Luận văn thạc sĩ quản lý văn hóa bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa cồng chiêng của người mường ở thành phố hòa bình

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM NGHỆ THUẬT TRUNG ƯƠNG

I TH NH NGỌC

T N

PH T HU GI TR

C NG CHI NG C
TH NH PH

UẬN

NH

NGƯỜI MƯỜNG
H

NH

N THẠC S QU N Ý
Khóa 6 (2016 - 2018)

Hà Nội, 2019

NH


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM NGHỆ THUẬT TRUNG ƯƠNG

I TH NH NGỌC

T N

PH T HU GI TR

C NG CHI NG C

NGƯỜI MƯỜNG

TH NH PH

CHU

NGƯỜI HƯ NG

H

UẬN
N THẠC S
N NG NH: QU N Ý
Mã số: 8319042

N KH

NH

NH

N H

HỌC: TS ƯƠNG TH THU H

Hà Nội, 2019


ỜI C M Đ

N

T
TS D
T

T

C
T
Nộ

2019
H

i

i Tha h N


NH M C CH

CLB:

Câ

DSVH:

D ả

DTTS

Dâ

GTVH:

G

NSND:

N

NSUT:

N

NXB:

N

TS:

T

THPT:

T

UBND:

Ủ b

UNESCO:

Ủ b

VHTTDL:

V

XHCN:

Xã ộ

I TT T

bộ
ộ

ể
â

â
ú

ấ bả
ổ
â

â
q

T ể

D


M C

C

MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1
C
1: MỘT SỐ VẤN ĐỀ C UNG VỀ BẢO TỒN VÀ P ÁT UY
GIÁ TRỊ VĂN ÓA VÀ K ÁI QUÁT VỀ VĂN ÓA CỒNG C IÊNG
CỦA NGƯỜI MƯỜNG Ở T ÀN P Ố ÒA BÌN .................................. 9
1 1 Mộ
ữ.................................................................. 9
1 1 1 Bả
................................................................................................... 9
112 P

................................................................................................ 11
113 D ả
ể .................................................................... 12
114 G
...................................................................................... 14
11 C
....................................................................................... 15
1.1 6 V
............................................................................ 17
12 C
ể bả
M
B ............................................................. 18
121 C
bả
Đả .......................................................................... 18
122 C
bả
N
................................................................... 20
1 3 Nộ
bả
......................................... 23
14 K q
M
B ................................................................................................. 23
141 K
M
B
â ộ

M
............................................................................................................ 23
142 C
M
............................................................................. 28
143 C
...................................................... 31
1.4.4 G
M
B ....... 33
14 V
bả
M
B ...................................................... 35
Tể
........................................................................................................... 38
C
2: T ỰC TRẠNG BẢO TỒN VÀ P ÁT UY GIÁ TRỊ VĂN ÓA
CỒNG C IÊNG CỦA NGƯỜI MƯỜNG Ở T ÀN P Ố ÒA BÌN ........ 39
21 C
ểq ả
................................................................................. 39
211 C
ểq ả
.................................................................... 39
212 C
ểq ả
ộ
.................................................................. 44
213 C

ữ
ểq ả
........................................... 44
22 C
bả
M
B
....................................................................... 45
221 T ể
bả q ả
N
bả
............................................................. 45
222 S
ầ
B ................................................................................................................ 48


223 C
M
............................................................................................................. 52
224 P
M
B h ....................................................................................... 55
2 2 Tổ
q ả b
C
................ 58
226 V
ộ

bả
M
........................................................................................ 59
23 Đ
....................................................................................... 61
231 T
............................................................................................. 61
232
................................................................................................. 63
233 N ữ
ấ
ặ
bả
B .......................................................................... 65
Tể
........................................................................................................... 66
C
3: GIẢI P ÁP BẢO TỒN VÀ P ÁT UY GIÁ TRỊ VĂN ÓA
CỒNG C IÊNG CỦA NGƯỜI MƯỜNG Ở T ÀN P Ố ÒA BÌN ........ 68
31 Y
ộ
bả
M
........................................................................................... 68
311 Y
.................................................................................... 68
312 Y
................................................................................... 70
32 P
bả

M
.................................................................................................. 72
3.3. G ả
bả
M
............................................................................................................ 74
331
bả q ả
bả
.................................................................................. 74
3 3 2 Đẩ
ầ
.............................................. 75
333 Đ
M
................................................................................................ 77
334 K
í
.................................................................................................... 78
33 T
ộ
q ả b
............................................................................................................. 79
3 3 6 Xã ộ
bả
............................................................................................................. 81
3.3.7. Đẩ
ể
e
........... 83

Tể
........................................................................................................... 85
KẾT LUẬN .................................................................................................... 86
TÀI LIỆU T AM K ẢO .............................................................................. 89
P Ụ LỤC ....................................................................................................... 95


1
M
1. ý do h

ĐẦU

đề tài

C

M
Đ

Q

ữ

ổ

ừ

V

ữ D ả

ã

â

ả

í

N

â

ộ

ả

M

â

V

M

â

bắ

ẳ
q

ữ.
ừ

q

ộ

T

(S

ẻ ấ - ẻ

K
C

K
é

-C
/M

K e : …M

b

ể

ắ b

M
b

é
ể

ã

ừ

Từ

ổ

M

ã

bả
ù

â

) ừ

ắ

ấ

ấ

Đ

-

ộ

N

M

í

ể b

â

â

ặ

ữ
ặ

ộ

â

Đâ q ả

N

â
â

ả
â

â

-

NSƯT Bù C í T

â

ữ

ắ

â
ú

é V

ừ
ầ

ù

ấ
q

Tâ Bắ
B

ộ

ộ

M

ộ

ù

ữ

ộ

bả
â

ú

ắ

ộ M
ã

ẳ

â

ộ q

Tâ Bắ V
ù

â

T

ộ

ú
D

N
ữ
â

T
ặ
ể

ắ

ả


2
ộ
ã ộ

â

â ra

ộ

ầ

ể

b

í

ộ
ổ

ỏ Đ

ã

bả

â

ộ

gi

ể

bả

,t
M

B

V

ữ

ẽ

bả

M

B
bả

q
Bả

ộ
â

ộ

.
M

con

M

ặ b

ắ
ầ

ộ

ấ

q

:
Q ả

2. Tì h hì h

hi

ứu

T
L

ảK

ộ

(2011) ã ổ
ấ

ù

q

M

C

B

[22].

ảN

N bT

2011

ữ

M

ả

ã ộ
í

-

ù

Vù

C
â

ộ

ấ M

2010 t

ả ã

ầ

ộ

ây N uy

ữ
b

[43].
ảĐ
bộ
.N

á dâ tộ

ả

b b

ây N uy

ấ bả
V

- Nxb

ấ
M

Q

S

ể

M

-

T

ấ


3
Đ

Q
ú

Tâ

.C

ả
ừ

ú

ữ

N

Tâ

M

ộ

M

Tâ N

V

C
ảN

T

ổ

truyề t ố

T

N

[14].

ột số tộ

b

ở

N bV

â

do

ộ C

ữ

M

T

q

ù

M

T

ả
M

M

Tâ Bắ

Đe

N

b

ổ

b

ộ

ù

ộ

ú

ộ

dâ

ủ

[34].
ảL

T

Q ỳ

ở
ổ

q

K

í

ộ M

ỡ

â

, Nxb V

â

ỡ

ộ

2016 G

M

M

ừ

B

í

.T
ộ bộ

M

ấ

ộ
ắ

í

ỡ

â

[27].
q

C
t

V
át tr

-

b

bả

t u t
ảT V

,

t

C í
ộ

y

(2002) ,

- ph

C
tr

át uy

ấ bả V

M
N

-

t
đổ
Qu

ớ

à

át uy á

à ộ
-S

[58].
á trị
ảN

(2010) Đ

truyề t ố
Đ

T

b

V t
Nxb

â


4
ể

q

ả

â

ữ

q

ể

í

ể
ú

ả

ả

ả
ể

N

t
ả

à

át uy d s

ấ bả

V

200 . N

tr

ầ

Q
ầ

)

Bộ q ả

.C

1

t

7

à

ả

ột số

d s

ả

dâ tộ

q

V

à
B

át uy
ất bả

ã

N

2001, u t
bả

à

q

ả ã

ộ

à

ớ

V t Nam c

2014 C

ả

p h p ch n l
ội thảo khoa h c. S

bảo v

V t Nam,

ả

Vi t Nam.

ổ ch c ho
b

m4

di sả
y uc

â

Vi t Nam. Phần th 3 g m nhữ

q

ầ

á trị di s

ải, tham lu n t

ẩn b

đề

ả

Phần th hai g m những ki n giải v
q

ữ

s

phần. Phần th nhất: Bảo v
b

T

b
N

Q

Bộ

ộ
V

át tr

Cu n B o v
b vi

(

[41].

di ả

T

-T

ộ

ộ

ả
t

7 L

bả

N
D

1

Bộ V

D

ởV tN

bả

ừ

ề

T ể

ề

tt

ể
ơ

v

ộ

bả

ả

g

ấ

ộ [42].

C

d

T e

Nộ

ả
V

â

N

ấ

ể
ữ í

V

t v vi

p hi n
ộng c

bảo
ững

5
ặc sắc c

ả

P ần cu

q

vi t v những kỷ ni

ả. Cu

ả

t thể

Qu

lý à

ã

ả

g i m những ki n th c v bảo t
C

p h p một s b

[21].

t á d s

tr

t

ỳ ộ

b
bả

ả

K

q ả
V

ấ

N

ộ

ể

ặ

q
N

q

ầ

ả

í

ừ

ữ

ả

ẩ

í

bả

ặ

ù,

ể

bả

ắ

V

.Đ

ữ

ả

ể

N

ả
bả

[23].
T
ô

Kỷ

ớ

ả

q

d s
à đị

nghi

ộ
ớ

ộ

tt
t ơ

l
q

ả

ể

N

ân â
ổ

q

ả

10

N

Ủ b

Q

UNESCO

ả

;

ả

ổ

bả

ữ
õ

q

ầ

ể 2003

ộ bả

N

UNESCO V

õ
bả

UNESCO

bả
D

ã

C
V

2014 C

T ể

Q ả

ộ

ọ

UNESCO b

Bộ V
Ủ b

t ự

ủ UNES O à

ấ bả

ả

10

b

ể
ả

ú

ẩ

B
ữ bả

ả

ể

6
bả

ả

ể

ộ

ã

ộ bả
L

ả
t

P á
T T

à

uy
T

Ư

Qu

N

lâ

ớ

L

S

à

á trị

N

T

(2018)

bả

át uy
tỉ

Q ả
T

Đ

uy

T
N

du lị

t

xã N

ủ

át tr

T

(2018)

ề t u re
Q

truyề t ố

Q ả

N
là

át uy
u tỉ

N

[52].

Đ

ữ

S

ộ

[54].
N

â

â

M

M

bả

ả

C

â

í

M
M

ộq ả
â

b
â

B
ú

ả

ả

bả
trong

3. Mụ đí h à hiệm ụ

hi

ứu

ụ đí

L

bả
M

B

m ụ
Tổ

ộ

M

bả

M

ữ

ừ
M

B

N

â
M

b

3

T
ể

ể

3.1.

ặ

bả

M

c

ả

ấ

í
B

í


7

N

bả

M
Đ

ấ

ộ

ả

bả

M
4. Đối tượ
4

Đ

B

à phạm i

hi

ứu

ợ

Đ

í

bả

l
M

4

B

.

P ạm
-K

N

:Đ b

T

B

b

3 ã Dâ C

ả

ể

S

B

-T

: ừ

2013

bả
- Nộ

M

:

.

bả

M

3 ã

ãS N

Xã T

B

5. Phươ

pháp

hi

T

ả ã

ộ

b

B

).
ứu
â

-P

(xã Dâ C

â

í

ổ

:

ể

ể

:

ả

q
q

Từ

ả

,
ù

ổ

â í

ầ

ể

-P

ả
ả

é

ã:

ỏ

ấ

â

ã
ỏ

q
ấ bằ

bả

ỏ

ể

.
-P
â

:
ộ

q ả

í

ằ

bả

â

í

â
M

B


8
6. Nhữ

đó

óp ủa luậ

ă

K q ả

ầ

ả

bả
M

B
L

7. Cấu trú

B
ả

q ả

ủa đề tài

N

ầ M

03

ầ

K

T

ả

:

C

1: Mộ

ấ

bả

q

M

B
C

2: T

bả

M
C

3: Mộ
M

B
ả

bả
B

P

ữ í


9
Chươ
MỘT S

ẤN ĐỀ CHUNG Ề

NH

T N

KH I QU T Ề
NGƯỜI MƯỜNG

PH T HU GI TR

NH

C NG CHI NG C

TH NH PH

1.1. Một số hái iệm à thuật

H

ấ bả

:
t đ

Theo

ể

uq

ộ

Em

NH

ữ

bả

B

ấ

1

t

2013

V t N bĐ

bả

Q

G

C íM

ữ

bả

â

ộ

ể
Bả

bả

ữ

e
ể

ộ

Bả

ểb

bả

ổ b

b

T

ả
ằ

ộ
C

ộ

bộ

ã ộ

ú

bả

bổ
ể

ẽ
bả
đ

Theo
2010

t
ữ

ể

ể

ộ

ể

ộ
T
ảN

ể B
ấ

K

ấ bả

Bả

bả

e

,

b

[32].

V

đề

T

: Bảo t

t

ổ b b

b

N
ả b

à

át uy d s

T ắ
bảo v

ữ
Bả

ữ
ể

ẩ

[30].

V t Nxb Từ

: Bả

ú

íV
ữ

â
y

V

N

t n t i c a s v t hi

ã
ng


10
Bảo t n

theo d ng th c v
ổi, bi

b

b
ể

bả
t

ẹ (

ẹ

ấ

t

tr

V
d

[32]:

tĩ

)

í

bả

ẹ
ữ

bả

é

ắ

S
ã

b
ầ

ể
b

(

ẽ

t

ữ

tr

C

é
(

ể

ữ

ơ sở

t

ộ

Bả

) ả

Tấ

(

t

tr

ả bằ

ả
ữ

bả

d

độ

)

bả

ả
é

e q

ú

e ) b

ể

ữ

ể

ể
ặ

ỹ

ả

ể

ú

: Bả

ữ

ấ

Bả

ừ

ể
q ả

ả

l

ể

ể

í

ể

bả

T e Từ

uy

ể mấ

[39].

q
3

ữl

ể ẽ

bả

í

bả

ầ

ắ

ữ

bằ

ỹ

Đ

ả

ể bả
í

ữ

ộ

bả
B

ẽ ộ

ả

ể

ấ
ã ộ C
ộ
q

ộ

â

ể

ữ

bả

ú
ể


11
t
b

tr

ơ sở

â

ừ

ừq

át tr

: N ữ

ã

bả

ặ

e q

â

ể

b
ể

ằ
õ

ả
ể

ả

â

(

ả

q
â

ộ

ằ

)

ả
â

ấ

í

â

q

ả

bằ

bả

q

ừ

ể

,

N

bả

ả

N
í

ể ả

bả

ể

ả

ả

T e q

ộ

ể

í

ấ

ú

Bả

e q
ấ

ể

N

ể bả

d

theo

uy

B

ặ
ể

bả

ầ

N

d

ả

ẽ

ả
b q

uy

d

ể
ấ T
T e

ể

ẽ
T

ể bả
ả

ả
õ

d

e q
bả

ầ

í

uy

ể
d

d

ể

.

bả

ả

â

e q

ể

bả

ừ .
P

đ

Theo

t

V t, N b Từ
ể

2010
ỏ

ữ
ả

ấ

ừ

ả

ể B

ấ bả

ộ
ừí
[32]

ẹ

ừ ẹ

ộ

ừ


12
G

ữ

ể

ộ

Xe
đ

1
í

ù

ằ :

é

ữ

V tN

(

á

P

ừ
2)

ù

í
ỏ
C
ấ bả

ã

ầ

t đ

t

ấ bả

ã ộ

ữ

ả

ộ

ã ộ
í

[18, tr.96].

V t, N b Đ

2013

ể

1- C

Q

G

C íM

:

í

q ả

ộ

ấ

ầ
2-X

ộ

3-K q ả

ể ả

N

â

ộ

ộ

bả

ả

í

bộ
g

ấ
ằ

í

ã ộ

ắ

ấ

â

í

ầ

ữ

ộ

ầ

b

C

b

â

ể
ù

ộ

N

ù
ã

ấ

ừ

ả

ộ

ả

ẻ ẹ

ể

bả

ộ

q ả
3 D s

ậ

ể

D ả
â

ù ộ
ể

N ữ

ầ

ả

â

ã

ộ
T

10/2003 Đ
q

q

q

ả

ộ

ổ

K

(UNESCO)

G
32

ể

:

V
ã

ấ


13
D

ả

ể
ể

ể

bể
,

q

ỹ

e

ữ

,

q

ộ

ộ
â

ộ

Đ

ầ

ả

ừ
ể

ả

ộ

ừ

í

q

q

ể
ữ

ộ
ộ

bả

ắ

Q

í

í
Trong u t

s

2001 à đ ợ sử đổ
V

N

á đ ợ Quố
ổ su

2009 ã

ả q

bộ

t ô
: D

â

ộ V

u t

s

qu
ả

N

ộ

â

ữ

â
b

ầ

ẳ

ộ

ả

D ả

ộ V tN

â

Đ

1

ả

ã

ể

ể

õ

ả

ấ

ẩ
ừ

q

Cộ

Trong u t

Xã ộ C

V

s

ả

N

â
ể Đ

4

ả

ể

D ả

ể

u t

e

s

:
ả

ẩ
ữ bằ

ầ
í

ữ

bằ
ữ
ẩ

b

ữ
ữ

â

ộ bí q
ổ


14
ẩ

â
â

ữ

.

K
ể

ộ

ả
ả

ầ
ể

ể

N

ầ

ả

ù

ả

ặ

ộ

õ

ả

q

ữ

ấ

ã ội.

1.1.4. G
q
ù ắ
ể
T

ấ

(

ù

ả
C

q

ấ

G

e

ầ

ẳ

bả

â

q

í
D

ộ

q

ấ
G

q

ể

ng

q

ộ

ã ộ

bả
í

â

C â

ể

T

b

K á

q
á trị
á

ẳ

: ‘G

ữ

q ả

ộ K

ộ
ộ

ọ

ả Võ
à ỹt u tV t

ù

ấ

ầ

N
ộ

ằ

ú
James People
í

hay

ẹ

ú

ả
ấ

truyề t ố

T ắ

Nam ã

ộ

ấ
ộ

V

)

í

ấ

…

ộ

T â

í

ú

ể

ỏ

ộ

: N

ầ

ù

ẩ

ã ộ

bộ ã ộ ’[64]

Garrick Bailey cho ằ

"G
ộ

ể

chia ẻ


15
ộ

trong

ã ộ n

hay trong

ộ mong m

hay

N

g

ể

ể

ể bả

trong

ữ

bả

trong quan

â
ữ

1.1.5.

ỹ

-

M

ù

C

ổb

ù
N

1 77

lâu đ

ổb

b

ở

C

đ

dâ tộ
N

)

ừ ấ â

C

ả

ẹ

í

V

: C

í

õ

11

6

ữq e
é

6

ữ

ú

C
ộ ừ

truyề

í ấ

ặ
ú

ấ

.

-l

ớ t

(

ộ

bể

N

t ố

ã

gia

ộ
â -

â

ộ

i

cho

ã

’[68]

coi

quy ắ

ặ

ộ

2 ừ

õ

í

e

ể

[33]
T

M

ừ

ể V

T ả -N

dâ

V

1 C

b

-T

(Tâ N

ảV N

K

-P

q

:

bộ C

B N

) Mộ bộ

ú

8

bằ

C

ú
é

â
2 C

â

bỏ

ả ú

) - N

Đ

bằ
ù

ể

b

(
ù

ù

í

ộ bộ õ
ả

ể õ

e

ộ


16
3 C

-L

ả

N

(

í õ

b

â

ộ í

bả

ấ

bộ) C

ầ

â

ộ

â

bỏ

ả C

â
V
ù

b

Đ

N

ộ

q

ú

C

b

â b

â ộ

ả

í

:c

-

Á
bể

í. C
-

ả

N

C

C

:

q

ỏ:

ộb
ộ

-

ộ

ộ

.C

.

B

ể

b

- ột l

ấ

bả

ấ

ộ

í:

C

í

â

õ

ỏ

ẹ

â

í
- ột

ặ

ể :

ấ

ú

ỡ

t ợ

T

ộ

ộ

ộ
í

C

ắ b

q

ộ ộ

Tấ ả

í

ỡ

í

ẻ

â

ộ

- ột l
K

ể

t u t
â

ừ

ữ

ộ ổ
ộ

ấ

T
ả

í
ả

ắ

e
ộ

ộ

bộ
ắ

ể

P

ữ
ộ


17

í

-

ấ

ộ

-

[65]
6 V
V

bắ

ừ

Đ

b
Đ

N

ổ

ộ

ổ

Á

C

í bằ

ặ

e

b

C

ú

b

ú

C

bộ
ả

ữ

G
â

bộ
ộ

ể

ỹ

ấ

ấ

C

q

K
ể

S

í

â

b

ú

ầ

ấ
ữ

ộ
ã

q

ầ

Từ ú

ấ

e

ả

ộ
õ

ỡ

ú

ổ

b
C

bừ bã

ộ

b

ữ

q

C

ộ
ả

ả

ấ

ộ

T

ấ

ả

ộ…

ả ù

â
â

e

bắ
Tâ N
ộ
ữ

K
Tâ N

e
ã

Đ

í


18
C

D ả

ấ ấ

Từ

í
b

ộ

â

bả

b

ấ

ả

ừ

ẽ bắ

ả

ữ
b

ú

ể

N

ừ

â

V
ầ

ữ

ắ

ỳ

q

ừ

ặ

ừí

bả
ừ

ằ

ú

ả

T
ể â

â

ẳ

â

í

ộ

ù

ừ

bộ

í ặ b
â

ộ

ổ

V

N

Tâ N

ể

ữ
Từ

Tâ
ộ

ỹ

ỹ

b
ữ

â

q

ể

ữ

V

Tâ N

ả
ữ

ộ

g

ã ừ â

ẳ

ã ộ

ú q

C

ặ
ầ
e q

1.2. Că
ủa

"

"

ữ

ứ pháp lý đ

ư i Mư

ấ

ot

b
ữ

"

ầ

"
à phát hu

iá tr

ă hóa

hi

thà h phố H a ì h
Đ

T

ữ

q

Đả

ã ặ b

bả
(

â

C
ể

ơ

q

)

10

ú
Đả

õ

bả

N ị quy t ru
ể

ộ


19
bả

ộ

3

ấ

:

ột là: V

ả

-D ả

ả

-D ả

õ

:
ắ
bả

-D ả

ể

-D ả

ể

là: C

ắ

-C

bả

(b

â

-C

bả

ộ

ữ

:
ừ

ữ

) b

ả

ể

ừ

ả

ể

ữ

ể

ể

bả

ả

:N

ẹ

ộ

ả

ể

là: C

â

ộ

ộ
ữ

â

ể
Đả

10)

â

ầ
Hu

Ng ị quy t ru

ể
ể b

ộ

ả

T
(

â

â

bả

â

b

ộ

ữ

V

ấ

(2014)

ộ

ã ộ

ơ

N

õ:
ằ

bả

í
â
Xâ

ể

â ộ

ả q

ữ bả

ả

ể

í

bể

ể
ể

- ã ộ Bả

ắ

bả

P

ả
bả

b

ộ
ộ P

9