Quản lý huy động vốn tại ngân hàng thương mại cổ phần an bình chi nhánh bắc ninh
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (1.05 MB, 130 trang )
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH
NGHIÊM THỊ PHƯỢNG
QUẢN LÝ HUY ĐỘNG VỐN
TẠI NGÂN HÀNG TMCP AN BÌNH CHI NHÁNH BẮC NINH
LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG
DỤNG
NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ
THÁI NGUYÊN - 2019
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH
NGHIÊM THỊ PHƯỢNG
QUẢN LÝ HUY ĐỘNG VỐN
TẠI NGÂN HÀNG TMCP AN BÌNH CHI NHÁNH BẮC NINH
Ngành: Quản lý kinh tế
Mã số: 8.34.04.10
LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG
DỤNG
Người hướng dẫn khoa học: TS. Trần Tuấn Anh
THÁI NGUYÊN - 2019
i
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đề tài luận văn: “Quản lý huy động vốn tại Ngân
hàng TMCP An Bình - Chi nhánh Bắc Ninh” là công trình nghiên cứu khoa
học độc lập của tôi cùng với sự hướng dẫn tận tình của TS. Trần Tuấn Anh.
Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thực, được tổng hợp dựa trên
tình hình thực tế của Ngân hàng TMCP An Bình - Chi nhánh Bắc Ninh.
Thái Nguyên, ngày 23 tháng 02 năm 2019
Tác giả luận văn
Nghiêm Thị Phượng
ii
LỜI CẢM ƠN
Sau một thời gian được học tập và nghiên cứu chuyên ngành tại trường
Đại học Kinh tế và Quản trị kinh doanh - Đại học Thái Nguyên, đến nay Luận
văn cao học của tôi đã hoàn thành. Để có được kết quả này, tôi xin chân thành
cảm ơn Quý thầy cô khoa Quản lý kinh tế đã tận tâm giảng dạy, truyền đạt
những kiến thức quý báu cho em trong suốt thời gian học tập tại trường. Đặc
biệt là tôi xin chân thành cảm ơn TS. Trần Tuấn Anh đã tận tình chỉ bảo, giúp
đỡ hướng dẫn tôi hoàn thành luận văn này.
Tôi cũng xin chân thành cảm ơn sự giúp đỡ nhiệt tình của tập thể các
phòng nghiệp vụ của Ngân hàng TMCP An Bình - Chi nhánh Bắc Ninh nơi
đã tạo mọi điều kiện giúp đỡ tôi trong suốt quá trình thực hiện luận văn tốt
nghiệp này và các tác giả của các tài liệu mà tôi đã tham khảo sử dụng.
Thái Nguyên, ngày 23 tháng 02 năm 2019
Tác giả luận văn
Nghiêm Thị Phượng
3
MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN .................................................................................... i
LỜI CẢM ƠN .........................................................................................ii
MỤC LỤC..............................................................................................iii
DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CHỮ VIẾT TẮT.................................. vi
DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU, SƠ ĐỒ ...........................................vii
MỞ ĐẦU ................................................................................................ 1
1. Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu ................................................... 1
2. Mục đích nghiên cứu........................................................................... 3
3. Phạm vi, đối tượng nghiên cứu ........................................................... 3
4. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của luận văn ....................................... 3
5. Bố cục của luận văn ............................................................................ 4
Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ
HUY
ĐỘNG VỐN TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN ......... 5
1.1. Cơ sở lý luận về quản lý huy động vốn tại NHTMCP..................... 5
1.1.1. Khái quát chung về NHTMCP...................................................... 5
1.1.2. Huy động vốn tại NHTMCP ......................................................... 8
1.1.3. Quản lý hoạt động huy động vốn tại NHTM ..............................
12
1.2. Các nhân tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động huy động vốn tại
NHTMCP .............................................................................................. 19
1.2.1. Các nhân tố chủ quan .................................................................. 19
1.2.2. Các nhân tố khách quan .............................................................. 21
1.3. Cơ sở thực tiễn về công tác quản lý hoạt động huy động vốn tại một
số NHTMCP của Việt Nam và bài học kinh nghiệm rút ra cho Ngân
hàng
TMCP
An
Bình
Ninh.................................................. 23
-
chi
nhánh
Bắc
4
1.3.1. Kinh nghiệm quản lý hoạt động huy động vốn của Ngân hàng
Nông
nghiệp
và
phát
triển
Nông
thôn
tỉnh
Bắc
Giang
................................... 23
1.3.2. Kinh nghiệm quản lý hoạt động huy động vốn của Ngân hàng
TMCP Đầu tư và phát triển Việt Nam - Chi nhánh Bắc Ninh.............. 24
4
1.3.3. Kinh nghiệm quản lý hoạt động huy động vốn của Ngân hàng
TMCP An Bình - Chi nhánh Bắc Ninh ................................................. 25
Chương 2: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU .................................. 27
2.1. Câu hỏi nghiên cứu ........................................................................ 27
2.2. Các phương pháp nghiên cứu......................................................... 27
2.2.1. Phương pháp thu thập thông tin .................................................. 27
2.2.2. Phương pháp tổng hợp thông tin................................................. 29
2.2.3. Phương pháp phân tích thông tin ................................................ 29
2.3. Hệ thống chỉ tiêu, tiêu chí nghiên cứu ........................................... 30
Chương 3: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HUY ĐỘNG VỐN TẠI
ABBANK CHI NHÁNH BẮC NINH ................................................ 33
3.1. Giới thiệu khái quát về hệ thống ABBANK chi nhánh Bắc Ninh . 33
3.1.1. Quá trình hình thành và phát triển của hệ thống ABBANK chi
nhánh Bắc Ninh..................................................................................... 33
3.1.2. Khái quát về các dịch vụ của ABBANK chi nhánh Bắc Ninh ... 38
3.2. Thực trạng quản lý hoạt động huy động vốn của ABBANK chi nhánh
Bắc Ninh................................................................................................ 39
3.2.1. Thức trạng hoạt động huy động vốn của Ngân hàng TMCP An
Bình - Chi nhánh Bắc Ninh................................................................... 39
3.2.2. Thực trạng quản lý huy động vốn của ABBANK Bắc Ninh ...... 49
3.3. Các nhân tố ảnh hưởng đến quản lý huy động vốn của Ngân hàng
TMCP An Bình - Chi nhánh Bắc Ninh ................................................. 58
3.3.1. Các nhân tố chủ quan .................................................................. 58
3.3.2. Các nhân tố khách quan .............................................................. 59
3.4. Đánh giá chung về công tác quản lý huy động vốn của ABBANK
chi nhánh Bắc Ninh ............................................................................... 61
3.4.1. Kết quả khảo sát ý kiến của khách hàng về hoạt động huy động
của ABBANK chi nhánh Bắc Ninh ...................................................... 61
3.4.2. Kết quả đạt được trong công tác quản lý huy động vốn của
ABBANK - chi nhánh Bắc Ninh........................................................... 64
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
5
3.4.3. Những hạn chế và nguyên nhân trong công tác quản lý huy động
vốn của ABBANK - chi nhánh Bắc Ninh ............................................. 67
Chương 4: MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM TĂNG CƯỜNG QUẢN
LÝ HUY ĐỘNG VỐN TẠI ABBANK CHI NHÁNH BẮC NINH 69
4.1. Quan điểm định hướng về quản lý huy động vốn tại ABBNAK chi
nhánh Bắc Ninh giai đoạn 2017 - 2022................................................. 69
4.2. Một số giải pháp nhằm tăng cường quản lý huy động tại ABBANK
chi nhánh Bắc Ninh ............................................................................... 70
4.2.1. Nâng cao chất lượng phân tích, đánh giá thông tin nhằm hoàn
thiện công tác quản lý huy động vốn tại ABBANK Chi nhánh Bắc Ninh
.... 70
4.2.2. Giải pháp nâng cao hiệu quả công tác tổ chức cán bộ ................
71
4.2.3. Giải pháp nâng cao chất lượng cán bộ ........................................
72
4.2.4. Tăng cường công tác Maketing trong ngân hàng ....................... 75
4.2.5. Đầu tư, đổi mới, ứng dụng khoa học công nghệ thông tin tiên tiến,
hiện đại .................................................................................................. 76
4.2.6. Tăng cường huy động vốn thông qua việc đa dạng hoá các sản
phẩm bằng cách gia tăng tiện ích và tính chất có liên quan đến quyền lợi
huy động vốn cho khách hàng............................................................... 77
4.2.7. Áp dụng chính sách lãi suất linh hoạt, hợp lý............................. 78
4.2.8. Ðổi mới quy trình nghiệp vụ....................................................... 79
4.3. Kiến nghị ........................................................................................ 79
4.3.1. Kiến nghị với chính phủ.............................................................. 80
4.3.2. Kiến nghị với NHNN .................................................................. 80
4.3.3. Kiến nghị với Ngân hàng TMCP An Bình ................................. 80
KẾT LUẬN .......................................................................................... 82
TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................................. 83
PHỤ LỤC ............................................................................................ 85
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
6
DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CHỮ VIẾT TẮT
STT
Ký hiệu
Nội dung
1
ABBANK
Ngân hàng TMCP An Bình
2
DVNH
Dịch vụ ngân hàng
3
KHCN
Khách hàng cá nhân
4
KHDN
Khách hàng doanh nghiệp
5
NHTM
Ngân hàng thương mại
6
NHNN
Ngân hàng nhà nước
7
NHTMCP
Ngân hàng thương mại cổ phần
8
SME
Khách hàng vừa và nhỏ
9
TCTD
Tổ chức tín dụng
10
TCKT
Tổ chức kinh tế
11
VNĐ
Việt Nam đồng
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
vii
DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU, SƠ ĐỒ
Bảng:
Bảng 3.1:
Quy mô tiền gửi huy động tại ABBANK - chi nhánh Bắc Ninh
(giai đoạn 2015 - 2017)...............................................................41
Bảng 3.2: Quy mô tiền gửi huy động tại ABBANK - chi nhánh Bắc
Ninh theo thành phần kinh tế (giai đoạn 2015 - 2017)
......................42
Bảng 3.3: Quy mô tiền gửi huy động tại ABBANK - chi nhánh Bắc
Ninh theo loại tiền gửi (giai đoạn 2015 - 2017)
.................................43
Bảng 3.4: Quy mô tiền gửi huy động tại ABBANK - chi nhánh Bắc
Ninh theo kỳ hạn gửi tiền (giai đoạn 2015 - 2017)
............................44
Bảng 3.5: Quy mô tiền gửi huy động tại ABBANK - chi nhánh Bắc
Ninh theo kỳ hạn gửi tiền (giai đoạn 2015 - 2017)
............................45
Bảng 3.6: Tương quan tiền gửi huy động và dư nợ cho vay tại
ABBANK - chi nhánh Bắc Ninh (giai đoạn 2015 - 2017)48
Bảng 3.7: Kế hoạch huy động vốn tại ABBANK - chi nhánh Bắc Ninh
(giai đoạn 2015 - 2017)....................................................... 52
Bảng 3.8: Kết quả thực hiện kế hoạch huy động vốn tại ABBANK chi nhánh Bắc Ninh (giai đoạn 2015 - 2017).................... 54
Bảng 3.9: Tình hình kiểm soát hoạt động huy động vốn tại ABBANK
chi nhánh Bắc Ninh qua các năm từ 2015 - 2017............. 57
Bảng 3.10: Kết quả điều tra khách hàng về sản phẩm dịch vụ tiền gửi
tại ABBANK - chi nhánh Bắc Ninh ................................. 61
Bảng 3.11: Tổng hợp đánh giá của khách hàng về chất lượng sản phẩm
tiền gửi tại ABBANK chi nhánh Bắc Ninh ...................... 63
Sơ đồ:
Sơ đồ 3.1: Cơ cấu tổ chức bộ máy điều hành của ABBANK - chi nhánh
Bắc Ninh ............................................................................. 36
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
vii
Sơ đồ 3.2: Quy trình lập kế hoạch nguồn vốn của ABBANK chi nhánh
Bắc Ninh ............................................................................. 49
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
1
MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu
Trong lịch sử các học thuyết kinh tế, vốn là một trong ba nguồn lực cơ
bản cho hoạt động sản xuất, kinh doanh. Trong thực tiễn, vốn cũng là khó
khăn hàng đầu của các doanh nghiệp, đặc biệt là các doanh nghiệp khởi
nghiệp. Huy động vốn vì vậy là hết sức quan trọng. Quản lý huy động vốn
để đảm bảo dòng vốn cho mọi hoạt động kinh tế và cuộc sống lại càng bức
thiết hơn.
Đặc biệt, trong bối cảnh ngân sách quốc gia vô cùng hạn hẹp, thu ngân
sách không đủ cho chi thường xuyên như hiện nay, trong khi nhu cầu của phát
triển kinh tế của tất cả các thành phần kinh tế ngày càng cao, việc mở rộng
hoạt động huy động vốn là hết sức cần thiết.
Đồng thời, trong quá trình chuyển sang nền kinh tế thị trường, hội
nhập quốc tế của nền kinh tế nói chung và hệ thống ngân hàng nói riêng, đặt
ra cho hệ thống ngân hàng Việt Nam không ít những khó khăn và thách thức
cần phải xử lý như: Vốn, trình độ công nghệ, năng lực đội ngũ cán bộ… Do
đó, muốn tồn tại và phát triển trong nền kinh tế năng động đó, mỗi ngân hàng
cần phải xác định cho mình con đường đi phù hợp và hiệu quả nhất, quan
tâm tìm kiếm các giải pháp khả thi nhằm nâng cao hiệu quả kinh doanh trong
đó nâng cao giải pháp tăng trưởng huy động vốn là một tất yếu khách quan,
đồng thời cũng là một bài toán khó đối với các NHTM để ổn định và phát
triển bền vững trong môi trường kinh doanh được đánh giá là nhạy cảm và
nhiều cạnh tranh.
Cùng với xu thế toàn cầu hóa, hội nhập kinh tế quốc tế, thị trường tài
chính ở Việt Nam ngày càng phát triển và sôi động với sự tham gia ngày càng
nhiều của các TCTC nước ngoài, các NHTMCP và sự hiện diện của các ngân
hàng 100% vốn nước ngoài. Do đó, tình hình cạnh tranh trên thị trường tài
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
2
chính ngày càng khốc liệt. Thêm vào đó, việc có thêm nhiều kênh đầu tư hấp
dẫn như thị trường chứng khoán, sàn giao dịch vàng đã thu hút một phần vốn
khá lớn trong dân cư và doanh nghiệp thì công tác huy động vốn của các NH
ngày càng khó khăn và đứng trước nhiều thách thức cạnh tranh.
Nguồn vốn huy động của NH quyết định khả năng thanh khoản và khả
năng cạnh tranh của ngân hàng đó. Các NH thực hiện cho vay và nhiều hoạt
động khác chủ yếu dựa vào vốn huy động. Khả năng huy động vốn tốt là điều
kiện thuận lợi đối với NH trong việc mở rộng quan hệ tín dụng với các thành
phần kinh tế về qui mô, mức lãi suất, về thời gian và thời hạn cho vay. Điều
đó sẽ thu hút ngày càng nhiều khách hàng, doanh số hoạt động sẽ tăng lên
nhanh chóng, đảm bảo uy tín và năng lực trên thị trường.
Nhưng đảm bảo cho hoạt động huy động vốn ngày càng quan trọng hơn
bao giờ hết khi khắp nơi trên toàn quốc đang xảy ra ngày càng nhiều vụ việc
liên quan đến rủi ro huy động vốn từ nhiều thành phần kinh tế.
Do vậy, việc phân tích và đánh giá công tác quản lý hoạt động huy động
vốn của các ngân hàng để có những giải pháp phù hợp nhằm tăng cường công
tác này tại các ngân hàng thương mại là rất cần thiết.
Ngân hàng TMCP An Bình - Chi nhánh Bắc Ninh thuộc hệ thống NH
TMCP An Bình - một trong những ngân hàng thương mại cổ phần hàng đầu
Việt Nam đã có nhiều thành công trong công tác huy động vốn trên thị trường.
Tuy nhiên, trong quá trình hoạt động, công tác quản lý huy động vốn của
Ngân hàng TMCP An Bình - Chi nhánh Bắc Ninh vẫn còn một số tồn tại và
hạn chế.
Sau một thời gian khảo sát nghiên cứu tình hình thực tiễn công tác huy
động vốn tại Ngân hàng TMCP An Bình - Chi nhánh Bắc Ninh với mong
muốn được góp phần nâng cao hiệu quả quản lý huy động vốn của chi nhánh,
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
3
tôi chọn đề tài “Quản lý huy động vốn tại Ngân hàng TMCP An Bình - Chi
nhánh Bắc Ninh” làm đề tài nghiên cứu luận văn thạc sĩ của mình.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
4
2. Mục đích nghiên cứu
Mục đích của việc nghiên cứu đề tài là để làm rõ vấn đề về quản lý hoạt
động huy động vốn. Trên cơ sở đánh giá thực trạng công tác quản lý hoạt động
huy động vốn để thấy được kết quả đạt được và những hạn chế trong công tác
quản lý hoạt động huy động vốn để có giải pháp phù hợp nhằm tăng cường
quản lý hoạt động huy động vốn có hiệu quả của ABBANK - Chi nhánh Bắc
Ninh.
3. Phạm vi, đối tượng nghiên cứu
- Đối tượng nghiên cứu: Quản lý hoạt động huy động vốn của Ngân hàng
TMCP An Bình - Chi nhánh Bắc Ninh.
- Phạm vi nghiên cứu: Ngân hàng TMCP An Bình - Chi nhánh Bắc Ninh
giai đoạn 2015 đến 2017.
- Không gian: Ngân hàng TMCP An Bình - Chi nhánh Bắc Ninh.
- Thời gian của số liệu: Nguồn số liệu nghiên cứu qua 03 năm 2015,
2016, 2017.
4. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của luận văn
Luận văn được nghiên cứu thành công góp phần làm sáng tỏ các vấn đề
lý luận về quản lý huy động vốn của ABBANK chi nhánh Bắc Ninh; đồng
thời chỉ ra những khó khăn, thuận lợi của công tác quản lý huy động vốn tại
ABBANK chi nhánh Bắc Ninh trong giai đoạn 2015 - 2017, qua đó thấy được
những tiềm năng cũng như thách thức trong công tác quản lý huy động vốn
của chi nhánh. Từ đó đề xuất những giải pháp góp phần hoàn thiện quản lý
huy động vốn của ABBANK chi nhánh Bắc Ninh;
Các kết quả nghiên cứu thực trạng và giải pháp tăng cường công tác
quản lý huy động vốn của ABBANK chi nhánh Bắc Ninh có ý nghĩa áp dụng
thực tiễn đối với các chi nhánh khác của ABBANK và các ngân hàng khác có
đặc điểm tương đồng trong cả nước.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
5
5. Bố cục của luận văn
Ngoài phần mở đầu và kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, luận văn
có 4 chương như sau:
Chương 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý huy động vốn tại ngân
hàng thương mại cổ phần.
Chương 2: Phương pháp nghiên cứu.
Chương 3: Thực trạng quản lý huy động vốn của Ngân hàng TMCP An
Bình - Chi nhánh Bắc Ninh.
Chương 4: Một số giải pháp nhằm hoàn thiện quản lý huy động vốn của
Ngân hàng TMCP An Bình - Chi nhánh Bắc Ninh.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
6
Chương 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ HUY ĐỘNG VỐN
TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN
1.1. Cơ sở lý luận về quản lý huy động vốn tại NHTMCP
1.1.1. Khái quát chung về NHTMCP
1.1.1.1. Khái niệm và vai trò của NHTMCP
Theo điều 4 luật các tổ chức tín dụng do quốc hội khóa XII thông qua
ngày 16/06/2010 có nêu “Ngân hàng thương mại là một loại hình tổ chức tín
dụng được thực hiện toàn bộ hoạt động ngân hàng và các hoạt động kinh
doanh khác vì mục tiêu lợi nhuận.” Tổ chức tín dụng là loại hình doanh
nghiệp được thành lập theo quy định của luật này và các quy định khác của
pháp luật để hoạt động kinh doanh tiền tệ, làm dịch vụ ngân hàng với nội
dung nhận tiền gửi và sử dụng tiền gửi để cấp tín dụng và cung ứng các dịch
vụ thanh toán.
NHTMCP là NHTM được thành lập dưới hình thức công ty cổ phần,
vốn hoạt động do các cổ đông là các doanh nghiệp, các thành phần kinh tế,
các tổ chức tín dụng, các tổ chức khác và các cá nhân cùng đóng góp theo quy
định của pháp luật
NTMCP là một loại định chế tài chính trung gian cực kỳ quan trọng
trong nền kinh tế thị trường, là loại hình doanh nghiệp hoạt động kinh doanh
trong lĩnh vực tiền tệ - ngân hàng. Nhờ hệ thống định chế tài chính trung gian
này mà các nguồn tiền nhàn rỗi nằm rải rác trong xã hội được huy động, tập
trung lại với số lượng đủ lớn để cấp tín dụng cho các tổ chức kinh tế, cá nhân
nhằm mục đích sản xuất kinh doanh, phục vụ phát triển kinh tế, xã hội. Chính
vì vậy, ngân hàng nói chung và NHTMCP nói riêng đóng một vai trò to lớn
đối với sự phát triển kinh tế thị trường: Ngân hàng thương mại cổ phần là nơi
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
7
cung cấp vốn cho nền kinh tế, NHTMCP là cầu nối doanh nghiệp với thị
trường, là công cụ
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
8
để nhà nước điều tiết nền kinh tế vĩ mô, là cầu nối nền tài chính quốc gia và
nền tài chính quốc tế.
* Vai trò của ngân hàng thương mại cổ phần:
NHTMCP có 3 vai trò chính, đó là: vai trò trung gian tín dụng, vai trò
trung gian thanh toán và vai trò tạo tiền.
- Vai trò trung gian tín dụng: Chức năng trung gian tín dụng được xem
là chức năng quan trọng nhất của ngân hàng thương mại. Khi thực hiện chức
năng trung gian tín dụng, NHTMCP đóng vai trò là cầu nối giữa người thừa
vốn và người có nhu cầu về vốn. Với chức năng này, ngân hàng thương mại
cổ phần vừa đóng vai trò nhận tiền gửi, vừa đóng vai trò là người cho vay và
hưởng lợi nhuận là khoản chênh lệch giữa lãi suất nhận gửi và lãi suất cho vay
và góp phần tạo lợi ích cho tất cả các bên tham gia: người gửi tiền và người
đi vay... Cho vay luôn là hoạt động quan trọng nhất của ngân hàng thương mại
cổ phần, nó mang đến lợi nhuận lớn nhất cho ngân hàng thương mại cổ phần.
- Vai trò trung gian thanh toán:Ở đây NHTMCP đóng vai trò là thủ quỹ
cho các doanh nghiệp và cá nhân, thực hiện các thanh toán theo yêu cầu của
khách hàng như trích tiền từ tài khoản tiền gửi của họ để thanh toán tiền hàng
hóa, dịch vụ hoặc nhập vào tài khoản tiền gửi của khách hàng tiền thu bán
hàng và các khoản thu khác theo lệnh của họ.
- Vai trò tạo tiền:Tạo tiền là một chức năng quan trọng, phản ánh rõ bản
chất của NHTMCP. Với mục tiêu là tìm kiếm lợi nhuận như là một yêu cầu
chính cho sự tồn tại và phát triển của mình, các NHTMCP với nghiệp vụ kinh
doanh mang tính đặc thù của mình đã vô hình trung thực hiện chức năng tạo
tiền cho nền kinh tế.
1.1.1.2. Chức năng của ngân hàng thương mại cổ phần
Ngày nay, trong nền kinh tế hiện đại, ngân hàng đóng một vai trò đặc
biệt quan trọng và không thể thiếu trong đời sống kinh tế xã hội. Ngân hàng là
tổ chức cung cấp tín dụng chủ yếu phục vụ cho hoạt động kinh doanh của các
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
9
doanh nghiệp và với hầu hết các thành phần kinh tế khác nhau. Ngân hàng
cũng là tổ chức cho vay chủ yếu đối với các cá thể và hộ gia đình. Khi doanh
nghiệp và người tiêu dùng phải thanh toán các khoản mua hàng hoá, dịch vụ,
họ có thể thay thế việc dùng tiền mặt bằng việc sử dụng séc, thẻ tín dụng hay
tài khoản của hệ thống ngân hàng.
Như vậy, NHTMCP vừa có chức năng là trung gian tài chính, trung gian
thanh toán đồng thời ngân hàng thương mại cổ phần cũng có chức năng cung
ứng các dịch vụ ngân hàng. Theo David Cox (1997) thì NHTMCP có các chức
năng như sau:
* NHTMCP là một tổ chức trung gian tài chính với hoạt động chủ yếu là
huy động mọi nguồn vốn từ quá trình tích luỹ, tiết kiệm của mỗi cá nhân,
doanh nghiệp, các thành phần kinh tế trong xã hội và chuyển toàn bô nguồn
vốn này thành đầu tư, cho vay trong nền kinh tế. Có thể nói chức năng trung
gian tài chính là một trong những chức năng cơ bản và quan trọng nhất của
NHTMCP.
* Chức năng trung gian thanh toán:
Ngân hàng trở thành trung gian thanh toán lớn nhất hiện nay ở hầu hết
các quốc gia. Thay mặt khách hàng, ngân hàng thực hiện thanh toán giá trị
hàng hoá dịch vụ. Để việc thanh toán nhanh chóng, thuận tiện và tiết kiệm chi
phí, ngân hàng cung cấp cho khách hàng nhiều hình thức thanh toán như thanh
toán bằng séc, uỷ nhiệm chi, nhờ thu, các loại thẻ,… tổ chức mạng lưới thanh
toán điện tử. Các ngân hàng còn thực hiện thanh toán bù trừ với nhau thông
qua ngân hàng trung ương. Công nghệ thanh toán qua ngân hàng càng đạt hiệu
quả cao khi quy mô ứng dụng công nghệ ngày càng được mở rộng và phát
triển.
* Chức năng cung ứng các dịch vụ ngân hàng:
Trong điều kiện quan hê kinh tế xã hội ngày càng phát triển, NHTMCP
còn có thêm chức năng cung ứng các dịch vụ ngân hàng. Nhiều ngân hàng
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
10
đang phấn đấu cung cấp đủ các dịch vụ tài chính cho phép khách hàng thoả
mãn mọi
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
11
nhu cầu. Thành công của ngân hàng phụ thuộc vào khả năng cung ứng và thực
hiện các dịch vụ ngân hàng có hiệu quả.
1.1.2. Huy động vốn tại NHTMCP
1.1.2.1. Khái niệm về huy động vốn
Nhìn chung, vốn của ngân hàng thương mại có thể được hiểu là những
giá trị tiền tệ do ngân hàng tạo lập hoặc huy động được dùng để đầu tư, cho
vay hoặc thực hiện các dịch vụ kinh doanh khác. Vốn kinh doanh của ngân
hàng thương mại được hình thành từ nhiều nguồn khác nhau như vốn tự có,
vốn huy động, vốn trong thanh toán…
Hàng hóa mà các ngân hàng kinh doanh là hàng hóa đặc biệt - đó là tiền
nên buộc họ phải tìm cách mua vốn trên thị trường tài chính. Thực chất là các
ngân hàng kinh doanh “quyền sử dụng vốn” tức người cần vốn phải trả lãi cho
người có vốn trên thị trường một khoản phí để có được quyền sử dụng vốn
trong thời gian xác định. Do đó có thể nói, về bản chất vốn của ngân hàng là
một bộ phận thu nhập quốc dân nhàn rỗi trong quá trình phân phối và tiêu
dùng mà người chủ sở hữu với các mục đích khác nhau gửi vào ngân hàng.
Vốn chi phối toàn bộ hoạt động của ngân hàng thương mại, quyết định
sự tồn tại và phát triển của ngân hàng. Cũng giống như mọi hoạt động kinh tế
khác, ngân hàng thương mại muốn hoạt động thì phải có vốn, do vậy, nhu cầu
về vốn của ngân hàng là rất lớn và việc tạo vốn cho ngân hàng là vấn đề quan
trọng hàng đầu trong hoạt động kinh doanh của các ngân hàng thương mại,
muốn hoạt động kinh doanh có hiệu quả mang lại lợi nhuận cao thì hoạt động
huy động vốn cần phải được quan tâm đúng mức. Vậy hoạt động huy động
vốn
là gì?
Theo Luật các tổ chức tín dụng năm 2010 có thể hiểu rằng: Huy động
vốn là hoạt động tạo nguồn vốn cho NHTM, là những giá trị tiền tệ mà ngân
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
12
hàng huy động được từ lượng tiền nhàn rỗi của các tổ chức kinh tế và các cá
nhân trong xã hội thông qua quá trình thực hiện các nghiệp vụ huy động vốn
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
13
từ nhận tiền gửi, phát hành giấy tờ có giá, vay vốn giữa các tổ chức tín dụng
và vay vốn của ngân hàng nhà nước làm nguồn vốn phục vụ cho hoạt động
kinh doanh của mình.
1.1.2.2. Các hình thức huy động vốn tại NHTM
Với phương châm hoạt động của NHTM là “đi vay để cho vay”, các
ngân hàng thực hiện đa dạng các hình thức huy động vốn phù hợp với nhu
cầu của nền kinh tế nhằm không ngừng tăng quy mô huy động và mở rộng đầu
tư kiếm lời. Đồng thời, trước sức ép của cuộc cạnh tranh trong lĩnh vực tài
chính, đòi hỏi các ngân hàng thương mại phải có những chính sách thu hút
nguồn tiền ngày một linh hoạt, để từ đó đáp ứng cho hoạt động của ngân hàng.
Các NHTM đang thực hiện huy động vốn từ một số đối tượng thông qua các
hình thức huy động cơ bản sau:
* Đối tượng huy động vốn:
Hiện nay, các NHTMCP thường huy động vốn từ bốn đối tượng sau:
Huy động từ dân cư: Trên cơ sở hoạt động của mình, NHTMCP tiến
hành huy động các nguồn tiền nhàn rỗi trong dân cư, thông qua các hình thức
tiết kiệm, gửi thanh toán, ủy thác cho ngân hàng đầu tư. Nguồn tiền gửi trong
dân cư bao giờ cũng chiếm một tỷ lệ đáng kể (nếu không nói là chủ yếu) trong
nguồn huy động vốn của NHTMCP. Nguồn này vừa có tính ổn định cao, thời
hạn chủ yếu là trung và dài hạn, các khoản chi phí cho giao dịch đối với nguồn
này thường thấp về số tương đối, khách hàng mang tính ổn định cao, ít biến
động, rất thuận lợi cho việc hoạch định chính sách hoạt động của ngân hàng
nói chung và chính sách huy động vốn nói riêng.
Huy động từ các tổ chức kinh tế: Hiện nay, hầu hết các tổ chức kinh tế
đều mở tài khoản ngân hàng nhằm phục vụ cho các hoạt động của mình. Tuy
nhiên, các tổ chức xã hội, tổ chức xã hội nghề nghiệp thông thường và doanh
nghiệp không thường xuyên gửi tiền vào ngân hàng với mục đích tiết kiệm mà
chủ yếu là dùng vào việc thanh toán. Trên cơ sở nắm bắt được chu kì sản xuất
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
14
kinh doanh của các doanh nghiệp, chu kì hoạt động của các tổ chức, mà ngân
hàng đề nghị, hoặc khuyến khích doanh nghiệp, các tổ chức gửi tiết kiệm theo
một số quy định cụ thể mà hai bên thoả thuận, cũng như quy định hiện hành
của pháp luật. Một số doanh nghiệp Nhà Nước (doanh nghiệp quốc doanh)
không được phép gửi tiết kiệm thì họ lại gửi dưới hình thức biến tướng của
tiền gửi tiết kiệm là uỷ thác đầu tư. Nhìn chung các tài khoản này đem lại cho
ngân hàng một nguồn vốn khá ổn định. Phát triển và quản lý tốt các tài khoản
này sẽ cho phép ngân hàng có một nguồn vốn đáng kể với chi phí thấp
Huy động từ các NHTM và các TCTD khác: Đây là đối tượng huy động
vốn không thường xuyên của NHTMCP, thường chỉ áp trong trường hợp
NHTMCP tạm thời thiếu hụt trong thanh toán cho khách hàng, hoặc trong
trường hợp ngân hàng thiếu hụt dự trữ theo quy định của NHNN hoặc để đáp
ứng những tình huống bất khả kháng. Tỷ trọng của nguồn này thường thấp,
tính ổn định không cao và không thường xuyên. Các NHTMCP thường rất hạn
chế sử dụng tới nguồn này.
Huy động từ NHNN: Chỉ khi không còn huy động được từ đối tượng
nào trong ba đối tượng trên thì các NHTMCP sẽ tìm đến NHNN nhằm bù đắp
thiếu hụt vốn tạm thời hay đảm bảo khả năng thanh toán. Khi đó NHNN sẽ
cho các NHTMCP vay vốn chủ yếu dưới hình thức tái chiết khấu hoặc cầm cố
các thương phiếu mà NHNN đang giữ.
* Các hình thức huy động vốn:
Huy động vốn từ hoạt động nhận tiền gửi:
- Tiền gửi không kỳ hạn: đây là phần tiền huy động tương đối quan trọng
ở những nước phát triển có tỷ lệ thanh toán không dùng tiền mặt cao.
- Tài khoản thanh toán: là loại tiền gửi mà chủ tài khoản có toàn quyền
sử dụng số tiền trên tài khoản nhưng chỉ trong phạm vi số dư tiền gửi. Loại tài
khoản này luôn có số dư có.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
