đường lối xây dựng nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa

Môn học

ĐƯỜNG LỐI CÁCH MẠNG CỦA ĐẢNG CỘNG SẢN VIỆT NAM

ĐƯỜNG LỐI XÂY DỰNG
NỀN KINH TẾ THỊ TRƯỜNG
ĐỊNH HƯỚNG XÃ HỘI CHỦ NGHĨA


MỤC LỤC

I.

Kinh tế Việt Nam trước đổi mới

1.
2.
3.
4.

Khái niệm
Đặc điểm
Hình thức
Ưu điểm – Hạn chế

II. Kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa
1. Khái niệm
2. Cơ sở hình thành
3. Mục tiêu
4. Ý nghĩa – Thành tựu

I. Kinh tế Việt Nam trước đổi mới
1. Khái niệm:
Cơ chế kinh tế kế hoạch hóa tập trung là do Nhà nước quyết định toàn bộ đối với mọi hoạt động của nền
kinh tế quốc dân. Nền kinh tế vận động phát triển tuân theo những quy định bắt buộc của Nhà nước chứ
không tuân theo quy luật cung cầu của thị trường.


2. Đặc điểm
Nhà nước quản lý bằng mệnh lệnh hành chính

Cơ quan hành chính can thiệp quá sâu vào sản xuất kinh doanh

Đặc điểm
Quan hệ hàng hóa – tiền tệ bị coi nhẹ

Bộ máy quản lý cồng kềnh


Hình thức

Bao cấp theo chế độ cấp phát
Bao cấp qua giá

Bao cấp qua chế độ tem phiếu

vốn của ngân sách


4. Ưu điểm – Hạn chế

ƯU ĐIỂM

Cơ chế này cho phép tập trung tối đa các
nguồn lực kinh tế vào các mục tiêu chủ yếu
trong từng giai đoạn và điều kiện cụ thể.


HẠN CHẾ

•

Thủ tiêu cạnh tranh

•

Kìm hãm sự phát triển của rất nhiều mặt khác của kinh tế ( khoa học
– kỹ thuật )

•

Triệt tiêu động lực kinh tế đối với người lao động

•

Không kích thích tính nặng động, sang tạo của các đơn vị sản xuất
kinh doanh

• Kinh tế lâm vào tình trạng trì trệ, khủng hoảng

II. Kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa
1. Khái niệm::
KINH TẾ
THỊ TRƯỜNG

là mô hình kinh tế mở trong đó coi trọng và tuân

là tổ chức nền kinh tế dựa
trên các nguyên tắc và tuân
thủ những quy luật của kinh
tế thị trường

thủ các quy luật vận động, điều tiết của thị
trường, tôn trọng tự do cạnh tranh, tự do hợp
tác, mở rộng giao lưu thương mại, tạo cơ hội
cho mọi chủ thể kinh tế tham gia thị trường, tìm
kiếm lợi nhuận…


KINH TẾ THỊ TRƯỜNG ĐỊNH HƯỚNG
XÃ HỘI CHỦ NGHĨA

Nền kinh tế hàng hóa nhiều thành phần

Một kiểu tổ chức kinh tế vừa tuân theo

vận hành theo cơ chế thị trường, có sự

quy luật kinh tế thị trường vừa dựa trên

quản lý của nhà nước theo định hướng xã

cơ sở và chịu sự dẫn dắt chi phối bởi

hội chủ nghĩa

các nguyên tắc và bản chất của chủ
nghĩa xã hội


NỀN KINH TẾ THỊ TRƯỜNG ĐỊNH HƯỚNG XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM

• Là nền kinh tế vận hành đầy đủ, đồng bộ theo các quy luật của kinh tế thị trường, đồng thời bảo đảm định hướng xã hội chủ
nghĩa phù hợp với từng giai đoạn phát triển của đất nước.

•

Đó là nền kinh tế thị trường hiện đại và hội nhập quốc tế, có sự quản lý của Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, do Đảng
Cộng sản Việt Nam lãnh đạo, nhằm mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh.


2. Cơ sở hình thành


Đại hội VI ( 12/1986 )

•

Đảng đã khẳng định thực hiện nhất quán chính sách cơ cấu kinh tế nhiều thành phần, coi đây là chính sách có ý
nghĩa chiến lược lâu dài, có tính quy luật từ sản xuất nhỏ đi lên CNXH

•

Nghị quyết đã đưa ra quan điểm mới, mang tính chất bước ngoặt về kinh tế quốc doanh, tạo cơ sở quan trọng cho
việc đẩy mạnh sắp xếp lại khu vực kinh tế này

•

Lần đầu tiên Đảng khẳng định rằng, trong nền kinh tế hàng hoá nhiều thành phần, thị trường xã hội là một thể
thống nhất, thông suốt trong cả nước và gắn với thị trường thế giới với nhiều lực lượng khác nhau tham gia lưu thông
hàng hoá, đồng thời đề cập đến cơ chế thị trường


Mặc dù chưa được đề cập trực tiếp với tư cách là cơ chế quản lý nền kinh tế, song Đảng cũng chỉ rõ, cơ chế thị
trường phải được vận dụng nhất quán trong kế hoạch hóa và các chính sách kinh tế.

ƯU ĐIỂM

Tìm ra lối thoát cho cuộc khủng
hoảng kinh tế xã hội, đặt nền tảng

HẠN CHẾ

Chưa tìm ra những giải pháp
hiệu quả, tháo gỡ tình trạng rối

tìm ra con đường thích hợp đi lên xã

ren trong phân phối lưu thông
hội chủ nghĩa ở Việt Nam


Đại hội VII ( 6/1991 )

•  Nêu rõ “cơ chế vận hành nền kinh tế là cơ chế thị trường có sự quản lý của Nhà nước bằng pháp luật,
kế hoạch, chính sách và các công cụ khác”

• Đảng cũng chỉ rõ, phải xây dựng và phát triển đồng bộ các thị trường, xóa bỏ độc quyền và đặc quyền
ở hầu hết các ngành và lĩnh vực kinh tế
Đây là lần đầu tiên Đảng đề cập đến cơ chế thị trường với tư cách là cơ chế vận hành nền kinh tế


HẠN CHẾ

ƯU ĐIỂM

Xác định cơ chế vận hành của nền kinh tế

•

Kinh tế Việt Nam còn mất cân đối, lạc hậu, trình độ kém, thu

hàng hóa nhiều thành phần theo định hướng

nhập quốc dân, năng suất còn thấp, đời sống nhân dân khó

xã hội chủ nghĩa ở nước ta là “cơ chế thị

khăn.

trường có sự quản lý của Nhà nước”

•

Xã hội nãy sinh nhiều hiện tượng tham nhũng, lãng phí,
buôn lậu và nhiều tiêu cực còn tồn tại trong nhà nước.

•

Bắt đầu phân hóa giàu nghèo giữa các vùng và các tầng lớp
dân cư.


Đại hội VIII ( 6/1996 )

•

Trên cơ sở tổng kết 10 năm đổi mới (1986 - 1996), Đảng đã rút ra một số kết luận mới về mối quan hệ giữa sản xuất hàng hóa và chủ nghĩa xã hội, giữa kế hoạch hóa và thị
trường, giữa thị trường trong nước và quốc tế, giữa quyền quản lý của Nhà nước và quyền tự chủ kinh doanh của doanh nghiệp, về phân phối

•

Lấy đó làm cơ sở cho việc tiếp tục đổi mới cơ chế quản lý kinh tế với mục tiêu xóa bỏ cơ chế tập trung, quan liêu, bao cấp, tiếp tục tạo lập đồng bộ cơ chế thị trường có sự
quản lý của Nhà nước theo định hướng XHCN.

•

Đảng ta đưa ra quan niệm mới, rất quan trọng về kinh tế hàng hóa và CNXH: “Sản xuất hàng hóa không đối lập với chủ nghĩa xã hội, mà là thành tựu phát triển của nền văn

minh nhân loại, tồn tại khách quan, cần thiết cho công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội và cả khi chủ nghĩa xã hội đã được xây dựng”


ƯU ĐIỂM

đề ra nhiệm vụ đẩy mạnh công cuộc đổi mới toàn

HẠN CHẾ

kinh tế Việt Nam còn phát triển chưa vững chắc, lạc
hậu, trình độ kém, thu nhập quốc dân, năng suất còn

diện và đồng bộ, tiếp tục phát triển nền kinh tế
nhiều thành phần vận hành theo cơ chế thị trường
có sự quản lý của Nhà nước theo định hướng xã
hội chủ nghĩa

thấp, đời sống nhân dân khó khăn


Đại hội IX ( 4/2001 )

•

Khái niệm kinh tế thị trường định hướng XHCN mới được chính thức sử dụng trong các văn kiện của Đảng.

•

Đảng xác định nền kinh tế thị trường định hướng XHCN là mô hình kinh tế tổng quát của nước ta trong thời kỳ quá độ đi lên CNXH

•

Đồng thời làm rõ một số khía cạnh liên quan đến nội hàm của mô hình kinh tế này


Đại hội X ( 4/ 2006 ) - Đại hội XI ( 1/ 2011 )
Kế thừa tư duy của Đại hội IX, Đại hội X và XII của Đảng đã làm sáng tỏ thêm nội dung cơ bản của định hướng xã hội chủ
nghĩa trong phát triển kinh tế thị trường

• Về mục đích phát triển
• Về phương hướng phát triển
• Về định hướng xã hội và phân phối
• Về quản lý


ƯU ĐIỂM

•
•
•
•

Kinh tế Nhà nước giữ vai trò chủ đạo, kinh tế tập thể không ngừng được củng cố và phát triển.
Kinh tế tư nhân là một trong những động lực của nền kinh tế.
Kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài được khuyến khích phát triển.
Nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của Đảng, phát huy sức mạnh toàn dân tộc, đẩy mạnh toàn diện công cuộc đổi mới, sớm đưa nước ta ra
khỏi tình trạng kém phát triển


Đại hội XII ( 1/ 2011 )

• Đại hội XII đã xác định rõ: Thị trường đóng vai trò chủ yếu trong huy động và phân bổ có hiệu quả
các nguồn lực, là động lực chủ yếu để giải phóng sức sản xuất; các nguồn lực nhà nước được
phân bổ theo chiến lược, quy hoạch, kế hoạch phù hợp với cơ chế thị trường.


3. Mục tiêu
Mục tiêu cơ bản

• Làm cho các thể chế phù hợp với những nguyên tắc cơ bản của kinh tế thị trường
• Thúc đẩy kinh tế thị trường xã hội chủ nghĩa phát triển, hiệu quả, bền vững
• Hội nhập kinh tế quốc tế thành công
• Giữ vững định hướng xã hội chủ nghĩa
• Thực hiện thắng lợi mục tiêu “dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh”
• Xây dựng và bảo vệ vững chắc tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa


Xây dựng hệ thống pháp luật đồng bộ

Đổi mới mô hình tổ chức và phương thức hoạt động của các đơn vị sự
nghiệp công

Mục tiêu cụ thể

Gắn phát triển kinh tế với văn hóa – xã hội

Phát triển đồng bộ và đa dạng các loại hình thị trường

Nâng cao hiệu lực quản lý của nhà nước và các tổ chức Chính trị - xã hội

Quan điểm về hoàn thiện thể chế
kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa

•

Nhận thức đầy đủ, tôn trọng và vận dụng đúng đắn các quy luật khách quan

•

Đảm bảo tính đồng bộ giữa các bộ phận cấu thành của thể chế kinh tế, giữa các yếu tố thị trường

•

Kế thừa chọn lọc những thành tựu kinh tế thị trường của nhân loại, kinh nghiệm từ thực tiễn đổi mới đất nước

•

Chủ động, tích cực giải quyết những vấn đề lý luận và thực tiễn quan trọng, vừa làm vừa tổng kết rút kinh nghiệm

•

Nâng cao năng lực lãnh đạo của Đảng, hiệu lực quản lý của Nhà nước