Sáng kiến kinh nghiệm LS

SKKN: Phát huy tính tích cực của học sinh khi học phân môn Lòch sử lớp 5
***********************************************************************************************
MỤC LỤC
I. PHẦN MỞ ĐẦU trang 2
1. Lí do chọn đề tài trang 2
2. Mục đích nghiên cứu trang 4
3. Giới hạn nghiên cứu trang 4
4. Đối tượng và khách thể nghiên cứu trang 4
5. Giả thuyết nghiên cứu trang 4
6. Nhiệm vụ nghiên cứu trang 4
7. Phương pháp nghiên cứu trang 5
8. Kế hoạch nghiên cứu trang 5
II. PHẦN NỘI DUNG trang 6
Chương I: Cơ sở lí luận của đề tài nghiên cứu trang 6
I. Cơ sở pháp lí trang 6
II. Cơ sở lí luận trang 6
III. Cơ sở thực tiễn trang 7
Chương II: Thực trạng của đề tài trang 9
I. Khái quát phạm vi nghiên cứu trang 9
II. Thực trạng của đề tài trang 9
III. Nguyên nhân của thực trạng trang 9
Chương III: Các giải pháp chủ yếu để thực hiện đề tài trang 9
I. Cơ sở đề xuất các giải pháp trang 9
II. Biện pháp thực hiện trang 10
III. Tổ chức thực nghiệm trang 14
III. PHẦN KẾT LUẬN trang 20
1. Kết quả bước đầu thu được trang 20
2. Bài học rút ra qua thực nghiệm trang 21
3. Một vài đề xuất trang 21
TÀI LIỆU THAM KHẢO trang 22
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

Người thực hiện: Văn Hư õ u Ta án – Trường TH Thiện Hưng B
1
SKKN: Phát huy tính tích cực của học sinh khi học phân môn Lòch sử lớp 5
***********************************************************************************************
I. PHẦN MỞ ĐẦU.
1.Lý do chọn đề tài:
Mơn tự nhiên xã hội cung cấp cho học sinh những hiểu biết cơ bản và ban
đầu về các sự vật, sự kiện, hiện tượng và mối quan hệ giữa chúng trong tự nhiên,
con người và xã hội, về cách vận dụng kiến thức đó trong đời sống và sản xuất.
Có thể nói cùng với mơn Tiếng Việt và mơn Tốn, các mơn Khoa học ;
Lịch sử và Địa lí (TN&XH) là những mơn học quan trọng trong chương trình bậc
Tiểu học.
Trong giai đoạn này, việc phát huy tính tích cực của học sinh trong việc
học tập mơn Tự nhiên - Xã hội (nói chung) và phân mơn Lịch sử ở lớp 4 – 5 (nói
riêng) là một phần trong việc đổi mới phương pháp dạy học của bộ mơn này, góp
phần giáo dục tồn diện cho học sinh Tiểu học.
Qua thực tế những năm đã dạy học sinh lớp 5, giáo viên nhận thấy:
- Học sinh chưa thực sự chủ động, tích cực trong giờ học lịch sử (chủ yếu
là nghe, ghi, đọc sách giáo khoa). Đồng thời do u cầu phát triển khoa học kỹ
thuật ngày càng nhanh, diễn ra từng ngày, từng giờ đòi hỏi con người phải chủ
động, tích cực, sáng tạo để thích ứng được sự phát triển của xã hội. Vì vậy, đất
nước đã đặt ra mục tiêu cho ngành giáo dục “Đào tạo ra những con người có kiến
thức văn hóa, khoa học, có kỹ năng nghề nghiệp, lao động tự chủ, sáng tạo, có kỷ
luật, giàu lòng nhân ái, u nước, u CNXH, sống lành mạnh, đáp ứng được nhu
cầu phát triển đất nước”.
Cũng trong q trình giảng dạy, giáo viên nhận thấy học sinh có tiềm năng
được tiếp xúc với nhiều lượng thơng tin (từ bố, mẹ, anh chị - những người có trình
độ văn hố). Vì vậy, trong lớp xuất hiện nhiều em có thái độ tích cực, chủ động cần
khơi dậy nhằm giúp các em phát triển để đáp ứng mục tiêu và u cầu của đất
nước.

Mặt khác, chương trình lịch sử lớp 5 giúp học sinh lĩnh hội được một số tri
thức ban đầu và thiết thực về xã hội. Đó là các sự kiện và nhân vật tiêu biểu trong
lịch sử dựng nước và giữ nước của dân tộc. Từ đó hình thành và phát triển ở học
sinh các kỹ năng quan sát, mơ tả, phân tích, so sánh, đánh giá mối quan hệ giữa các
sự kiện trong xã hội, đồng thời vận dụng các tri thức đã học vào thực tiễn cuộc
sống. Qua đó khơi dậy và bồi dưỡng tình u đất nước, hình thành thái độ đúng đắn
đối với bản thân, gia đình, cộng đồng ; kích thích tính ham hiểu biết khoa học của
học sinh. Để từ đó các em có lòng tự hào dân tộc, phát huy mọi khả năng để xây
dựng một tương lai xứng đáng với lịch sử của dân tộc.
Người thực hiện: V ă n H ữu T ấn – Trường TH Thiện Hưng B
2
SKKN: Phát huy tính tích cực của học sinh khi học phân môn Lòch sử lớp 5
***********************************************************************************************
Chính vì lẽ đó, việc đổi mới phương pháp dạy học lịch sử, cũng như mọi
mơn học khác, học sinh phải tự mình khám phá ra kiến thức (dưới sự hướng dẫn
của giáo viên), tức là học sinh phải được tiếp xúc với các tư liệu lịch sử: tranh ảnh,
bản đồ lịch sử, các di vật, câu chuyện lịch sử được ghi lại thành lời văn dưới sự
định hướng và kết luận của giáo viên để học sinh tự hình thành các biểu tượng lịch
sử.
Theo “CHƯƠNG TRÌNH BỒI DƯỢNG THƯỜNG XUYÊN CHO GIÁO
VIÊN TIỂU HỌC – CHU KÌ III” (2003-2007) (Bài 17: “Dạy học Lòch sử theo
chương trình Tiểu học mới” ) thì mục tiêu của phân môn Lòch sử ở Tiểu học
hiện nay là:
“* Cung cấp cho học sinh một số kiến thức cơ bản, thiết thực về:
- Các sự kiện, hiện tượng, nhân vật lòch sử tiêu biểu tương đối có hệ thống theo
dòng thời gian của lòch sử Việt Nam từ buổi đầu dựng nước cho tới nay.
- Mối quan hệ giữa các sự kiện, nhân vật lòch sử trong quá khứ và hiện tại của
xã hội loài người (thuộc phạm vi đòa phương, đất nước).
* Bước đầu hình thành và rèn luyện cho học sinh các kó năng:
- Quan sát các sự vật, hiện tượng ; thu thập, tìm kiếm tư liệu lòch sử từ các

nguồn khác nhau.
- Nêu thắc mắc, đặt câu hỏi trong quá trình học tập và chọn thông tin để giải
đáp.
- Trình bày lại kết quả học tập bằng lời nói, bài viết, hình vẽ, sơ đồ.
- Vận dụng kiến thức đã học vào cuộc sống.
* Góp phần bồi dưỡng và phát triểu ở học sinh những thái độ và thói quen :
- Ham học hỏi, tìm hiểu để biết về môi trường xung quanh các em
- Yêu thiên nhiên, con người, quê hương, đất nước.
- Tôn trọng, bảo vệ cảnh quan thiên nhiên và văn hoá gần gũi với học sinh.”
Từ những lí do trên, người viết quyết đònh chọn đề tài:
“ Một số biện pháp nhằm phát huy tính tích cực của học sinh khi học
phân môn Lòch sử lớp 5.”
Người thực hiện: Văn Hư õ u Ta án – Trường TH Thiện Hưng B
3
SKKN: Phát huy tính tích cực của học sinh khi học phân môn Lòch sử lớp 5
***********************************************************************************************
2. Mục đích nghiên cứu:
1. Tìm hiểu thực trạng về việc học phân môn Lịch sử của học sinh lớp 5
Trường Tiểu học Thiện Hưng B - huyện Bù Đốp - tỉnh Bình Phước. (năm học
2008-2009)
2. Tìm hiểu hứng thú, thái độ trong khi học phân môn Lịch sử của học
sinh lớp 5 Trường Tiểu học Thiện Hưng B - huyện Bù Đốp - tỉnh Bình Phước.
3. Trên cơ sở đó đề xuất những biện pháp cụ thể nhằm phát huy tính tích
cực của học sinh khi học phân môn Lòch sử ở Khối 5 Trường Tiểu học Thiện
Hưng B - huyện Bù Đốp - tỉnh Bình Phước.
3. Giới hạn nghiên cứu:
Đề tài chỉ tập trung nghiên cứu biện pháp để phát huy tính tích cực của
học sinh khi học phân mơn Lịch sử lớp 5 - Trường Tiểu học Thiện Hưng B, năm
học 2008-2009
4. Đối tượng và khách thể nghiên cứu:

- Đối tượng : Thực trạng dạy – học phân môn Lòch sử ở lớp 5 ,Trường
Tiểu học Thiện Hưng B - huyện Bù Đốp - tỉnh Bình Phước. (năm học 2008-
2009)
- Khách thể : Một số kinh nghiệm của các giáo viên trong trường để phát
huy tính tích cực của học sinh khi học phân môn Lòch sử.
5. Giả thuyết nghiên cứu:
Nếu tất cả các lớp 5 trong huyện Bù Đốp có hoàn cảnh và thực trạng
giống như ở lớp 5 trường Tiểu học Thiện Hưng B áp dụng những kinh nghiệm
mà đề tài này nêu lên thì học sinh sẽ thêm hứng thú khi học môn Lòch sử lớp và
chất lượng dạy – học môn lòch sử ở lớp 5 sẽ được nâng lên rõ rệt.
6. Nhiệm vụ nghiên cứu :
Để đạt được mục đích nêu trên, đề tài đã tự xác đònh những nhiệm vụ nghiên
cứu sau đây:
1. Nghiên cứu cơ sở lí luận của đề tài.
Người thực hiện: V ă n H ữu T ấn – Trường TH Thiện Hưng B
4
SKKN: Phát huy tính tích cực của học sinh khi học phân môn Lòch sử lớp 5
***********************************************************************************************
2. Tìm hiểu thực trạng dạy – học môn Lòch sử của giáo viên và học sinh ở
lớp 5 Trường tiểu học Thiện Hưng B, năm học 2008-2009
3. Đề xuất các biện pháp nhằm phát huy tính tích cực của học sinh khi học
phân môn Lòch sử lớp 5.
7. Phương pháp nghiên cứu:
a) Phương pháp điều tra :
Tiến hành phát phiếu điều tra, học sinh trả lời qua đó thu thập để nắm
kết quả điều tra.
b) Phương pháp quan sát:
Quan sát về tinh thần, thái độ học tập, những biểu hiện trong quá trình
học tập của học sinh lớp 5 trường T.H Thiện Hưng B.
c) Phương pháp trò chuyện, đàm thoại, phỏng vấn :

Nhằm hỗ trợ cho hai phương pháp trên, sử dụng phương pháp trò chuyện,
đàm thoại, phỏng vấn để thu thập những thông tin chính xác hơn, khách quan
hơn.
d) Phương pháp nghiên cứu sản phẩm:
Nghiên cứu về những bài kiểm tra, bài thi, hồ sơ học bạ của học sinh.
Phương pháp này hỗ trợ cho phương pháp điều tra viết.
e) Phương pháp thực nghiệm:
Trước khi thực hiện, tiến hành khảo sát : cho học sinh làm bài kiểm tra,
tiến hành dự giờ.
8. Kế hoạch nghiên cứu:
Tháng 9/ 2008: Đăng kí đề tài, lập đề cương.
Tháng 9-10/ 2008: Điều tra thực trạng việc dạy – học phát huy tính tích cực của
học sinh khi học phân môn Lòch sử ở lớp 5 – trường Tiểu học Thiêïn Hưng B.
Tháng 11 / 2008: Thu thập và xử lí các số liệu điều tra ; Thống kê phân tích các
số liệu.
Tháng 12 / 2008: Viết đề tài, báo cáo sơ bộ .
Tháng 01 / 2009: Chỉnh sửa và hoàn thiện đề tài.
Người thực hiện: Văn Hư õ u Ta án – Trường TH Thiện Hưng B
5
SKKN: Phát huy tính tích cực của học sinh khi học phân môn Lòch sử lớp 5
***********************************************************************************************
II. PHẦN NỘI DUNG
CHƯƠNG I: CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU
I.Cơ sở pháp lí.
Nghò quyết TW4 ( khoá VII) của Đảng Cộng Sản Việt Nam về “ Tiếp tục
đổi mới sự nghiệp giáo dục và đào tạo”( 14.01.1993) và gần đây nhất là nghò
quyết TW2 (khoá VIII) khẳng đònh “ Trong thời gian qua, mặc dù có nhiều khó
khăn, sự nghiệp giáo dục có nhiều tiến bộ và phát triển nhưng cũng có một số
mặt quan trọng bò giảm sút so với trước “. Con người được đào tạo thường thiếu
năng động , chậm thích nghi với nền kinh tế – xã hội đang đổi mới. Nghò quyết

đang đề ra nhằm xác đònh lại mục tiêu, thiết kế lại chương trình, kế hoạch, nội
dung, phương pháp giáo dục hiện đại để bồi dưỡng học sinh năng lực tư duy,
sáng tạo, năng động khi giải quyết vấn đề.
Lòch sử là bộ môn rất cần thiết đối với học sinh bậc tiểu học , nó cung
cấp cho các em hiểu những hiểu biết cơ bản về lòch sử dân tộc, nguồn gốc của
con người. Trên cơ sở đó biết vận dụng những kiến thức đã học vào cuộc sống
hàng ngày, góp phần vào mục tiêu đào tạo con người trong thời đại mới.
II. Cơ sở lí luận
* Vai trò
Kiến thức lịch sử ở Tiểu học khơng được trình bày theo một hệ thống chặt
chẽ mà chỉ chọn ra những sự kiện, hiện tượng nhân vật lịch sử tiêu biểu cho một
giai đoạn lịch sử nhất định.
* Vị trí
Tuy vậy, những kiến thức trong phân mơn Lịch sử vẫn đảm bảo tính hệ
thống và tính logic của lịch sử ở mức độ nhất định.
* Nhiệm vụ
Phân mơn Lịch sử lớp 5 cũng khơng nằm ngồi việc đảm bảo vai trò, vị trí
nói trên . Mơn Lịch sử lớp 5 gồm 35 tiết với các nhân vật lịch sử và sự kiện chính
sau:
*Nhân vật lịch sử: Bình Tây đại ngun sối Trương Định, Nguyễn
Trường Tộ (mong muốn canh tân đất nước), Phan Bội Châu (phong trào Đơng Du),
Nguyễn Tất Thành (quyết chí ra đi tìm đường cứu nước).
Người thực hiện: V ă n H ữu T ấn – Trường TH Thiện Hưng B
6
SKKN: Phát huy tính tích cực của học sinh khi học phân môn Lòch sử lớp 5
***********************************************************************************************
*Sự kiện lịch sử: Hơn 80 năm chống thực dân Pháp (1858 - 1945), Xơ Viết
Nghệ Tĩnh, các cuộc khởi nghĩa và hoạt động u nước chống thực dân Pháp đầu
thế kỉ 20, thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam, Cách mạng tháng Tám năm 1945 và
Bác Hồ đọc Tun ngơn Độc lập (2/9/1954); Chín năm kháng chiến chống Pháp

(1945 - 1954): các chiến dịch qn sự lớn. Chiến thắng Điện Biên Phủ. Kháng
chiến chống Mỹ và xây dựng đất nước (1954 - 1975); Xây dựng chủ nghĩa xã hội
trong cả nước (năm 1975 đến nay).
III. Cơ sở thực tiễn
Với nội dung kiến thức như vậy là vừa tầm với học sinh ở lứa tuổi lớp 5.
Tuy nhiên, thực tế cho thấy học sinh học phân mơn Lịch sử thường tiếp thu một
cách thụ động do không ít giáo viên chưa thực sự chú trọng phát huy tính tích cực,
chủ động và sáng tạo của học sinh khi học phân mơn Lịch sử. Chính vì vậy học
sinh khơng hứng thú trong các giờ Lịch sử và đặc biệt khơng hình dung được sinh
động về các sự kiện lịch sử đã diễn ra cách các em rất xa. Từ đó dễ tạo cho các em
có thói quen thụ động, dễ qn và trì trệ trong tư duy.
Bảng thống kê sau cho thấy kết quả học tập phân mơn Lịch sử của học sinh
lớp 5 hai năm trước là có sự tiến bộ nhưng chưa thật tốt.
THỐNG KÊ KẾT QUẢ ĐIỂM THI CUỐI NĂM (PHÂN MƠN LỊCH SỬ)
NĂM
HỌC
LỚP
TSHS
DỰ
THI
ĐIỂM 9-10 ĐIỂM 7-8 ĐIỂM 5-6
ĐIỂM
DƯỚI 5
GHI
CHÚ
SHS % SHS % SHS % SHS %
2006
2007
5A 25 4
16.

0
6
24.
0
8 32.0 7
28.
0
5B 24 1 4.2 7 29.2 7 29.1 9 37.5
5C 24 0 0 6
25.
0
12
50.
0
6
25.
0
TC 73 5 6.8 19
26.
0
27 37.0 22 30.2
2007
2008
5A 32 14 43.8 10 31.3 5 15.6 3 9.3
5B 31 7 22.6 12 38.7 8 25.
8
4 12.9
Người thực hiện: Văn Hư õ u Ta án – Trường TH Thiện Hưng B
7
SKKN: Phát huy tính tích cực của học sinh khi học phân môn Lòch sử lớp 5

***********************************************************************************************
TC 63 21 33.3 22 34.9 13
20.
7
7 11.1
Vì lý do đó, khi mới nhận lớp 5B, qua trao đổi và thơng qua 1 số tiết dạy
Lịch sử đầu năm, bản thân nhận thấy thực trạng học sinh ở lớp chỉ có 5 em học
phân mơn này một cách tích cực, 7 em học trung bình, còn lại 23 em học rất thụ
động. Ở lớp 5A, tuy số học sinh học tích cực ở mơn phân Lịch sử có khá hơn song
số học sinh thụ động vẫn nhiều - cụ thể là 7 em học tích cực, 9 em học trung bình,
còn lại 20 em học thụ động.
Trên đây là một số cơ sở lí luận và tình hình thực tế của học sinh lớp 5 khi
học phân mơn Lịch sử mà giáo viên đã gặp phải. Vậy hướng dẫn học sinh lĩnh hội
kiến thức Lịch sử như thế nào để phát huy được tính tích cực của học sinh ? Đây là
một điều mà người viết và các đồng nghiệp rất quan tâm.
*************************************************
Người thực hiện: V ă n H ữu T ấn – Trường TH Thiện Hưng B
8
SKKN: Phát huy tính tích cực của học sinh khi học phân môn Lòch sử lớp 5
***********************************************************************************************
CHƯƠNG II. THỰC TRẠNG CỦA ĐỀ TÀI
I. KHÁI QT PHẠM VI NGHIÊN CỨU
- Chương trình Lịch sử, phương pháp dạy Lịch sử, cách thức tổ chức giờ học
Lịch sử
- Giáo viên, học sinh lớp 5 - Trường Tiểu học Thiện Hưng B, huyện Bù Đốp,
Bình Phước.
II. THỰC TRẠNG CỦA ĐỀ TÀI
Thực tế cho thấy học sinh học phân mơn Lịch sử thường tiếp thu một cách
thụ động, chưa hứng thú trong các giờ học và đặc biệt khơng hình dung được sinh
động về các sự kiện lịch sử đã diễn ra cách các em rất xa. Từ đó dễ tạo cho các em

có thói quen ỷ lại, thụ động, dễ qn và trì trệ trong tư duy.
III. NGUN NHÂN CỦA THỰC TRẠNG
Qua việc tìm hiểu giáo án, dự giờ mơn Lịch sử của một số đồng nghiệp, bản
thân nhận thấy giáo viên hay sử dụng phương pháp truyền thống, có chú ý đến việc
rèn luyện cho học sinh kỹ năng của mơn học song hiệu quả chưa cao.
Những ngun nhân trên đã ảnh hưởng tới chất lượng giờ dạy Lịch sử ở
Tiểu học, khơng kích thích được hứng thú học tập của học sinh.
............................................................................
CHƯƠNG III
CÁC GIẢI PHÁP CHỦ YẾU ĐỂ THỰC HIỆN ĐỀ TÀI
I. Cơ sở đề xuất các giải pháp:
Để giúp học sinh có hứng thú học tập phân mơn Lịch sử , góp phần nâng cao
chất lượng giờ học , xin đề xuất một số biện pháp sau:
Người giáo viên cần xác định vị trí, nhiệm vụ của mơn Lịch sử cũng như tác
dụng của việc dạy học Lịch sử trong hệ thống giáo dục.
Như trên đã nói: Dạy Lịch sử góp phần giúp các em có những hiểu biết cơ
bản về lịch sử dân tộc, đồng thời là một phương tiện giáo dục hữu ích.
Giờ Lịch sử đem đến cho các em học sinh những cảm xúc thẩm mỹ lành
mạnh, giáo dục cho các em những tình cảm, phẩm chất đạo đức cao đẹp, giúp các
em có một nhân cách phát triển tồn diện.
Thơng qua mơn học có thể rút ra ý nghĩa gì cho cuộc sống hiện tại?
Người thực hiện: Văn Hư õ u Ta án – Trường TH Thiện Hưng B
9
SKKN: Phát huy tính tích cực của học sinh khi học phân môn Lòch sử lớp 5
***********************************************************************************************
II .B iện pháp thực hiện:
Để phát huy tính tích cực của học sinh trong phân mơn Lịch sử lớp 5 thì
việc lựa chọn phương pháp dạy học và hướng dẫn học sinh cách học là rất quan
trọng. Giáo viên phải lựa chọn phương pháp sao cho phù hợp với từng bài, với từng
đối tượng học sinh, sao cho học sinh phải tự khám phá ra kiến thức (dưới sự hướng

dẫn của giáo viên) vì hoạt động của trò là q trình tự giác, tích cực, tự vận động,
nhận thức và phát triển nhưng phải được điều khiển.
1. Hướng dẫn học sinh cách học bộ mơn Lịch sử theo từng loại bài:
*Với loại bài dạy về nhân vật lịch sử: Giáo viên u cầu học sinh sưu tầm
tranh ảnh hoặc tư liệu về cuộc sống và sự nghiệp của nhân vật lịch sử đó. Kết hợp
với đọc sách giáo khoa trước ở nhà để nắm được nội dung của bài mới về cuộc
sống và sự nghiệp của nhân vật lịch sử trước khi đến lớp.
Trước khi nhắc đến nhân vật lịch sử nào đó, cần cung cấp để học sinh biết
được những nét sơ lược về bối cảnh lịch sử (khơng gian, thời gian) mà nhân vật
hoạt động.
Học sinh tự trình bày những hiểu biết đã có của mình về nhân vật lịch sử
đó.
Những bài học lịch sử trong đó các nhân vật có những lời đối thoại “đắt
giá” thể hiện phẩm chất cao q của nhân vật, học sinh có thể tự đóng vai để diễn
lại.
*Với loại bài dạy về sự kiện lịch sử: Việc sưu tầm tranh ảnh tư liệu là rất
quan trọng để các em dễ hình dung, dễ nhớ, nhớ lâu các sự kiện đó. Chính vì vậy
học sinh phải sưu tầm tranh ảnh từ ở nhà, đọc trước sách giáo khoa kết hợp với
những tư liệu sưu tầm được hoặc do giáo viên cung cấp để nắm vững được nội
dung bài.
Học sinh được trình bày trên cơ sở hiểu biết đã có của mình.
2. Thầy và trò chuẩn bị sưu tầm tư liệu, tranh ảnh, bản đồ, tài liệu lịch sử:
Như trên đã trình bày, một trong những phương pháp dạy học khơng thể
thiếu được khi dạy phân mơn Lịch sử là phương pháp trực quan. Những phương
tiện trực quan được sử dụng nhiều để dạy lịch sử là:
Tranh ảnh.
Bản đồ lịch sử.
Các phương tiện nghe nhìn.
Di tích lịch sử.
Người thực hiện: V ă n H ữu T ấn – Trường TH Thiện Hưng B

10