẻ đẹp của một con vật, phong cảnh hay các hoạt động khác của con ng-
ời mà em thích, khơi gợi trí tởng tợng và sự bộc lộ cá tính của các em.
Giáo viên cũng biết tôn trọng và đồng cảm với cách suy nghĩ, cách đặt vấn đề
và giải quyết vấn đề, khuyến khích học sinh vẽ có cá tính.

d, Kĩ năng pha trộn màu sắc, nhận xét màu sắc, đ ờng nét, hình mảng.
Giáo viên phải biết cấu trúc của đối tợng, cách thể hiện nhanh nhất đặc điểm
của đối tợng , cảm nhận đợc màu sắc của đối tợng, cảm nhận đợc màu sắc của đối
tợng thông qua cảm xúc của mình.
e, Kĩ năng ký hoạ
Ngoài những kĩ năng cần thiết trên, mỗi giáo viên phải hàng ngày hàng giờ
luyện tập, trau rồi kiến thức cho bản thân thông qua việc luyện vẽ.
Luyện vẽ ở mọi nơi, mọi lúc sẽ là tiền đề cho việc kí hoạ nhanh, thể hiện đợc
vẻ đẹp của thiên nhiên, vạn vật quanh mình
2, Những vấn đề gặp trong khi kí hoạ
8