Ngữ Văn 9 - bài 15

Ngày soạn:
Ngày giảng:
Bài 15 tiết 71: chiếc lợc ngà.
( Nguyễn Quang Sáng).
a. mục tiêu cần đạt:
1. Kiến thức:
Giúp Hs: - Cảm nhận đợc tình cha con sâu năng trong hoàn cảnh éo le của
chiến tranh.
- Hiểu đợc nghệ thuật miêu tả tâm lí nhân vật, đặc biệt là nhân vật bé
Thu, nghệ thuật xây dựng tình huống truyện bất ngờ mà tự nhiên của tác giả.
2. Kĩ năng:
Rèn kĩ năng đọc diễn cảm, biết phát hiện chi tiết đáng chú ý trong một truyện
ngắn.
3: Thái độ:
Hiểu và khâm phục, yêu mến những ngời lính trong chiến tranh, tình cảm cha
con cao cả thiêng liêng.
b. Phơng pháp:
Nêu vấn đề, phân tích, bình giảng, hoạt động nhóm, luyện tập...
c. Chuẩn bị:
1. Giáo viên.
SGK, SGV, bài soạn.
2. Học sinh:
SGK, bài soạn.
d. tiến trình lên lớp:
1. ổn định lớp.(1)
2. Kiểm tra bài cũ:(5)Phát biểu cảm nghĩ của em về nhân vật anh thanh
niên trong truyện ngắn Lặng lẽ Sa Pa của Nguyễn Thành Long?
3. Bài mới.
Hoạt động của giáo viên. Hoạt động
của học sinh.
Những nội dung chính.

H: Dựa vào phầm chú thích
SGK hãy giới thiệu những
nét chính về tác giả?
Hoạt động
độc lập.
Giới thiệu về
tác giả và tác
phẩm dựa
vào phần chú
thích.
I- Đọc và tìm hiểu chung.
(20)
1- Tác giả.
- Nguyễn Quang Sáng sinh năm
1932- Quê An Giang.
- Tham gia kháng chiến chống
Pháp, năm 1954 tập kết ra Bắc
và bắt đầu viết văn.
- Tiếp tục tham gia kháng chiến
1
H: Tác phẩm ra đời trong
thời gian và hoàn cảnh nào?
GV: Nêu y/c đọc: giọng thể
hiện tâm trạng cảm động, hơi
buồn.
Gv và Hs cùng đọc.
H: Hãy tóm tắt lại truyện?
GV: Trớc khi chuẩn bị đi
tập kết anh Ba và anh Sáu về
thăm gia đình. Nhng suốt 3

ngày ở nhà bé Thu, con anh
Sáu nhất định không chịu
nhận anh là ba, dù anh đã tìm
hết cách để chứng minh anh
là ba của nó. Khi bé Thu
nhận ra sự thật thì đã tới lúc
chia tay, anh Sáu hứa sẽ làm
cho con gái một cái lợc. Ơ
khu căn cứ, anh Sáu dồn hết
tình cảm và tâm sức để làm
chiếc lợc bằng ngà voi tặng
con gái yêu quí nhng trong
một trận càn anh đã hi sinh.
Trớc lúc ra đi, anh còn trao
cây lợc ngà lại cho anh Ba
với lời hứa sẽ đa tận tay cho
con gái mình.
H: Truyện kể về mấy nhân
vật? Ai là nhân vật chính?
H: Tìm những chi tiết diễn tả
tâm trạng và hành động của
bé Thu trong ngày đầu gặp
cha?
Đọc và lắng
nghe kể.
Xác định
nhân vật và
nhân vật
chính của
truyện.

Tìm chi tiết
diễn tả lại
tâm trạng,
hành động
chống Mĩ.
2- Tác phẩm.
Viết năm 1966 khi tác giả đang
tham gia kháng chiến ở Nam
Bộ. Đoạn trích thuộc phần giữa
của truyện.
3- Đọc và tóm tắt.
a- Đọc.
b- Tóm tắt.
II- Đọc- hiểu văn bản.
1- Nhân vật bé Thu.(15)
a- Khi cha nhận ra ba.
- Nghe gọi giật mình tròn mắt
nhìn.
- Ngơ ngác, lạ lùng.
- Thấy lạ quá muốn hỏi đó là
ai.
2
H: Nhận xét về cách miêu tả
ấy?
H: Những hành động, tiếng
kêu ấy biểu hiện tâm trạng gì
của bé Thu?
H: Trong những ngày ông
Sáu ở nhà bé Thu có những
phản ứng gì trớc sự quan tâm

của cha?
- Lời nói? Bình thờng đó là
cách nói đợc dùng trong
quan hệ nào?
- Hành động tiếp theo của bé
Thu là gì?
H: Nhận xét về cách miêu tả
tâm lí, xây dựng tính cách
nhân vật?
H: Theo em bé Thu là một
ngời có tính cách ntn?
GV: Sự ơng bớng của bé Thu
không đáng trách. Trong
hoàn cảnh xa cách và trắc trở
của chiến tranh bé còn quá
nhỏ để nhận thấy những éo le
của đời sống.
của bé Thu
trong lần đầu
gặp ba.
Nhận xét về
nghệ thuật
miêu tả diễn
biến tâm lí
nhân vật.
Tìm những
từ ngữ thể
hiện cuộc
đối thoại và
hành động

của bé Thu
với ba.
Nhận xét về
cách miêu tả
và xây dựng
tính cách
nhân vật.
- Mặt nó bỗng tái đi, rồi vụt
chạy và kêu thét lên: Má,
Má!.
-> Miêu tả tâm lí nhân vật.
=> Tâm trạng lo lắng và sợ hãi.
* Những ngày ông Sáu ở nhà.
- Nói trống không với ba.
+ Vô ăn cơm.
+ Cơm chín rồi.
-> Không chấp nhận ông Sáu là
ba.
- Không gọi ông là ba nhng khi
bị dồn vào thế bí nó không nhờ
ba chắt nớc cơm dùm mà tự
mình chắt dù nồi cơm rất to.
- Khi ba bỏ trứng cá vào bát
của nó thì nó hất ra làm cơm
bắn tung toé.
- Khi ba đánh: nó bỏ cơm, nhảy
xuống xuồng sang nhà bà ngoại
không về.
-> Miêu tả để khắc hoạ tính
cách nhân vật.

=> Tính cách gan lì, ơng bớng,
kiên quyết.
E- Củng cố- Dặn dò. (5)
H: Kể diễn cảm lại truyện?
VN:- Học bài cũ.
- Soạn tiếp bài.
Ngày soạn:
Ngày giảng:
3
Bài 14- tiết 72: chiếc lợc ngà.( tiếp)
_ Nguyễn Quang Sáng_
A- Mục tiêu cần đạt.
B- Phơng pháp. Nh tiết 71.
C- Đồ dùng dạy học.
D- Tiến trình dạy học.
Hoạt động của giáo viên. Hoạt động của
học sinh.
Những nội dung chính.
GV khái quát lại ý a.
H: Vì sao bé Thu nhận ra ông
Sáu là ba?
- Do lời giải thích của bà
ngoại.
H: Khi biết ông Sáu là ba cô
bé có thái độ ntn?
H: Phản ứng của bé Thu khi
ông Sáu nói thôi! Ba đi nghe
con là gì?
H: Em có nhận xét gì về tiếng
kêu của bé Thu?

-> Tiếng nói của tình cha con
ruột thịt.
H: Em có cảm nhận gì về lời
nói của bé Thu trong đoạn
này?
- Cô bé muốn đợc ba chăm
sóc, che chở.Đây là mong ớc
chính đáng của đứa con tin t-
ởng và yêu thơng cha.
H: Trong đoạn truyện này tác
giả miêu tả nhân vật bằng cách
nào?
H: Từ đây bộc lộ tình cảm gì
của bé Thu với ba?
H: Từ một vết sẹo bé Thu đã
Hoạt động độc
lập.
- Lắng nghe.
- Giải thích.
- Nêu thái độ
nhân vật.
- Tìm chi tiết về
phản ứng của
nhân vật.
- Nêu cảm nhận
của bản thân về
lời nói của nhân
vật.
- Tìm nghệ thuật
của phần b.

Khái quát nội
II- Đọc- hiểu văn bản.
1- Nhân vật bé Thu.
b- Khi nhận ra ông Sáu là
ba.(8)
- Nằm im lăn lộn, thở dài
nh ngời lớn, đòi ngoại đa
về nhà.
- Có vẻ nh nghĩ ngợi sâu
xa.
- Kêu thét lên Ba...a...a
nhanh nh một con sóc
chạy thót lên dang hai tay
ôm chặt cổ ba, nói trong
tiếng khóc.
- Hôn ba khắp nơi...
- Ôm chầm lấy ba một lần
nữa và mếu máo.
-> Miêu tả dáng vẻ, lời
nói, cử chỉ kết hợp bình
luận để bộc lộ nội tâm.
=> Hồn nhiên, chân thực,
yêu thơng cha mãnh liệt.
4
không nhận rồi nhận ông Sáu
là ba. Theo em có thể hiểu nh
thế đợc không? Vì sao?
GV: Có thể hiểu nh thế đợc vì
bé Thu xa bố 8 năm chỉ nhận
ra cha qua tấm ảnh nhỏ, trong

tấm ảnh đó ba Sáu không có
vết sẹo dài trên mặt. Bây giờ
mọi nghi ngờ đã đợc giải toả
qua lời kể của bà ngoại.
H: Khi về thăm nhà điều ông
Sáu mong muốn nhất là gì?
Tại sao?
- 8 năm nay ông Sáu cha 1 lần
đợc gặp mặt đứa con gái đầu
lòng mà ông vô cùng thơng
nhớ.
H: Khi gặp con ông có những
hành động ntn?
H: Nhng bé Thu lại từ chối
ông. Khi bị từ chối dáng vẻ
ông Sáu ntn? Chi tiết này phản
ánh tâm trạng gì của ông?
H: Những ngày ở nhà ông có
cách c xử ntn với con?
- Khi nghe con nói trổng?
- Khi con phản ứng trớc sự
chăm sóc của ông?
H: Vì sao ông Sáu lại cời ? Và
tại sao ông lại đánh con?
H: Từ những việc làm đó, tình
cảm nào của ông Sáu đợc bộc
lộ?
H: Ngày ra đi, đôi mắt của
ông nhìn con ntn? Em nghĩ gì
về đôi mắt ấy?

dung của phần b.
- Giải thích.
- Tìm chi tiết về
nhân vật.
- Tìm hành động
của nhân vật.
- Nhận xét tâm
trạng nhân vật.
- Tìm chi tiết về
cách c xử của
nhân vật với con
- Giải thích.
2- Nhân vật ông Sáu.(17)
* Khao khát đợc gặp con.
- Gọi Thu! Con,vừa bớc,
vừa khom ngời đa tay chờ
đón con.
-> Rất vui, cảm động và
tin là đứa con sẽ đến với
mình.
* Khi bị con từ chối.
- Dứng sững lại, nỗi đau
đớn khiến mặt sầm
lại...hai tay buông xuống
nh bị gãy.
-> Buồn bã, thất vọng.
* Những ngày ở nhà.
- Nghe con nói trống
không: quay lại nhìn con
và khe khẽ lắc đầu cời.

- Khi con hất cái trứng cá:
anh vung tay đánh vào
mông nó và hét lên.
-> Độ lợng và bất lực.
=> Nỗi buồn thơng vì tình
cảm cha con cha đợc đền
đáp.
* Ngày ra đi.
- Nhìn con với đôi mắt trìu
5
H: Khi bé Thu nhận ra cha và
không muốn anh đi, anh có
hành động gì? Cảm nhận của
em về hành động này ntn?
- Nớc mắt sung sớng, hạnh
phúc của ngời cha cảm nhận
đợc tình yêu ruột thịt từ con.
H: ánh mắt và những giọt nớc
mắt ấy là của một ngời cha
ntn?
H: Những ngày ở chiến khu
ông Sáu có tâm trạng gì? Nhận
xét về tâm trạng ấy?
H: Ông làm chiếc lợc cho con
gái với thái độ ntn?
H: Những chi tiết này thể hiện
tình cảm gì của ngời cha?
H: Khái quát lại nét nghệ thuật
chính của đoạn trích?
H: Truyện thể hiện nội dung

gì?
GV cho HS đọc ghi nhớ SGK.
- Khái quát tình
cảm của nhân
vật.
- Nêu suy nghĩ.
- Nêu cảm nhận
về hành động
của nhân vật.
- Khái quát tình
cảm của ngời
cha.
- Nhận xét tâm
trạng ông Sáu.
Khái quát nội
dung phần 2.
mến và độ lợng.
- Một tay ôm con, một tay
lau nớc mắt rồi hôn lên
mái tóc con.
-> Thơng yêu con tha
thiết.
* Những ngày ở chíên
khu.
- Ân hận vì đã đánh con.
- Nỗi khổ tâm cứ giày vò.
-> Hiền lành và thật thà.
- Làm chiếc lợc cho con:
thận trọng, tẩn mẩn khắc
từng chữ.

- Nhờ bạn trao lại chiếc l-
ợc cho con rồi mới nhắm
mắt ra đi.
=> Tình cảm trong sáng,
sâu nặng và thơng yêu con
đến tận cùng.
- Ngời cha chịu nhiều thiệt
thòi nhng vô cùng độ lợng
và tận tuỵ. Là ngời đáng
để bé Thu yêu quí và tự
hào.
III- Tổng kết- ghi
nhớ(5)
1- Nghệ thuật.
- Xây dựng cốt truyện chặt
chẽ, yếu tố bất ngờ nhng
hợp lí.
- Lựa chọn nhân vật kể
6