Đào tạo giáo viên kĩ thuật tiếp cận theo chuẩn năng lực nghề ASEAN

JOURNAL OF SCIENCE OF HNUE
Educational Sci., 2015, Vol. 60, No. 8D, pp. 124-129
This paper is available online at

DOI: 10.18173/2354-1075.2015-0263

ĐÀO TẠO GIÁO VIÊN KĨ THUẬT
TIẾP CẬN THEO CHUẨN NĂNG LỰC NGHỀ ASEAN
Phan Long
Viện Sư phạm Kỹ thuật, Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật Hồ Chí Minh
Tóm tắt. Trong bài báo này chúng tôi muốn giới thiệu chương trình đào tạo Giáo viên kĩ
thuật theo hướng tiếp cận năng lực nghề nghiệp chuẩn ASEAN tại Đại học sư phạm kĩ
thuật Thành phố Hồ Chí Minh
Từ khóa: Chương trình đào tạo, giáo viên kĩ thuật, chuẩn ASEAN.

1.

Mở đầu

Giáo dục nói chung, giáo dục kĩ thuật và dạy nghề nói riêng, năng lực dạy học của giáo
viên được xem là một trong những yếu tố quan trọng, quyết định đến chất lượng đầu ra cho người
học. Thực tế dạy học cho thấy, năng lực dạy học của giáo viên kĩ thuật được hình thành và phát
triển ngay khi họ còn là những sinh viên trong các trường đại học Sư phạm kĩ thuật. Từ nền tảng
năng lực đã có, thông qua quá trình bồi dưỡng và tự bồi dưỡng, năng lực dạy học của họ sẽ được
phát triển phù hợp với yêu cầu dạy học trong lĩnh vực chuyên môn. Tuy nhiên, năng lực dạy học
của phần lớn giáo viên kĩ thuật và dạy nghề ở nước ta nói chung và khu vực phía Nam nói riêng
không đồng đều và chưa đáp ứng được yêu cầu dạy học kĩ thuật trong giai đoạn xã hội phát triển
như hiện nay. Trong bối hội nhập quốc tế, các cơ sở đào tạo nhất thiết phải chuẩn hóa nội dung,
chương trình phù hợp nhằm đào tạo ra các công nhân kĩ thuật có năng lực nghề nghiệp đáp ứng
được yêu cầu hội nhập. Điều này đòi hỏi giáo viên kĩ thuật phải có năng lực dạy học phù hợp. Vì
vậy, chương trình đào tạo giáo viên kĩ thuật nhất thiết phải được xây dựng dựa trên các tiêu chuẩn

về năng lực nghề nghiệp của người lao động.
Chuẩn nghề ASEAN là chuẩn năng lực nghề nghiệp được sử dụng cho người lao động trong
cộng đồng các quốc gia ASEAN để họ có thể tham gia vào thị trường lao động của các quốc gia
thành viên. Trong lộ trình gia nhập AFTA của nước ta, các cơ sở đào tạo nghề nhất thiết phải xây
dựng các chương trình đào tạo phù hợp với chuẩn năng lực nghề nghiệp này.
- Giáo dục đại học theo chuẩn năng lực AQRF [11, 12].
AQRF có cấu trúc các trình độ theo 8 bậc dựa trên thứ tự phức tạp của kết quả học tập, tức
chuẩn đầu ra.
Các bậc năng lực theo ARQF được mô tả dựa trên 3 nội dung chính:
- Kiến thức và kĩ năng (knowledge and skills).
- Sự ứng dụng (application).
Ngày nhận bài: 10/7/2015. Ngày nhận đăng: 25/10/2015.
Liên hệ: Phan Long, e-mail:

124


Đào tạo giáo viên kĩ thuật tiếp cận theo chuẩn năng lực nghề ASEAN

- Trách nhiệm và sự giải trình (responsibility and accountability).
Khung tham chiếu trình độ ASEAN mang tính chất tự nguyện và hỗ trợ việc xây dựng
khung trình độ quốc gia một cách rõ ràng, có chất lượng ở các nước chưa có khung trình độ quốc
gia. AQRF không yêu cầu thay đổi các hệ thống trình độ quốc gia đang có.
Khái niệm “Năng lực”tại Thông tư số 07/2015/TT-BGDĐT và khái niệm “Tiêu chuẩn kĩ
năng nghề quốc gia” tại Luật Việc làm 2013 tương tự như cách mô tả năng lực theo AQRF.
Như vậy các chương trình đào tạo nghề theo chuẩn quốc tế nói chung và chuẩn nghề ASEAN
và chuẩn năng lực quốc gia là yếu tố rất quan trọng cho việc xây dựng chương trình đào tạo tại các
trường đào tạo Giáo viên Sư phạm kĩ thuật.

2.

Nội dung nghiên cứu

Để tiếp cận việc đào tạo Giáo viên Sư phạm kĩ thuật theo chuẩn năng lực nghề ASEAN đòi
hỏi các Trường Sư phạm kĩ thuật, các Khoa Sư phạm kĩ thuật cần phải vạch ra một lộ trình từng
giai đoạn một cách cụ thể thì việc tiếp cận một cách phù hợp với thực tiễn và hiệu quả, hiện nay
Viện Sư phạm kĩ thuật thuộc Đại học Sư phạm kĩ thuật đang tiến hành xây dựng chương trình đào
tạo Giáo viên Sư phạm kĩ thuật theo mô hình 3,5 + 1. Đây là mô hình tiếp cận năng lực dạy nghề
theo chuẩn kĩ năng nghề quốc gia mà hiện nay các trường thuộc khối giáo dục nghề nghiệp đang
thực hiện và được lan tỏa rất mạnh mẽ. Như vậy mô hình trên được thể hiện như thế nào để giúp
cho người Giáo viên kĩ thuật hình thành cả năng lực kĩ thuật và kĩ năng nghề quốc gia để dần đến
tiếp cận theo chuẩn nghề ASEAN.
Với mô hình trên trong 3 năm rưỡi Sinh viên được tập trung đào tạo sâu về Công nghệ kĩ
thuật chuyên ngành để nhằm hình thành năng lực kĩ thuật cho lĩnh vực chuyên ngành, với trình độ
Kĩ sư chuyên ngành và sau đó chương trình cộng 1 năm Sinh viên sẽ học tập về lĩnh vực Sư phạm
kĩ thuật chuyên ngành cùng với chương trình rèn luyện về kĩ năng nghề hướng đến chuẩn quốc gia.
Trong một năm cộng thêm này nhóm nghiên cứu chúng tôi thiết kế chương trình theo hướng linh
hoạt cho học tập song song giữa kiến thức sư phạm tổng quát với sư phạm chuyên ngành và kĩ
năng nghề của danh mục nghề phù hợp với chuyên ngành của Sinh viên theo đề cương sau:
Chương trình khung
Chương trình giáo dục đại học – khối ngành SPKT
1. Tên chương trình: Sư phạm Kĩ thuật
2. Trình độ đào tạo: Đại học
3. Ngành đào tạo: Sư phạm Kĩ thuật (Tên tiếng Anh: Technical Education)
4. Hình thức đào tạo: Chính quy
5. Thời gian đào tạo: 4,5 năm (3,5 + 1)
6. Mục tiêu đào tạo
6.1. Kiến thức
- Có kiến thức cơ bản, toàn diện về khoa học tự nhiên, khoa học xã hội và khoa học kĩ thuật
công nghệ có liên quan đến giáo dục nghề nghiệp.

- Mô tả quy trình thực hành theo chuẩn nghề quốc gia.
- Đánh giá được trình độ đầu vào và nhu cầu, đặc điểm ngành nghề của người học.
- Có kiến thức về việc chuẩn bị và thực hiện quá trình dạy học trong giáo dục nghề nghiệp.

125


Phan Long

6.2. Kĩ năng
a. Kĩ năng về dạy học
- Thiết kế dạy học đáp ứng chuẩn đầu ra.
- Tổ chức thực hiện hoạt động dạy học trong lĩnh vực giáo dục nghề nghiệp.
- Thực hiện kiểm tra, đánh giá kết quả học tập.
b. Kĩ năng về giáo dục
- Có khả năng tích hợp các hoạt động giáo dục vào trong quá trình dạy học.
- Vận dụng kĩ năng mềm (kĩ năng làm việc nhóm, tư duy hệ thống giải quyết vấn đề, kĩ
năng giao tiếp ứng xử, kĩ năng thuyết trình) vào trong hoạt động giáo dục nghề nghiệp.
6.3. Thái độ
- Hình thành phẩm chất trính trị và nhân cách nhà giáo.
- Xác định đúng vị trí và năng lực nghề nghiệp của mình trong công việc.
6.4. Khả năng phát triển
- Có khả năng tự học, tự nghiên cứu, đáp ứng được sự thay đổi của khoa học kĩ thuật công
nghệ trong giáo dục nghề nghiệp.
- Học tập nâng cao trình độ trong lĩnh vực chuyên môn và giáo dục nghề nghiệp.
- Thực hiện nghiên cứu khoa học trong giáo dục nghề nghiệp.
6.5. Vị trí làm việc sau khi tốt nghiệp
- Giáo viên kĩ thuật và dạy nghề tại các trường cao đẳng, trung cấp và trung học trên
toàn quốc.
- Cán bộ kĩ thuật tại các doanh nghiệp, đơn vị sản xuất trên toàn quốc.

- Cán bộ nghiên cứu trong lĩnh vực giáo dục nghề nghiệp tại các trường và viện nghiên cứu.
7. Danh mục các môn học bắt buộc, tự chọn và phân bổ thời gian
Tên môn học

Tên tiếng Anh – mã
môn học

I. Khối kiến thức GDNN đại cương
(Tâm lí Giáo dục)
1. Tâm lí học GDNN (TL đại Vocational Education
cương, TL Sư phạm, TL lao Psychology
động và Nghề nghiệp)
VAEP 230191
Scientific Foundation
2. Cơ sở khoa học về GDNN For
Vocational
(GDHNN)
Education
SFVE 220291
State Administrative
3. Quản lí hành chính nhà Management
For
nước về GDNN
Vocational Education
SMVE 320391

126

Số tín chỉ
Bắt

Tự
Tổng
buộc chọn
8
8

3

3

3

3

2

2

Ghi chú


Đào tạo giáo viên kĩ thuật tiếp cận theo chuẩn năng lực nghề ASEAN

II. Khối kiến thức Cơ sở ngành GDNN
General
Teaching
Methods
GTMD 320390
Application
of

5. Ứng dụng Công nghệ trong
technology in teaching
dạy học
ATTE 420690
Research Method In
6. Phương pháp nghiên cứu
Vocational Education
Khoa học GDNN
RMVE 320290
III. Kĩ năng giảng dạy chuyên ngành
Skills
and
major
teaching Methods
7 Kĩ năng và phương pháp
SMTE 320490
dạy học chuyên ngành
4. Phương pháp giảng dạy

8 Thực tập KN dạy học
chuyên ngành

Vocational Teaching
Skills Training
VTST 320590

8

8

4

4

2

2

2

2

5

5

2

2

3

3

IV. Thực tập sư phạm

Teaching Practices
TEPR 420590

5

5

V. Thực tập kĩ năng nghề
(đạt chuẩn KN nghề quốc
gia 4/7)

Vocational
Practice
VSPR 420690

10

10

10
10
10
10
10
10
10
10
10
10
10
10

10
10

10
10
10
10
10
10
10
10
10
10

36

36

1. Điện tử - Truyền thông
2. Điện – Điện tử
3. Cơ khí chế tạo máy
4. Kĩ thuật công nghiệp
5. Cơ Điện tử
6. Ô tô
7. Nhiệt – Điện lạnh
8. Xây dựng
9. Công nghệ may
10. Công nghệ thực phẩm
11. Công nghệ thông tin
12. Môi trường
Tổng cộng

Skills

SV được trang
bị kiến thức và
kĩ năng về
PPDH chuyên
ngành kĩ thuật
tại Viện SPKT
SV được thực
hành giảng dạy
thực tế tại các
trường cao đẳng
và trung cấp

Tuỳ theo mỗi
chuyên ngành
đào tạo, sinh
viên chọn các
module thực tập
kĩ năng nghề
phù hợp được tổ
chức tại Viện
SPKT hoặc các
khoa chuyên
môn.

127


Phan Long

8. Thực hành Kĩ năng nghề Số TC: 10 (0/10/20)
Học phần Thực hành Kĩ năng nghề là học phần bắt buộc nằm trong chương trình đào tạo
Sư phạm Kĩ thuật chuyên ngành bậc đại học. Học phần này giúp sinh viên rèn luyện kĩ năng nghề
theo tiêu chuẩn quốc gia dựa trên cơ sở kiến thức và kĩ năng kĩ thuật đã được tích luỹ được trong
chương trình công nghệ tại các khoa chuyên môn. Tuỳ thuộc vào từng chuyên ngành học, sinh viên
được lựa chọn các nhóm kĩ năng nghề trong danh mục Kĩ năng nghề quốc gia phù hợp để luyện tập
thực hành dưới sự hướng dẫn của các giảng viên có tay nghề cao và có nhiều kinh nghiệm trong
lĩnh vực giáo dục nghề nghiệp. Đây là học phần rất quan trọng trong đào tạo Giáo viên kĩ thuật
theo chuẩn kĩ năng nghề theo lộ trinh từ chuẩn năng lực nghề cấp trường đến chuẩn nghề Quốc gia
và đến chuẩn năng lực nghề theo khối ASEAN [9, 10].
Kết thúc học phần này, sinh viên đủ điều kiện để dự thi đánh giá kĩ năng nghề quốc gia
được tổ chức tại các Trung tâm đánh giá Kĩ năng nghề quốc gia do Bộ Lao động – Thương binh
và Xã hội uỷ quyền.
9. Cơ sở vật chất phục vụ dạy học
9.1. Các xưởng, phòng thí nghiệm và các hệ thống thiết bị thí nghiệm quan trọng
Các phòng học, phòng chuyên đề, xưởng thực tập chuyên ngành tại Viện SPKT, 848-Lê Văn
Việt, Q9.
9.2. Thư viện, trang WEB
Thư viện sách tại trường ĐH SPKT và Viện SPKT,
Trang web Viện SPKT: www:vienspkt.hcmute.edu.vn
10. Đồ án tốt nghiệp
10.1. Đồ án tốt nghiệp sê kết hợp giữa Sư phạm và Kĩ thuật
10.2. Ngoài ra Sinh viên được khuyến khích học tiếng Anh ngoài giờ

3.

Kết luận

Trên cơ sơ nền tảng về năng lực kĩ thuật của Kĩ sư chuyên ngành được đào tạo trong ba năm
rưỡi với một năm theo chương trình linh hoạt cùng với đội ngũ Giảng viên đủ tiêu chuẩn và cơ sở

vật chất phù hợp, Sinh viên ngành Sư phạm kĩ thuật sẽ tiếp thu nhanh chóng một nghề với kĩ năng
vững vàng cận với kĩ năng nghề quốc gia và theo lộ trình trên Sinh viên sau khi tốt nghiệp sẽ có
nền tảng vững chắc cho việc bồi dưỡng năng cao để dần tiếp cận kĩ năng nghề ASEAN
TÀI LIỆU THAM KHẢO
[1]
[2]
[3]
[4]
[5]
128

Trần Khánh Đức, 2007. Giáo dục Việt Nam – Đổi mới và phát triển hiện đại hoá. Nxb Giáo
dục, Hà Nội.
Trần Khánh Đức, 2010. Giáo dục và phát triển nguồn nhân lực trong thế kỉ XXI. Nxb Giáo
dục, Hà Nội.
Đào Việt Hà, 2014. Quản lí đào tạo theo năng lực thực hiện nghề kĩ thuật xây dựng ở các
trường cao đẳng xây dựng. Luận án tiến sĩ Khoa học giáo dục, Viện Khoa học giáo dục Việt
Nam.
Bùi Văn Hồng, 2011. Xây dựng mô hình dạy học môn Công nghệ 12 theo tiếp cận linh hoạt.
Tạp chí khoa học giáo dục kĩ thuật, Đại học Sư phạm kĩ thuật Thành phố Hồ Chí Minh, Số
18, tr 1 – 5.
Đặng Bá Lãm, 2003. Giáo dục Việt Nam những thập niêm đầu thế kỉ XXI – Chiến lược phát
triển. Nxb Giáo dục, Hà Nội.


Đào tạo giáo viên kĩ thuật tiếp cận theo chuẩn năng lực nghề ASEAN

[6]

Lê Thị Mỹ Linh, 2009. Phát triển nguồn nhân lực trong doanh nghiệp nhỏ và vừa ở Việt Nam

trong quá trình hội nhập kinh tế. Luận án tiến sĩ Kinh tế, Trường Đại học Kinh tế quốc dân
[7] Nguyễn Phương Nga, Nguyễn Quý Thanh, 2010. Giáo dục đại học, bảo đảm, đánh giá và
hiểm định chất lượng. Nxb Đại học Quốc gia, Hà Nội.
[8] Võ Văn Nhị và Lê Hoàng Phúc, 2011. Sự hoà hợp giữa chuẩn mực kế toán Việt Nam và chuẩn
mực kế toán quốc tế - Thực trạng, nguyên nhân và định hướng phát triển. Tạp chí kiểm toán
số 12.
[9] Trung tâm bảo đảm chất lượng đào tạo, 2010. Chất lượng giáo dục đại học chất lượng và
đánh giá. Nxb Đại học Quốc gia, Hà Nội.
[10] AUN - QA, 2009. Sổ tay thực hiện các hướng dẫn bảo đảm chất lượng trong mạng lưới các
trường đại học Đông nam Á/ Nxb ĐHQG, Hà Nội.
[11] Imeldab B.Taganas, 2013. K to12: The Benefits and Effects it will bring to the Filipino
Educational System, November.
[12] Chartered Institute of Management Accountants (1014), CGMA Competency Framework.
ABSTRACT
Raising Vietnamese Technology Teachers up to ASEAN standards
In this paper we introduce a training program that is to raise Technology Teacher
professional capacity to meet ASEAN standards being used at the University Technical Education
HCM (UTE HCM).
Keywords: TPTT, ASEAN standards.

129