SỬ DỤNG HIỆU QUẢ ĐỒ DÙNG DẠY HỌC SINH HỌC 7

sử dụng hiệu quả đồ dùng dạy học
sinh học 7
i. phần mở đầu:
I.1. lý do chọn đề tài
Trong công cuộc đổi mới, mở cửa và hội nhập kinh tế quốc tế của đất nớc ta
hiện nay, việc đào tạo, nâng cao chất lợng nguồn nhân lực có trình độ kỹ thuật cao
để hội nhập thành công là vấn đề cấp bách. Chính vì lẽ đó mà ngành giáo dục phải
đổi mới chơng trình, nội dung và phơng pháp dạy học nhằm nâng cao chất lợng
dạy và học của ngành, đa sự nghiệp giáo dục ngày càng phát triển. Theo định hớng
này, việc đổi mới phơng pháp dạy học nhằm tích cực hóa hoạt động học tập của
học sinh, khơi gợi và phát triển năng lực tự học, tự nghiên cứu, năng lực nghĩ và
làm một cách tự chủ, nhằm đào tạo nên những con ngời lao động mới của đất n-
ớc.Vì vậy, ngời thày có trách nhiệm giúp học sinh tiếp cận với phơng pháp nghiên
cứu khoa học, hớng dẫn học sinh nắm bắt kiến thức một cách tốt nhất.
Với bộ môn Sinh học là một môn khoa học thực nghiệm, lấy quan sát thí
nghiệm là phơng pháp nghiên cứu chủ yếu, do đó dạy sinh học không thể thiếu các
phơng tiện trực quan nh: các mô hình, tranh vẽ, mẫu vật, phim ảnh...), phải làm
cho bài giảng gắn liền với thực tế sinh động. Nh vậy chất lợng học tập đạt hiệu quả
cao.
Là một giáo viên đảm nhiệm nhiệm vụ của ngành đã nhiều năm, tôi nhận
thấy: Để học sinh hoạt động học tập tích cực, học sinh hiểu bài và nắm chắc bài
ngay tại lớp thì việc chuẩn bị chu đáo và sử dụng phơng tiện dạy học phục vụ cho
từng bài học là một yêu cầu hết sức quan trọng, nó quyết định sự thành công một
tiết học. Do vậy việc chú trọng vào việc sử dụng đồ dùng dạy học là rất cần thiết
với tất cả các môn học nói chung và với bộ môn Sinh học nói riêng.
Xuất phát từ lý do trên tôi đã chọn đề tài Sử dụng hiệu quả đồ dùng dạy
học Sinh học 7 làm đề tài nghiên cứu và áp dụng vào thực tế giảng dạy môn Sinh
học 7 do tôi đảm nhận trong năm học này.
I.2. tính cấp thiết của đề tài:
Đề tài Sử dụng hiệu quả đồ dùng dạy học Sinh học 7 viết ra khi áp dụng
vào giảng dạy sẽ giúp ngời giáo viên có kế hoạch chuẩn bị đồ dùng dạy học cho

bộ môn ở khối lớp mình đợc phân công trong năm học, có hớng khai thác thông
tin trên mạng, kinh nghiệm của đồng nghiệp để thiết kế bài dạy giáo án điện tử,
giúp học sinh tăng cờng ghi nhớ, phát triển năng lực trí tuệ, đồng thời đáp ứng yêu
cầu chủ đề năm học Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin...
I.3. MụC ĐíCH nghiên cứu:
Việc sử dụng đồ dùng dạy học Sinh học đạt hiệu quả giúp cho giáo viên
thực sự là ngời tổ chức hớng dẫn cho học sinh hoạt động học tập. Việc khai thác
và áp dụng các hình ảnh, đoạn phim ứng dụng dạy học bằng phơng tiện dạy học
hiện đại giúp ngời giáo viên tiến gần tới phơng pháp dạy học tiên tiến trên thế giới,
nhằm nâng cao chất lợng và hiệu quả giáo dục đào tạo.
I.4. đối tợng, phạm vi, kế hoạch, ThờI GIAN nghiên cứu:
4.1. Đối tợng nghiên cứu:
Học sinh Lớp 7 THCS
4.2. Phạm vi nghiên cứu:
5 Lớp 7 Trờng THCS Mạo Khê 2- Đông Triều- Quảng Ninh.
4.3 .Kế hoạch nghiên cứu:
- Địa điểm: Lớp 7 Trờng THCS Mạo Khê 2- Đông Triều- Quảng
Ninh.
4.4. Thời gian nghiên cứu:
Đề tài Sử dụng hiệu quả đồ dùng dạy học Sinh học 7 tôi đã thực sự
áp dụng vào dạy học từ những năm qua đến nay và đã mang lại hiệu quả học
tập cao.
I.5. Đóng góp mới về mặt lí luận và thực tiễn:
- Lí luận: Để hội nhập kinh tế quốc tế hiện nay thành công, mỗi giáo viên
cần tích cực đổi mới phơng pháp dạy học nhằm mục đích nâng cao chất lợng hiệu
quả giờ lên lớp. Một trong những hớng để đổi mới phơng pháp dạy học đó là tăng
cờng việc sử dụng các đồ dùng, phơng tiện dạy học, đặc biệt là các phơng tiện dạy
học hiện đại.
- Thực tiễn: Để thực hiện tốt nhiệm vụ năm học,ngay từ đầu năm học phòng
Giáo dục đã tổ chức chuyên đề ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học.

Giáo viên đợc học : Quy trình thiết kế bài giảng giáo án điện tử, khai thác mạng
Internet để phục vụ cho công việc soạn giảng của mình.Việc sử dụng thờng xuyên,
hiệu quả đồ dùng, phơng tiện dạy học đặc biệt là phơng tiện hiện đại giúp cho giờ
học trở lên cực kì hấp dẫn và hứng thú hơn rất nhiều. Học sinh bị cuốn hút bởi
từng nội dung kiến thức bài học, các em hào hứng tham gia mọi tiết học và vì thế
hiệu quả giờ dạy không ngừng đợc nâng lên.
Từ những lí luận và thực tiễn nêu trên, tôi đã đề ra các nội dung của đề tài
nh sau:
II. phần Nội dung:
II.1. thực trạng vấn đề
1.1. Sơ lợc về Trờng THCS Mạo Khê 2
Trờng THCS Mạo Khê 2 nhiều năm liên tục đạt tiên tiến xuất sắc cấp Tỉnh
và năm 2003 đợc UBND Tỉnh Quảng Ninh công nhận là trờng đạt chuẩn quốc gia
giai đoạn 2001- 2010. Là một trờng có nền nếp dạy và học, có đội ngũ đoàn kết
nhất trí, trình độ tay nghề khá đồng đều. Nhà trờng đợc sự quan tâm của các cấp
lãnh đạo đầu t cơ sở vật chất cho nhà trờng rất tốt nên trang thiết bị cơ sở vật chất
của nhà trờng tơng đối đầy đủ, hiện đại đảm bảo cho công tác dạy và học gắn với
sự trợ giúp của công nghệ thông tin.
1.2. Một số thành tựu đã đạt đợc: Đội ngũ giáo viên trờng THCS Mạo Khê
2 đã đảm bảo tốt việc thực hiện đổi mới phơng pháp dạy học, sử dụng thành thạo
các trang thiết bị dạy học hiện đại. Bản thân tôi rất vinh dự đợc giảng dạy ở trong
môi trờng của nhà trờng nh vậy. Chính vì thế mà tôi luôn luôn cố gắng tự tích luỹ,
nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ phù hợp với phơng pháp giảng dạy mới,
với phơng tiện dạy học hiện đại nhà trờng đã đợc trang cấp . Đề tài của tôi đợc Ban
giám hiệu, các tổ chuyên môn và các đồng nghiệp nhiệt tình ủng hộ cùng áp dụng,
vì vậy học sinh không bị học chay mà đợc học trong một thế giới trực quan sống
động, các em hứng thú học tập, tiếp thu bài nhanh, phát triển năng lực trí tuệ của
học sinh.
1.3. Một số tồn tại và nguyên nhân: Bản thân tôi còn phải học hỏi thêm giáo
viên tin học nhiều điều để giảng dạy bằng thiết bị dạy học hiện đại tốt hơn nữa.

1.4. Một số vấn đề đặt ra
Đề tài Sử dụng hiệu quả đồ dùng dạy học Sinh học 7, tôi đã thực sự áp
dụng vào dạy học từ những năm qua và mang lại hiệu quả học tập cao. Năm học
này tôi đi sâu hơn vào việc lựa chọn các hình ảnh và đoạn phim ngắn để thiết kế
các Slide trên máy vi tính phục vụ cho các bài học Sinh học 7 bằng giáo án điện
tử, giúp cho học sinh quan sát, mô tả hoạt động sống của các động vật trong môi
trờng của chúng để học sinh tự phát hiện kiến thức, chủ động nắm bắt kiến thức,
nhờ đó học sinh nắm chắc bài và say mê học tập hơn.
II.2. áp dụng trong giảng dạy
II.2.1. Các bớc tiến hành
- Chọn đề tài thực hiện trong năm học ở khối lớp 7 đợc nhà trờng phân
công: Sử dụng hiệu quả đồ dùng dạy học Sinh học 7
- Khảo sát chất lợng học sinh đầu năm:
Lớp Sĩ số Kết quả học lực cuối năm
Loại giỏi Loại khá Loại TB Loại yếu
7B1 35 5 10 19 1
7B2 42 9 17 9 1
7B3 42 6 15 20 1
7B4 44 20 22 2 0
7B5 35 17 10 6 2
- Để có đợc đồ dùng dạy học cho từng bài dạy và hớng dẫn học sinh quan
sát học tập nh thế nào có hiệu quả thì giáo viên phải chuẩn bị chu đáo đồ dùng dạy
học, nghiên cứu phân phối chơng trình bộ môn, thời khóa biểu để chủ độn kế
hoạch chuẩn bị dạy học ngay từ đầu năm học theo danh mục tối thiểu. Xem đồ
dùng nào đã có, đồ dùng nào còn thiếu, hớng khắc phục (cả giáo viên và học sinh
đều phải tham gia chuẩn bị đồ dùng dạy học).
- Ngoài những đồ dùng dạy học nh tranh vẽ, mô hình dễ sử dụng nhng lại
không thể hiện đợc tính chất sống của sinh vật, kích thớc của sinh vật Các mẫu
vật là một phơng tiện dạy học thực tế sinh động, cung cấp thông tin chính xác về
đối tợng nghiên cứu. Có mẫu vật học sinh hứng thú học tập hơn, và cũng nhờ có

mẫu vật giáo viên kiểm tra đợc ý thức và kĩ năng quan sát tìm tòi, kĩ năng giải
phẫu, kĩ năng trình bày nội quan vật mẫu trong một thời gian nhất định nhng nhợc
điểm là đòi hỏi chuẩn bị công phu, có khi không để lâu đợc. Nhờ có công nghệ
thông tin, qua những đoạn phim ngắn trên Internet là hình ảnh trực quan sinh
động, đẹp, chính xác đã bù đắp hết những khiếm khuyết của các đồ dùng tranh vẽ,
mô hình, mẫu vật nêu trên, đảm bảo chủ động có đồ dùng dạy học, làm cho giờ
học trở lên cực kì hấp dẫn và hứng thú hơn rất nhiều, tăng cờng ghi nhớ và nhờ đó
học sinh nắm chắc kiến thức của bài.
II.2.2. Bài dạy minh hoạ
Minh họa bằng một giờ dạy sinh học lớp 7, tôi đã lựa chọn các hình ảnh và
những đoạn phim ngắn để thiết kế các Slide trên máy vi tính phục vụ cho bài học
Sinh học 7 bằng giáo án điện tử nh sau:
Tiết 56: Môi trờng sống và sự vận động di chuyển.
* Kiểm tra bài cũ: Giáo viên chiếu Slide câu hỏi lên màn hình
Kể tên một số động vật mà em biết và môi trờng sống của chúng?
* Bài mới: Giáo viên chiếu Slide tên chơng, bài lên màn hình:
Ch ơng VII: Sự tiến hóa của động vật
Bài 53 : Môi trờng sống và sự vận động di chuyển.
Giáo viên chiếu Slide sau lên màn hình:
Hãy đọc đoạn thông tin SGK: Sự vận động kẻ thù
? Nêu tầm quan trọng của sự vận động và di chuyển ở động vật
Giáo viên chuyển ý vào mục I.
1. Các hình thức di chuyển
. Giáo viên chiếu Slide sau lên màn hình:
Hãy đọc thông tin ở mục I SGK, quan sát H53.1 SGK và H53.1 trên màn hình:
Thảo luận nhóm (2 bàn), hoàn thành bài tập: Theo ví dụ gà lôi, hãy nối các
cách di chuyển ở các ô cho sẵn với các loài động vật còn lại cho phù hợp?
. Giáo viên gọi đại diện nhóm báo cáo kết quả và dùng đèn chiếu lần lợt
hiển thị kết quả của 1 nhóm. Các nhóm khác theo dõi bổ sung.
. Cuối cùng giáo viên chiếu Slide đáp án chuẩn các hình thức di chuyển của

động vật cho các nhóm đối chiếu kết quả và tự sửa chữa .
Qua hình vẽ các hình thức di chuyển của động vật, giáo viên yêu cầu học
sinh làm bài tập: Hãy cho biết :
+ Những động vật nào có 3 hình thức di chuyển, và là những hình thức nào?
+ Những động vật nào có 2 hình thức di chuyển, và là những hình thức nào?
+ Những động vật nào có 1 hình thức di chuyển, và là những hình thức nào?
? Hãy rút ra kết luận qua nghiên cứu phần các hình thức di chuyển của ĐV.
. HS thảo luận Kết luận.Giáo viên chiếu Slide phần kết luận của mục I:
- Động vật có nhiều cách di chuyển nh: đi, bò, chạy, nhảy, bơi, bay phù
hợp môi trờng và tập tính của chúng.
Giáo viên chuyển ý sang mục II, và chiếu Slide mục II lên màn hình:
2. Sự tiến hoá cơ quan di chuyển:
Hãy quan sát hình 53.2, đọc kĩ các chú thích trong hình.
. Giáo viên chiếu Slide H.53.2 lên màn hình và lần lợt cho học sinh quan sát
từng đại diện động vật di chuyển bằng những hình ảnh và những đoạn phim su tầm
trên mạng Internet. Với những hình ảnh đẹp, sống động rõ ràng rất hấp dẫn sự chú
ý của học sinh, học sinh tự mình nhận biết, rút ra kết luận về sự di chuyển của
từng đại diện động vật nh thế nào mà giáo viên không mất thời gian thuyết trình.
. Giáo viên yêu cầu học sinh thảo luận nhóm, chiếu Slide phiếu học tập lên
màn hình: Sự phức tạp hoá và phân hoá cơ quan di chuyển ở động vật.
Các nhóm thảo luận xong, đổi phiếu cho nhau. Giáo viên chiếu Slide đáp án
chuẩn lên màn hình để cho các nhóm theo dõi và báo cáo kết quả của nhóm đợc
chỉ định.
(Đáp án: Sự phức tạp hoá và phân hoá cơ quan di chuyển ở động vật):
Đặc điểm cơ quan di chuyển Tên động vật
- Cha có cơ quan di chuyển, có đời sống bám, sống cố định
- Cha có cơ quan di chuyển, di chuyển chậm, kiểu sâu đo
- Cơ quan di chuyển còn rất đơn giản (mấu lồi cơ, tơ bơi)
- Cơ quan di chuyển đã phân hoá thành chi phân đốt
- Hải quỳ, san hô

- Thuỷ tức
- Rơi
- Rết, thằn lằn
- Cơ quan di chuyển
đợc phân hoá thành
các chi có cấu tạo và
chức năng khác nhau
- 5 đôi chân bò và 5 đôi chân bơi
- 2 đôi chân bò, 1 đôi chân nhảy
- Vây bơi với các tia vây
- Chi 5 ngón có màng bơi
- Cánh đợc cấu tạo bằng lông vũ
- Cánh đợc cấu tạo bằng màng da
- Bàn tay, bàn chân cầm nắm
- Tôm
- Châu chấu
- Cá chép, cá trích
- Êch, cá sấu
- Chim Hải âu, gà
- Dơi
- Khỉ, vợn
. Giáo viên yêu cầu học sinh theo dõi lại kết quả trong phiếu học tập và nhớ
lại hình ảnh các động vật di chuyển qua các đoạn phim trên, trả lời câu hỏi sau:
+ Sự tiến hoá cơ quan di chuyển ở động vật thể hiện nh thế nào?
+ Sự hoàn chỉnh cơ quan vận động di chuyển thể hiện ra sao?
+ ý nghĩa sự tiến hoá cơ quan di chuyển ở động vật?