SKKN tạo hứng thú môn toán bằng việc dạy tích hợp và kết hợp với những vấn đề thực tiễn qua buổi học ngoại khóa ôn tập về tổ hợp và xác suất

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TỈNH THANH HÓA
TRƯỜNG THPT HOẰNG HÓA 4
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
TẠO HỨNG THÚ HỌC MÔN TOÁN BẰNG VIỆC DẠY TÍCH HỢP VÀ
KẾT HỢP VỚI NHỮNG VẤN ĐỀ THỰC TIỄN QUA BUỔI NGOẠI
KHÓA ÔN TẬP VỀ TỔ HỢP VÀ XÁC SUẤT

Người thực hiện : Nguyễn Thị Tuyên.
Chức vụ : Giáo viên
SKKN thuộc lĩnh vực môn : Toán

THANH HÓA NĂM 2018

1


1. MỞ ĐẦU
1.1.Lý do chọn đề tài
Trong những năm gần đây, hứng thú học môn Toán của HS ở nhiều trường
THPT nhìn chung vẫn còn bị hạn chế, không ít em sợ toán, coi việc học toán là
một công việc khó khăn, căng thẳng. Không ít em đã đặt câu hỏi với tôi là học
những sin, cos, tích phân, đạo hàm, tổ hợp, xác suất... để làm gì cô ?.Sao không
thấy áp dụng trong thực tiễn mà cứ phải học ?. Nguyên nhân dẫn đến hiện trạng
trên có thể do các em chưa thật sự nhận biết tầm quan trọng và ý nghĩa của việc
học toán, chưa được kích thích hành động một cách tích cực, sáng tạo trong quá
trình giải toán. Một nguyên nhân nữa là do nội dung môn Toán mang tính hàn
lâm, khô khan và phương pháp dạy của GV chưa thật sự hấp dẫn,...
Yêu cầu của giáo dục hiện nay đòi hỏi phải đổi mới phương pháp dạy học
môn toán theo hướng phát huy tính tích cực, chủ động sáng tạo của học sinh.
người giáo viên phải gây được hứng thú học tập cho HS, từ đó HS chủ động
khám phá ra kiến thức.

Vì vậy, tôi chọn đề tài: TẠO HỨNG THÚ HỌC MÔN TOÁN BẰNG
VIỆC DẠY TÍCH HỢP VÀ KẾT HỢP VỚI NHỮNG VẤN ĐỀ THỰC
TIỄN QUA BUỔI NGOẠI KHÓA ÔN TẬP VỀ TỔ HỢP VÀ XÁC SUẤT
’’. Trong SKKN này tôi muốn đưa ra một cách để cải thiện thực trạng trên bằng
cách dạy tích hợp để HS thấy được vai trò môn toán với các môn học khác và
gắn toán học vào thực tiễn. Vì hứng thú sẽ tạo ra hiệu quả rất tốt cho việc tiếp
thu kiến thức. Hứng thú có vai trò rất to lớn đối với hoạt động của con người
nói chung và hoạt động nhận thức nói riêng. Hứng thú làm tăng hiệu quả của
quá trình nhận thức, làm nảy sinh khát vọng hành động và hành động một cách
say mê, sáng tạo, nó tăng sức làm việc ở mỗi người. Trong hoạt động học tập,
hứng thú là yếu tố quan trọng thôi thúc HS (học sinh) nắm bắt tri thức một cách
nhanh hơn, sâu sắc hơn. Khi có hứng thú học một môn nào đó, HS sẽ tập trung
chú ý vào đối tượng nhận thức, nhờ đó quan sát của các em trở nên nhạy bén và
chính xác, chú ý trở nên bền vững, việc ghi nhớ dễ dàng và sâu hơn, quá trình tư
2


duy sẽ tích cực hơn, sự tưởng tượng sẽ phong phú hơn . Các em sẽ tự giác, sáng
tạo, say sưa, không biết mệt mỏi trong quá trình lĩnh hội, và sự vận dụng những
điều lĩnh hội được vào giải các bài tập sẽ linh hoạt, sáng tạo hơn, nhờ đó kết quả
học tập của họ sẽ ngày càng nâng cao, năng lực của HS từng bước được hình
thành, phát triển một cách tích cực.
Trong trường phổ thông trung học toán là môn học đầy thú vị và rất hay nếu
chúng ta biết vận dụng trong cuộc sống. Thật vậy, do tính chất trừu tượng, khái
quát cao, sự suy luận lôgic chặt chẽ, toán học có khả năng hình thành ở người
học óc trừu tượng, năng lực tư duy lôgic chính xác. Việc tìm kiếm cách chứng
minh một định lý, tìm lời giải hay cho một bài toán có tác dụng trong việc rèn
luyện cho HS các phương pháp tư duy khoa học trong học tập, trong việc giải
quyết các vấn đề, biết cách quan sát, phân tích, tổng hợp, so sánh, dự đoán, suy
luận, chứng minh qua đó rèn luyện cho HS trí thông minh sáng tạo. Không

những thế, môn Toán còn góp phần tích cực vào việc giáo dục cho các em
những phẩm chất đáng quí trong học tập, lao động và cuộc sống, như: tính kỷ
luật, tính kiên trì, tính chính xác, biết cảm thụ cái đẹp trong những ứng dụng
phong phú của toán học, tìm ra cái đẹp của những lời giải hay. Khi nhận ra điều
này, HS ngày càng yêu thích, say mê môn Toán hơn, tích cực học tập, ứng dụng
nó, từ đó mà chất lượng học toán ngày càng cao hơn. Trong môn Toán việc HS
giỏi hay khá còn phụ thuộc rất nhiều vào cách truyền đạt kiến thức và tạo sự
hứng thú của học sinh với môn học .Vì vậy hứng thú càng trở nên quan trọng
trong việc học tập môn Toán ở trường. Chỉ khi có hứng thú thật sự đối với việc
học tập môn Toán HS mới thấy được sự hấp dẫn của nội dung tri thức toán học,
cũng như những phương pháp khám phá ra nội dung đó. Đồng thời các em cũng
cảm nhận được vai trò của toán học đối với đời sống và các ngành khoa học
khác. Người ta nói rằng: ’’Toán học là môn khoa học cơ bản nó như lông vũ
trên đầu con công và là hòn ngọc trên đầu con rắn’’
Vì vậy tôi muốn gây hứng thú cho việc học toán trên cơ sở dạy môn toán kết
hợp với môn học khác và gắn toán học vào cuộc sống.
3


1.2. Mục đích nghiên cứu của đề tài.
SKKN này tôi muốn nghiên cứu về một cách tiếp cận kiến thức của toán
học bằng viêc tạo ra hứng thú học tập môn Toán cho học sinh, một môn học
được coi là khô khan, hóc búa thông qua vận dụng kiến thức tích hợp và kết
hợp thực tiễn để thu được kết quả lĩnh hội kiến thức hiệu quả nhất . Không
những tiếp nhận kiến thức mà còn vận dụng nó vào môn học khác và thực tiễn
một cách tích cực nhất .
1.3. Đối tượng nghiên cứu
Đề tài này nghiên cứu việc tạo ra hứng thú học tập môn toán cho HS thông qua
cách tổ chức bài ngoại khóa ‘’ôn tập tổ hợp và xác suất’’
1.4. Phương pháp nghiên cứu :

Để thực hiện đề tài này, tôi đã sử dụng các phương pháp sau :
* Nghiên cứu tài liệu :
- SGK hóa lớp11,12
- SGK môn sinh 11,12
* Nghiên cứu khảo sát thực tế :
Phát phiếu điều tra tìm hiểu thực tế
2.NỘI DUNG
2.1.Cơ sở lý luận
Muốn giờ học có hiệu quả thì đòi hỏi người giáo viên phải đổi mới phương
pháp dạy học, nội dung truyền đạt như thế nào để hấp dẫn và thú vị được cả quá
trình học tập.
2.2.Cơ sở thực tiễn
Thực tế tổ hợp xác suất cũng là phần học khó.Trước khi làm giáo án liên
môn tôi đã đi khảo sát sơ qua một số lớp 11và 12 với một số câu hỏi như sau:
- Khi ôn tập chương tổ hợp xác suất các em có được chơi trò chơi đoán chữ
về các khái niệm tổ hợp xác suất hay không ?
-Khi học tổ hợp xác suất các em có thấy phần này giúp các em giải bài tập
các môn học các hiệu quả lên không ?
4


- Các em có thấy gặp bài tập thực tế nào mà em đã vận dụng kiến thức tổ hợp
xác suất để giải quyết hay chưa?
Đa phần các lớp trả lời là không.Thực tế cho thấy cũng như nhiều phần kiến
thức toán HS đều tiếp thu theo lối mòn cứng nhắc, khuôn mẫu ( VD: kiểm tra
hoặc ôn tập chỉ với hình thức kiểm tra miệng ) và chỉ bó buộc trong sách vở .
Cũng vì thói quen này mà tiết dạy chưa gây được sự hứng thú cho HS khi học.
Gần đây theo xu hướng mới viết sách cũng như ra đề thi đều chú trọng việc đưa
các bài toán có tính thực tế nhiều hơn. Nhưng HS đa phần các em cứ nhìn vào
bài toán tực tế là ngại làm, tệ hơn nữa còn không đọc đề. Do vậy đòi hỏi người

giáo viên cần đầu tư nhiều hơn để có một tiết học chất lượng và bổ sung một số
cách thức học tập (đưa vào các trò chơi ), những bài toán mang ý thực tế để việc
lĩnh hội cũng như vận dụng kiến thức hiệu quả hơn.
2.3. Các bước đã tiến hành để giải quyết vấn đề
Phần tiến hành giải quyết những thực trạng nói trên chính là những ý
tưởng và biện pháp cụ thể nêu trong từng hoạt động học ở giáo án dạy học
tích hợp: TỔ HỢP, XÁC SUẤT VỚI CÁC MÔN HỌC KHÁC THỰC VÀ
MỘT SỐ VÀ MỘT VÀI VẤN ĐỀ THỰC TẾ (đã có ở phụ lục kèm theo).
Nên có thể xem ở phần phụ lục ( III . TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG
HỌC ).
2.4. Hiệu quả của SKKN
Dưới đây là phân tích tác dụng, hiệu quả của từng biện pháp đã áp dụng
trong những hoạt động của bài dạy. Phân tích để thấy rõ việc tạo hứng thú
cho HS như thế nào trong mỗi hoạt động. Tôi sẽ đi theo từng phần của bài
dạy .
Phần 1: Ổn định tổ chức: Từ phần phổ biến nội dung buổi ngoại khóa
các em đã rất tò mò.
Hiệu quả của ý tưởng này :Tiết mục nhảy làm học sinh cảm giác rất thoái mái
và hứng khởi cho phần học sắp tới. Đây là buổi ngoại khóa nên việc cho các em
biểu diễn một tiết mục văn nghệ để các em được thoải mái thể hiện khả năng
5


bản thân một chút. Bởi vì khoa học đã chúng minh âm nhạc kích thích cả hai
bán cầu đại não, giúp tăng sự tập trung, tăng trí nhớ, tăng tính sáng tạo và xả
tress...Điều này rất cần cho các tiết học toán. Theo gợi ý cuả tôi các em nên
chọn tiết mục nhảy để nhiều em được tham gia và các em rất thích thú và ủng
hộ với ý tưởng này. Bởi vì tôi biết các em rất thích thể hiện khả năng của mình.
Nền nhạc nhanh tăng hưng phấn hơn. Phần phát phiếu may mắn làm các em rất
thích thú, hồi hộp chờ đợi kết quả sẽ là gì, mình có được số may mắn không ?.

Buổi ngoại khóa còn thực hiện một việc thiện là chia khó vùng cao (theo đúng
tinh thần của xổ số là : ích nước,lợi nhà )
Phần 2 : Kiểm tra bài cũ (lồng trong hoạt động học)
Phần 3: Tiến trình bài dạy
A.HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG:

Hoạt động trò chơi: Hs đã được nhắc

lại kiến thức để chuẩn bị cho các hoạt động ứng dụng tiếp theo và biết về ông tổ
của lý thuyết xác suất là nhà toán học Pascal.
Hiệu quả của ý tương này : Phần gây hứng thú cho HS ở phần này chính là
cách thức ôn lại kiến thức bằng một trò chơi đoán chữ chính là một phương
pháp mới của việc dạy học nó phát huy khả năng nhạy bén, củng cố kiến thức
một cách thoái mải và vui vẻ.
B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC
HOẠT ĐỘNG 1: Tích hợp môn toán với môn hóa học
Mục tiêu hoạt động : Dùng qui tắc cộng và qui tắc nhân một cách hiệu quả để
tìm số đồng phân của công thức phân tử (CTPT). Đặc biệt một số CTPT không
có công thức có sẵn về cách tính đồng phân và một số đồng phân thỏa mãn thêm
một số đặc trưng khác nữa( là axit ,este ,amin bậc 2,bậc 3....) . Dùng qui tắc này
HS sẽ thấy tiện hơn, nhanh hơn.
Hiệu quả của ý tương này :Ý tưởng này xuất phát khi tôi nhìn thấy một giáo
viên dạy cách xác định số đồng phân của một số CTPT không có sẵn kết quả
của một số đề thi thử THPT quốc gia. Một số công thức có sẵn phạm vi ứng
dụng hẹp lại phải nhớ . Vì thi TNKQ đòi hỏi HS phải thật nhanh để đưa ra kết
6


quả một cách chính xác với thời gian khoảng 1-2 phút. Nếu dùng phương pháp
liệt kê các đồng phân thì một số em sẽ kể sót và mất nhiều thời gian hơn. Việc

giúp HS tìm nhanh ra kết quả bằng cách áp dụng qui tắc cộng và qui tắc nhân
cực kỳ hiệu quả. Ngoài ra cách làm này có tính ưu việt rõ rệt ta có thể tính
đồng phân theo yêu cầu cụ thể (VD : đồng phân là axit este,là amin bậc
1,bậc2...) chứ không như công thức có sẵn chỉ chỉ ra tổng số amin và chỉ áp
dụng với n

≤

4. Đó chính là hứng thú lớn nhất của bài ngoại khóa bởi vì các

em vừa khám phá ra một cách làm mới từ ứng dụng của môn toán. Trước đó các
em có thể không làm hoặc làm không chắc đúng và rất lâu. Còn sau khi đã hiểu
thì các em rất hào hứng làm theo cách mới có kết quả rất nhanh và chính xác.
HOẠT ĐỘNG 2: Tích hợp môn toán với môn vật lý
Dùng qui tắc cộng và qui tắc nhân để tìm số cách thông mạch cho các mạch mắc
hỗn tạp (cả song song và nối tiếp)
Hiệu quả của ý tưởng này : Phần này tôi chọn một ví dụ để HS có dùng kết hợp
môn toán và môn lý về tính chất mắc song song ,mắc nối tiếp. Tôi thấy gây cho
học sinh sự hứng thú ở VD này đó chính là sự tò mò và HS có ý định đếm khả
năng thông mạch nhưng thấy nhiều quá nên hoang mang bắt đầu quay lại với
nhau theo nhóm để tìm cách làm khoa học hơn là dùng phương pháp đếm của
toán. Với sự dẫn dắt và gợi ý một số nhóm đã tìm ra đáp án rất hiệu quả và
thích thú.
HOẠT ĐỘNG 3: Tích hợp môn toán với môn sinh học
Dùng định nghĩa xác suất và các qui tắc cộng và qui tắc nhân xác suất để tìm
hiểu một số bệnh di truyền ở người
Hiệu quả của ý tưởng này : Việc chọn lựa hai bài toán di truyền sinh học
cũng được tôi cân nhắc rất kỹ. Vừa phải đảm bảo áp dụng xác suất và các qui
tắc nhân xác suất vừa phải có ý nghĩa mang tính giáo dục . Đây cũng là ví dụ
dùng môn toán để giải thích về sự di truyền của môn sinh nhưng cũng là đang

giải thích một hiện tượng thực tế. Giúp HS rút ra một điều là cần có sự hiểu
7


biết và không chủ quan về các bệnh di truyền của con người. Ở VD4 ta thường
cho rằng bố mẹ bình thường thì sinh ra con bình thường hoặc VD5 muốn đề
cập đến hôn nhân cận huyết thống là một vấn đề mà nước ta đang ra sức tuyên
truyền và giáo dục cho mọi người đặc biệt là một số vùng dân tộc còn lạc hậu.
Tôi cũng cho HS xem qua những đoạn clip, hình ảnh về các khả năng bị bệnh
cho thể hệ tiếp theo về một số bệnh và biểu hiện bệnh để các em thấy sự nguy
hiểm đến giống nòi. Vì đây là tiết ngoại khóa phải có tính tuyên truyền cao nên
tôi dành một chút để các em tìm hiểu thêm về thực trạng hôn nhân cận huyết
thông hiện nay ở nước ta . Dù rất ít thời gian nhưng vì có máy chiếu nên việc
giới thiệu cũng khá đầy đủ về một bệnh đặc trưng và phổ biến khi hôn nhân
cận huyết thống là bệnh Thalassemia : nguyên nhân, cơ chế gây bệnh, biểu
hiện bệnh, cách ngăn chặn, hình ảnh về các hoạt động về tuyên truyền ngăn
ngừa bệnh. Đặc biệt chính từ những hoạt động của các em đang ngồi dưới mái
trường (hình ảnh buổi ngoại kháo về tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống).
Điều tôi thấy HS thích thú ở đây là HS chuyển từ bất ngờ sang bất ngờ khác
(rất nhiều em hỏi cô sao lại là bài tập sinh học) và việc dùng môn toán ta đã
soi sáng về một thực trạng xã hội qua đó cũng đã tuyên truyền về giáo dục về
sức khỏe sinh sản cho thế hệ trẻ (Đây cũng chính là mục đích giáo dục của
buổi ngoại khóa mà tôi muôn hướng tới)
C . HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP VÀ VẬN DỤNG : ( tích hợp môn toán
với môn công dân)
* Tổ hợp với ứng dụng thực tế :
Bài toán đố vui
Hiệu quả của ý tưởng này : HS thấy thú vị một vì thấy một vấn đề thực tế
được giải quyết trực tiếp bằng toán học. Tôi muốn lấy ví dụ này để trả lời cho
câu hỏi HS ‘’Học toán những sin,cos ... để làm gì có thấy áp dụng gì trong thực

tế đâu ?”
*Xác suất với một vài vấn đề xã hội
Dùng lý thuyết xác suất để tìm hiểu các loại hình xổ số
8


Hiệu quả của ý tưởng này : Từ việc cho HS tìm hiểu xổ số Vietlott xem khả
năng trúng của giải đặc biệt và khả năng trúng giải cực kỳ thấp. Rồi việc phát
phiếu may mắn cho HS để HS trực tiếp tham gia một trò chơi xổ số và tự các em
tính khả năng trúng thưởng của mỗi giải. Khi đó các em nhận ra khả năng
trúng giải rất thấp để từ đó giáo viên nói rõ ý nghĩa của mua xổ số mục đích để
chung tay xây dựng đất nước .Tôi nghĩ sự trải nghiệm của chính bản thân qua
trò chơi con số may mắn là điều lý thú. Giáo dục cho HS thấy, để bản thân mình
và tuyên truyền cho người thân hay người xung quanh ta tránh xa các hình thức
cờ bạc trá hình để có một xã hội tốt đẹp. Phần học này các em rất hào hứng trả
lời trắc nghiệm rất nhanh. Trong phần này tôi cũng đưa thêm một số hình ảnh ,
clip về tệ nạn bài bạc để giáo dục cho các em.( tích hợp với môn công dân ).
D.HOẠT ĐỘNG TÌM TÒI VÀ MỞ RỘNG
Theo cách làm mẫu giáo án mới nên tôi cũng phát triển thêm phần tìm tòi và
mở rộng để HS khám phá thêm theo hướng giáo viên gợi mở .
Bài tập 1: Tìm hiểu thêm một số bài toán bệnh di truyền ở người
Bài tập 2: Tìm xem tổ hợp ,xác suất còn áp dụng trong mảng khác, môn học
nào nữa? và thực tiễn.?
Bài tập 3:Tìm hiểu thêm về những vấn đề tuyên truyền qua mạng và đài báo
Nói chung buổi học đã làm cho HS thấy toán học không khô khan mà nó
rất thú vị. Buổi dạy mang nhiều ý nghĩa tuyên truyền. Giáo án này có thể giúp
các đồng nghiệp làm tài liệu để giảng dạy.
Phần kiểm tra đánh giá mức độ tiếp thu của HS qua một bài kiểm tra
BÀI KIỂM TRA ĐÁNH GIÁ
Khoanh vào đáp án đúng

Bài 1: Ở người bị bệnh mù màu do đột biến gen m nằm trên nhiễm sắc thể X qui
định ,M nhìn thấy bình thường. Một phụ nữ có bố mù màu , mẹ không mang gen
bệnh kết hôn với một thanh niên có mẹ mù màu ,bố bình thường
9


a)Xác suất con trai đầu lòng bị mù màu
A . 12,5%

B.25%

C. 50%

D . 75%

b)Xác suất hai lần sinh có ít nhất có một con bị bệnh ( giả sử mỗi lần sinh một
em bé)
A . 12,5%

B.25%

C. 50%

D . 75%

(Bài tập Sinh học lớp 12 )
Bài 2 : Một ankin X chưá 87,8% các bon về khối lượng .Cho X qua dung dịch
AgNO3 / NH 3 thì thấy có kết tủa. Số đồng phân của X là

(đề thi ĐH-CĐ 2008)

A.4

B .3

C6

D

Bài 3: Trong một trò chơi điện tử xác suất An thắng mỗi trận là 0,4(không có
hòa) A phải chơi tối thiểu bao nhiêu trận để xác suất An thắng ít nhất một trận
trong loạt chơi là 0,95
A .6

B. 7

C.4

D3

(SGK11)
Bài 4: Cho hai bóng đèn mắc trong đoạn mạch MN xác suất các đèn tốt trong t
giờ là 0,4 và 0,7 . Tính xác suất để mạch MN tốt trong t giờ là bao nhiêu khi
a) Mắc nối tiếp A. 0,18

B .0,4

C. 0,28

D. 0, 82

b) Mắc song song
A. 0,3

B .0,18

C. 0,28

D. 0, 82

( đề kiểm tra định kỳ lớp 11)
(Mỗi câu 2,5đ )

10


Kết quả 3 lớp đối chứng
Lớp

Sĩ số

Điểm 9-10

Điểm7-8

Điểm 5-6

Điểm dưới 5

12A2

45

2(4,4%)

5(11,1%)

15(33,3%)

24(53,2%)

12A3

40

1(2,5%)

4(10%)

12(30%)

23(57,5%)

12A5

39

0(0%)

2(5,2%)

10(25,6%)

27(69,2%)

Kết quả bài kiểm tra của 3 thực nghiệm

Lớp

Sĩ số

Điểm 9-10

Điểm7-8

Điểm 5-6

Điểm dưới 5

12A1

44

8(18,2%)

20(45,4%)

12(27,3%)

4 (9,1%)

12A7

42

6(14,3%)

22(52,4%)

9(21,4%)

5(11,9%)

12A6

40

5(12,5%)

19(47,5%)

10(25%)

6(15%)

11


3.KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
* Kết luận :
Qua dạy 3 lớp 12 tôi thấy HS rất hào hứng phần cách tính đồng phân vì trước

đó có thể các em hay sử dụng bằng cách liêt kê còn bây giờ với cách mớí này sẽ
giúp ta có thể tìm nhanh hơn số đồng phân. Việc dạy ngoại khóa khiến các em
tìm hiểu các vấn đề thực tế rõ ràng hơn, sâu hơn và thú vị hơn. Phần trò chơi
đoán chữ rất sôi nổi và phần tìm hiểu xổ số Vietlott và bốc thăm con số may mắn
cho các em cảm giác giống như mua xổ số các em rất tò mò và thích thú. Phần
áp dụng trong môn sinh để nêu hai vấn đề mà hiện nay nhà nước ta đang quan
tâm và cần giáo dục sức khỏe sinh sản cho thế hệ trẻ. Đã tuyên truyền giáo dục
cho các em một chút qua buổi dạy là: Cần tầm soát bệnh trước hôn nhân và hôn
nhân cận huyết thống, tránh xa bài bạc, lô đề.
Tôi chỉ mới áp dụng với 3 lớp của mình dạy nhưng bài ngoại khóa này có thể
tổ chức cho cả khối 12 thì tính tuyên truyền sẽ càng được nhân rộng thêm.
*Kiến nghị :
Khi tiến hành dạy xong tôi mới thấy buổi ngoại khóa thành công và hiệu quả
thật sự nên tôi mong muốn đồng nghiệp trong tổ của trường tôi cũng như các
trường bạn sẽ cùng tổ chức một buổi ngoại khóa cho cả khối 12 của trường vào
các năm học tới.
Qua đó tôi rút ra một điều có nên hay chăng việc giáo viên bộ môn toán phối
kết hợp với giáo viên môn khác hãy tạo thêm nhiều các ngân hàng các bài ngoại
khóa có tính hiệu quả cho một số chủ đề khác (VD: chủ đề cấp số nhân với
phóng xạ vật lý ,bài toán lãi kép,bài toán dân số,... chủ đề giải tam giác: các bài
toán áp dụng bên vật lý và các bài toán thực tế) cũng có tính tích hợp giữa các
môn học và thực tế để môn toán càng thú vị và trở nên hữu ích cho cuộc sống
Trên đây là SKKN của tôi về một buổi ngoại khóa tích hợp chắc chắn không
khỏi thiếu sót mong các bạn đồng nghiệp góp ý để hoàn thiện hơn cho đề tài.
. Cuối cùng tôi xin trân trọng cảm ơn những ý kiến đóng góp bổ ích của các
thầy cô trong tổ chuyên môn.
12


XÁC NHẬN CỦA

THỦ TRƯỞNG ĐƠN VỊ

Thanh Hóa, ngày 25 tháng 5 năm 2018
Tôi xin cam đoan đây là SKKN của mình viết,
không sao chép nội dung của người khác

Nguyễn Thị Tuyên

DANH MỤC
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM ĐÃ ĐƯỢC HỘI ĐỒNG SÁNG KIẾN KINH
NGHIỆM NGÀNH GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO HUYỆN, TỈNH VÀ CÁC
CẤP CAO HƠN XẾP LOẠI TỪ C TRỞ LÊN
13


Họ và tên tác giả: Nguyễn Thị Tuyên
Chức vụ và đơn vị công tác: Giáo viên trường THPT Hoằng Hóa 4

TT

1.

2.

Tên đề tài SKKN

" Giúp học sinh khai thác và
tìm các cách giải cho một số
bài toán cực trị trong không
gian tọa độ "

Cấp đánh giá
xếp loại
(Ngành GD cấp
huyện/tỉnh; Tỉnh...)

Kết quả
đánh giá xếp
loại
(A, B, hoặc C)

Năm học
đánh giá xếp
loại

SGD&ĐT

Loại C

2012 -2013

SGD&ĐT

Loại B

2015-20116

"Tạo và sử dụng ngân hàng
hình vẽ Powerpoint về tính
chất của đường và điểm trong

tam giác nhằm giải quyết một
số bài toán tọa độ phẳng khó
lấy điểm 8,điểm 9 của đề thi
THPT Quốc gia"

MỤC LỤC
Bao gồm các phần

Trang

14


1. MỞ ĐẦU
1.1.Lý do chọn đề tài

....................................................... 1

1.2. Mục đích nghiên cứu của đề tài. .......................................3
1.3. Đối tượng nghiên cứu .....................................................3
1.4. Phương pháp nghiên cứu ...............................................3

2. NỘI DUNG
2.1.Cơ sở lý luận

......................................................... 3

2.2.Cơ sở thực tiễn

..........................................................3

2.3. Các bước đã tiến hành để giải quyết vấn đề ..................4
2.4. Hiệu quả của SKKN ............................................. ........4.

3.KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
* Kết luận.............................................................................10
*Kiến nghị ..........................................................................11

PHẦN PHỤ LỤC
15


(Minh họa mục 2.3.Các bước tiến hành giải
quyết vấn đề của SKKN)
GIÁO ÁN NGOẠI KHÓA

DẠY HỌC THEO CHỦ ĐỀ TÍCH HỢP
TỔ HỢP, XÁC SUẤT VỚI CÁC MÔN HỌC KHÁC
VÀ MỘT SỐ VẤN ĐỀ THỰC TIỄN

Người soạn: Nguyễn Thị Tuyên.

Thanh Hóa, ngày 28 tháng 12 năm 2017
PHIẾU MÔ TẢ HỒ SƠ DẠY HỌC
1, Tên chủ đề:
16


DẠY HỌCTHEO CHỦ ĐỀ TÍCH HỢP VỚI TỔ HỢP, XÁC SUẤT
2,Kiến thức, kỹ năng và thái độ.

2.1.Về kiến thức
* Đối với môn toán
Học sinh cần nắm vững kiến thức phần tổ hợp và xác suất
có khả năng vận dụng vào các môn học khác và vận dụng vào giải quyết các
vấn đề thực tiễn có liên quan .
* Đối với môn hóa học
- Học sinh biết vận dụng qui tắc cộng và qui tắc nhân vào việc tính số đồng
phân rất hiệu qủa và nhanh .Đặc biệt áp dụng cho một số đồng phân không có
công thức có sẵn hoặc yêu cầu số đồng phân thỏa mãn tính chất nào đó . Điều
này rất tiện cho việc thi TNKQ của học sinh(HS) hiện nay.
* Đối với môn vật lý
- HS biết vận dụng kiến thức vật lý và toán học tìm số cách thông mạch cho
những đoạn mạch mắc hỗn hợp (Cả song song và nối tiếp).
* Đối với môn sinh học
- HS biết vận dụng qui tắc cộng và nhân xác suất để áp dụng giải các bài toán
gen di truyền đặc biệt một số bệnh di truyền ở người và ý nghĩa của nó mang lại
đó là giáo dục sinh sản.
* Đối với môn GDCD
- Qua phần giới thiệu các loại hình xổ số GV giáo dục cho HS tránh xa các tệ
nạn cờ bạc ,cá độ .....
* Về kỹ năng :
-Giúp học sinh sinh có kỹ năng tư duy thảo luận nhóm, thu thập thông tin,
phân tích,tích hợp các môn học và giải quyết một số bài toán có liên quan trong
thực tế
* Về thái độ : Giáo dục cho học sinh
- Nghiêm túc, hợp tác tốt, linh hoạt trong các hoạt động vận dụng kiến thức
liên môn trong việc lĩnh hội kiến thức. Và đó chính là giáo dục kỹ năng sống
17

cho các em thông qua bài học từ đó các em phải có tinh thần trách nhiệm với
bản thân và cả cộng đồng .
* Đinh hướng phát triển năng lực
Năng lực tự học, năng lực hợp tác, năng lực giao tiếp, năng lực quan sát, năng
lực phát hiện và giải quyết vấn đề, năng lực tính toán, năng lực hoạt động
nhóm , năng lực làm việc một cách tổng quan và đặc biệt là năng lực vận dụng
kiến thức vào cuộc sống ...
3, Đối tượng dạy học
- Học sinh khối 12 trường THPT Hoằng Hóa 4
- Thời lượng bài dạy: 1 buổi gồm 3 tiết ( buổi ngoại khóa )
4,Ý nghĩa của bài dạy
Qua dạy học nhiều năm tôi thấy rằng việc tích hợp kiến thức giữa các môn học
vào giải quyết một vấn đề nào đó trong một môn học là việc làm hết sức cần
thiết. Điều đó đòi hỏi người giáo viên giảng dạy bộ môn không chỉ nắm bắt
nhuần nhuyễn kiến thức bộ môn mình giảng dạy mà còn phải không ngừng học
hỏi, trau dồi kiến thức của những bộ môn học khác để giúp HS giải quyết các
tình huống, các vấn đề đặt ra nhanh chóng và hiệu quả nhất.
Phần kiến thức tổ hợp và xác suất áp dụng khá hay vào các môn học khác đặc
biệt là một số vấn đề thực tiễn. Do đó tôi dự kiến dạy một buổi ngoại khóa ( 1
buổi gồm 3 tiết) thì sẽ có thời gian nhiều hơn để đi được sâu và rộng hơn các
vấn đề có liên quan và cảm giác thoải mái của buổi ngoại khóa sẽ giúp HS hứng
thú hơn từ đó việc tuyên truyền cũng sẽ hiệu quả hơn. Thông qua tiết dạy tôi
muốn các em thấy toán học không khô khan và bó hẹp mà nó thực thực sự là
môn khoa học cơ bản, là môn khoa học ứng dụng. Các môn học khác dùng nó để
giải quyết các vấn đề của mình. Việc tích hợp kiến thức liên môn là chủ trương
đúng đắn của bộ giáo dục bởi nó giúp HS có cái nhìn toàn diện và tổng quan hơn
. Áp dụng tổ hợp và xác suất vào các môn học khác và một số vấn đề thực
tiễn một cách sinh động gây hứng thú cho học sinh nên các em sẽ củng cố kiến
thức một cách nhẹ nhàng nhưng lại hiểu rõ hơn, sâu hơn, tìm tòi, khám phá
18

nhiều kiến thức hơn và thông qua đó còn giáo dục cho các em những vấn đề của
xã hội đang hiện nay. Cần có sự chung tay của tất cả mọi người trong đó có các
em là những người chủ nhân tương lai. Vì thế các em cần học tập để có sự hiểu
biết thật sự từ đó tuyên truyền mọi người và bản thân tránh xa các tệ nạn xã
hội .Việc dùng kiến thức liên môn giúp học sinh kỹ năng sống tốt hơn.lai.
5, Thiết bị và học liệu
Thiết bị dạy học : Máy tính xách tay và máy chiếu
- Đồ dùng dạy học: GiấyAo,A4,phiếu học tập và bút dạ
- SGK toán 11, các sách hóa học 12,sinh học 12.....
- Tranh ảnh, video để minh hạ cho bài học
6, Hoạt động dạy học và tiến trình dạy học

Giáo án: TỔ HỢP, XÁC SUẤT VỚI CÁC MÔN HỌC KHÁC VÀ MỘT
SỐ VẤN ĐỀ THỰC TIỄN
I MỤC TIÊU BÀI HỌC
* Về kiến thức
- Học sinh cần nắm vững kiến thức phần tổ hợp và xác suất
- Kiến thức này có khả năng vận dụng vào các môn học khác như thế nào?
19


- Kiến thức này có khả năng vận dụng vào giải quyết các vấn đề thực tiễn có
liên quan .
* Về kỹ năng :
-Giúp học sinh sinh có kỹ năng tư duy thảo luận nhóm, thu thập thông tin,
phân tích, tích hợp các môn học và giải quyết một số bài toán có liên quan trong
thực tế
* Về thái độ : Giáo dục cho học sinh

- Nghiêm túc, hợp tác tốt, linh hoạt trong các hoạt động vận dụng kiến
thức liên môn trong việc lĩnh hội kiến thức. Và đó chính là giáo dục kỹ năng
sống cho các em thông qua bài học từ đó các em phải có tinh thần trách nhiệm
với bản thân và cả cộng đồng
II ,ĐỊNH HƯỚNG VÀ PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC CỦA HỌC SINH
Năng lực tự học, năng lực hợp tác, năng lực giao tiếp, năng lực quan sát, năng
lực phát hiện và giải quyết vấn đề, năng lực tính toán, năng lưc hoạt động
nhóm ,năng lực làm việc một cách tổng quan và dặc biệt là năng lực vận dụng
kiến thức vào cuộc sống ..
III. PHƯƠNG PHÁP KỸ THUẬT DẠY HỌC
-Chơi trò chơi
-Hoạt động nhóm
-Giải quyết vấn đề
-Thuyết trình
IV,CHUẨN BỊ CỦA GIÁO VIÊN VÀ HỌC SINH
1 .Chuẩn bị của giáo viên
- Dự kiến các biện pháp tổ chức hoạt động dạy học:
+ Thực hiện dạy học theo dự án.
+ Phương pháp: thuyết trình, phát vấn, hoạt động cá nhân, cặp đôi,
nhóm, cả lớp, lập bảng biểu, kĩ thuật khăn trải bàn…
+ Tích hợp môn vật lý ,hóa học, sinh học công dân .
20


- Phương tiện: - Máy chiếu, máy tính xách tay
- Phiếu học tập
- Hình ảnh và hình vẽ minh họa
- Phần thưởng
2 .Chuẩn bị của học sinh
- Kiến thức phần học nàỳ và các kiến thức có liên quan

-

MTBT

III .TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG HỌC
1,Ổn định tổ chức:
- Điểm danh hoc sinh
- Một nhóm 6 em đăng kí chuẩn bị một tiết mục nhảy suffer dance (5phút)
khởi động sự hào hứng cho tất cả.
- Nêu ý nghĩa của buổi học ngoại khóa hôm nay
-Yêu cầu HS nghiêm túc và tập trung học tập để đạt hiệu quả cao nhất,Lớp nào
xuất sắc trong việc giải các câu hỏi, bài tập hay giải pháp để giải quyết vấn đề
giáo viên đưa ra sẽ có phần thưởng (10 hộp phấn ). Ngoài ra có những câu hỏi
đan xen trong buổi học cho toàn thể các bạn.Nếu trả lời đúng câu hỏi và giải
thích chính xác sẽ có phần quà ( 1 tập giấy nhớ ). Các phần qùa cuối buổi là từ
điển tiếng Anh với giải nhất, mỗi giải nhì một quyển vở giải ba một cái bút
(toàn bộ tiền chi cho giải thưởng 3 lớp đóng góp quĩ lớp là 70.000đồng)
Thực hiện một việc đầu tiên.Nhắc nhở học sinh ta sẽ thực hiện một việc như
sau :Trên sân khấu cô đã chuẩn bị 500 phiếu được đánh từ 000,001,002 cho đến
499. Tùy mỗi em ta sẽ chỉ cần tùy tâm ủng hộ 1000, 2000 hoặc 5000 đồng
hoặc hơn nữa ( tự các em sẽ bỏ tiền vào hòm đã nói ở trên để nhận 3vé) .Yêu
cầu học sinh giữ vé đó lại cuối buổi ngoại khóa sẽ có thưởng.Toàn bộ số tiền
các em ủng hộ này sẽ góp thêm một phần cho nhà trường tới đây đi chia khó
vùng cao.
2. Kiểm tra bài cũ (lồng trong hoạt động học)
3 .Tiến trình bài dạy
21


A.HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG: Hoạt động trò chơi

a) Mục tiêu hoạt động: Thông qua trò chơi HS được củng cố lại kiến thức để
cho các hoạt động sau
b) Gợi ý tổ chức hoạt động:
- GV phổ biến cách chơi và học sinh thực hiện theo yêu cầu
- Chia 3 lớp thành 3 nhóm. Mỗi lớp mỗi nhóm sẽ chọn ra 10 em xuất sắc để thi
đấu có quyền thay đổi người miễn là trong 2 lớp đó. Các nhóm này được phân
theo tất cả các phần chơi.
Hình thức chơi ở phần này: Mỗi nhóm cử hai em sẽ lên sân khấu. Một em nhận
bảng chữ và sẽ nói từ đó gồm mấy từ và nêu bằng khái niệm hoăc mô tả hay lấy
ví dụ toán học để người kia đoán chữ đó là gì (mỗi nhóm được lấy 6 bảng chữ)
VD: Nếu bốc được chữ qui tắc cộng thì HS có thể nói : gồm 3 từ, một
công việc thực hiện bởi nhiều phương án.....
Đoán bảng chữ : Biến cố độc lập, hoán vị, qui tắc nhân, biến cố hợp, phép
thử, chỉnh hợp, biến cố đối, không gian mẫu, qui tắc nhân xác suất, tổ hợp,
biến cố xung khắc, xác suất của biến cố, qui tắc cộng, biến cố không thể,
qui tắc cộng, xác suất biến cố giao
-Cuối phần khởi động sẽ là phần đố vui: Ông là ai?

Nhà toán học Pascal
c) Sản phẩm hoạt động: Hs đã được nhắc lại kiến thức để chuẩn bị cho các
hoạt động ứng dụng tiếp theo và biết về ông tổ của lý thuyết xác suất là nhà toán
học Pascal.
22


B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC
HOẠT ĐỘNG 1: Tích hợp môn toán với môn hóa học
a)Mục tiêu hoạt động : Dùng qui tắc cộng và qui tắc nhân một cách hiệu quả
để tìm số đồng phân của công thức phân tử (CTPT) đặc biệt một số CTPT không
có công thức có sẵn và một số đồng phân thỏa mãn thêm một số yêu cầu khác

nữa.Dùng qui tắc này HS sẽ thấy tiện hơn, nhanh hơn.
Gợi ý tổ chức hoạt động
Hoạt động nhóm: Mỗi nhóm được phát một giấy và bút lông thực hiện thảo luận
nhóm và đưa kết quả ?.
c) Sản phẩm hoạt động:
Hoạt động giáo viên

Hoạt

Trình chiếu

động
Yêu cầu hoạt động nhóm để

HS
Thảo

giải quyết bài toán .

luận

VD1: a)Số đồng phân amin có
C4 H11 N

-Yêu cầu trình bày kết quả của nhóm

CTPT là

các nhóm: Gọi đại diện một

và trình

A.14

nhóm giải thích

bày yêu

(sưu tầm đề thi thử THPHQG)

-Trình chiếu và phát vấn làm

cầu của

phần n

bài toán

HD:

: Liệt kê

Cách 1: a)Áp dụng Công thức

các

24−1 = 8

B. 12

C.8

D.7

đồng
phân
CH: Có công thức thực hiện

- Áp

yêu cầu bài toán hay không?

dụng
công

Với công thức (*)không phải

thức số

HS nào cũng biết và chỉ được

đồng
23


công nhận ,áp dụng thì hạn chế phân là
nếu hỏi đồng phân có tính chất

2n−1

este,axit,amin... thì công thức

(*)

(n<5)

dó mất tác dụng.
CH: Có cách nào khác nữa
không ? hoặc nếu bài toán yêu
cầu số đồng phân amin bậc 2
là bao nhiêu thì ta không thể
dùng công thức đó nữa thì ta
giải quyết thế nào yêu cầu đó
GV đưa ra một phương
pháp để tìm đồng phân mới

Cách 2:

GV giải thích cách tại sao để

R+R’+R’ = 4

có kết quả đó.

= 4+ 0+ 0

Số đồng phân tương ứng với
số cac bon là
Số C là 0 hoặc 1

Số C là n

= 3 + 1+ 0
là 1

là

2

=2 + 2+ 0

n− 2

=2 + 1+ 1

(với n < 6 )

⇒ 24− 2.1.1 = 4
⇒ 23− 2.1.1 = 2
⇒ 22−2.1.1 = 1
⇒ 22 −2.1.1 = 1

Áp dụng qui tắc cộng ta có
Hỏi thêm: Số đồng phân

4+2+1+1=8

amin bậc 2 của CTPT
C4 H11 N

Đáp án C

?

- Cách 2 nhìn thấy rõ amin bậc
hai là bao nhiêu đồng phân

Không
có

Số đồng phân amin bậc 2 có CTPT

24


C4 H11 N

-Nhấn mạnh công thức có

là 2+1 = 3

sẵn không thể áp dụng khi
hỏi thêm như ở câu a về
amin bậc 1 ,bậc 2 ,bậc 3 có
bao nhiêu đồng phân ? Ta sẽ
giải câu b sau đây

Yêu cầu hoạt động nhóm để
giải quyết bài toán tiếp theo

b)Số đồng phân amin bậc 3 có

-Yêu cầu trình bày kết quả của Đó phải
các nhóm Gọi đại diện một

là axit

nhóm giải thích

hoặc
este

C6 H15 N

CTPT là
A.14

B. 7

C.8

D.10

(sưu tầm đề thi thử THPHQG)

-Trình chiếu để chính xác hóa
khi đã có các kết quả và giải
thích của các nhóm

HD:

R+R’+R’ = 6

- Yêu cầu các em về nhà tìm

= 4+ 1+ 1

hết số đồng phân của CTPT đó
= 3 +2+ 1
.Trình chiếu yêu cầu thông qua
bài toán trắc nghiệm
-Yêu cầu hoạt động nhóm để
giải quyết bài toán .

=2 + 2+ 2

⇒ 24−2.1.1 = 4
⇒ 23−2.2 2−2.1 = 2
⇒ 22−2 22−2.22−2.2 2−2 = 1

Áp dụng qui tắc cộng ta có
4+2+1=7

Có thể hỏi các câu hỏi sau đây
25