Tap doc nhac o hoc sinh lop 6,7 (THCS).doc

uỷ ban nhân dân huyện Tĩnh Gia
phòng giáo dục
-----------------------
`
Sáng kiến kinh nghiệm
Một số biện pháp nâng cao hiệu quả dạy phân
môn "tập đọc nhạc" ở lớp 6 đối với
vùng khó
Họ và tên: Đinh Thị Loan
Chức vụ: Giáo viên
Đơn vị công tác: Trờng THCS Trúc Lâm - Tĩnh
Gia
SKKN thuộc môn: Âm nhạc
Năm học: 2006-2007
A/- Đặt vấn đề:
I- Phần mở đầu:
Âm nhạc trong xã hội chúng ta đợc nuôi dỡng bằng cội nguồn vĩ đại của
nền văn hoá dân gian của các dân tộc Việt Nam từ xã hội xa, cho đến nay âm
nhạc đã là món ăn tinh thần không thể thiếu đợc trong cuộc sống hàng ngày đối
với mỗi ngời dân chúng ta. Ngày nay, với sự phát triển đi lên của nền văn minh
nhân loại thì âm nhạc không thể thiếu đợc. Xuất phát từ những yếu tố trên mà
trong những năm gần đây Bộ Giáo dục đã quan tâm, hớng dẫn, chỉ đạo các cấp từ
Trung ơng đến địa phơng phải thực hiện tốt công tác cải cách giáo dục (theo Nghị
quyết TW2). Trong đó việc phổ cập các môn học nh: Môn Âm nhạc đa vào chơng
trình chính khoá, với mục đích giáo dục cho học sinh. Giáo dục âm nhạc là bộ
phận không thể thiếu đợc trong nhà trờng phổ thông cơ sở. Nó góp phần lớn trong
việc giáo dục cho học sinh cảm thụ đợc cái hay, cái đẹp của cuộc sống, nó giúp
các em phát triển về mọi mặt: Đức - Trí - Thể - Mỹ đã đáp ứng đợc yêu cầu thực
tiễn của nền giáo dục Việt Nam.
Bộ môn âm nhạc dạy cho khối 6 gồm 3 phần môn chính:
+ Học hát.

+ Tập đọc nhạc.
+ Âm nhạc thờng thức.
Trong đó, lấy học hát làm trung tâm, tập đọc nhạc làm cơ sở, âm nhạc th-
ờng thức nâng cao hiểu biết về âm nhạc cho học sinh.
- Phân môn Tập đọc nhạc là vị trí quan trọng trong việc học nhạc tất cả
tâm t, tình cảm, những âm thanh cao thấp đều đợc biểu hiện qua các hình nốt
nhạc, các ký hiệu âm nhạc. Ví vậy muốn hiểu đợc cái hay, cái đẹp của âm nhạc,
muốn hát một bài hoặc trên một bản nhạc đều nhờ vào sự hỗ trợ của tập đọc nhạc
đối với học sinh phổ thông. Tập đọc nhạc giúp các em nhanh chóng làm quen với
nốt nhạc, các ký hiệu âm nhạc. Giúp các em hát đúng không bị phô, chênh.
Ngoài ra, tập đọc nhạc luyện cho các em có đợc một đôi tai thính, nhạy bén trong
2
công việc phân biệt đợc độ cao, thấp của âm thanh một cách nhuần nhuyễn. Giúp
các em cảm thụ đợc các điều tinh tế trong âm nhạc cũng nh trong thực tiễn của
cuộc sống.
II- Thực trạng của vấn đề nghiên cứu:
1- Thực trạng:
a) Thuận lợi:
Trờng trung học cơ sở Trúc Lâm là một trờng nằm ở trung tâm đô thị mới,
đây là một trờng có đội ngũ giáo viên yêu nghề, giảng dạy có chất lợng. Có các
em học sinh chăm học, hiếu học. Bên cạnh đó còn đợc sự quan tâm tích cực của
Đảng bộ xã Trúc Lâm cũng nh của Phòng Giáo dục huyện. Đã tạo mọi điều kiện
cấp phơng tiện dạy học cho trờng để phục vụ trong giảng dạy cũng nh học tập của
trờng. Riêng phân môn Âm nhạc đã đợc Phòng Giáo dục cấp đàn và một số tranh
phục vụ cho môn học. Các em thích học và yêu môn âm nhạc nói chung cũng nh
các môn học khác nói riêng.
b) Khó khăn:
Trực tiếp giảng dạy môn Âm nhạc ở trờng trung học cơ sở Trúc Lâm và đ-
ợc thâm nhập ở một số trờng trung học cơ sở nói chung và khối 6 nói riêng về
phân môn tập đọc nhạc. Bản thân thấy rõ thực trạng của môn âm nhạc phần tập

đọc nhạc đối với các em còn hạn chế và có nhiều bất cập. Đặc biệt là ở lớp 6 các
em mới bắt đầu làm quen với phân môn tập đọc nhạc. Đây là một điều hoàn toàn
mới và khó đối với các em vì các em cha có kiến thức đặt nền móng, làm tiền đề
đặc biệt là khả năng vận dụng vào thực tiễn. Hơn nữa các em chủ yếu là học sinh
vùng nông thôn sông nớc.
Trờng năm ở Trung tâm đô thị mới nhng đời sống kinh tế còn khó khăn, cơ
sở vật chất trang thiết bị thiếu thôn. Nhu cầu về tinh thần ngời dân phần lớn cha
có điều kiện để quan tâm đến việc học tập môn Âm nhạc cho con em mình.
Học sinh lại ảnh hởng rất lớn đến tập quán, địa bàn dân c, thị hiếu âm nhạc
con hạn chế. Phần lớn các em ham thích mang tính phong trào, học với phơng
châm: "Dễ học - khó bỏ".
Hơn nữa các em đã đợc làm quen từ cấp một nhng lại mất căn bản, cũng
chỉ học mang tính đối phó. Mặt khác bộ môn âm nhạc lại có một số phân môn
khó nh phân môn "Tập đọc nhạc". Bởi vì cùng một lúc ngời học phải giải mã
3
đồng thời nhiều kí hiệu âm nhạc nh: Tiết tấu, cao độ, trờng độ, âm sắc, cờng
độ ....
Học sinh đọc đúng cao độ thì trờng độ lại sai, có khi không nhớ vị trí tên
các nốt nhạc trên khuông nhạc ....
Về phát âm nhã chữ mang nặng tiếng địa phơng.
2- Kết quả, hiệu quả của thực trạng trên:
Trong những năm học 2005-2006 tôi giảng dạy môn Âm nhạc ở trờng
Trung học cơ sở Trúc Lâm kết quả chất lợng của bộ môn nh sau:
Bảng số liệu thống kê chất lợng
Năm
học
2005-
2006
Lớp
Tổng

số
Giỏi Khá Đạt Cha đạt
SL % SL % SL % SL %
6A 45 5 11,1 10 22,2 20 44,4 10 22,2
6B 43 3 6,97 9 21 17 39,5 14 32,6
6C 45 4 8,9 8 17,8 20 44,4 13 28,9
Từ những thực trạng và kết quả vừa nêu trên chắc chắn sẽ không vừa lòng
với những ai làm công tác giáo dục. Bởi giáo dục trong giai đoạn hiện nay là
quốc sách hàng đầu, với mục tiêu đó đòi hỏi chất lợng giáo dục phải cao, nhng
với kết quả nh trên sẽ không đáp ứng đợc yêu cầu giáo dục. Mặt khác, ngời chịu
ảnh hởng trực tiếp đó là học sinh: Không thích thú môn học, không nắm đợc kiến
thức cơ bản về âm nhạc, không cảm thụ về cái đẹp qua nét nhạc, sẽ dẫn đến tinh
thần của các em không đợc êm dịu, hiếu động quá đáng ....
Từ thực trạng trên bản thân tôi không ngừng học hỏi, trăn trở và mạnh dạn
đa ra: "Một số biện pháp nâng cao hiệu quả dạy phân môn tập đọc nhạc ở lớp
6 đối với vùng khó".
B- Giải quyết vấn đề:
I- Các giải pháp chung để thực hiện:
Âm nhạc là một trong những phơng tiện thực hiện nhiệm vụ giáo dục thẩm
mỹ cho từng học sinh, tạo cơ sở hình thành nhân cách con ngời Việt Nam. Việc
dạy âm nhạc đợc hình thành trên cơ sở lý luận và thực tiễn.
Thông qua phần tập đọc nhạc rèn luyện cho học sinh tính kiên nhẫn, thói
quan chuẩn xác trong công việc. Giúp các em hình thành tình yêu thiên nhiên, đất
4
nớc, con ngời. Qua đó các em nhận thức đúng đắn lý tởng nhân sinh cách mạng
và rộng rãi hơn nữa là con đờng khoa học mà các em đang vơn tới, giúp các em
tin vào cuộc sống hiện tại và tơng lại của mình. Mỗi bài tập đọc nhạc giúp ta giáo
dục các em về mặt gì? Theo chủ đề gì? đó là điều ngời giáo viên cần phải làm.
Tập đọc nhạc sẽ hình thành cho các em tính thẩm mỹ âm nhạc đợc kết cấu
chặt chẽ của âm nhạc. Bài tập đọc nhạc có bố cục hoàn chỉnh, kết cấu vuông vắn,

giai điệu hấp dẫn, mợt mà, vui tơi, nhí nhảnh, điều đó sẽ gợi cho khả năng cảm
thụ và thể hiện nghệ thuật âm nhạc, tình cảm đạo đức và niềm tin vào cuộc sống.
Tập đọc nhạc giúp các em học tập chính xác các bản nhạc hoặc hát đúng
một bài hát, giáo viên hớng dẫn các em tập đọc nhạc từ đơn giản đến phức tạp.
Với mỗi bài tập đọc nhạc cần đạt những yêu cầu cụ thể để giải quyết tiết tấu hoặc
độ cao - bài tập đọc nhạc phải phối hợp với nhận thức của học sinh.
Trong các bài tập đọc nhạc và bài hát, ta phải chú trọng đến bài hát mang
nhiều bản sắc dân tộc, khắc sâu các em những làn điều dân ca, những câu hò,
tiếng ru, điệu lý ... giáo dục cho các em lòng tự hào dân tộc, tình yêu quê hơng
đất nớc, con ngời Việt Nam.
Từ lâu phân môn tập đọc nhạc đã là phân môn khó, ở các trờng chuyên
nghiệp có những phơng pháp dạy riêng, còn đối với học sinh THCS dạy cho đại
trà, học sinh có năng khiếu hay không có năng khiếu đều phải áp dụng các phơng
pháp có phần đơn giản hơn nhng nhất thiết phải theo quy trình nhất định.
+ Giới thiệu bài.
+ Chi học sinh nhận xét bài: "Tập đọc nhạc" (về nhịp, cao độ, trờng độ, các
ký hiệu âm nhạc liên quan).
+ Học sinh đọc tên nốt nhạc của bài "Tập đọc nhạc".
+ Làm quen với âm hình tiết tấu chủ yếu của bài.
+ Đọc gam, các nốt trụ, các quãng khó, tuỳ thuộc vào bài "Tập đọc nhạc".
+ Giáo viên đàn giai điệu của bài "Tập đọc nhạc" - Đàn vài ba ô nhịp cho
học sinh đọc cứ nh vậy cho đến hết bài.
* Tóm lại:
5
Giáo dục âm nhạc trong nhà trờng phổ thông "không phải là đào tạo nhạc
sĩ mà trớc hết là giáo dục con ngời phát triển toàn diện".
II- Các biện pháp thực hiện:
Trong dạy học âm nhạc ở trờng THCS Trúc Lâm việc áp dụng các phơng
pháp học mới vào giảng dạy là một việc làm cần phải có và cần phát huy để phù
hợp với phơng pháp học mới và chơng trình mới. Tuy nhiên, việc sử dụng nh thế

nào có hiệu quả trong dạy học nói chung, phát huy tích cực hoạt động độc lập của
học sinh nói riêng thì mỗi giáo viên dạy môn âm nhạc cần sử dụng một phơng
pháp linh hoạt để học sinh trên cơ sở đó nắm đợc những kiến thức âm nhạc cơ
bản, đọc đợc những kiến thức âm nhạc cơ bản, đọc đợc những bài tập đọc nhạc.
Chính từ những mục tiêu đó nên tôi đã vận dụng các biện pháp dới đây vào
giảng dạy phân môn "Tập đọc nhạc" ở lớp 6 tại trờng THCS Trúc Lâm năm học
2006-2007.
1- Để học sinh ghi nhớ vị trí tên nốt nhạc trên khuông nhạc và nhớ cao
độ:
Cho học sinh ghi tên nốt: Có 7 tên nốt nhạc: Đô Rê Mi Fa Son La Si và đọc
lên xuống nhiều lần cho các em nhớ tại lớp và cũng nhớ rằng từ 7 nốt nhạc này
ngời ta có thể sáng tác bất kỳ các bài hát nào. Âm thanh lên càng cao hoặc càng
thấp cũng 7 tên nốt nhạc này. Để minh hoạ cho học sinh thấy học sinh xem qua
vòng tròn thang âm:
Đô
Si Rê
La Mi
Son Fa
Vòng tròn định vị trí 7 nốt nhạc. Tính một vòng là một quãng 8. Cứ tính
lên theo chiều kim đồng hồ thì âm thanh càng cao, còn tính theo chiều ngợc lại
âm thanh càng thấp. Ngoài ra, khoản cách giữa hai nốt còn có các nốt có thăng
hoặc là giáng (chỉ giới thiệu thêm cho học sinh).
6