Quản lý đánh giá kết quả học tập môn tiếng anh theo định hướng năng lực học sinh ở các trường trung học phổ thông huyện thạch an tỉnh cao bằng
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (1.14 MB, 135 trang )
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM
NGUYỄN THANH BÌNH
QUẢN LÝ ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP MÔN TIẾNG ANH
THEO ĐỊNH HƯỚNG NĂNG LỰC HỌC SINH Ở CÁC TRƯỜNG
THPT HUYỆN THẠCH AN - TỈNH CAO BẰNG
LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC
THÁI NGUYÊN – 2019
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM
NGUYỄN THANH BÌNH
QUẢN LÝ ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP MÔN TIẾNG ANH
THEO ĐỊNH HƯỚNG NĂNG LỰC HỌC SINH Ở CÁC TRƯỜNG
THPT HUYỆN THẠCH AN - TỈNH CAO BẰNG
Ngành: Quản lí giáo dục
Mã số: 8.14.01.14
LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC
Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS Nguyễn Thị
Tính
THÁI NGUYÊN – 2019
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu do chính tôi thực hiện
dưới sự hướng dẫn khoa học của PGS.TS. Nguyễn Thị Tính, các số liệu, kết
quả nghiên cứu được trình bày trong luận văn là trung thực theo thực tế nghiên
cứu, chưa từng được bất cứ tác giả nào khác nghiên cứu và công bố.
Thái Nguyên, ngày 18 tháng 4 năm 2019
Tác giả luận văn
Nguyễn Thanh Bình
LỜI CẢM ƠN
Với tất cả sự kính trọng và tình cảm chân thành của mình, cho phép tôi
được bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đối với Ban Giám hiệu, Phòng sau đại học
thuộc trường Đại học Sư phạm - ĐHTN, toàn thể các thầy giáo, cô giáo Khoa
Tâm lý Giáo dục, các thầy cô giáo đã trực tiếp giảng dạy và tham gia quản lý tôi
trong quá trình học tập và thực hiện luận văn tốt nghiệp.
Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới PGS.TS. Nguyễn Thị Tính đã tận
tình và giúp đỡ tôi hoàn thành luận văn này.
Tôi xin gửi lời cảm ơn đến các đồng chí lãnh đạo, các thầy cô giáo, các
em học sinh ở các trường THPT huyện Thạch An, tỉnh Cao Bằng đã nhiệt tình
giúp đỡ, cung cấp cho tôi những thông tin, số liệu, tạo điều kiện thuận lợi trong
quá trình nghiên cứu. Cảm ơn gia đình, bạn bè đồng nghiệp đã động viên, cổ vũ
tinh thần giúp đỡ để tôi trong quá trình học tập và thực hiện luận văn tốt nghiệp.
Mặc dù đã có nhiều cố gắng, song luận văn khó tránh khỏi những thiếu
sót, rất mong nhận được sự góp ý và giúp đỡ của Hội đồng khoa học và Quý
thầy cô, anh chị em đồng nghiệp và bạn bè.
Xin trân trọng cảm ơn./.
Thái Nguyên, ngày 18 tháng 4 năm 2019
Tác giả luận văn
Nguyễn Thanh Bình
MỤC LỤC
Lời cam đoan ........................................................................................................ i
Lời cảm ơn ........................................................................................................... ii
Mục lục ............................................................................................................... iii
Danh mục các chữ viết tắt................................................................................... iv
Danh mục các bảng.............................................................................................. v
MỞ ĐẦU ............................................................................................................. 1
1. Lý do chọn đề tài ............................................................................................. 1
2. Mục đích nghiên cứu ....................................................................................... 2
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu.................................................................. 3
4. Nhiệm vụ nghiên cứu ....................................................................................... 3
5. Giả thuyết khoa học ......................................................................................... 3
6. Giới hạn phạm vi nghiên cứu của đề tài .......................................................... 4
7. Phương pháp nghiên cứu ................................................................................. 4
8. Cấu trúc luận văn ............................................................................................. 5
Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ
HỌC TẬP MÔN TIẾNG ANH THEO ĐỊNH HƯỚNG NĂNG LỰC
HỌC SINH Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG ............................... 6
1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề....................................................................... 6
1.1.1. Những nghiên cứu ở nước ngoài ............................................................... 6
1.1.2. Những nghiên cứu ở trong nước................................................................ 7
1.2. Một số khái niệm công cụ............................................................................. 9
1.2.1. Năng lực..................................................................................................... 9
1.2.2. Định hướng năng lực ............................................................................... 11
1.2.3.Đánh giá kết quả học tập môn Tiếng Anh................................................ 13
1.2.4. Đánh giá kết quả học tập môn Tiếng Anh theo định hướng năng lực .... 15
1.2.5. Quản lý hoạt động đánh giá kết quả học tập môn Tiếng Anh theo
định hướng năng lực .......................................................................................... 17
1.3. Những vấn đề cơ bản về đánh giá kết quả học tập môn Tiếng Anh theo
định hướng năng lực ở trường trung học phổ thông.......................................... 18
1.3.1. Mục đích, ý nghĩa, nguyên tắc của đánh giá kết quả học tập môn
Tiếng Anh theo định hướng năng lực ở trường trung học phổ thông ............... 18
1.3.2. Hình thức và phương pháp, công cụ đánh giá kết quả học tập môn
Tiếng Anh theo định hướng năng lực................................................................ 24
1.3.3. Các công cụ đánh giá kết quả học tập của học sinh theo định hướng
năng lực.............................................................................................................. 29
1.3.4. Quy trình đánh giá kết quả học tập môn Tiếng Anh theo định hướng
năng lực.............................................................................................................. 32
1.4. Quản lý hoạt động đánh giá kết quả học tập môn Tiếng Anh theo
định hướng năng lực ở trường Trung học phổ thông ..................................... 33
1.4.1. Lập kế hoạch đánh giá kết quả học tập môn Tiếng Anh theo định
hướng năng lực ở trường Trung học phổ thông .............................................. 33
1.4.2. Tổ chức hoạt động đánh giá kết quả học tập môn Tiếng Anh theo
định hướng năng lực ở trường Trung học phổ thông ..................................... 35
1.4.3. Chỉ đạo thực hiện đánh giá kết quả học tập môn Tiếng Anh theo
định hướng năng lực ở trường Trung học phổ thông ................................... 37
1.4.4. Kiểm tra, đánh giá hoạt động đánh giá kết quả học tập môn Tiếng
Anh theo đinh hướng năng lực ở trường Trung học phổ thông ..................... 39
1.5. Những yếu tố ảnh hưởng đến quản lý đánh giá kết quả học tập môn
Tiếng Anh theo định hướng năng lực ở trường Trung học phổ thông .......... 40
1.5.1.Yếu tố chủ quan....................................................................................... 40
1.5.2. Yếu tố khách quan .................................................................................. 41
Kết luận chương 1.............................................................................................. 43
Chương 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC
TẬP MÔN TIẾNG ANH THEO ĐỊNH HƯỚNG NĂNG LỰC HỌC
SINH Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG HUYỆN
THẠCH AN, TỈNH CAO BẰNG ................................................................... 44
2.1. Giới thiệu một vài nét về các trường THPT Huyện Thạch An và tổ
chức khảo sát ..................................................................................................... 44
2.1.1. Vài nét về các trường THPT trên địa bàn Huyện Thạch An ................... 44
2.1.2. Tổ chức khảo sát...................................................................................... 46
2.2. Thực trạng dạy đánh giá kết quả học tập môn Tiếng Anh theo định
hướng năng lực học sinh ở các trường trung học phổ thông Huyện Thạch
An, Tỉnh Cao Bằng ............................................................................................ 48
2.2.1. Nhận thức của cán bộ quản lý và giáo viên về đánh giá kết quả học tập
môn Tiếng Anh theo định hướng năng lực học sinh ở trường THPT huyện
Thạch An................................................................................................. 48
2.2.2. Thực trạng nội dung đánh giá kết quả học tập môn Tiếng Anh theo
định hướng năng lực học sinh ở các trường THPT Huyện Thạch An .............. 50
2.2.3. Quy trình đánh giá kết quả học tập môn Tiếng Anh theo định hướng
năng lực học sinh ở các trường THPT Huyện Thạch An ..................................
51
2.2.4. Thực trạng phương pháp, hình thức đánh giá kết quả học tập môn
Tiếng Anh theo định hướng năng lực học sinh ở các trường THPT Huyện
Thạch An ........................................................................................................... 53
2.2.5. Khó khăn của giáo viên trong đánh giá kết quả học tập môn Tiếng Anh
theo định hướng năng lực học sinh ở các trường THPT Huyện Thạch An ............
56
2.3. Quản lý đánh giá kết quả học tập môn Tiếng Anh theo định hướng
năng lực học sinh ở các trường THPT Huyện Thạch An, tỉnh Cao Bằng......... 58
2.3.1. Lập kế hoạch đánh giá kết quả học tập môn Tiếng Anh theo định
hướng năng lực học sinh ở các trường trung học phổ thông Huyện Thạch
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
An, Tỉnh Cao Bằng ............................................................................................ 58
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
2.3.2. Tổ chức thực hiện đánh giá kết quả học tập môn Tiếng Anh theo định
hướng năng lực học sinh ở các trường trung học phổ thông Huyện Thạch
An, Tỉnh Cao Bằng ............................................................................................ 60
2.3.3.Chỉ đạo hoạt động đánh giá kết quả học tập môn Tiếng Anh theo định
hướng năng lực học sinh của giáo viên Tiếng Anh ở các trường THPT
Huyện Thạch An, tỉnh Cao Bằng ...................................................................... 63
2.3.4. Kiểm tra hoạt động đánh giá kết quả học tập môn Tiếng Anh theo
định hướng năng lực học sinh của giáo viên Tiếng Anh ở các trường THPT
Huyện Thạch An, tỉnh Cao Bằng ...................................................................... 65
2.3.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý đánh giá kết quả học tập môn
Tiếng Anh theo định hướng năng lực học sinh của giáo viên Tiếng Anh ở
các trường trung học phổ thông Huyện Thạch An, tỉnh Cao Bằng................... 66
2.4. Đánh giá chung về thực trạng..................................................................... 68
Kết luận chương 2.............................................................................................. 70
Chương 3: BIỆN PHÁP QUẢN LÝ ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC
TẬP MÔN TIẾNG ANH THEO ĐỊNH HƯỚNG NĂNG LỰC HỌC
SINH Ở CÁCTRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG HUYỆN
THẠCH AN, TỈNH CAO BẰNG ................................................................ 72
3.1. Các nguyên tắc đề xuất biện pháp .............................................................. 72
3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính hệ thống .......................................................... 72
3.1.2. Nguyên tắc thực tiễn................................................................................ 72
3.1.3. Nguyên tắc hiệu quả ................................................................................ 72
3.1.4. Nguyên tắc đồng bộ................................................................................. 73
3.2. Các biện pháp quản lý đánh giá kết quả dạy học môn Tiếng Anh theo
định hướng năng lực ở các trường THPT Huyện Thạch An, tỉnh Cao Bằng.... 73
3.2.1. Nâng cao nhận thức cho cán bộ quản lý, giáo viên về đánh giá kết quả
học tập môn Tiếng Anh theo định hướng năng lực học sinh ở các trường
THPT Huyện Thạch An, Tỉnh Cao Bằng .............................................. 73
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
3.2.2. Tổ chức xác định chuẩn năng lực, tiêu chí, lập ma trận năng lực
môn Tiếng Anh theo từng khối ở các trường THPT Huyện Thạch An,
Tỉnh Cao Bằng.................................................................................................. 77
3.2.3. Bồi dưỡng kỹ năng cho giáo viên Tiếng Anh về đánh giá kết quả học
tập của học sinh theo định hướng năng lực học sinh......................................... 80
3.2.4. Chỉ đạo tổ/ nhóm chuyên môn Tiếng Anh, hướng dẫn giáo viên đa
dạng hóa các hình thức, phương pháp kiểm tra đánh giá ..................................
83
3.2.5. Tổ chức thiết kế công cụ đánh giá kết quả học tập môn Tiếng
Anh theo chuẩn năng lực đã xác định ở các trường THPT Huyện Thạch
An, Tỉnh Cao Bằng .......................................................................................... 86
3.2.6. Tăng cường hoạt động kiểm tra, giám sát hoạt động đánh giá kết quả
học tập môn Tiếng Anh của học sinh theo tiếp cận năng lực............................ 90
3.2.7. Mối quan hệ giữa các biện pháp.............................................................. 92
3.4. Khảo sát tính cấp thiết và tính khả thi của các biện pháp .......................... 93
3.4.1.Mục đích khảo sát..................................................................................... 93
3.4.2. Phương pháp khảo sát.............................................................................. 93
3.4.3. Đối tượng khảo sát................................................................................... 93
3.4.4. Kết quả khảo sát mức độ cần thiết và tính khả thi của của các biện
pháp đã đề xuất .................................................................................................. 94
Kết luận chương 3.............................................................................................. 95
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ......................................................................... 97
TÀI LIỆU THAM KHẢO............................................................................. 100
PHỤ LỤC
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công
g tin – ĐHTN
nghệ thôn
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
ĐG
: Đánh giá
ĐHNL
: Định hướng năng lực
GD&ĐT
: Giáo dục và đào tạo
GV
: Giáo viên
HS
: Học sinh
KQHT
: Kết quả học tập
KTĐG
: Kiểm tra đánh giá
NXB
: Nhà xuất bản
PPDH
: Phương pháp dạy học
QTDH
: Quá trình dạy học
THPT
: Trung học phổ thông
XHCN
: Xã hội chủ nghĩa
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 2.1: Quy mô mạng lưới trường lớp cấp học THPT.................................. 44
Bảng 2.2: Nhận thức của cán bộ quản lý, giáo viên về đánh giá kết quả học
tập môn Tiếng Anh của học sinh theo định hướng năng lực........... 49
Bảng 2.3: Thực trạng nội dung đánh giá kết quả học tập môn Tiếng Anh
của học sinh theo định hướng năng lực ........................................... 50
Bảng 2.4: Thực trạng quy trình đánh giá kết quả học tập môn Tiếng Anh
của học sinh theo định hướng năng lực ........................................... 52
Bảng 2.5: Thực trạng phương pháp, hình thức đánh giá kết quả học tập môn
Tiếng Anh của học sinh theo định hướng năng lực......................... 54
Bảng 2.6: Những khó khăn của giáo viên trong đánh giá kết quả học tập
môn Tiếng Anh của học sinh theo định hướng năng lực................. 57
Bảng 2.7: Công tác lập kế hoạch đánh giá kết quả học tập môn Tiếng Anh của
học sinh theo định hướng năng lực ở các trường THPT huyện
Thạch An, tỉnh Cao Bằng ..................................................... 59
Bảng 2.8: Thực trạng tổ chức thực hiện kế hoạch đánh giá kết quả học tập
môn Tiếng Anh của học sinh theo định hướng năng lực................. 61
Bảng 2.9: Thực trạng chỉ đạo thực hiện kế hoạch đánh giá kết quả học tập
môn Tiếng Anh của học sinh theo định hướng năng lực................. 63
Bảng 2.10: Kiểm tra hoạt động đánh giá kết quả học tập môn Tiếng Anh
theo định hướng năng lực học sinh của giáo viên Tiếng Anh ......... 65
Bảng 2.11: Các yếu tố ảnh hướng đến đánh giá KQHT môn Tiếng Anh theo
định hướng năng lực của học sinh ................................................... 67
Bảng 3.1: Kết quả khảo sát mức độ cần thiết và tính khả thi của các biện
pháp quản lý đánh giá kết quả học tập môn Tiếng Anh theo định
hướng năng lực học sinh.................................................................. 94
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Cách mạng 4.0 đặt ra những yêu cầu mới về sản phẩm giáo dục đào tạo
cần đạt được đó là nhân cách người được giáo dục, đào tạo phải có đủ năng lực
thích ứng trong môi trường thị trường số, công nghệ số, quản lý số, giáo dục số
vv.. Chìa khóa giúp cho con người có cơ hội thích ứng trong môi trường trên là
tri thức khoa học, ngoại ngữ và công nghệ. Trong quá trình dạy học môn Tiếng
Anh, đánh giá kết quả học tập của học sinh là một khâu giữ vai trò vô cùng
quan trọng có tác dụng tạo động lực cho hoạt động dạy và học phát triển.
Chính vì vậy chiến lược phát triển giáo dục Việt Nam đến năm 2020 xác
định mục tiêu tổng quát là nền giáo dục được đổi mới căn bản và toàn diện
theo hướng chuẩn hóa, hiện đại hóa, xã hội hóa, dân chủ hóa và hội nhập quốc
tế. Chất lượng giáo dục được nâng cao một cách toàn diện. Sản phẩm của nền
giáo dục mới chính là đào tạo những con người-công dân Việt Nam có khả
năng hội nhập sâu, rộng với thế giới. Ngưỡng cửa quan trọng nhất quãng đời
học sinh chính là cấp trung học phổ thông. Cấp học để hình thành, phát triển
năng lực chuyên môn và năng lực tiếng Anh-chìa khóa hội nhập thế giới của
mỗi công dân Việt. Đặc biệt là vai trò quan trọng của tiếng Anh-phương tiện
giao tiếp không thể thay thế được để hội nhập quốc tế.
Đảng Cộng sản Việt Nam cùng Nhà nước ta đã tập trung đầu tư nhiều
chương trình trọng điểm nhằm phát triển và nâng cao năng lực sử dụng ngoại
ngữ đặc biệt là Tiếng Anh cho cán bộ, giáo viên và học sinh, sinh viên. Song
chất lượng và hiệu quả dạy học môn Tiếng Anh trong các trường THPT phụ
thuộc vào mục tiêu, nội dung chương trình, phương pháp, hình thức tổ chức
dạy học và năng lực dạy học của giáo viên, động cơ, ý thức thái độ học tập của
học sinh trong quá trình dạy học Tiếng Anh. Đồng thời phụ thuộc vào cơ chế tổ
chức quản lý của nhà trường THPT.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
Hiện nay, trong các trường phổ thông, đánh giá kết quả học tập trở thành
một khâu giữ vai trò tạo động lực cho việc dạy và học nhằm phát triển năng lực
học sinh, bao gồm: Xác định chuẩn đánh giá, xây dựng công cụ đánh giá, tổ
chức hoạt động đánh giá, phản hồi thông tin tới học sinh và sử dụng kết quả
đánh giá để đổi mới quá trình dạy học, phát triển chương trình môn học.
Trong những năm qua, việc tổ chức hoạt động dạy học môn Tiếng Anh ở
các trường THPT huyện Thạch An- Tỉnh Cao Bằng đã có đổi mới về cach dạy
và cách học, đổi mới kiểm tra, đánh giá. Song kết quả thu được vẫn chưa đáp
ứng được yêu cầu thực tiễn đòi hỏi. Thực trạng Dạy-Học ngoại ngữ còn nhiều
bất cập, việc tổ chức dạy học môn Tiếng Anh còn tồn tại chưa phù hợp. Nhiều
giáo viên vẫn theo cách dạy học truyền thống đã được hình thành từ nhiều thập
kỷ trước. Cách tổ chức hoạt động dạy học của nhà trường nói chung và môn
Tiếng Anh nói riêng phần lớn theo kinh nghiệm tự học hỏi nên chưa thực sự
đáp ứng mục tiêu đào tạo của cấp THPT trong bối cảnh giáo dục hiện nay. Vì
vậy, đánh giá đúng thực trạng dạy học Tiếng Anh ở các trường THPT huyện
Thạch An - Tỉnh Cao Bằng nhằm đề ra các giải pháp quản lý hoạt động dạy học
đồng bộ có tính khả thi, phù hợp với tình hình thực tế của địa phương trong
thời kỳ đổi mới là cần thiết, thiết thực.
Xuất phát từ những lý do trên, tôi chọn đề tài: “Quản lý đánh giá kết
quả
học tập môn Tiếng Anh theo định hướng năng lực học sinh ở các
trường THPT Huyện Thạch An-Tỉnh Cao Bằng” làm đề tài nghiên cứu.
2. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực trạng quản lý đánh giá học tập
môn Tiếng Anh theo định hướng năng lực học sinh ở các trường THPT Huyện
Thạch An - Tỉnh Cao Bằng, luận văn đề xuất một số biện pháp quản lý đánh giá
kết quả học tập môn Tiếng Anh nhằm tạo động lực cho quá trình dạy và học
góp phần nâng cao chất lượng dạy học ở các trường THPT Huyện Thạch An Tỉnh Cao Bằng.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu
3.1. Khách thể nghiên cứu
Quản lý dạy học môn Tiếng Anh tại các trường THPT
3.2. Đối tượng nghiên cứu
Các biện pháp quản lý đánh giá kết quả học tập môn Tiếng Anh theo định
hướng năng lực học sinh ở các trường THPT Huyện Thạch An-Tỉnh Cao Bằng.
4. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Xác định cơ sở lý luận về quản lý đánh giá kết quả học tập môn Tiếng
Anh theo định hướng năng lực học sinh ở trường THPT.
- Nghiên cứu thực trạng quản lý đánh giá kết quả học tập môn Tiếng Anh
theo định hướng năng lực học sinh ở các trường THPT Huyện Thạch An, tỉnh
Cao Bằng
- Đề xuất các biện pháp quản lý đánh giá kết quả học tập môn Tiếng Anh
theo định hướng năng lực học sinh ở các trường THPT Huyện Thạch An, tỉnh
Cao Bằng.
5. Giả thuyết khoa học
Đánh giá kết quả học tập môn Tiếng Anh theo định hướng năng lực học
sinh giúp nhà trường và giáo viên xác định được mức độ đáp ứng chuẩn đầu ra
chương trình môn học ở mỗi học sinh, trên cơ sở đó có biện pháp chỉ đạo điều
chỉnh quá trình dạy học đáp ứng chuẩn năng lực cần đạt ở học sinh. Thực tế
cho thấy hoạt động đánh giá kết quả học tập môn Tiếng Anh ở các trường
THPT Huyện Thạch An còn nhiều bất cập chưa thực sự tiếp cận năng lực học
sinh. Nếu nghiên cứu đánh giá đúng thực trạng và đề xuất được các biện pháp
quản lý đánh giá kết quả học tập môn Tiếng Anh theo định hướng năng lực
học sinh ở các trường THPT Huyện Thạch An, tỉnh Cao Bằng một cách khoa
học sẽ góp phần nâng cao chất lượng dạy học môn Tiếng Anh tại các trường
trên địa bàn Huyện.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
6. Giới hạn phạm vi nghiên cứu của đề tài
6.1. Về nội dung nghiên cứu: Đề tài nghiên cứu hoạt động đánh giá kết quả
học tập môn Tiếng Anh theo định hướng năng lực và quản lý đánh giá kết quả
học tập môn Tiếng Anh theo định hướng năng lực ở các trường THPT
Huyện Thạch An, tỉnh Cao Bằng
6.2. Về địa bàn nghiên cứu và phạm vi khảo sát: Luận văn nghiên cứu tại 02
trường THPT huyện Thạch An, tỉnh Cao Bằng và khảo sát trên 10 cán bộ quản
lý, 33 giáo viên môn Tiếng Anh của 2 trường THPT thuộc huyện Thạch An và
một số giáo viên Tiếng Anh ở các trường THPT của các huyện khác thuộc tỉnh
Cao Bằng có điều kiện tương đồng như các trường THPT ở huyện Thạch An.
6.3. Về thời gian nghiên cứu: Quá trình nghiên cứu thực tiễn được thực hiện
trong các năm học từ 2017- 2019.
7. Phương pháp nghiên cứu
7.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý thuyết
Nhóm Phương pháp này được sử dụng nhằm phân tích, tổng hợp, hệ
thống hoá và khái quát hoá các vấn đề lý luận về đánh giá kết quả học tập
môn Tiếng Anh theo định hướng năng lực học sinh ở trường THPT.
7.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn
7.2.1. Phương pháp điều tra bằng bảng
hỏi
Xây dựng hệ thống câu hỏi điều tra để thu thập các số liệu nhằm xác
định thực trạng đánh giá kết quả học tập môn tiếng Anh của giáo viên và công
tác quản lý đánh giá kết quả học tập môn Tiếng Anh theo định hướng năng lực
học sinh ở các trường THPT Huyện Thạch An, tỉnh Cao Bằng.
7.2.2. Phương pháp nghiên cứu sản phẩm
Đọc, nghiên cứu hồ sơ quản lý hoạt động đánh giá kết quả học tập môn
Tiếng Anh của học sinh theo định hướng năng lực học sinh ở các trường
THPT Huyện Thạch An, tỉnh Cao Bằng.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
7.2.3. Phương pháp phỏng vấn
Phỏng vấn các lãnh đạo và chuyên viên Sở GD&ĐT, Hiệu trưởng, Phó
hiệu trưởng, GV các nhà trường,... về thực trạng quản lý đánh giá kết quả học
tập môn Tiếng Anh theo định hướng năng lực học sinh làm căn cứ đề xuất
những biện pháp quản lý hiệu quả.
7.2.4. Phương pháp chuyên gia
Thông qua lãnh đạo và chuyên viên Sở GD&ĐT, Hiệu trưởng, Phó hiệu
trưởng, GV các nhà trường để xác định các biện pháp tối ưu cho công tác quản
lý đánh giá kết quả học tập môn Tiếng Anh theo định hướng năng lực học sinh
ở các trường THPT huyện Thạch An tỉnh Cao Bằng.
7.3. Phương pháp bổ trợ
Sử dụng toán thống kê để xử lý kết quả nghiên cứu. Sử dụng một số công
thức thống kê toán học dùng trong nghiên cứu khoa học giáo dục để xử lý kết
quả khảo sát, định lượng kết quả nghiên cứu và các nhận xét, đánh giá khoa học.
8. Cấu trúc luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận và khuyến nghị, tài liệu tham khảo và phụ
lục, phần nội dung chính được kết cấu thành 3 chương:
Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý đánh giá kết quả học tập môn Tiếng
Anh theo định hướng năng lực học sinh ở trường THPT
Chương 2: Thực trạng quản lý đánh giá kết quả học tập môn Tiếng Anh
theo định hướng năng lực học sinh ở các trường THPT huyện Thạch An tỉnh
Cao Bằng.
Chương 3: Các biện pháp quản lý đánh giá kết quả học tập môn Tiếng
Anh theo định hướng năng lực học sinh ở các trường THPT huyện Thạch An,
tỉnh Cao Bằng.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
Chương 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP
MÔN TIẾNG ANH THEO ĐỊNH HƯỚNG NĂNG LỰC HỌC SINH
Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG
1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề
1.1.1. Những nghiên cứu ở nước ngoài
L.D.Stufflebean (1966), nghiên cứu mô hình CIPP được hình thành dựa
trên sự kết hợp của đánh giá bối cảnh, đánh giá đầu vào, đánh giá quá trình và
đánh giá tổng kết kết quả học tập. Theo tác giả đánh giá phải thực hiện thường
xuyên, liên tục và kết hợp nhiều loại hình đánh giá trong đó coi trọng đánh giá
thường xuyên, đánh giá quá trình [24].
M.Scriven (1967) nghiên cứu về đánh giá đưa ra mô hình đánh giá
không theo mục tiêu mà dựa vào dẫn chứng xác thực và hành vi thực hiện;
R.E.Stake, nghiên cứu về đánh giá chất lượng dạy học, tác giả cho rằng
để đánh giá chất lượng giáo dục, người ta tập trung đánh giá kết quả học tập
của người học [32].
Từ sau những năm 1970 đến nay lý thuyết trắc nghiệm ra đời và phát
triển mạnh mẽ ở nhiều quốc gia trên thế giới.
B.S. Bloom cùng George F. Madaus và J.Thomas Hastings (1971) cho
ra đời cuốn sách “Evaluation to improve Learning” (Đánh giá thúc đẩy học tập)
[16]. Cuốn sách này dành cho giáo viên, viết về kĩ thuật đánh giá kết quả học
tập của học sinh. Nếu được áp dụng đúng cách việc đánh giá sẽ giúp giáo viên
hỗ trợ học sinh cải thiện khả năng học tập. Trọng tâm của cuốn sách này cũng
chính là việc tăng cường khả năng học tập của học sinh. Cuốn sách không
nhằm giải quyết các vấn đề liên quan đến việc lựa chọn và sử dụng các loại trí
tuệ, năng lực tiềm ẩn của các bài kiểm tra thành tích đã được chuẩn hóa - loại
hình thường được học sinh các trường tiến hành một đến hai lần một năm, mà
hướng tới để hoàn thiện và sử dụng đúng cách một hệ thống các câu hỏi, các
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
bài kiểm tra đánh giá quá trình học tập và các dạng bài kiểm tra khác do giáo
viên tự làm được áp dụng cho học sinh hàng năm. Cuốn sách thông qua việc
liên kết các kĩ thuật đánh giá tốt nhất, nhằm hỗ trợ các giáo viên sử dụng đánh
giá như một công cụ để cải tiến cả quy trình dạy và học.
Ở Liên Xô cũ và các nước XHCN Đông Âu trước đây đã có nhiều tác
giả nghiên cứu về kiểm tra đánh giá, song trên thực tế các công trình nghiên
cứu chủ yếu bàn về kiểm tra đánh giá kiến thức học sinh thông qua các hình
thức trắc nghiệm truyền thống như kiểm tra vấn đáp hoặc bài viết (trắc nghiệm,
tự luận) chưa quan tâm đến việc kiểm tra đánh giá bằng hình thức trắc nghiệm
khách quan.
Jody Zall Kusek (2005) nghiên cứu về đánh giá kết quả học tập và đưa
ra 10 bước tiến tới hệ thống giám sát và đánh giá dựa trên kết quả. Đánh giá kết
quả học tập của học sinh được các tác giả nghiên cứu ở nhiều góc độ khác
nhau nhưng tất cả đều nhấn mạnh ý nghĩa và tầm quan trọng của kiểm tra,
đánh giá kết quả học tập. Tác giả cho rằng đánh giá có tác dụng tạo động lực
cho việc dạy và học phát triển. Các công trình nghiên cứu đều đề cập đến các
bước xây dựng hoàn thiện cơ sở lí thuyết cơ sở thực tiễn và quy trình cho
đánh giá kết quả học tập của người học. Ông cho rằng đánh giá năng lực đòi
hỏi nội dung đánh giá phải tích hợp kiến thức nội môn, liên môn, sáng tạo, liên
hệ thực tiễn. Những ND đòi hỏi tích hợp kiến thức đồng môn, liên môn, sáng
tạo, liên hệ thực tiễn [16].
1.1.2. Những nghiên cứu ở trong nước
Nguyễn Bá Lãm (2003) nghiên cứu về đánh giá kết quả dạy học ở đại học
đã phân tích tầm quan trọng của đánh giá trong giáo dục đại học, các hình thức
và quy trình đánh giá kết quả dạy học ở đại học [21].
Nguyễn Đức Chính - Đinh Thị Kim Thoa (2005), nghiên cứu về vấn đề
chuẩn đánh giá, vai trò của việc xác định mục tiêu trong đánh giá kết quả dạy
học đề ra những yêu cầu về nội dung đánh giá đòi hỏi tích hợp kiến thức đồng
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
môn, liên môn, sáng tạo, liên hệ thực tiễn, [9]; Nghiên cứu về kinh nghiệm dạy
học ngoại ngữ ở một số nước trên thế giới và trong khu vực trong đó có công
tác quản lý đã được đề cập đến khá chi tiết trong “Đề án dạy và học ngoại ngữ
trong hệ thống giáo dục quốc dân giai đoạn 2008-2020”, Hà Nội, 2008. Có thể
kể đến một số công trình tiêu biểu như: “Teaching English Cambridge
University Press, 1995” của Adrian Doff; “Những vấn đề cơ bản về dạy học
ngoại ngữ”, NXB ĐHQG Hà Nội, 2005. Trong các công trình này đã đề cập
đến vấn đề đánh giá kết quả dạy học và sử dụng kết quả đánh giá để đổi mới
quá trình dạy học.
Nguyễn Đức Chính (2008), Nghiên cứu về thang đo trong đánh giá kết
quả học tập của học sinh, tác giả phân tích tầm quan trọng của đánh giá và quy
trình đánh giá, cách thức và hình thức, công cụ đo kết quả [10].
Trần Bá Hoành (2008), Nghiên cứu về cơ sở lý luận của đánh giá trong
giáo dục, các hình thức đánh giá trong giáo dục và vai trò của giáo viên và yêu
cầu cần quán triệt trong đánh giá giáo dục [18].
Tác giả Nguyễn Công Khanh cho rằng: có nhiều cách tiếp cận đánh giá
kết quả dạy học như đánh giá định tính (qualitative assessment); đánh giá dựa
trên kết quả thực hiện (performance-based assessment); đánh giá theo chuẩn
(standard - based assessment); đánh giá theo năng lực (competence - based
assessment); đánh giá theo sản phẩm đầu ra (outcome - based assessment) [20]
Đánh giá kết quả dạy học theo cách tiếp cận NL là đánh giá theo chuẩn
về sản phẩm đầu ra nhưng sản phẩm đó không chỉ là kiến thức, kĩ năng, mà chủ
yếu là khả năng vận dụng kiến thức, kĩ năng và thái độ cần có để thực hiện
nhiệm vụ học tập đạt tới một chuẩn nào đó.
Đánh giá NL dựa trên sự miêu tả các sản phẩm đầu ra cụ thể, rõ ràng tới
mức người dạy, người học và các bên liên quan đều có thể hình dung tương đối
khách quan và chính xác về thành quả của người học sau quá trình học tập.
Đánh giá cũng cho phép nhìn ra tiến bộ của người học dựa trên mức độ thực
hiện các sản phẩm [1], [2].
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
Tô Thị Hoa (2015), nghiên cứu về đánh giá kết quả học tập của học sinh
THPT Vũ Thư tỉnh Thái Bình theo tiếp cận năng lực, chỉ ra tầm quan trọng của
đánh giá theo tiếp cận năng lực, quy trình đánh giá và các hình thức đánh giá
kết quả học tập của học sinh theo tiếp cận năng lực [16].
Nguyễn Thị Tính (2015) nghiên cứu về đánh giá kết quả học tập trong
đào tạo sinh viên sư phạm, đề xuất tiêu chí, quy trình, nội dung đánh giá kết
quả học tập sinh viên [30].
Các nghiên cứu đã đề cập đến nhiều góc độ khác nhau của hoạt động
đánh giá song tất cả đều có chung một mục đích hướng tới là đánh giá sự tiến
bộ của người học qua từng giai đoạn, đánh giá mức độ đạt chuẩn của người học
và cuối cùng là đánh giá chất lượng cả quá trình dạy học, giáo dục. Tuy nhiên
các công trình trên dừng ở mức độ cung cấp cơ sở lý thuyết mà chưa đề cập
đến kĩ thuật đánh giá và quản lý hoạt động đánh giá kết quả học tập của học
sinh THPT theo tiếp cận năng lực trong từng môn học cụ thể. Vì vậy, tác giả
luận văn chọn đề tài để nghiên cứu với mong muốn nâng cao hiệu quả quản lí
hoạt động kiểm tra đánh giá quản lý hoạt động đánh giá kết quả học tập môn
Tiếng Anh của học sinh theo tiếp cận năng lực ở các trường Trung học phổ
thông huyện Thạch An, tỉnh Cao Bằng.
1.2. Một số khái niệm công cụ
1.2.1. Năng lực
Theo Từ điển Tiếng Việt [33, tr.114] thì năng lực có thể được hiểu
theo hai nét nghĩa:
- Chỉ một khả năng, điều kiện tự nhiên có sẵn để thực hiện một hoạt
động nào đó đem lại hiệu quả cao.
- Là một phẩm chất tâm sinh lí tạo cho con người có khả năng để hoàn
thành một hoạt động nào đó có chất lượng cao.
Hiểu theo quan điểm thứ nhất, năng lực là một khả năng có thực, được
bộc lộ ra thông qua việc thành thạo một hoặc một số kĩ năng nào đó của người
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
học. Hiểu theo quan điểm thứ hai, năng lực là một một cái gì đó sẵn có ở dạng
tiềm năng của người học có thể giúp họ giải quyết những tình huống có thực
trong cuộc sống. Như vậy, từ hai quan điểm và cách hiểu trên, chúng ta có thể
hiểu năng lực vừa tồn tại ở dạng tiềm năng vừa là một khả năng được bộc lộ
thông qua quá trình giải quyết những tình huống có thực trong cuộc sống. Khía
cạnh hiện thực của năng lực là cái mà ta có thể nhìn nhận được, đánh giá được
thông qua hiệu quả công việc và cách thức tiến hành công việc của cá nhân.
Một số cách hiểu về khái niệm “năng lực” khác như:
Năng lực được xây dựng trên cơ sở tri thức, thiết lập qua giá trị, cấu trúc
như là các khả năng, hình thành qua trải nghiệm/củng cố qua kinh nghiệm, hiện
thực hóa qua ý chí (John Erpenbeck 1998). Quan niệm này tác giả đã khẳng
định năng lực của con người có được dựa trên cơ sở kiến thức, kinh nghiệm,
thái độ và tư chất của mỗi cá nhân cũng như mức độ tham gia trải nghiệm thực
tế của cá nhân đó trong hoạt động.
Năng lực là khả năng cá nhân đáp ứng các yêu cầu phức hợp và thực
hiện thành công nhiệm vụ trong một bối cảnh cụ thể (OECD, 2002). Tác giả đã
nhận mạnh khía cạnh hiệu quả công việc của năng lực.
Năng lực là các khả năng và kỹ năng nhận thức vốn có ở cá nhân hay có
thể học được… để giải quyết các vấn đề đặt ra trong cuộc sống. Năng lực cũng
hàm chứa trong nó tính sẵn sàng hành động, động cơ, ý chí và trách nhiệm xã
hội để có thể sử dụng một cách thành công và có trách nhiệm các giải pháp…
trong những tình huống thay đổi (Weinert, 2001). Quan niệm này tác giả khẳng
định năng lực không chỉ bao gồm yếu tố kiến thức, kỹ năng và tư chất mà còn
bao gồm cả động cơ, thái độ, ý chí của con người.
Theo quan niệm của chương trình giáo dục phổ thông của Quebec
(Canada) thì “Năng lực là sự kết hợp một cách linh hoạt và có tổ chức kiến
thức, kĩ năng với thái độ, tình cảm, giá trị, động cơ cá nhân… nhằm đáp ứng
hiệu quả một yêu cầu phức hợp của hoạt động trong bối cảnh nhất định” [dẫn
theo 29].
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
Điểm chung cốt lõi của các cách hiểu trên về khái niệm “năng lực” chính
là khả năng vận dụng kiến thức, kĩ năng và thái độ để giải quyết một tình huống
có thực trong cuộc sống. Từ đó chúng ta có thể nhận định năng lực của học
sinh phổ thông chính là khả năng vận dụng kết hợp kiến thức, kĩ năng và thái
độ để thực hiện tốt các nhiệm vụ học tập, giải quyết có hiệu quả những vấn đề
có thực trong cuộc sống của các em.
Tác giả luận văn chọn khái niệm sau làm khái niệm công cụ: Năng lực là
thuộc tính cá nhân có nguồn gốc sinh học, tâm lý và nguồn gốc xã hội, giúp cá
nhân thực hiện thành công, hiệu quả những hành động trong các điều kiện cụ
thể.
Năng lực được bộc lộ trong quá trình hoạt động: Hiệu suất công việc,
phương thức thực hiện công việc, tốc độ làm việc, phong cách làm việc, thái độ
tích cực đối với công việc và cuối cùng là kết quả của công việc đạt được so
với mức đầu tư trí tuệ, thời gian, công sức và tài chính.
Năng lực học tập của học sinh được bộc lộc: Hiệu suất của hoạt động học
tập, kết quả của hoạt động học tập, đặc biệt là phẩm chất, thái độ và hành vi
học tập của học sinh do hoạt động học tập đem lại sau quá trình học tập.
1.2.2. Định hướng năng lực
Trong khoa học giáo dục, khi xây dựng chương trình môn học thường có
hai cách tiếp cận sau: thứ nhất là tiếp cận dựa vào nội dung (mục tiêu - nội
dung kiến thức); thứ hai là tiếp cận dựa vào kết quả đầu ra (mục tiêu - năng lực
thực hiện).
Tiếp cận nội dung: là cách nêu ra một danh mục đề tài, chủ đề của một
lĩnh vực (môn học) nào đó. Tức là tập trung xác định và trả lời câu hỏi: chúng
ta muốn học sinh cần biết cái gì? Cách tiếp cận này chủ yếu dựa vào yêu cầu
nội dung học vấn của một khoa học bộ môn nên thường mang tính “hàn lâm”,
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
nặng về lý thuyết và tính hệ thống, nhất là khi người thiết kế ít chú ý đến tiềm
năng, các giai đoạn phát triển, nhu cầu, hứng thú và điều kiện của người học.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
Tiếp cận kết quả đầu ra: như NIER (1999) đã xác định “là cách tiếp cận
nêu rõ kết quả - những khả năng hoặc kĩ năng mà học sinh mong muốn đạt
được vào cuối mỗi giai đoạn học tập trong nhà trường ở một môn học cụ thể”.
Nói cách khác, cách tiếp cận này nhằm trả lời câu hỏi: chúng ta muốn học sinh
biết và có thể làm được những gì?
Theo tác giả Nguyễn Văn Tuấn [30] nội dung dạy học theo quan điểm
tiếp cận năng lực không chỉ giới hạn trong tri thức và kỹ năng chuyên môn mà
gồm những nhóm nội dung nhằm phát triển các lĩnh vực năng lực bao gồm
năng lực chuyên môn, năng lực phương pháp, năng lực xã hội và năng lực nhân
cách.
Phương pháp dạy học theo quan điểm tiếp cận năng lực không chỉ chú ý
tích cực hoá học sinh về hoạt động trí tuệ mà còn chú ý rèn luyện năng lực giải
quyết vấn đề gắn với những tình huống của cuộc sống và nghề nghiệp, đồng
thời gắn hoạt động trí tuệ với hoạt động thực hành, thực tiễn. Tăng cường việc
học tập trong nhóm, đổi mới quan hệ giáo viên - học sinh theo hướng cộng tác
có ý nghĩa quan trọng nhằm phát triển năng lực xã hội. Bên cạnh việc học tập
những tri thức và kỹ năng riêng lẻ của các môn học chuyên môn cần bổ sung
các chủ đề học tập phức hợp nhằm phát triển năng lực giải quyết các vấn đề
phức hợp.
Theo Lê Thảo Nguyên: “tiếp cận năng lực” được hiểu là nghiên cứu và
vận dụng có mức độ một số lý luận về dạy học theo năng lực như triết lý,
nguyên tắc và một số nội dung thích hợp của dạy học theo năng lực vào dạy
học [25].
Tiếp cận năng lực trong đánh giá kết quả dạy học môn Tiếng Anh ở
trường THPT là người dạy nghiên cứu xác định chuẩn đầu ra của môn Tiếng
anh, trên cơ sở đó thiết kế công cụ theo chuẩn để đánh giá năng lực học sinh.
Để đánh giá kết quả học tập của học sinh theo tiếp cận năng lực, đòi hỏi giáo
viên, nhà trường cần xây dựng được ma trận năng lực cần đạt được ở học sinh
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
