Quản lý hoạt động tổ chuyên môn ở các trường trung học cơ sở trên địa bàn huyện Cẩm Khê, tỉnh Phú Thọ trong bối cảnh đổi mới giáo dục hiện nay

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC

HÀ TRUNG KIÊN

QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG TỔ CHUYÊN MÔN
Ở CÁC TRƢỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ
TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN CẨM KHÊ, TỈNH PHÚ THỌ
TRONG B I CẢNH ĐỔI MỚI GIÁO DỤC HIỆN NAY

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC

HÀ NỘI - 2017


ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC

HÀ TRUNG KIÊN

QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG TỔ CHUYÊN MÔN
Ở CÁC TRƢỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ
TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN CẨM KHÊ, TỈNH PHÚ THỌ
TRONG B I CẢNH ĐỔI MỚI GIÁO DỤC HIỆN NAY

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC
CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ GIÁO DỤC
Mã số: 8 14 01 14

N ƣờ

ƣớn

n

o

ọ : PGS TS DƢƠNG THỊ HOÀNG Y N

HÀ NỘI - 2017


LỜI CẢM ƠN
Trước tiên tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành, lòng biết ơn sâu sắc tới
PGS.TS. Dƣơn T ị Hoàn Yến, TS N uyễn Qu n T áp là những người cô,
người thầy đã trực tiếp định hướng, hướng dẫn và tạo điều kiện thuận lợi nhất để tôi
hoàn thành luận văn này.
Tôi xin gửi lời cảm ơn đến các thầy giáo, cô giáo khoa Quản lý giáo dục Trường Đại học Giáo dục đã tận tình giảng dạy, truyền thụ những kiến thức quý báu
cho tôi trong suốt 2 năm học vừa qua. Sự tận tụy của các thầy, các cô là tấm gương
sáng để tôi suốt đời noi theo và phấn đấu cho sự nghiệp giáo dục.
Tôi xin chân thành cảm ơn Phòng GD - ĐT huyện Cẩm Khê đã hết lòng giúp
đỡ và cung cấp những thông tin hết sức quý báu về ngành giáo dục của Huyện nhà.
Tôi xin gửi lời cảm ơn tới bạn bè, đồng nghiệp đã động viên, khích lệ tôi
trong suốt quá trình thực hiện và hoàn thành luận văn này.
Cuối cùng tôi xin gửi lời cảm ơn sâu sắc tới gia đình đã tạo mọi điều kiện về
tinh thần và vật chất giúp tôi hoàn thành khóa học này.
Xin chân thành cảm ơn!
Phú Thọ, tháng 12 năm 2017
Tá

ả luận văn

Hà Trung Kiên

i


DANH MỤC CHỮ VI T TẮT
CM:

Chuyên môn

DH:

Dạy học

GD&ĐT:

Giáo dục và Đào tạo

GV:

Giáo viên

HSG:

Học sinh giỏi

HT:

Hiệu trưởng

KT-XH:

Kinh tế - Xã hội

NT:

Nhà trường

PPDH:

Phương pháp dạy học

QLGD:

Quản lý giáo dục

TCM:

Tổ chuyên môn

THCS:

Trung học cơ sở

THPT:

Trung học phổ thông

TPCM:

Tổ phó chuyên môn

TTCM:

Tổ trưởng chuyên môn

UBND:

Ủy ban nhân dân

XHCN:

Xã hội chủ nghĩa

ii


MỤC LỤC
Trang
Lời cảm ơn ................................................................................................................... i
Danh mục chữ viết tắt .................................................................................................ii
Danh mục các bảng ...................................................................................................vii
MỞ ĐẦU .................................................................................................................... 1
CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÍ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG TỔ
CHUYÊN MÔN TẠI TRƢỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ ....................................... 6
1 1 Tổn qu n n ên ứu vấn đề ........................................................................... 6
1 2 Cá
á n ệm ó l ên qu n đến vấn đề n ên ứu ........................................ 7
1.2.1. Quản lý và chức năng quản lý .................................................................. 7

1.2.2. Quản lý giáo dục .................................................................................... 10
1.2.3. Quản lý nhà trường ................................................................................ 11
1 3 Tổ uyên môn ở trƣờn trun ọ ơ sở ...................................................... 12
1.3.1. Quan niệm về tổ chuyên môn ................................................................. 12
1.3.2. Vị trí, vai trò của tổ chuyên môn ở trường THCS .................................. 12
1.3.3. Nhiệm vụ của tổ chuyên môn ở trường THCS ........................................ 13
1.3.4. Tiêu chuẩn đánh giá chất lượng hoạt động tổ chuyên môn ................... 13
1.3.5. Hoạt động tổ chuyên môn trong trường Trung học cơ sở ...................... 14
1 4 Nộ un quản lý oạt độn ủ tổ uyên môn tron trƣờn THCS ........ 17
1.4.1. Quản lý việc xây dựng kế hoạch hoạt động của tổ chuyên môn ............ 17
1.4.2. Quản lý triển khai hoạt động dạy học .................................................... 18
1.4.3. Quản lý hoạt động đổi mới phương pháp dạy học ................................. 20
1.4.4. Quản lý hoạt động đổi mới kiểm tra, đánh giá ...................................... 22
1.4.5. Quản lý hoạt động nghiên cứu khoa học của GV và hoạt động
nghiên cứu khoa học kỹ thuật của HS .............................................................. 22
1.4.6. Quản lý hoạt động tham gia sinh hoạt chuyên môn của GV .................. 23
1.4.7. Quản lý thực hiện các hoạt động của tổ chuyên môn ............................ 25
1 5 N ữn yếu tố ản ƣởn đến quản lý oạt độn tổ uyên môn ................ 26
1.5.1. Yếu tố chủ quan ...................................................................................... 26
1.5.2. Yếu tố khách quan .................................................................................. 27
Kết luận ƣơn 1 ................................................................................................... 29
CHƢƠNG 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG TỔ CHUYÊN
MÔN Ở CÁC TRƢỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN
CẨM KHÊ, TỈNH PHÚ THỌ TRONG B I CẢNH ĐỔI MỚI GIÁO DỤC
HIỆN NAY ............................................................................................................... 30

iii


2.1. K á quát đ ều ện tự n ên, xã ộ , n tế uyện Cẩm K ê, tỉn

P ú T ọ .................................................................................................................... 30
2.1.1. Điều kiện tự nhiên huyện Cẩm Khê, tỉnh Phú Thọ ................................. 30
2.1.2. Điều kiện kinh tế - xã hội huyện Cẩm Khê, tỉnh Phú Thọ ...................... 30
2.1.3. Tình hình phát triển giáo dục của huyện Cẩm Khê, tỉnh Phú Thọ ......... 31
2 2 Tìn ìn
áo ụ bậ THCS uyện Cẩm K ê, tỉn P ú T ọ ................... 31
2.2.1. Kết quả hoạt động dạy và học ở các trường THCS huyện Cẩm
Khê, tỉnh Phú Thọ ............................................................................................. 31
2.2.2. Kết quả xét tốt nghiệp THCS và thi vào lớp 10 THPT công lập
của các trường THCS huyện Cẩm Khê, tỉnh Phú Thọ ..................................... 33
2.2.3. Kết quả thi học sinh giỏi cấp Huyện, cấp Tỉnh của các trường
THCS huyện Cẩm Khê, tỉnh Phú Thọ ............................................................... 34
2.2.4. Kết quả phụ đạo HS yếu, kém của các trường THCS huyện Cẩm
Khê, tỉnh Phú Thọ ............................................................................................. 36
2 3 Tổ ứ
ảo sát t ự trạn ........................................................................... 37
2.3.1. Mục tiêu khảo sát ................................................................................... 37
2.3.2. Nội dung khảo sát ................................................................................... 37
2.3.3. Đối tượng khảo sát ................................................................................. 37
2.3.4. Công cụ khảo sát .................................................................................... 38
2.3.5. Xử lý kết quả ........................................................................................... 38
2 4 T ự trạn oạt độn ủ tổ uyên môn ở á trƣờn THCS trên
đị bàn uyện Cẩm K ê, tỉn P ú T ọ ................................................................ 38
2.4.1. Thực trạng tổ chức các hoạt động sinh hoạt tổ chuyên môn ở các
trường THCS trên địa bàn huyện Cẩm Khê, tỉnh Phú Thọ .............................. 39
2.4.2. Thực trạng sinh hoạt chuyên đề, rút kinh nghiệm các tiết thao giảng,
hội giảng của tổ chuyên môn các trường THCS huyện Cẩm Khê, tỉnh Phú Thọ .......... 41
2.4.3. Thực trạng hoạt động học tập, bồi dưỡng thường xuyên của GV
các tổ chuyên môn trường THCS huyện Cẩm Khê, tỉnh Phú Thọ .................... 42
2 5 T ự trạn quản lý oạt độn tổ uyên môn ở á trƣờn THCS

uyện Cẩm K ê, tỉn P ú T ọ .............................................................................. 43
2.5.1. Thực trạng quản lý việc xây dựng kế hoạch của tổ chuyên môn theo
năm học tại các trường THCS huyện Cẩm Khê, tỉnh Phú Thọ ........................ 43
2.5.2. Thực trạng quản lý triển khai hoạt động dạy học của các trường
THCS huyện Cẩm Khê, tỉnh Phú Thọ ............................................................... 45
2.5.3. Thực trạng quản lý hoạt động đổi mới PPDH của các trường THCS
huyện Cẩm Khê, tỉnh Phú Thọ.......................................................................... 49

iv


2.5.4. Thực trạng quản lý hoạt động đổi mới KTĐG của các trường
THCS huyện Cẩm Khê, tỉnh Phú Thọ ..................................................... 51
2.5.5. Thực trạng quản lý hoạt động NCKH của GV và HS các trường
THCS huyện Cẩm Khê, tỉnh Phú Thọ ............................................................... 52
2.5.6. Thực trạng quản lý tham gia sinh hoạt CM của giáo viên các trường
THCS huyện Cẩm Khê, tỉnh Phú Thọ ............................................................... 53
2.5.7. Thực trạng quản lý thực hiện các hoạt động của TCM các trường
THCS huyện Cẩm Khê, tỉnh Phú Thọ ............................................................... 56
2 6 Đán
á un t ự trạn quản lý oạt độn tổ uyên môn á
trƣờn THCS uyện Cẩm K ê, tỉn P ú T ọ ..................................................... 58
2.6.1. Điểm mạnh.............................................................................................. 60
2.6.2. Điểm yếu ................................................................................................. 61
2.6.3. Thời cơ .................................................................................................... 62
2.6.4. Thách thức .............................................................................................. 63
Kết luận ƣơn 2 ................................................................................................... 64
CHƢƠNG 3: BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG TỔ CHUYÊN
MÔN Ở CÁC TRƢỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ TRÊN ĐỊA BÀN
HUYỆN CẨM KHÊ, TỈNH PHÚ THỌ TRONG B I CẢNH ĐỔI MỚI

GIÁO DỤC HIỆN NAY.......................................................................................... 65
3 1 Cá n uyên tắ đề xuất b ện p áp quản lý .................................................... 65
3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính hệ thống và kế thừa ....................................... 65
3.1.2. Nguyên tắc phù hợp thực tiễn ................................................................. 65
3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính đồng bộ .......................................................... 66
3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính khả thi ............................................................ 66
3 2 Đề xuất á b ện p áp quản lý oạt độn tổ uyên môn á trƣờn
THCS uyện Cẩm K ê, tỉn P ú T ọ .................................................................. 67

3.2.1. Đổi mới sinh hoạt tổ chuyên môn theo hướng nghiên cứu bài học ... 67
3.2.2. Đổi mới công tác xây dựng và tổ chức thực hiện kế hoạch hoạt
động của tổ chuyên môn ................................................................................... 70
3.2.3. Tổ chức các hoạt động phát triển chuyên môn cho GV theo chuẩn
nghề nghiệp ...................................................................................................... 73
3.2.4. Quản lý đổi mới phương pháp dạy học và kiếm tra, đánh giá học
sinh theo định hướng phát triển năng lực ........................................................ 75
3.2.5. Tăng cường các mối quan hệ trong hoạt động quản lý của tổ
trưởng chuyên môn ở trường THCS ................................................................. 82
3.2.6. Tăng cường hoạt động giao lưu, học tập, trao đổi kinh nghiệm giữa
các TCM trong trường với các TCM ở các trường tiên tiến trong Huyện ....... 86

v


3 3 Mố qu n ệ ữ á b ện p áp ..................................................................... 87
3 4 K ảo n ệm tín ần t ết và ả t
ủ á b ện p áp quản lý
CM ủ HT n ằm nân
o ất lƣợn DH ủ GV THCS ............................... 88
3.4.1. Các bước tiến hành khảo nghiệm ........................................................... 88

3.4.2. Kết quả khảo nghiệm tính cấp thiết và tính khả thi của các biện
pháp đề xuất ..................................................................................................... 89
Kết luận ƣơn 3 ................................................................................................... 94
K T LUẬN VÀ KHUY N NGHỊ ......................................................................... 95
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................... 98
PHỤ LỤC ............................................................................................................... 101

vi


DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 2.1.

Kết quả xếp loại hạnh kiểm HS ở các trường THCS huyện Cẩm
Khê, tỉnh Phú Thọ từ năm 2011-2016 ................................................ 32

Bảng 2.2.

Kết quả xếp loại văn hóa của HS ở các trường THCS huyện Cẩm
Khê, tỉnh Phú Thọ từ năm 2011-2016 ................................................ 32

Bảng 2.3.

Kết quả thi vào lớp 10 THPT công lập của các trường THCS
huyện Cẩm Khê, tỉnh Phú Thọ từ năm 2011-2016 ............................. 33

Bảng 2.4.

Thành tích thi HSG cấp Huyện - cấp Tỉnh các trường THCS
huyện Cẩm Khê, tỉnh Phú Thọ từ năm 2011-2016 ............................. 34

Bảng 2.5.

Kết quả hoạt động NCKH của GV và HS các trường THCS
huyện Cẩm Khê, tỉnh Phú Thọ từ năm 2011-2016 ............................. 35

Bảng 2.6.

Kết quả phụ đạo HS yếu kém của các trường THCS huyện Cẩm
Khê, tỉnh Phú Thọ ............................................................................... 36

Bảng 2.7.

Thực trạng tổ chức các hoạt động sinh hoạt tổ chuyên môn ở các
trường THCS trên địa bàn huyện Cẩm Khê, tỉnh Phú Thọ ................. 39

Bảng 2.8.

Thực trạng sinh hoạt chuyên đề, rút kinh nghiệm các tiết
thao giảng, hội giảng của tổ chuyên môn các trường THCS
huyện Cẩm Khê, tỉnh Phú Thọ ............................................................ 41

Bảng 2.9.

Thực trạng hoạt động học tập, bồi dưỡng thường xuyên của GV
các tổ chuyên môn trường THCS huyện Cẩm Khê, tỉnh Phú Thọ ..... 42

Bảng 2.10.

Thực trạng quản lý việc xây dựng kế hoạch của tổ chuyên môn theo

năm học tại các trường THCS huyện Cẩm Khê, tỉnh Phú Thọ................ 43

Bảng 2.11.

Thực trạng quản lý thực hiện kế hoạch dạy học của giáo viên của
các trường THCS huyện Cẩm Khê, tỉnh Phú Thọ .............................. 45

Bảng 2.12.

Thực trạng quản lý hoạt động ôn tập thi vào lớp 10 của các
trường THCS huyện Cẩm Khê, tỉnh Phú Thọ ..................................... 46

Bảng 2.13.

Thực trạng quản lý hoạt động bồi dưỡng HSG của các trường
THCS huyện Cẩm Khê, tỉnh Phú Thọ ................................................ 47

Bảng 2.14.

Thực trạng quản lý hoạt động phụ đạo HS yếu, kém của các
trường THCS huyện Cẩm Khê, tỉnh Phú Thọ ..................................... 48

Bảng 2.15.

Thực trạng quản lý hoạt động đổi mới PPDH của các trường
THCS huyện Cẩm Khê, tỉnh Phú Thọ ................................................ 49

vii

Bảng 2.16.

Thực trạng quản lý hoạt động đổi mới KTĐG của các trường
THCS huyện Cẩm Khê, tỉnh Phú Thọ ................................................ 51

Bảng 2.17.

Thực trạng quản lý hoạt động NCKH của GV và HS các trường
THCS huyện Cẩm Khê, tỉnh Phú Thọ ................................................ 52

Bảng 2.18.

Thực trạng quản lý ngày giờ công lao động các trường THCS
huyện Cẩm Khê, tỉnh Phú Thọ ............................................................ 53

Bảng 2.19.

Thực trạng quản lý sinh hoạt chuyên đề, thao giảng, hội giảng
các trường THCS huyện Cẩm Khê, tỉnh Phú Thọ .............................. 54

Bảng 2.20.

Thực trạng quản lý hoạt động học tập bồi dưỡng nâng cao trình
độ CM của GV các trường THCS huyện Cẩm Khê, tỉnh Phú Thọ ..... 55

Bảng 2.21.

Thực trạng quản lý hồ sơ CM, hồ sơ thi đua của cá nhân và tập
thể các trường THCS huyện Cẩm Khê, tỉnh Phú Thọ ........................ 56

Bảng 2.22.

Thực trạng quản lý thực hiện KTĐG kết quả các hoạt động các
trường THCS huyện Cẩm Khê, tỉnh Phú Thọ ..................................... 57

Bảng 2.23.

Thực trạng hoạt động tổ chuyên môn các trường THCS huyện
Cẩm Khê, tỉnh Phú Thọ ...................................................................... 58

Bảng 2.24.

Thực trạng quản lý hoạt động tổ chuyên môn các trường THCS
huyện Cẩm Khê, tỉnh Phú Thọ ............................................................ 59

Bảng 3.1.

Kết quả khảo nghiệm tính cấp thiết của các biện pháp đề xuất
quản lý hoạt động tổ chuyên môn các trường THCS huyện Cẩm
Khê, tỉnh Phú Thọ ............................................................................... 89

Bảng 3.2.

Kết quả khảo nghiệm tính khả thi của các biện pháp quản lý hoạt
động tổ chuyên môn các trường THCS huyện Cẩm Khê, tỉnh
Phú Thọ ............................................................................................... 91

Bảng 3.3.

Kết quả khảo nghiệm tính cấp thiết và tính khả thi của các biện

pháp quản lý hoạt động tổ chuyên môn các trường THCS huyện
Cẩm Khê, tỉnh Phú Thọ ...................................................................... 92

viii


DANH MỤC BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ
Biểu đồ 2.1.

Thực trạng hoạt động tổ chuyên môn các trường THCS huyện
Cẩm Khê, tỉnh Phú Thọ .................................................................... 59

Biểu đồ 2.2.

Thực trạng quản lý hoạt động tổ chuyên môn các trường THCS
huyện Cẩm Khê, tỉnh Phú Thọ ......................................................... 60

Biểu đồ 3.1.

Kết quả khảo nghiệm tính cấp thiết và tính khả thi của các biện
pháp quản lý hoạt động tổ chuyên môn các trường THCS
huyện Cẩm Khê, tỉnh Phú Thọ ......................................................... 93

Sơ đồ 1.1.

Các chức năng quản lý ..................................................................... 10

Sơ đồ 3.1.

Sơ đồ tổng hợp mối quan hệ giữa các biện pháp ............................. 88

ix


MỞ ĐẦU
1. Lý o

ọn đề tà

Trong mỗi nhà trường và ở mỗi cấp học, vai trò của tổ chuyên môn (TCM) có
ý nghĩa quyết định trong việc thực hiện nhiệm vụ chuyên môn cụ thể, là cấp quản lý
cơ sở và trực tiếp trong quá trình chỉ đạo các hoạt động chuyên môn. Hoạt động
chuyên môn của TCM là một hoạt động thiết yếu, chủ lực cho tất cả hoạt động giáo
dục. Quản lý hoạt động của tổ chuyên môn về bản chất là quản lý việc thực hiện mục
tiêu, nội dung chương trình, quản lý việc thực hiện quy chế chuyên môn, quản lý sinh
hoạt khoa học, đổi mới phương pháp giáo dục và dạy học, cũng như các giải pháp hỗ
trợ khác nhằm góp phần nâng cao chất lượng giáo dục. Ban giám hiệu, đặc biệt hiệu
trưởng trong nhà trường THCS có vai trò to lớn trong quản lý, chỉ đạo hoạt động của
các tổ chuyên môn, thông qua tổ trưởng và tập thể giáo viên để thúc đẩy các hoạt
động nâng cao chất lượng giáo dục và dạy học trong nhà trường.
Nghị quyết số 29-NQ/TW ngày 4/11/2013 tại Hội nghị Trung ương 8 khóa XI
về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo đã đưa ra những giải pháp cơ bản
như: Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ và đồng bộ các yếu tố cơ bản của GD&ĐT theo hướng
coi trọng phát triển phẩm chất, năng lực của người học;Đổi mới căn bản hình thức và
phương pháp thi, kiểm tra và đánh giá kết quả GD&ĐT, bảo đảm trung thực, khách
quan. Để thực hiện được điều này thì đối với mỗi trường, vấn đề nâng cao hiệu quả
công tác quản lý chuyên môn đóng vai trò rất quan trọng và cấp thiết.
Văn bản số 5555/BGDĐT-GDTrH ngày 08/10/2014 của Bộ GD&ĐT về việc
Hướng dẫn sinh hoạt chuyên môn về đổi mới phương pháp dạy học và kiểm tra,
đánh giá; tổ chức và quản lí các hoạt động chuyên môn của trường trung học; với

mục đích nâng cao chất lượng sinh hoạt chuyên môn trong trường trung học và
trung tâm GDTX, tập trung vào thực hiện đổi mới PPDH và KTĐG theo định
hướng phát triển năng lực học sinh; giúp cho cán bộ quản lý, giáo viên bước đầu
biết chủ động lựa chọn nội dung để xây dựng các chuyên đề dạy học trong mỗi môn
học và các chuyên đề tích hợp, liên môn phù hợp với việc tổ chức hoạt động học
tích cực, tự lực, sáng tạo của học sinh; sử dụng các phương pháp và kỹ thuật dạy
học tích cực để xây dựng tiến trình dạy học theo chuyên đề nhằm phát triển năng

1


lực và phẩm chất của học sinh; làm quen với hình thức tập huấn, bồi dưỡng, học tập
và sinh hoạt chuyên môn qua mạng; thống nhất phương thức tổ chức và quản lí các
hoạt động chuyên môn của trường trung học/trung tâm GDTX qua mạng, tạo tiền đề
tích cực cho việc triển khai thực hiện đổi mới chương trình và sách giáo khoa giáo
dục phổ thông sau năm 2015.
Địa bàn huyện Cẩm Khê, tỉnh Phú Thọ là một huyện miền núi với điều kiện
kinh tế xã hội còn chậm phát triển; giao thông đi lại khó khăn; đời sống nhân dân còn
nhiều thiếu thốn;bình quân lương thực trên đầu người thấp, tỷ lệ hộ nghèo cao; nguồn
thu của xã thấp, chủ yếu trông chờ vào sự đầu tư của nhà nước (95%). Trong những
năm qua được sự chỉ đạo sát sao của Huyện ủy, UBND huyện, của Phòng GD&ĐT
huyện Cẩm Khê, các nhà trường đã triển khai thực hiện đổi mới sinh hoạt tổ chuyên
môn, tăng cường sinh hoạt chuyên đề theo hướng nghiên cứu bài học, thực hiện sinh
hoạt chuyên môn theo quy định hiện hành, giảm công việc hành chính, sự vụ, tăng hàm
lượng và nâng cao chất lượng, hiệu quả sinh hoạt chuyên môn…
Tuy nhiên, trong quá trình quản lý hoạt động của các tổ chuyên môn trường
THCS huyện Cẩm Khê, tỉnh Phú Thọ còn bộc lộ nhiều khó khăn, bất cập. Nhiều
trường chưa nhận thức đúng và đầy đủ vị trí vai trò hoạt động của tổ chuyên môn
trong hoạt động chung của nhà trường. Các tổ chuyên môn chưa phát huy được hiệu
quả hoạt động để có thể đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục hiện nay, các tổ trưởng

chưa có phương pháp quản lý điều hành thực sự khoa học, thiếu tính đồng bộ, hệ
thống, chưa có sự nhanh nhạy và quyết đoán trong việc cải tiến công tác điều hành
quản lý điều hành tổ dẫn tới hiệu quả, chất lượng giáo dục còn chưa cao.
Như vậy, việc nghiên cứu thực trạng quản lý hoạt động của tổ chuyên môn
các trường THCS trên địa bàn huyện Cẩm Khê, tỉnh Phú Thọ trong bối cảnh đổi
mới giáo dục để đưa ra các biện pháp quản lý đồng bộ, phù hợp với thực tế của giáo
dục địa phương, góp phần thực hiện mục tiêu nâng cao chất lượng giáo dục toàn
diện học sinh là vấn đề cấp thiết.
Từ những lý do trên, đề tài: “Quản lý hoạt động tổ chuyên môn ở các
trường THCS trên địa bàn huyện Cẩm Khê, tỉnh Phú Thọ trong bối cảnh đổi mới
giáo dục hiện nay” được lựa chọn nghiên cứu.
2. Mụ đí

n

ên ứu

Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực tiễn hoạt động tổ chuyên môn các

2


trường THCS trên địa bàn huyện Cẩm Khê, tỉnh Phú Thọ trong bối cảnh đổi mới
giáo dục hiện nay, đề tài đề xuất biện pháp quản lý hoạt động tổ chuyên môn nhằm
nâng cao chất lượng dạy học của của các Nhà trường.
3. Khách thể và đố tƣợng nghiên cứu
3.1. Khách thể nghiên cứu
Hoạt động của tổ chuyên môn ở trường THCS trong bối cảnh đổi mới giáo dục.
3.2. Đối tượng nghiên cứu
Quản lý hoạt động tổ chuyên môn ở các trường THCS trên địa bàn huyện

Cẩm Khê, tỉnh Phú Thọ trong bối cảnh đổi mới giáo dục.
4. Câu hỏi nghiên cứu

Quản lý được hoạt động của tổ chuyên môn bám sát vào yêu cầu của đổi mới
giáo dục của Ngành và của địa phương, của nhà trường THCS có phải là con đường
khả thi để nâng cao chất lượng dạy học của của các Nhà trường.
5. Giả thuyết nghiên cứu
Hoạt động tổ chuyên môn của các nhà trường THCS huyện Cẩm Khê, tỉnh
Phú Thọ trong những năm gần đây tuy đã được nâng lên song chưa đáp ứng được
yêu cầu trong bối cảnh đổi mới giáo dục. Một trong những nguyên nhân dẫn đến
thực trạng đó là do việc quản lý hoạt động tổ chuyên môn của các nhà trường THCS
còn nhiều hạn chế, bất cập. Nếu đề xuất được một hệ thống các biện pháp quản lý
phù hợp với đặc điểm của đội ngũ giáo viên, đặc điểm của các nhà trường, phù hợp
với tình hình địa phương dựa trên một cơ sở khoa học vững chắc thì các nhà trường
THCS huyện Cẩm Khê, tỉnh Phú Thọ sẽ phát huy được vai trò, khả năng hoạt động
sáng tạo, hiệu quả của tổ chuyên môn trong hoạt động giảng dạy và thực hiện mục
tiêu giáo dục.
6. N ệm vụ n

ên ứu

6.1. Hệ thống hoá các vấn đề lý luận về quản lý hoạt động tổ chuyên môn ở
trường THCS trong bối cảnh đổi mới giáo dục.
6.2. Đánh giá thực trạng quản lý hoạt động tổ chuyên môn các trường THCS
trên địa bàn huyện Cẩm Khê, tỉnh Phú Thọ.
6.3. Đề xuất biện pháp quản lý hoạt động tổ chuyên môn các trường THCS
huyện Cẩm Khê, tỉnh Phú Thọ trong bối cảnh đổi mới giáo dục hiện nay.

3

7. Giới hạn phạm vi nghiên cứu
7.1. Giới hạn nội dung
Đề tài tập trung nghiên cứu thực trạng và đề xuất một số biện pháp quản lý
hoạt động tổ chuyên môn các trường THCS trên địa bàn huyện Cẩm Khê, tỉnh Phú
Thọ trong bối cảnh đổi mới giáo dục hiện nay.
7.2. Giới hạn về khách thể khảo sát và thời gian nghiên cứu
Đề tài tiến hành khảo sát 08 CBQL và 84 GV của 04 trường THCS: THCS
Cấp Dẫn, THCS Phùng Xá; THCS TT Sông Thao và THCS Hương Lung, của
huyện Cẩm Khê, tỉnh Phú Thọ trong thời gian 03 năm trở lại đây.
8. P ƣơn p áp n

ên ứu

8.1. Phương pháp nghiên cứu lý thuyết
Thu thập và đọc các tài liệu lý luận, các văn bản pháp qui, các công trình
nghiên cứu khoa học về quản lý giáo dục, quản lý công tác tổ chuyên môn. Từ đó
phân tích và tống hợp các vấn đề lý luận liên quan đến luận văn.
Phân tích và tổng hợp các quan niệm về quản lý giáo dục, quản lý công tác tổ
chuyên môn; công tác quản lý của hiệu trưởng đối với tổ chuyên môn ở trường
THCS; công tác quản lí của tổ trưởng chuyên môn.
8.2. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn
- Phương pháp điều tra bằng bảng hỏi:
Xây dựng các mẫu phiếu khảo sát dành cho cán bộ quản lý và giáo viên để
tìm hiểu thực trạng quản lý hoạt động tổ chuyên môn ở các trường THCS huyện
Cẩm Khê, tỉnh Phú Thọ trong bối cảnh đổi mới giáo dục hiện nay.
- Phương pháp quan sát:
Sử dụng phương pháp này để quan sát các hoạt động trong nhà trường, hoạt
động quản lý của ban giám hiệu đối với tổ chuyên môn và hoạt động quản lý tổ
chuyên môn của tổ trưởng chuyên môn.

- Phương pháp phỏng vấn:
Phỏng vấn, trao đổi trực tiếp với cán bộ quản lý, tổ trưởng chuyên môn và
các giáo viên nhằm mục đích đưa ra các kết luận thoả đáng trong việc đánh giá thực
trạng quản lý tổ chuyên môn tại các trường THCS trên địa bàn huyện Cẩm Khê,
tỉnh Phú Thọ.

4


- Phương pháp chuyên gia:
Xin ý kiến tư vấn từ các chuyên gia có kinh nghiệm thông qua các hình thức
hội thảo, hội nghị, trao đổi trực tiếp với các nhà nghiên cứu lý luận và thực tiễn để
phân tích, đánh giá thực trạng và đề xuất các biện pháp quản lý tổ chuyên môn tại
các trường THCS trên địa bàn huyện Cẩm Khê, tỉnh Phú Thọ.
- Nghiên cứu sản phẩm:
Phân tích những sáng kiến về hoạt động quản lí tổ chuyên môn và kế hoạch
hoạt động chuyên môn của tổ chuyên môn để rút ra những ưu điểm, hạn chế trong
hoạt động quản lý tổ chuyên môn, từ đó đề xuất các biện pháp nâng cao chất lượng,
hiệu quả hoạt động quản lý tổ chuyên môn tại các nhà trường.
- Phương pháp toán thống kê:
Sau khi thu thập các phiếu thăm dò ý kiến, dựa vào kết quả điều tra, sử dụng
các phương pháp toán thống kê để xử lí số liệu khảo sát, đánh giá kết quả thực hiện
quản lý tổ chuyên môn và mức độ cấp thiết, khả thi của các biện pháp quản lý tổ
chuyên môn các trường THCS trên địa bàn huyện Cẩm Khê, tỉnh Phú Thọ.
9. Cấu trú luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, khuyến nghị và tài liệu tham khảo, phụ lục, nội
dung chính của luận văn được cấu trúc gồm 3 chương:
Chương 1. Cơ sở lý luận về quản lý hoạt động tổ chuyên môn ở các trường
trung học cơ sở;
Chương 2. Thực trạng quản lý hoạt động tổ chuyên môn ở các trường THCS

trên địa bàn huyện Cẩm Khê, tỉnh Phú Thọ trong bối cảnh đổi mới giáo dục hiện nay;
Chương 3. Biện pháp quản lý hoạt động tổ chuyên môn ở các trường THCS trên
địa bàn huyện Cẩm Khê, tỉnh Phú Thọ trong bối cảnh đổi mới giáo dục hiện nay.

5


CHƢƠNG 1
CƠ SỞ LÍ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG TỔ CHUYÊN MÔN
TẠI TRƢỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ
1 1 Tổn qu n n

ên ứu vấn đề

Nghiên cứu về quản lý hoạt động tổ CM đang là vấn đề cần thiết trong bối
cảnh đổi mới giáo dục hiện nay. Trong giai đoạn hiện nay giáo dục đang đổi mới
căn bản và toàn diện, trong đó bước đột phá là đổi mới kiểm tra đánh giá, đổi mới
sách giáo khoa, phương pháp dạy học, chuyển mạnh từ truyền thụ kiến thức sang
phát triển năng lực của người học. Để thực hiện tốt việc đổi mới này yêu cầu nhà
quản lý giáo dục phải nắm vững các văn bản chỉ đạo, tổ chức điều hành các hoạt
động để đạt hiệu quả. Do vậy quản lý hoạt động tổ chuyên môn là giúp cho đội ngũ
giáo viên nắm chắc các cơ sở lý luận và vận dụng vào thực tiễn hoạt động nhằm
nâng cao chất lượng giáo dục.
Tổ chuyên môn là đơn vị cơ sở gắn bó với người giáo viên giảng dạy. Ở đây
diễn ra mọi hoạt động có liên quan đến toàn bộ hoạt động nghề nghiệp của người
GV, là một bộ phận không thể thiếu trong mỗi nhà trường và là nơi bồi dưỡng
chuyên môn nghiệp vụ của GV trong nhà trường. Vì thế, quản lý sinh hoạt tổ
chuyên môn đang đặc biệt được quan tâm.
Tại Việt Nam đã công bố một số công trình nghiên cứu về sinh hoạt tổ
chuyên môn như:

- Phạm Đức Bách, 2010, Một số hình thức sinh hoạt chuyên môn ở trường
trung học cơ sở nhằm góp phần đổi mới phương pháp dạy học, Tạp chí Giáo dục Số
235 tr. 58-59
- Vũ Thị Sơn, 2011, Đổi mới sinh hoạt chuyên môn theo hướng xây dựng văn hóa
học tập ở nhà trường thông qua "NCBH", Tạp chí Giáo dục Số 269 tr. 20-23.
- Nguyễn Mậu Đức, Lê Huy Hoàng, ĐHSP ĐH Thái Nguyên, 2012, Phương
pháp bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ cho GV, SV Sư phạm thông qua mô hình
NCBH (Tạp chí GD).
- Tháng 8 năm 2013, BGD&ĐT tiến hành tập huấn cho các CBQL và các tổ
trưởng, nhóm trưởng chuyên môn của các SGD về Hướng dẫn SHCM theo NCBH.

6


Việc triển khai NCBH đã được BGD & ĐT tiếp tục chỉ đạo trong nhiệm vụ năm
học 2014-2015.
Một số luận văn Thạc sỹ khoa học giáo dục, nghiên cứu đề xuất một số biện
pháp quản lý sinh hoạt tổ chuyên môn trong nhà trường phổ thông như:
- Nguyễn Minh Đăng, 2012, Biện pháp quản lý TCM của HT trường THPT
huyện Tam Dương tỉnh Vĩnh Phúc, Luận văn thạc sĩ khoa học giáo dục.
- Nguyễn Ngọc Toán, 2013, Quản lý hoạt động của tổ chuyên môn ở trường
THPT công lập tỉnh Phú Thọ, Luận văn thạc sĩ khoa học giáo dục.
- Trần Công Nhị, 2014, Quản lý hoạt động nghiên cứu bài học tại tổ chuyên
môn của Hiệu trưởng trường THPT Quang Trung, huyện Đak Mil, tỉnh Đak Nông,
Luận văn thạc sĩ khoa học giáo dục.
Mỗi luận văn lại đi sâu nghiên cứu một phạm vi, nhưng hầu hết các luận văn này
tập trung nghiên cứu đến vấn đề nâng cao hiệu quả quản lý TCM của HT và TTCM.
Trong khuôn khổ luận văn này sẽ đi sâu hơn để xác định cơ sở lý luận, khảo
sát thực tiễn và trên cơ sở đó để có thể đề xuất một số biện pháp quản lý hoạt động
tổ chuyên môn ở các trường THCS trên địa bàn huyện Cẩm Khê, tỉnh Phú Thọ

trong bối cảnh đổi mới giáo dục hiện nay.
1 2 Cá

á n ệm ó l ên qu n đến vấn đề n

ên ứu

1.2.1. Quản lý và chức năng quản lý
1.2.1.1. Quản lý
Theo các tác giả Nguyễn Quốc Chí và Nguyễn Thị Mỹ Lộc, quản lý là: "Quá
trình đạt đến mục tiêu của tổ chức bằng vận dụng các hoạt động (chức năng) kế
hoạch hóa, tổ chức, chỉ đạo (lãnh đạo) và kiểm tra" [9, tr.9].
Quản lý là quá trình tác động có kế hoạch, có chủ đích, hợp quy luật của chủ
thể quản lý đến đối tượng quản lý, nhằm sử dụng có hiệu quả các tiềm năng, các cơ
hội của tổ chức, đưa tổ chức đạt đến mục tiêu đã xác định. Nói cách khác, quản lý là
quá trình thực hiện các chức năng kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo và kiểm tra để đưa tổ
chức đạt đến mục tiêu đã đề ra
Trong quản lý có hai bộ phận khăng khít, đó là chủ thể quản lý và khách thể
quản lý. Chủ thể quản lý có thể là cá nhân hay một nhóm người có chức năng quản
lý hay điều khiển tổ chức, làm cho tổ chức vận hành và đạt tới mục tiêu. Khách thể

7


quản lý bao gồm những người thừa hành nhiệm vụ trong tổ chức, chịu sự tác động,
chỉ đạo của chủ thể quản lý nhằm đạt mục tiêu chung.
Những quan niệm trên đây tuy khác nhau về cách diễn đạt, nhưng đều gặp
nhau ở những nội dung cơ bản, quản lý phải bao gồm các yếu tố (các điều kiện) sau:
+ Có (ít nhất một) chủ thể quản lý và đối tượng quản lý tiếp nhận các tác
động của chủ thể quản lý và các khách thể có quan hệ gián tiếp với chủ thể quản lý.

+ Chủ thể quản lý có thể là một cá nhân, hoặc một cơ quan quản lý, còn đối
tượng quản lý có thể là con người, giới vô sinh hoặc sinh vật.
+ Khách thể là các yếu tố tạo nên môi trường của hệ thống
Như vậy, có thể khái quát: quản lý là sự tác động chỉ huy, điều khiển, hướng
dẫn các quá trình xã hội và phạm vi hoạt động của con người nhằm đạt tới mục đích
đã đề ra. Sự tác động của quản lý phải bằng cách nào đó để người bị quản lý luôn
luôn hồ hởi, phấn khởi đem hết năng lực và trí tuệ để sáng tạo ra lợi ích cho bản
thân, cho tổ chức và cho cả xã hội.
Quá trình tác động đó thể hiện qua mô hình về quản lý dưới đây:
Công cụ
quản lý

Khách thể
quản lý

Chủ thể
quản lý

Mục tiêu
quản lý

Phương pháp
quản lý
Sơ đồ 1.1. Mối quan hệ giữa các thành tố của quản lý
1.2.1.2. Chức năng quản lý
Xét theo quá trình quản lý có bốn chức năng quản lý cơ bản mà người quản
lý dù ở cấp quản lý nào cũng phải thực hiện đó là:
+ Chức năng kế hoạch hóa: Là quá trình xác định các mục tiêu và lựa chọn
các biện pháp tốt nhất để đạt mục tiêu đó.
Nội dung thực hiện chức năng kế hoạch gồm:

8


- Phân tích bối cảnh, xác định mục tiêu phát triển tổ chức.
- Lập kế hoạch thực hiện mục tiêu.
- Triển khai thực hiện kế hoạch.
- Đánh giá, điều chỉnh kế hoạch (nếu cần)
+ Chức năng tổ chức: Là quá trình tiếp nhận, phân phối, sắp xếp các nguồn
lực tạo ra một cơ cấu tổ chức thích hợp đảm bảo thực hiện tốt mục tiêu đề ra để tổ
chức phát triển.
Nội dung thực hiện chức năng tổ chức gồm:
- Xây dựng cơ cấu tổ chức hợp lý và năng động, phù hợp với yêu cầu thực
thi nhiệm vụ.
- Xây dựng, phát triển đội ngũ đảm bảo yêu cầu của tổ chức.
- Xác lập mối quan hệ và cơ chế hoạt động.
- Tổ chức các công việc khoa học.
+ Chức năng chỉ đạo: Là quá trình tác động, ảnh hưởng tới hành vi thái độ
của cấp dưới thông qua các hoạt động hướng dẫn, giúp đỡ, đôn đốc, động viên và
thúc đẩy những người dưới quyền làm việc với hiệu quả cao nhất nhằm đạt được
mục tiêu đề ra.
Nội dung thực hiện chức năng chỉ đạo gồm:
- Thực hiện quyền chỉ huy, giao việc và hướng dẫn triển khai nhiệm vụ.
- Đôn đốc, động viên, kích thích tạo đông lực làm việc cho nhân viên.
- Giám sát, sửa chữa đảm bảo các hoạt động đúng hướng, bám sát yêu cầu
thực thi kế hoạch của tổ chức.
- Xây dựng môi trường thúc đẩy các hoạt động phát triển.
+ Chức năng kiểm tra: Là quá trình xem xét thực tiễn, đánh giá thực trạng,
khuyến khích những cái tốt, phát hiện những sai phạm, điều chỉnh nhằm đạt tới
những mục tiêu đặt ra và góp phần đưa toàn bộ hệ thống được quản lý lên một trình

độ cao hơn.
Nội dung thực hiện chức năng kiểm tra gồm:
- Xác định các tiêu chuẩn để đánh giá.
- Đánh giá kết quả thực tế: thu thập thông tin về đối tượng kiểm tra.
- So sánh kết quả đo đạc thực tế với chuẩn để phát hiện mức độ thực hiện tốt,
vừa, xấu của các đối tượng quản lý.

9


- Điều chỉnh. Bao gồm: tư vấn (uốn nắn, sửa chữa); thúc đẩy (phát huy thành
tích tốt); hoặc xử lý.
Các chức năng quản lý có sự đan xen kết hợp hỗ trợ và thúc đẩy nhau để
cùng thực hiện mục tiêu của quá trình quản lý. Có thể mô tả vị trí của các chức năng
trong một quá trình quản lý như sau:

Kế hoạch
hóa

Kiểm tra

Thông tin
quản lý

Tổ chức

Chỉ đạo
Sơ đồ 1.2. Các chức năng quản lý
1.2.2. Quản lý giáo dục
Quản lý giáo dục là gì, cũng được các nhà lý luận và quản lý thực tiễn đưa ra

một số định nghĩa dưới các góc độ khác nhau:
Theo tác giả Phạm Minh Hạc: “ Quản lý nhà trường hay nói rộng ra là quản
lý giáo dục là quản lý hoạt động dạy và học nhằm đưa nhà trường từ trạng thái này
sang trạng thái khác và dần đạt tới mục tiêu giáo dục đã xác định” (Phạm Minh Hạc,
Một số vấn đề về giáo dục và khoa học giáo dục, 1986. Tr.61,NXB Giáo dục).
Quản lý giáo dục là những tác động có hệ thống, có mục đích, có kế hoạch,
hợp qui luật của chủ thể quản lý giáo dục đến hệ thống giáo dục nhằm làm cho hệ
thống giáo dục vận hành theo đường lối và nguyên lý giáo dục của Đảng, thực hiện
được các tính chất của nhà trường XHCN Việt Nam, mà tiêu điểm hội tụ là quá
trình dạy học- giáo dục, đưa hệ thống giáo dục tới mục tiêu dự kiến, tiến lên trạng
thái mới về chất.
Như vậy quan niệm về quản lý giáo dục có thể có những cách diễn đạt khác
nhau, song trong mỗi cách định nghĩa đều đề cập tới các yếu tố cơ bản: Chủ thể
quản lý giáo dục; khách thể quản lý giáo dục, mục tiêu quản lý giáo dục, ngoài ra
còn phải kể tới cách thức (phương pháp quản lý giáo dục và công cụ (hệ thống văn
bản quy phạm pháp luật) quản lý giáo dục.

10


1.2.3. Quản lý nhà trường
* N à trƣờn
Nhà trường là tổ chức GD cơ sở mang tính nhà nước, xã hội, là nơi trực tiếp
làm công tác đào tạo thế hệ trẻ, là cơ quan GD chuyên biệt, có đội ngũ các nhà giáo
được đào tạo, nội dung chương trình được chọn lọc, phương pháp GD phù hợp với
mọi lứa tuổi, các phương tiện kỹ thuật phục vụ cho GD, mục đích GD của nhà
trường phù hợp với xu thế phát triển của xã hội và thời đại.
* Quản lý n à trƣờn
Theo tác giả Nguyễn Ngọc Quang "Quản lý nhà trường là quản lý hoạt động
dạy và học tức là làm sao đưa hoạt động đó từ trạng thái này sang trạng thái khác

để dần dần tiến tới mục tiêu giáo dục" [34, tr. 34].
Nhà trường là một thiết chế đặc biệt của xã hội nên nhà trường cùng với
công tác quản lý trường học là vô cùng quan trọng, bao gồm sự quản lý các tác động
qua lại giữa trường học và xã hội đồng thời quản lý chính nhà trường. Chúng ta có
thể phân tích quá trình GD của nhà trường như một hệ thống các thành tố và được
biểu diễn bằng sơ đồ sau:

H

Qi

Th




M
NT

N



Đ



Tr


P

Mô

Bô

Sơ đồ 1.3. Các thành tố của quản lý nhà trường
Chú thích: NT - nhà trường; Th - thầy; Tr - trò; M - mục tiêu; Đ - điều kiện
đào tạo; H - hình thức tổ chức đào tạo; Qi - Quy chế đào tạo; N - Nội dung đào tạo;
P - phương pháp dạy học; Bô - Bộ máy đào tạo; M - môi trường đào tạo.
Xét riêng một nhà trường, thì chủ thể quản lý gồm có: chủ thể bên trong, chủ thể
bên trên và chủ thể bên ngoài. Chủ thể quản lý bên trong trường là Ban Giám hiệu
(Hiệu trưởng, phó hiệu trưởng); và các tổ trưởng CM. Đối tượng quản lý gồm có 3
nhóm: nhóm nhân tố cơ bản cấu thành trí thức bao gồm: mục tiêu GD, nội dung GD,

11


phương pháp GD; nhóm nhân tố động lực bao gồm Thầy và Trò, Thầy là lực lượng đào
tạo, Trò là đối tượng đào tạo; và nhóm nhân tố gắn kết: gồm hình thức đào tạo, đoàn
kết đào tạo, môi trường đào tạo, bộ máy đào tạo, quy chế đào tạo.
Như vậy, quản lý nhà trường thực chất là tác động có định hướng, có kế
hoạch của chủ thể quản lý lên tất cả các nguồn lực nhằm đổi mới hoạt động của nhà
trường theo nguyên lý GD nhằm đạt mục tiêu GD. Do vậy, công tác quản lý GD nói
chung, quản lý nhà trường nói riêng, gồm có quản lý hoạt động trong nhà trường và
quản lý các quan hệ giữa nhà trường và xã hội.
1 3 Tổ

uyên môn ở trƣờn trun

ọ

ơ sở

1.3.1. Quan niệm về tổ chuyên môn
Theo Thông tư số 12/2011/TT-BGDĐT ngày 28/3/2011 của Bộ trưởng Bộ
GD&ĐT về việc ban hành Điều lệ trường trung học cơ sở, tại Điều 16 có quy định:
“Hiệu trưởng, các Phó Hiệu trưởng, giáo viên, viên chức làm công tác thư
viện, thiết bị giáo dục, cán bộ làm công tác tư vấn cho học sinh của trường trung
học được tổ chức thành tổ chuyên môn theo môn học, nhóm môn học hoặc nhóm
các hoạt động ở từng cấp học THCS, THPT. Mỗi tổ chuyên môn có tổ trưởng, từ 1
đến 2 tổ phó chịu sự quản lý chỉ đạo của Hiệu trưởng, do Hiệu trưởng bổ nhiệm
trên cơ sở giới thiệu của tổ chuyên môn và giao nhiệm vụ vào đầu năm học”.
Như vậy theo qui định của Điều lệ có thể hiểu:
Tổ chuyên môn là một bộ phận của nhà trường, gồm một nhóm GV (từ 3
người trở lên) cùng giảng dạy về một môn học hay một nhóm môn học hay một
nhóm viên chức làm công tác thư viện, thiết bị giáo dục, tư vấn học đường…được
tổ chức lại để cùng nhau thực hiện các nhiệm vụ theo quy định tại khoản 2 điều 16
của Điều lệ nhà trường.
Mỗi tổ chuyên môn có tổ trưởng và từ 1-2 tổ phó do hiệu trưởng bổ nhiệm
vào đầu năm học
Trong trường trung học có 2 loại tổ chuyên môn phổ biến: Tổ đơn môn và tổ
ghép môn, như: Tổ Văn, tổ Toán, tổ Ngoại ngữ, tổ Lí, Hóa, Thể dục, tổ Sử Địa giáo
dục công dân,… trong mỗi tổ chuyên môn bao gồm các nhóm chuyên môn.
1.3.2. Vị trí, vai trò của tổ chuyên môn ở trường THCS
Tổ chuyên môn là một bộ phận cấu thành của trường THCS, THPT. Các tổ,

12

nhóm chuyên môn có mối quan hệ hợp tác với nhau, phối hợp với các bộ phận
nghiệp vụ khác và các tổ chức đoàn thể khác trong thực hiện nhiệm vụ khác của
chiến lược phát triển nhà trường để đưa nhà trường đạt được các mục tiêu đề ra.
Tổ chuyên môn là nơi trực tiếp triển khai các mặt hoạt động của nhà trường,
trong đó trọng tâm là hoạt động giáo dục và dạy học.
Tổ chuyên môn là đầu mối quản lý mà Hiệu trưởng nhất thiết phải tập trung
dựa vào đó để quản lý nhà trường trên nhiều phương diện, nhưng cơ bản nhất là
hoạt động giáo dục, dạy học và hoạt động sư phạm của GV.
Đặc biệt, tổ chuyên môn là nơi có điều kiện sâu sát để hiểu biết tâm tư, tình
cảm và những khó khăn trong đời sống của các GV trong tổ, kịp thời động viên,
giúp đỡ nhau. Chính vì thế tổ chuyên môn có vai trò tập hợp, đoàn kết các thành
viên trong tổ để hoàn thành tốt nhiệm vụ của người GV trong trường trung học.
1.3.3. Nhiệm vụ của tổ chuyên môn ở trường THCS
a) Xây dựng và thực hiện kế hoạch hoạt động chung của tổ, hướng dẫn xây
dựng và quản lý kế hoạch cá nhân của tổ viên theo kế hoạch dạy học, phân phối
chương trình và các hoạt động giáo dục khác của nhà trường.
b) Tổ chức bồi dưỡng chuyên môn và nghiệp vụ cho giáo viên thuộc tổ quản
lý; tham gia đánh giá, xếp loại các thành viên của tổ theo quy định của Chuẩn nghề
nghiệp GV trung học và các quy định khác hiện hành;
c) Giới thiệu tổ trưởng, tổ phó
d) Đề xuất khen thưởng, kỷ luật đối với GV
e) Tổ chuyên môn sinh hoạt hai tuần một lần và có thể họp đột xuất theo yêu
cầu công việc hay khi Hiệu trưởng yêu cầu.
1.3.4. Tiêu chuẩn đánh giá chất lượng hoạt động tổ chuyên môn
Theo Thông tư số 12/2009/TT-BGDĐT ngày 12/5/2009 về việc ban hành quy
định tiêu chuẩn đánh giá chất lượng giáo dục trường THCS: Tổ chuyên môn của
nhà trường được đánh giá hoàn thành các nhiệm vụ theo quy định, nếu.
a) Có kế hoạch công tác và hoàn thành các nhiệm vụ theo quy định tại Điều
lệ trường trung học. Được đánh giá qua các minh chứng: Có kế hoạch hoạt động
chung của tổ theo tuần tháng, học kì và cả năm học nhằm thực hiện chương trình, kế

hoạch dạy học và các hoạt động khác; Kế hoạch cụ thể dạy chuyên đề, tự chọn, dạy
ôn thi tốt nghiệp, dạy bồi dưỡng HS yếu kém; Kế hoạch cụ thể về sử dụng đồ dùng

13


dạy học, thiết bị dạy học đúng, đủ theo các tiết trong phân phối chương trình; Văn
bản của lãnh đạo nhà trường về việc nhận xét thực hiện các nhiệm vụ năm học của
tổ chuyên môn; Các minh chứng khác (nếu có). Ở nội dung này cần so sánh những
hoạt động của tổ chuyên môn với các nhiệm vụ theo quy định của Điều lệ trường
trung học; so sánh những hoạt động của tổ chuyên môn với các nhiệm vụ do lãnh
đạo nhà trường giao?
b) Sinh hoạt ít nhất hai tuần một lần về hoạt động chuyên môn, nghiệp vụ và
các hoạt động giáo dục khác: Minh chứng là các biên bản sinh hoạt chuyên môn của
tổ hoặc nhóm chuyên môn; Sổ nhật ký hoặc biên bản đánh giá chất lượng về hiệu
quả hoạt động giáo dục của các thành viên trong tổ; Biên bản đánh giá, xếp loại
GV; Các thông tin, minh chứng khác liên quan đến chỉ số. Chú ý đánh giá chất
lượng của các buổi sinh hoạt chuyên môn.
c) Hằng tháng, rà soát, đánh giá việc thực hiện các nhiệm vụ được phân
công: Minh chứng là các biên bản rà soát, đánh giá để cải tiến các biện pháp thực
hiện nhiệm vụ được giao của tổ chuyên môn, biên bản chỉnh sửa, bổ sung các nội
dung mới, các biện pháp mới vào kế hoạch. Chú ý đánh giá hiệu quả các hoạt động
cải tiến, điều chỉnh tăng hiệu quả thực hiện nhiệm vụ của tổ.
1.3.5. Hoạt động tổ chuyên môn trong trường Trung học cơ sở
1.3.5.1. Sinh hoạt chuyên môn
Sinh hoạt tổ chuyên môn là một hoạt động chuyên môn không thể thiếu trong
hoạt động của nhà trường; là dịp để trao đổi chuyên môn góp phần nâng cao chất
lượng dạy học. Thông qua sinh hoạt tổ chuyên môn sẽ xuất hiện nhiều ý tưởng. Do
vậy, tổ trưởng cần tạo điều kiện để giáo viên nói lên ý tưởng, kinh nghiệm của
mình. Nội dung sinh hoạt tổ chuyên môn cần đa dạng, phong phú, có thay đổi và

phải có chuẩn bị trước về nội dung và cách thức tổ chức thực hiện.
Sinh hoạt CM giúp mỗi GV nâng cao năng lực CM cho bản thân, nắm bắt kế
hoạch hoạt động của tổ trong tuần, tháng; SHCM còn giúp đỡ, hỗ trợ đồng nghiệp
với nhau trong công tác, hình thành môi trường giáo dục tốt đẹp cũng như truyền
thống, bản sắc văn hóa riêng của mỗi nhà trường. Việc sinh hoạt tổ chuyên môn
thực hiện theo định kì quy định trong Điều lệ trường THCS, THPT (2 tuần/lần. Thời
gian do Hiệu trưởng quy định và tuỳ yêu cầu về tính chất, nội dung công việc).

14