Tải bản đầy đủ (.pdf) (6 trang)

Trường Kỹ nghệ thực hành ở Hà Nội thời Pháp thuộc

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (301.42 KB, 6 trang )

TRaCTNG KY NGHE TH^C H^NH (f Hfl Npi
TH^I PHflP THUQC
DAO

C

ho den nay, h i u nhfl chfla cd mdt
cdng trinh nghidn cflu nflo, cho dd
chl lfi mot bfli vidt n g i n vd Trfldng Ky nghf
Thye hflnh d Hfi Nfii (^cole Pratique
d'Industrie de Hanoi) thdi Phfip thufic (1).
Chiing ta chl ed thd tim dfldc mfit sd rfi't ft
thfing tin cua Trfldng qua mfit vfii efing
trinh nghien cflu '^c h^ thdng gi&o due d
Dong Dfldng ndi chung va d Hfl Npi nfii
rieng.
Dfla trgn mdt sd tfli lidu cua Trung tfim
Lflu trfl qude gia I, bfli viet hy vong khic
hoa lai nhiSng ndt chfnh ve qu& trinh hinh
thflnh vfi nhdng hogt ddng cua Trfldng Ky
nghg Thfle hfinh Hfl Ndi mot thdi da tiing
dflo tao ngn nhdng ngfldi th^ tfii hoa d
Dfing Dfldng.
Trudng Ky nghg Thflc hanh Hfl Nfii do
Phdng ThUdng mgi Hfl Ndi (Chambre de
Commerce de Hanoi) thfinh Iflp ngfly 10-81898 (2) nhfim muc dfch "cfdo tao cde doc
cdng hodc xitdng tritdng ngiidi bdn xti co
khd ndng trd giup ngiidi Au trong cdc c6ng
trtnh cdng nghiSp vd thtic day ky nghi bdn
xa phdt trien, dem ky nghe cua cdc niidc
khdc vdo day cho ddn thuoc dia" (3) vdi ten


goi ban d i u lfi TrUdng Dgy nghd Hfi N^i
Creole Professionnelle de Hanoi).
• TS. Trung tfim LUu trd Qude gia I

THI Dif N'

Theo bflo cfio eua Giflm ddc Gifio due
cdng
d
Bic
Ky
(Direeteur
de
I'Enseignement Public du Tonkin) gfli
Thdng sfl Bic Ky ngfiy 5-6-1905 thi "Khu
nhd cU cda Tritdng Hdu bo ldc ddu dittJc
diing l&m tru sd cua Tritdng Ky nghe Hd
Noi. VS sau, Phdng Thi/dng mai xdy them
cdc xiidng, vdn phdng vd cdc ldp hoc" (4).
Cdn theo tfli lidu ky thufit ve cdng trinh
Nha Kinh lU^c Bfie Ky thi try sd cua Nha
dUde x&y vflo nflm 1896 trfin mfit manh dtft
vufing vfln quay mflt ra 3 phd Borgnis
Desbordes (phd Trfing Thi), dai Id
Jaurgguibeiry (phd Quang Trung) vfi dai Id
RoUandes (phtf Hai Bfi Trflng), nay lfi
khudn vien eua Thu vien Qutfc gia (5) di
lfim ndi Kinh lUdc Bflc Ky thay mfit trieu
The hpc ainh TrUdng Ky nghfi Thye hflnh Hfl
Ndi 1904


'•

um. v\\m:ssm\\.\.iy. \w. \\\m


Rghian eiiru L|eh aii'. s611.2018
To&n c&nh xiidng lilp r&p cua Trt^ffng K^ ngh$
tbifc hinh Hi NJI
^^^

r.:i
dinh Hud giao thigp vdi chfnh quydn Bao
hd.
Nfim 1897, Kinh luyc Bfic Ky Gdc nfiy Ifl
Hofing Cao Khai) thfinh Ifp Trfldng Hflu bd
(Ecole des Mandarins) ngay trong khudn
vien cua Nha dd day tidng Phap vfl chfl
Qude ngfl cho cac hflu bo (da do cfl nhfln, td
tai hay Ifi fl'm sinh) eua eac tinh gdi ddn
hoc. Tuy nhien, khi chflc vy Kinh Ifldc Bic
Ky bi bai bd, nfim 1898, try sd cua Nha
(trong dd cd cac ldp hoc cua Trudng Hflu bd')
da dUde nhfldng lai cho Phdng ThUdng mai
va nflm 1898, TrUdng Ky nghg Hfi Ndi dUi?e
thanh Iflp, tidp thu cd sd vflt chtft cua
Trudng Hflu bd. Nflm 1900. Phdng ThUdng
mai cho md rdng TrUdng Ky nghe tai khu
vUc phfa nam Trfldng Thi, gifip efic dai 1$
Rollandes (phd Hai Bfi Trflng), Carreau

(phd Ly Thfldng Ki$t), Jaureguiberry (phd
Quang Trung) vfl phfa tfly gifip Palais de
Justice (Tofi fin), bao gdm ca khu vye stf
nhfi 2F phd Quang Trung ngfiy nay.
Thdi gian d i u mdi thfinh Iflp, Trfldng
nhfin hoc sinh tfl 15 ddn 25 tudi d cfle tinh
thufic Bfic Ky, theo chg' dfi ngoai trfl, cfi hoc
bdng vfl thdi gian dflo tgo Ifi 3 nflm.
Di dfldc nhfip hoe, hpc sinh d Hfi NOi
phai ndp ddn eho Dd'c ly con hoc sinh d cfic
tinh thi nop cho cac Cong afl hoflc Tinh

trfldng. Ddn xin hoe phdi kflm theo gitfy cfln
cfldc vfi chflng nhtfn v l hgnh kilm (c6 xflc
n h | n cua ly trfldng) vfi m^t b i n cam kit
theo h9C trong c l 3 nflm. Thdi hgn ndp ddn
ddn hdt ngfly 6-12 hflng nfim. C&c thf sinh
p h i i cd mfit tgi TrUdng Ky ngh§ v&o ldc 8
gid s&ng ngfly 27-12 d l kilm tra sd lu^c
trUde khi nhfip hoc.
Khi dS dUqfc nhfin vfio hpc, hpc sinh dfl^c
cfl'p hpc bdng hfing thflng Ifl 3 ddng eho nflm
thfl nhfi't, 4 ddng cho nflm thfl hai vfl 5
ddng cho nfim thd ba. Hpc h i t 3 nfim sg
dupe cfl'p chflng chi.
Chfldng trlnh hoc bao gdm 2 phin:
- P h i n hpc nghd: gdm cfic nghd m ^ , rfln,
ed khf, canh ndng vfl hpc ky ngh§ (thp ve,
thd ddc ddng vfl thd cham).
• P h i n ly thuyet: so vdi thye hflnh tiu IJ

thuydt ed p h i n hgn chd hdn, gdm c&e mdn
tidng Ph&p, sd hpe, kd toan, hinh hpc sd
dfing (each thdc do dac), ve b i n g thUdc, ve
bfing tay, v6 theo mflu... Ngofii ra, TrUdng
cdn cd efic ldp hpc nghd kd tofln vfl danh
mfiy-tdc ky.
Thdi gian d i u , vi thieu phfldng tifn nen
Trfldng chi cfi t h l md cflc ldp hpc vflo buli
tfii, ehung vdi ldp dgy hinh hpa vfl ky hoa
vfi m$t Idp hpc vd ndng nghidp dvttfc gin vdi
cfle hpc sinh lflm vi$e ban ngfly trong Vudn
Hfii diln thd thao cua TrUdng Ky nghf th^c
hflnh Hfl Nfii


Tnfdng h^ ngh6 thye hanh..
Bfich thao Hfl Ndi.
Do sd lUdng hpc sinh tfing Ign vfl nhd cfi
trd ctfp cua chfnh quydn Bao hp, d l dflp
dng nhu c l u thflc td, n h d n g ldp hpe ban
ngay d i u tien da dUde md cho cfing nhfin
lflm gd, s i t vfio nfim 1902. Cdng vflo nfim
1902, Trudng nhfln 2 gifio vifin ngUdi
Nh&t, mfit vd due ngh$ thufit vfl mfit v l
sdn. Nfim 1902, n h a n sfl tfing thfim 1 gifio
vign ehuyen day vd ndng nghifip vfl 1 gifio
vign dgy ve nghfi thufit. Nflm 1905 ed
thgm chdc danh TrUdng xUdng s i t vfl
1907 thgm ehfle d a n h TrUdng xUdng m$e.
Nhu v^y, nhfin sU cua TrUdng vflo thdi

dilm nfim 1905 gdm:
- 6 gifio vign ngUdi Au (kd ca sdlflm hpp
ddng), trong dfi bao gdm ca Gifim dtfc
Barbotin, giang vign chfnh hgng 2.
- 4 nhfin vien ban xfl (trO giang theo che
dp hdp ddng).
- 4 ddc edng ban xd (theo che dp hdp
ddng).
- 2 nghfi Sl ngUdi Nhfit, mdt Iflm TrUdng
xfldng sdn (Ishiro) vfi mdt Iflm Trfldng
xfldng due nghfi thuflt (Ishikawa).
Cdn sdhpc sinh cd 182 ngfldi, trong dd ed
5 ngUdi Au vfl 177 ngUdi ban xfl.
Tuy nhien, ngay sau khi thanh Iflp,
Trfldng Ky nghg Hfl Nfii da gflp khd khfln
trong vfl'n dd tuyen sinh va chfldng trinh
giang day. Trong bao cfio ngfly 5-6-1905
gdi Thdng sfl Bfic Ky, Gifim ddc Giao dye
cdng d Bfic Ky da phai thfla nhfin r i n g :
"Tinh trang hgc sinh bo hoc vd khdng dU
thi t6i nghiip da xdy ra thiidng xuyen ki
tu khi thdnh lap TrUdng cho d^n tan ndm
1904' (6). Tinh t r a n g nfly ngfly mfit gia
tfing khien cho Barbotin, ky sfl che tao
m&y, Giam dtfc Trfldng Ky nghfi Hfi Nfii
da phai nghidn cflu va trinh bfiy trfldc
Phdng ThUdng mai Ha Nfii mot ban bao
cfio vd tinh hinh day n g h l d Phflp, d nfldc

SS

ngofii vfl trong c&c thu^c dja eua Phfip.
Chfnh quyln Bao hfi eflng phai fip dyng
m$t sd bi$n phflp d l gidp Trfldng Ky nghfi
Hfl Ndi tidp tyc hogt ddng.
Nfim 1904, Tofln quyln Ddng Dfldng ra
quydt d|nh d^t Trfldng Ky nghf dfldi sy
quan ly cua cua chfnh quydn Bao h^, ddng
thdi xdp Trfldng vflo h$ thdng dgy nghd eua
chfnh quydn thu^c dia vfl dfldi sfl chi dgo
cao nhfi't cua Phdng Thfldng mgi k l tfl 1-11904.
Bgn cgnh dd, vific tuyin sinh, chd dd dfii
ngd vfi ehUdng trinh hpc tfip eung thay ddi
d l vfla thu hdt sd lUdng, vfla dam bao chtft
Iupng hpc sinh dUde dflo tgo. Cy thl:
- Vigc tuyin sinh dU0c td chdc theo con
dudng thi cfl. Thi sinh tudi ft nhfl't Ifi 15 vfi
nhidu nhfi't Ifl 20. Hpc sinh phai cfi mfit d
trfldng tfl 7 gid sang ddn 11 gid trfla vfi tfl 2
gid chidu ddn 6 gid toi. Bfla trfla vfl bfla
chidu, hpc sinh fln d cfing-tin cua TrUdng.
Cac mfin hpc Oy thuydt hgn chd hdn so
vdi thflc hfinh), gdm:
- Cdng nghifip: tidng Ph&p, tofin, dia ly,
ky nghfi chung, ky nghfi ed khf, ky nghfi xay
dflng, hinh hpa.
Ndng nghiep: tidng Phfip, toan, ky
nghg chung, lich sfl tfl nhign, nfing nghigp,
ve.
- Nghg thufit cfing nghidp: tidng Phfip,
tofin, ky hpa, Ifim khufin, composition

dficorative.
So lfldng hpe sinh: 170 (theo bao e&o vd
hogt dong eua TrUdng Ky nghfi nflm 1909
thi con sd nfly ed t h l nfing Ifin ndu dia dilm
hpe tflp eho phfip vi thflc td sd Ifldng thf
sinh dy thi trgn 3.000 ngfldi. Khda d i u tign
theo chUdng trinh hpe dly du tdt nghigp
nflm 1905) (7).
Sau nhflng cd ging cua Trfldng Ky ngh§
cdng nhflng bifin phap giflp d3 cua ehfnh


Rghian cthi I4ch aJr. a611.2018
quydn Bao hd, tlnh trgng cd dudng nhfl
khfing mtfy thay ddi. Hpe sinh bd hpc d
Trfldng Ky ngh$ dd theo hpc cfic n g h l khflc
v i n tidp tye t&i didn vfl ngfly cflng gia tfing.
Trong thflng tfl ad 176 ngfly 24-7-1911 gdi
Dfi'c ly Hfl Ndi vfl Cflng sfl c&c tinh, Thdng
sfl Bic Ky da p h i i thfla nhtfn: "TH khi
thdnh l^p TrUdng, kinh nghidm dd cho
ph4p ngudi ta nhdn thdiy rdng phdn ldn hqc
sinh sau khi ra trUdng dd b6 khdng theo
ldm cdc nghi md hg dd dUpc ddo (po d
trudng' (8).

Trong nhd trdng dy trUdc Mt chi d4y hgc
trb ldm nghi, tay phdi ldm cho quen, khdng
phdi cho hiiu biii md thdi..." (9).


Ly do chfnh Ifl vi cfic thf sinh thi vflo
TrUdng Ky nghd da stf lfi eyu hpc sinh cfic
Trudng Ph&p-Vi^t, c&c mfln ly thuydt cua
Trudng Ky nghf giup hp tim dUdc vi§e
lfim trong c&c efing sd hflnh ehfnh nhu
nhdng thfl ky hoflc thfing ngfln, trong khi
dfi ndu tdt nghifip Trfldng Ky ngh0 hp chi
cd t h l trd thfinh thp. Dilu dfi duyc phan
finh trong mfit bfii bfio dUdng thdi nhU
sau: "Tiixita den nay, phdn nhiiu hgc trb
vdo hgc tgi trdng ky nghi dHd Ndi diu Id
hgc trd cd cua cdc trdng Phdp-Viit, vd lgi
khi d trong nhd trdng chl hgc cho hieu
bii't md thdi, md trong chi da dinh ra ldm
thdng-ngdn, thU-ky cdc sd Nhd-nUdc htm
Id di ldm ky nghe.

Thfing tu vidt: "Vdn di cbn lgi hodn todn
nhdt tri Id phdi ldm sao dicho m^t sd'tidn
chung thudng xuyin din tnidng Phdp-Viit
khdng thi tgo ra cho bdn thdn hg mdt stt
ngdn cdn tuy^t ddi khd ndng duac nhdn
vdo hgc tgi TrUdng".

Cdi diiu dy thi se trdi vdi chinh y Nhdnitdc Bdo-hg lap cdc trdng dgy ky-nghi,
muon s^a lgi diiu ay thi tdi xin cdc quan
phdi de tdm giup dd di tii ddy vi sau co
lay hgc trd vdo trdng ky-nghi, thi nin
phdi tuyin lay nhiing con nhd ldm kynghi thi hfM, nhdt Id nhiing nhd ldm dS
go, do sdt.

Nhting md nhU th^ cdng khdng co cdfm
han nhiing ke dd hgc d cdc trdng Phdp-Vi$t
khdng cho vdo hgc trdng ky-ngh$.

D l gili quytft tinh trgng tr&i ngupc v6i
myc dfch cua cfic td ehfle day nghd ky thuflt
nfly, trong thflng tfl sd 176 ngfiy 24-7-1911,
Thdng afl Bie Ky "d^c bi^t kiu ggi s^t c^ng
tdc" ciia Ddc ly Hfl N^i vfl Cflng sfl efic tinh,
"di ta nay vi sau cdc thl ainh cua Trudng
K'y ngh^ BS thich sit l{ta chgn trong cdc
xUdng thd cdng th{tc hi^n trade hit cdc nghi
vigSvdsdt^'.

D l tgo didu kifin cho thf sinh, thong tfl
nfiu ro: "Mdt vdi mdn hgc bdt bugc cua
gido due tiiu hgc se dUcfc dp dung ngay
cho cdc xUdng. Trong nhiing diiu kiin
ndy, se khdng xdy ra viic ddi hoi cdc thi
sinh md cdc dng phdi ldm cu^c lUa chgn
kiin thUc cua tiing Phdp vd cdn phdi chi
cho hg thdy rdng hg khdng phdi trdi gua
bdt ky m0t cu^c kiim tra ndo di dUdc
nhdp Ape" (10).
Sau thfing t u sd 176 cua Thdng sd Bic
Ky, ehUdng trinh t u y i n sinh vfi giang day
cua Trfldng Ky ngh§ Hfl Nfii mfit Un nfla
bude phai sfla ddi d l thu h d t hpe sinh. De
dflpc nhfip hpe, thf sinh khfing phai trai
qua bfi't ky m^t cudc k i l m tra nfio, d do

tudi ft nhfl't Ifl 18, c6 chdng nhfin vd gia
dinh vfl hgnh kilm vfl c6 eam kdt phai hoc
hdt ehfldng t r i n h ho$c phai hofin lgi stf
tidn hpc bdng da dUdc hfldng trong trfldng
hpp bo hpc. Ngofii nghd s i t (ngufii, rfin) vfl
nghd m^c, chfldng trinh cdn d$e bifit dfio


Tnremg hf nghj thi;e himh..
tao l&i xe vil svla chfla 6 t6 cho m§t so hoc
sinh.

quan trgng. Ndm 1907, Bdc Ky dd xudt
khdu da thd nhUaau (xem bang 1).

Theo chuong trinh mfli n i y , sSliI<)ng hpc
sinh dugc Trucrng Ift'y theo sU phftn bS sau:

Cdn phdi xii ly da tgi chS nhdm ldm cho
gid tri a:""^' ^^^^ idng ISn, vi thi cdn phdi
ddo tgo ngadi bdn xa biit cdeh thac thu0c
da. Sdla^ig hgc sinh hgc nghi ldy khodng
IS vdi dd tudi dudi
Iff'ill).

Tinh
HitN6i
H i DSng
•Hai Dudng
HungY6n

Sdn Tfiy
•Wnh YSn
Thfii Nguyfin
Hfi Nam
Lang Sdn
Lfio Cai
Nam Dinh
Bic Ninh
Phu Tho
Thai Binh
Ninh Binh
Quang Yfin

S ^ l u ^ g hpc s i n b
7
6
4
2
2
1
1
3
2
2
5
1
1
1
1
I


Ciing trong nam 1911, bfing thfing tU sd
1939 gdi Ddc Iy Hfi Nfii vfl Cdng sfl efic
tinh, Thdng sfl Bflc Ky da yeu clu md them
mfit xUdng thufic da 5 Trfldng Ky nghe Hfl
Npi. Thfing t u vidt: 'Tdi xin litu y cdc dng vi
lai ich cua xudng ndy dot vdi nin cdng
nghiep cua thudc dia.
Cho de'n tgn bdy gid, ngUdi An-nam vdn
cdn chUa biet de'n nhiing nguyen tdc sd
dang cda cdng viec thugc da, noi chung dUa
vdo viec chuan bi vd cdng viec liin tii'p cho
da, ngdm da vdo niidc vdi...
... Viic kiem tra lai cdc thdng ke cho
phep khdng dinh rang viec xudt khau da
nguyin thuy cua Bdc Ky hien nay tUdng ddi

Vfi cufii eflng, m^t xfldng thu^c da dfl
dU^c dfit tgi TrUdng b i t d i u tfl thflng 91911 (12).
Theo tfli li$u thupc phfing Sd Giflo dye
Bic Ky (Service de I'Enseignement au
Tonkin), Trfldng Ky nghfi chuyin sang trfle
thufic Phu Thdng afl Bic Ky b i t diu tfl
ngfiy 1-1-1918 (13). Ddn nfim 1924, Trfldng
ddi tfin thflnh TrUdng Ky nghfi ThUc hflnh
Hfl Nfii (Ecole Pratique d'Industrie de
Hanoi) vfl dUdc chuyfin giao eho Sd Hpc
chfnh Bic Ky (14). Cfin theo tfli lifiu
thufic phdng Tda Ddc ly Hfl Npi (Mairie
de HanoV), TrUdng Ky nghfi Thye hfinh

Hfl Npi dupe ehuyin tfl TrUdng Nghg
thufit flng dung cua Hfl Nfii (Ecole des
Arts appliqufis de Hanoi) theo Nghi dinh
ngfly 10-7-1931 (15). Phai chfing trong
thdi gian sau 1924, Trfldng Ky nghfi Thflc
hfinh Hfl Nfii da cfi I l n dfi'i tfin thflnh
Trudng Nghfi thuflt flng dyng Hfl Nfii d l
ddn 1931, TrUdng Iai Ifl'y lai tfin cu - mfit
c&i tfin da g i n lien vdi lich sfl ra ddi vfi
phfit t r i l n cua Trfldng? Cung theo tfii
lifiu cua phdng Toa Doe ly Hfi Npi, ehd dfi
tuydn sinh vfl chfldng trinh giang dgy eua
TrUdng da dUdc hofln thifin hdn trUde di
phd hpp vdi hfi thd'ng giflo dye chung d

Bangl
Ntfi nh^p k h a u
Phap
Trung Qude
HSng KSng

Sd' l u ^ g d a b 6 vfi d a
trfiu
1.068 kg
3.694 kg
121.889 kg

Tri g i i
900.149 tr«
3.140 frs

103.606 frs

sa \\ikhfic
86.011 ke
30.070 ke
149.305 kg

T r j gifi
86.011 frs
30.070 frs
149.305 trs


Hghtan eihi L|ch aJr, stf 11.2012
Ddng Dudng. Cy t h l :
- Didu kifin theo hpc: Ifl ngfldi thfinh
thi, dfin nudc Phfip hoflc d&n dUdc b l o hd,
cd dp tudi Ifl 16 (tfnh ddn ngfly 1-9 eua
nfim dflng ky vflo hpc), cd sflc khde d l
theo dflpc c&c gid thye hfinh n g h l nghidp,
efi hgnh k i l m tdt vfl p h i i ed b i n g Tilu
hpc (Certificat d'fitudes primaires) hofle
gifi'y chflng nhfin dfi thi d5 ky thi tdt
nghifip bfic t i l u hpc.
- Nfii dung cfic mdn thi vfio Trfldng dfldc
dya theo chfldng trinh cao d i n g tilu hpc
Phflp
ban xfl (programme du Cours
supfirieur des Ecoles primaires Franco

indiggnes).
B i t d i u tfl ngfly 13-1-1938, Trfldng md
them cfie ldp hpc chuygn nghifip dfinh eho
nghd mfic, hpc vflo chu nhflt, tit 7 gid 15 ddn
11 gid 30, thdi gian hpe Ifl 2 nflm. Sd lfldng
hpc sinh cua Trudng thdi ky nfly nhidu
nh&'t Ifl 30.

CHU

Nflm 1939, khu vyc Trfldng dflijc ddng
lfim ndi a i n xutft vQ khf vfl sda chfla vu
khf. Sau khi s&p nhfip vdi Trfldng Ky ngh§
H i i Phdng, Trfldng ddi tfin thflnh Trfldng
Ky thutft Cfing nghidp Hfl Ndi (^cole
Technique d'Industrie de Hanoi).
Mfic dd myc dfeh ban d i u dd ra Ifl di
"ddo tgo cdc ddc cdng hodc xUdng tnidng
ngttdi bdn xa cd khd ndng trd giup ngUdi
Au trong cdc cdng trinh cdng nghidp vd
thdc ddy k^ ngh^ bdn xii phdt triin, dem ky
ngh^ cua cdc nUdc khdc vdo dgy cho ddn
thu^c dia" nhflng vd thye chfl't, chfnh phu
Bao hO Phfip thfinh Iflp TrUdng Ky nghfi
Thye hflnh Ifl d l dflo tao nhiJng thi? rfin, thd
khda, thp m&y, thd niOc. thd didn d l phyc
vy cho cfing cufic khai th&c thu^c dja eua hp
d Dfing DUdng. Tuy nhifin, xfit v l gfic dfi
khfich quan, TrUdng Ky nghfi Thflc hflnh
eung ed nhflng ddng gdp tfeh cyc vfio nln ky

nghfi cua Vi$t Nam mfi vitfe thflnh Iflp
xfldng thupc da Ifl mflt thf dy.

THICH

(1). d V i | t Nam dudi fhcii thu6c Ph&p ban dSu
c6 3 Trudng Ky ngh? Thye hflnh (c6 a&ch vitft Ifl
Tru6ng ThUc nfhi?m), mdt 5 Ha N6i. m6t cl Hu^vfl

(8). MHN, ha: 5206.
(9). J o u r n a l odiciel en caract^res et en quoc
ngu, sd 171, ngfly 10-9-1911.

mot h Sfli Gon, sau dd cd th§m iii&t trUdng nQa h
Hai Phong.
(2). Phong S6 Gi&o dye Bic Ky (fonda du Service
de I'Enseignement au Tonkin - SET), hs: 653.
(3). Phdng Toa Doc ly Hfl Nfii (fonda de la
Mairie de Hanoi - MHN), ha: 5206.
(4). SET-hs: 653.
(5). Phdng Kitfn tnic, h: 49, hs: 34.

(10). MHN. ha: 5206.
(11). MHN, ha: 5206.
(12). Sau nfly, vi cd sd cua TrUcIng ch$t h^p n3n
xUdng thu$c dn d U ^ ddi v^ Thyy Khu6.
(13). Theo quy djnh chung vS gi&o dye ciia Sd
H9C chfnh B i c Ky dUpc To&n q u y l n D6ng DUtJng
c h u i n y b i n g Nghj djnh ngfly 21-12-1917.


(6). SET, hs: 653.

(14). SET, hs: 650.

(7). SET, ha: 660.

(15). MHN, ha: 5120.



×