Bài tiểu luận: Chính sách tỷ giá hối đoái của Trung Quốc trong khủng hoảng tài chính và suy thoái toàn cầu. Bài học đối với Việt Nam
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (641.83 KB, 28 trang )
Nhóm 6 – CH18G Bài tập Kinh tế Quốc
tế
BÀI TẬP NHÓM 6
MÔN: KINH TẾ QUỐC TẾ
Đề tài: Chính sách tỷ giá hối đoái của Trung
Quốc trong khủng hoảng tài chính và suy thoái
toàn cầu. Bài học đối với Việt Nam.
GVHD: PGS.TS. Nguyễn Thường Lạng
Nhóm 6: 1. Trịnh Thị Lan Hương
2. Mai Lan Hương
3. Phan Thu Huyền
4. Phạm Duy Khánh
Lớp : CH 18G
1
Nhóm 6 – CH18G Bài tập Kinh tế Quốc
tế
LỜI MỞ ĐẦU
1. Lý do lựa chọn đề tài
Trong bối cảnh toàn cầu hóa nền kinh tế và hội nhập ngày càng sâu rộng như hiện
nay, sự phụ thuộc lẫn nhau giữa các nền kinh tế ngày càng lớn. Một trong những
liên hệ mật thiết về kinh tế giữa các nước chính là tỷ giá hối đoái. Tỷ giá hối đoái
là một phạm trù kinh tế tổng hợp, là một công cụ có hiệu lực, có hiệu quả trong
việc tác động đến quan hệ kinh tế đối ngoại của mỗi quốc gia, đồng thời là yếu tố
cực kỳ quan trọng đối với chính sách tiền tệ quốc gia. Đặc biệt trong nền kinh tế
mở, việc xác định một chính sách tỷ giá phù hợp đối với từng giai đoạn phát triển
của một quốc gia có tác động rất lớn đến xuất nhập khẩu hàng hóa, xuất nhập
khẩu tư bản và đến giá hàng hóa trong nước… Đợt khủng hoảng tài chính và suy
thoái toàn cầu giai đoạn vừa qua đã tác động mạnh mẽ đến nền kinh tế toàn thế
giới. Thế nhưng, cũng chính trong thời gian này, nền kinh tế Trung Quốc nổi lên
như một điểm sáng của nền kinh tế thế giới, hứa hẹn một “sức bật” lớn. Để có
được thành công đó, một trong những chính sách hiệu quả đã được Trung Quốc áp
dụng chính là chính sách tỷ giá hối đoái phù hợp.
Những chính sách tỷ giá đó được đánh giá là có hiệu quả cao và có tầm ảnh hưởng
trên toàn thế giới.
2
Nhóm 6 – CH18G Bài tập Kinh tế Quốc
tế
Là nước láng giềng của Trung Quốc với khá nhiều điểm tương đồng về kinh tế,
việc nghiên cứu một cách nghiêm túc và sâu sắc các chính sách tỷ giá của Trung
Quốc trong thời kỳ khủng hoảng là rất cần thiết để Việt Nam tìm ra chính sách tỷ
giá phù hợp nhất đối với nền kinh tế.
Cũng chính vì vậy, nhóm chúng tôi đã chọn nghiên cứu đề tài: “ Chính sách tỷ giá
hối đoái của Trung Quốc trong thời kỳ khủng hoảng tài chính và suy thoái kinh
tế toàn cầu. Bài học đối với Việt Nam”.
2. Mục đích nghiên cứu
Không nằm ngoài mục đích tìm ra một chính sách tỷ giá thích hợp nhất đối với
Việt Nam trong thời kỳ khủng hoảng và hậu khủng hoảng, trong quá trình nghiên
cứu đề tài, nhóm chúng tôi luôn hướng đến mục tiêu tìm ra những kinh nghiệm làm
nên thành công của chính sách tỷ giá của Trung Quốc cũng như những hạn chế của
các chính sách này để vận dụng vào Việt Nam một cách có hiệu quả nhất.
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu của đề tài là các chính sách tỷ giá mà Trung Quốc đã sử
dụng trong thời kỳ khủng hoảng tài chính và suy thoái kinh tế toàn cầu, cụ thể hơn
là từ năm 2007 cho đến nay.
Bài viết sử dụng các phương pháp duy vật biện chứng, thống kê mô tả, phân tích
quy nạp, so sánh chéo… để phân tích và nghiên cứu các hiện tượng kinh tế.
4. Kết cấu đề tài
Ngoài các phần phụ lục, danh mục tài liệu tham khảo, đề tài được nghiên cứu
theo ba nội dung chính:
Chương I: Một số khái niệm về tỷ giá hối đoái và nhận định chung về
tình hình khủng hoảng tài chính và suy giảm kinh tế
3
Nhóm 6 – CH18G Bài tập Kinh tế Quốc
tế
Chương II: Các chính sách tỷ giá hối đoái của Trung Quốc trong khủng
hoảng
Chương III: Bài học đối với Việt Nam
Dưới sự hướng dẫn tận tình của PGS.TS. Nguyễn Thường Lạng, nhóm tôi đã
cố gắng để hoàn thành bài viết. Tuy nhiên, do sự hạn chế về thời gian, thông
tin, trình độ lý luận nên trong quá trình viết không tránh khỏi những sai sót nhất
định. Chúng tôi mong nhận được sự chỉ bảo hướng dẫn của các thầy cô, bạn bè
để hoàn thiện hơn trong việc học tập và nghiên cứu của mình.
4
Nhóm 6 – CH18G Bài tập Kinh tế Quốc
tế
CHƯƠNG I: TỔNG QUAN VỀ TỶ GIÁ HỐI ĐOÁI VÀ NHẬN ĐỊNH
CHUNG VỀ KHỦNG HOẢNG TÀI CHÍNH VÀ SUY GIẢM KINH TẾ
1.1. Một số khái niệm về tỷ giá hối đoái
1.1. 1. Tỷ giá hối đoái
Tỉ giá hối đoái (thường được gọi tắt là tỷ giá) là sự so sánh về mặt giá cả
giữa hai đồng tiền của hai nước khác nhau. Cũng có thể gọi tỷ giá hối đoái là
giá của một đồng tiền này tính bằng giá của một đồng tiền khác.
Thông thường tỷ giá hối đoái được biểu diễn thông qua tỷ lệ bao nhiêu đơn
vị đồng tiền nước này (nhiều hơn một đơn vị) bằng một đơn vị đồng tiền của
nước kia. Ví dụ: tỷ giá hối đoái giữa Đồng Việt Nam và Dollar Mỹ là 16045
VND/USD hay giữa Yen Nhật và Dollar Mỹ là 116,729 JPY/USD hay giữa
Dollar Mỹ và Euro là 1,28262 USD/Euro.
Đồng tiền để ở số lượng một đơn vị trong các tỷ lệ như những ví dụ trên
gọi là đồng tiền định danh hay đồng tiền cơ sở. Vì thế, khi cần thể hiện một
cách nghiêm ngặt và chính xác, người ta thường nói: "Tỷ giá hối đoái giữa
Đồng Việt Nam và Dollar Mỹ trên thị trường ngoại hối định danh bằng Dollar
Mỹ là 16015 Đồng bằng 1 Dollar" hoặc "Tỷ giá hối đoái giữa Đồng Việt Nam
và Dollar Mỹ trên thị trường ngoại hối định danh bằng Đồng Việt Nam là
0,0000624 Dollar bằng 1 Đồng".
1.1.2. Các loại tỷ giá hối đoái
Tỷ giá hối đoái chính thức và Tỷ giá hối đoái song song
Tỷ giá hối đoái có thể được quy định bởi thị trường trong chế độ tỷ giá hối
đoái thả nổi, và được gọi là tỷ giá thị trường. Tỷ giá hối đoái cũng có thể được
quy định bởi các cơ quan hữu trách trong chế độ tỷ giá hối đoái cố định. Ở
nhiều nước, cả thị trường lẫn cơ quan hữu trách cùng tham gia quy định tỷ giá
hối đoái. Tỷ giá hối đoái khi đổi tại ngân hàng thương mại và quầy giao dịch
ngoại hối phục vụ khách hàng lẻ thường chênh lệch so với tỷ giá công bố có
5
Nhóm 6 – CH18G Bài tập Kinh tế Quốc
tế
thể vì một trong hai lý do sau: (1) đã được tính gộp cả phí dịch vụ; (2) có hai tỷ
giá đồng thời, một tỷ giá hối đoái chính thức (có thể do cơ quan hữu trách qui
định, hoặc do cả thị trường lẫn cơ quan hữu trách quy định) và một tỷ giá không
chính thức (còn gọi là tỷ giá hối đoái song song hay tỷ giá chợ đen) do thị
trường quyết định.
Ở Việt Nam, ngay cả tỷ giá hối đoái chính thức cũng có vài loại: tỷ giá bình
quân liên ngân hàng, tỷ giá tính thuế xuất nhập khẩu , tỷ giá giao dịch của ngân
hàng thương mại, và tỷ giá hạch toán. Tỷ giá mua vào và bán ra ngoại tệ niêm
yết tại một số ngân hàng để phục vụ khách đổi tiền là tỷ giá giao dịch của ngân
hàng thương mại có tính thêm phí dịch vụ. Còn tỷ giá đổi tiền tại các cửa hàng
kinh doanh vàng bạc ngoại tệ của tư nhân hay khi đổi tiền trong nhân dân chính
là tỷ giá hối đoái song song.
Tỷ giá hối đoái danh nghĩa và Tỷ giá hối đoái thực tế
Tỷ giá hối đoái danh nghĩa : là mức giá thị trường của một đồng tiền này
tính bằng đồng tiền khác vào một thời điểm nhất định. Tỷ giá hối đoái
danh nghĩa không xét đến tương quan giá cả, tương quan lạm phát và các
nhân tố khác giữa hai nước.
Tỷ giá hối đoái thực tế :là tỷ giá phản ánh sức mua tương quan của hai
đồng tiền,phản ánh trong tỷ giá. Tỷ giá hối đoái thực tế có xét đến tương
quan giá cả, tương quan tỷ lệ lạm phát giữa hai nước.
Quan hệ giữa hai loại tỷ giá này được thể hiện qua cách tính sau:
Tỷ giá hối đoái thực tế = Tỷ giá hối đoái danh nghĩa x Giá nước ngoài / Giá nội
địa = Tỷ giá hối đoái danh nghĩa x Tỷ lệ lạm phát nước ngoài / Tỷ lệ lạm phát
trong nước.
Tỷ giá hối đoái song phương và Tỷ giá hối đoái hiệu lực
Tỷ giá hối đoái giữa hai đồng tiền được gọi là tỷ giá hối đoái song
phương.
6
Nhóm 6 – CH18G Bài tập Kinh tế Quốc
tế
Tỷ giá hối đoái hiệu lực là tỷ lệ trao đổi giữa một đồng tiền X với nhiều
đồng tiền khác cùng lúc (thông thường là đồng tiền của các bạn hàng
thương mại lớn).
Tỷ giá này được tính dựa trên giá trị bình quân gia quyền của các tỷ giá song
phương giữa đồng tiền X với từng đồng tiền kia. Tỷ giá hối đoái hiệu lực cũng
có loại danh nghĩa và loại thực tế.
1.1.3. Các chế độ tỷ giá hối đoái
Tỷ giá cố định
Tỷ giá hối đoái cố định, đôi khi còn được gọi là tỷ giá hối đoái neo, là
một kiểu chế độ tỷ giá hối đoái trong đó giá trị của một đồng tiền được gắn
với giá trị của một đồng tiền khác hay với một rổ các đồng tiền khác, hay với
một thước đo giá trị khác, như vàng chẳng hạn. Khi giá trị tham khảo tăng hoặc
giảm, thì giá trị của đồng tiền neo vào cũng tăng hoặc giảm. Đồng tiền sử dụng
chế độ tỷ giá hối đoái cố định gọi là đồng tiền cố định. Tỷ giá hối đoái cố
định là một lựa chọn chế độ tỷ giá ngược hoàn toàn với tỷ giá hối đoái thả nổi.
Mặc dù việc thực hiện chế độ tỷ giá hối đoái thả nổi sẽ hạn chế khả năng
của chính phủ trong vận hành một chính sách tiền tệ nội địa độc lập nhằm duy
trì ổn định kinh tế trong nước, song trong thực tế, nhiều chính phủ vẫn thích
chế độ tỷ giá hối đoái cố định bởi nó tạo ra sự ổn định. Trong lịch sử, từ sau
Chiến tranh Thế giới thứ hai đã từng tồn tại hệ thống Bretton Woods cho phép
Tây Âu và Nhật Bản có được tỷ giá cố định so với dollar Mỹ cho đến tận năm
1970. Gần đây, Trung Quốc, Hong Kong và Malaysia đã rất thành công trong
việc duy trì tỷ giá hối đoái cố định để giữ ổn định kinh tế trong nước. Đồng
euro hiện nay cũng có thể được xem là một chế độ tỷ giá hối đoái cố định giữa
các quốc gia châu Âu tham gia.
Nhiều quan điểm cho rằng tỷ giá hối đoái cố định quá cứng nhắc nên che
mất những thông tin cần thiết cho thị trường hoạt động đúng hướng. Đó là vì
7
Nhóm 6 – CH18G Bài tập Kinh tế Quốc
tế
đồng tiền không còn thể hiện giá trị thị trường thực của chúng. Sự che đậy
thông tin nào tạo ra tính không chắc chắn, kích thích các kẻ đầu cơ "tấn công"
các đồng tiền cố định và nhiều nước sẽ mất sạch cả dự trữ ngoại hối khi cố
gắng bảo vệ đồng tiền của mình chứ không chịu để nó mất giá. Thái Lan trong
cuộc khủng hoảng tài chính châu Á là một trường hợp như vậy.
Chế độ tỷ giá thả nổi hay còn gọi là chế độ tỷ giá linh hoạt là một
chế độ trong đó giá trị của một đồng tiền được phép dao động trên thị trường
ngoại hối. Đồng tiền sử dụng chế độ tỷ giá thả nổi được gọi là một đồng tiền
thả nổi.
Nói chung, các nhà kinh tế đều cho rằng, trong phần lớn trường hợp, chế độ
tỷ giá thả nổi tốt hơn chế độ tỷ giá cố định bởi vì tỷ giá thả nổi nhạy với thị
trường ngoại hối. Điều này cho phép làm dịu tác động của các cú sốc và chu kỳ
kinh doanh nước ngoài. Thêm vào đó, nó không bóp méo các hoạt động kinh tế.
Thả nổi có điều tiết là một chế độ tỷ giá hối đoái nằm giữa hai chế độ
thả nổi và cố định. Mặc dù lý thuyết nói chế độ tỷ giá hối đoái thả nổi tốt hơn,
nhưng trong thực tế không có một đồng tiền nào được thả nổi hoàn toàn, vì nó
quá bất ổn định. Tuy chế độ tỷ giá hối đoái cố định tạo ra sự ổn định, song việc
thực hiện các biện pháp chính sách nhằm giữ cho tỷ giá hối đoái cố định tương
đối khó khăn và tốn kém, và trên hết là chế độ này làm cho chính sách tiền tệ
trở nên vô hiệu lực. Chính vì thế, chỉ một số ít đồng tiền trên thế giới sử dụng
chế độ tỷ giá hối đoái cố định. Hầu hết các đồng tiền trên thế giới sử dụng chế
độ tỷ giá thả nổi, nhưng chính phủ sẽ can thiệp để tỷ giá không hoàn toàn
phản ứng theo thị trường.
1.1.4. Vai trò của tỉ giá
Tỉ giá hối đoái có tác động đến tất cả các hoạt động kinh tế vĩ mô, các cân
đối vĩ mô. Đồng tiền ổn định và tỷ giá hối đoái có vai trò quan trọng trong chính
sách tiền tệ, nó là mục tiêu của chính sách tiền tệ mà mọi quốc gia đều hướng
8
Nhóm 6 – CH18G Bài tập Kinh tế Quốc
tế
tới. Đồng tiền ổn định và tỷ giá hối đoái hợp lý sẽ tạo điều kiện cho việc duy
trì, mở rộng và phát triển các mối quan hệ kinh tế trong nước và quốc tê, giúp
cho nền kinh tế trong nước có điều kiện hội nhập khu vực và thế giới ngày
càng mạnh mẽ hơn.
Trong thương mại quốc tế, tỷ giá hối đoái đóng vai trò chính. Nó cho phép
so sánh giá cả của các hàng hóa và dịch vụ sản xuất trên các nước khác nhau.
Giá hàng xuất khẩu của một nước sẽ được tính theo giá của nước nhập khẩu
nếu biết tỷ giá hối đoái giữa đồng tiền của hai nước. “Khi đồng tiền của một
nước mất giá, người nước ngoài nhận ra rằng, giá hàng xuất khẩu của nước
này rẻ đi, và người dân trong nước nhận thấy hàng nhập từ nước ngoài đắt lên.
Sự lên giá có hiệu quả ngược lại: người nước ngoài sẽ phải trả nhiều hơn cho
sản phẩm của nước này, và người dân trong nước phải trả ít hơn cho hàng hóa
của nước ngoài”. Chính vì điều này mà tỷ giá hối đoái được sử dụng để điều
tiết chính sách khuyến khích xuất khẩu hay nhập khẩu hàng hóa của một nước.
1.1.5. Các nhân tố ảnh hưởng đến tỷ giá hối đoái
Tỷ giá hối đoái chịu tác động của nhiều nhân tố, trong đó hai nhân tố quan
trọng nhất là sức mua của đồng tiền và tương quan cung cầu ngoại tệ. Khi lạm
phát tăng, sức mua đồng nội tệ giảm so với ngoại tệ, làm cho tỷ giá hối đoái
của đồng ngoại tệ so với nội tệ tăng (hay tỷ giá đồng nội tệ so với ngoại tệ
giảm) và ngược lại.
Nếu giá đồng nội tệ giảm, đồng nghĩa với tỷ giá hối đoái cao sẽ kích
thích các hoạt động xuất khẩu, hạn chế nhập khẩu, góp phần tăng thu
ngoại tệ, cải thiện cán cân thanh toán. Kích thích tăng trưởng và việc
làm, nhưng đồng thời cũng tạo nên áp lực làm gia tăng lạm phát. Tỷ giá
hối đoái cao sẽ khuyến khích nhập khẩu vốn, kiều hối, hạn chế các hoạt
động chuyển ngoại tệ ra nước ngoài, kết quả là làm cho sức mua của
đồng nội tệ tăng lên. Tuy nhiên nó sẽ làm giảm cạnh tranh hàng hóa và
9
Nhóm 6 – CH18G Bài tập Kinh tế Quốc
tế
dịch vụ, làm thâm hụt cán cân vãng lai; cũng có thể dẫn đến hậu quả
giảm tăng trưởng.
Đồng nội tệ lên giá có thể làm giảm lạm phát. BOP thặng dư, tăng dự
trữ. Tuy nhiên khi đồng bản địa yếu, sẽ phải đối mặt với nguy cơ nợ
nước ngoài tăng do tỉ giá giữa đồng bản tệ so với đồng ngoại tệ tăng.
Giá trị tài sản quốc gia giảm, nhập khẩu trở nên đắt đỏ hơn…
Ngoài ra, tỷ giá hối đoái còn chịu ảnh hưởng của một số nhân tố khác như:
Mức chênh lệch lạm phát giữa các quốc gia.
Mức độ tăng hay giảm thu nhập quốc dân giữa các nước
Mức chênh lệch lãi suất giữa các nước.
Những dự đoán về tỷ giá hối đoái.
Tình trạng cán cân thanh toán quốc tế.
Sự can thiệp của chính phủ.
o
Can thiệp vào thương mại quốc tế.
o
Can thiệp vào đầu tư quốc tế.
o
Can thiệp trực tiếp vào thị trường ngoại hối.
Các nhân tố khác như: khủng hoảng kinh tế, xã hội, đình công,thiên tai...
1.2.
Nhận định chung về tình hình khủng hoảng tài chính, suy giảm
kinh tế toàn cầu
Khủng hoảng tài chính 20072010 là một cuộc khủng hoảng bao gồm sự
đổ vỡ của hàng loạt hệ thống ngân hàng, tình trạng đói tín dụng, tình trạng sụt
giá chứng khoán và mất giá tiền tệ với quy mô lớn xảy ra ở nhiều nước trên thế
giới, mà nguồn gốc của cuộc khủng hoảng này bắt nguồn từ khủng hoảng tài
chính ở Hoa Kỳ.
Sau những năm tăng trưởng cao, kinh tế thế giới năm 2008 và 2009 bước
vào suy thoái với sự đổ vỡ của nhiều nền kinh tế lớn. Khởi nguồn là những bất
10
Nhóm 6 – CH18G Bài tập Kinh tế Quốc
tế
ổn tài chính và nhà đất của Hoa Kỳ, từ tháng 9/2008 đã chứng kiến hàng loạt
các công ty lớn của nền kinh tế lớn nhất thế giới đang trên bờ vực phá sản.
Khủng hoảng kinh tế đã lan rộng trong năm 2008 và các nước đều phải chống
chọi lại với cơn bão suy thoái kinh tế. Sự thất thường của giá cả, lạm phát và
thất nghiệp diễn ra trên phạm vi toàn cầu. Cùng với Hoa Kỳ, các nền kinh tế
lớn khác như Nhật Bản, một số nước thuộc EU,… cũng phải tuyên bố phá sản.
Các nước đang phát triển cũng lâm vào tình trạng suy giảm kinh tế và đặc biệt
là xuất nhập khẩu gặp nhiều khó khăn do thị trường xuất khẩu chính của các
nước này là các nước phát triển. Tín hiệu phục hồi kinh tế thế giới xuất hiện
từ cuối quý I và đến hết năm 2009, một số nền kinh tế đã thoát khỏi suy thoái
với những nỗ lực không ngừng của Chính phủ các nước. Kinh tế thế giới năm
2009 ước tính tăng trưởng 1,1% (theo IMF) có đóng góp hàng đầu của khu vực
châu Á mà điển hình là Trung Quốc. Mặc dù kinh tế ít biến động thất thường
hơn so với năm 2008 nhưng những nền kinh tế hiện nay vẫn luôn tiềm ẩn
những rủi ro. Thị trường tài chính thế giới tiếp tục gặp khó khăn, đầu tư và
ngoại thương toàn cầu sụt giảm, giá hàng hoá tăng chậm, đẩy suy thoái kinh tế
rơi vào đáy trong những tháng đầu năm 2009. Các khu vực Châu Âu và Châu Mỹ
nhìn chung thoát khỏi suy thoái và có xu hướng phục hồi vào cuối năm nhưng
tính chung cả năm 2009 kinh tế vẫn tăng trưởng âm như Hoa Kỳ, Nhật Bản,
một số nước trong khối EU…
Trong điều kiện các nền kinh tế các nước có tốc độ tăng trưởng âm, tính
đến hết năm 2009, chỉ có 12 nước có tốc độ tăng trưởng dương trong đó Trung
Quốc có tốc độ tăng trưởng 8,7% và Việt Nam đạt 5,32%.
Cuộc khủng hoảng tài chính và suy giảm kinh tế toàn cầu có những ảnh
hưởng lớn đến nền kinh tế Trung Quốc và đòi hỏi Chính phủ nước này có
những phản ứng nhất định. Trong khi các nước phải chật vật để thoát khỏi
“cơn bão khủng hoảng” thì Trung Quốc lại xem đó như một cơ hội để tranh thủ
11
Nhóm 6 – CH18G Bài tập Kinh tế Quốc
tế
các lợi thế thương mại để tạo đà tăng trưởng cho đất nước. Chính sách tỷ giá
hối đoái của Trung Quốc trong thời kỳ này đã có những thành công nhất định và
khẳng định được sự phát triển mang tính đột phá trong việc đưa Trung Quốc trở
thành nước có kim ngạch xuất khẩu đứng hàng đầu thế giới, vượt qua cả Đức.
CHƯƠNG II: CHÍNH SÁCH TỶ GIÁ HỐI ĐOÁI CỦA TRUNG
QUỐC TRONG KHỦNG HOẢNG KINH TẾ
2.1.
Chế độ tỷ giá của Trung Quốc
Chế độ tỷ giá của Trung Quốc từ năm 1997 đến ngày 21/7/2005: đồng
Nhân dân tệ được neo cố định với USD tại mức tỷ giá 8,28 CNY/USD. Theo
nhận xét của Hiệp hội các doanh nghiệp của Mỹ (NAM), so với giá trị thực của
nó, CNY đang giảm đi mất 40% và chính điều này đã tạo ra một môi trường
kinh doanh không công bằng, trong đó, hàng nhập khẩu từ Mỹ trở nên quá đắt
và mất đi tính cạnh tranh trên thị trường. Theo các nhà phân tích, một minh
12
Nhóm 6 – CH18G Bài tập Kinh tế Quốc
tế
chứng cho thấy đồng tiền CNY đang bị Chính phủ nước này “dìm giá” chính là
sự tăng lên đột biến trong nguồn ngân sách quốc gia. Đất nước được đánh giá là
khá thành công trong lĩnh vực xuất khẩu này đã trở thành “miếng nam châm” thu
hút lượng lớn ngoại tệ (Bảng 1). Các chuyên gia công nghiệp Hoa Kỳ nói rằng
sở dĩ có được điều này là vì các nhà sản xuất Trung Quốc có lợi thế về đồng
tiền, được duy trì trong một chế độ hối đoái rẻ theo kiểu nhân tạo so với USD,
như vậy giúp làm cho giá các mặt hàng xuất khẩu trở nên rẻ hơn. Trước tình
hình này, Mỹ và các đối tác thương mại lớn khác của Trung Quốc đã gây sức ép
để đồng nhân dân tệ tăng giá. Cuối cùng Trung Quốc đã phải điều chỉnh tỷ giá
vào năm 2005.
Chế độ tỷ giá của Trung Quốc từ 7/2005 đến nay: Năm 2005, Ngân hàng
Trung ương (NHTW) Trung Quốc đã công bố thay đổi chế độ tỷ giá. Trong thời
gian này Trung quốc duy trì chế độ tỷ giá dựa vào rổ tiền tệ có biên độ dao
động rộng được điều chỉnh định kỳ (BBC):
Chế độ tỷ giá BBC được coi là chế độ tỷ giá trung gian nằm giữa chế độ
neo tỷ giá và chế độ tỷ giá thả nổi. Đây là chế đọ tỷ giá thả nổi có sự điều tiết
của Nhà nước với những đặc điểm riêng có. Chúng ta có thể dễ dàng nhận
dạng ra 3 đặc điểm thông qua tên gọi của cơ chế: tỷ giá của nội tệ được xác
định dựa trên 1 rổ tiền tệ (Basket), có biên độ dao động (Band) và được điều
chỉnh định kỳ (Crawl), với yếu tố Crawl tỷ giá có thể trượt dần dần theo 1
hướng đi lên hoặc đi xuống
Tỷ giá sẽ được xác định dựa trên một rổ các đồng tiền (Basket) nhưng
các thành phần và tỷ trọng các đồng tiền không được đưa ra trong lần công bố
này. Đồng thời với việc neo tỷ giá theo một rổ tiền tệ, Ngân hàng Trung ương
Trung Quốc cho phép biên độ dao động hàng ngày của các tỷ giá song phương là
0,3%. Ngày 9/8/2005, trong bài phát biểu khai mạc trụ sở thứ 2 của Ngân hàng
Trung ương tại Thượng Hải, Thống đốc Ngân hàng Trung ương Trung Quốc
13
Nhóm 6 – CH18G Bài tập Kinh tế Quốc
tế
ZhouXia Chuan đã công bố 11 đồng tiền trong rổ, trong đó các đồng tiền chính
là đôla Mỹ, Euro, Yên Nhật và đồng Won Hàn Quốc và các đồng Bảng Anh,
Ruble Nga và Baht Thái cũng có mặt trong rổ tiền tệ nhưng có tỷ trọng nhỏ
hơn nhiều.
Tuy nhiên, căn cứ vào số liệu thực tế của tỷ giá đa phương danh nghĩa
CNY, Guonan và McCauley đã cho rằng tỷ giá này đã dao động với biên độ 2%/
năm (B Band) và mức độ thay đổi theo ngày là 0,06% (C Crawl).
So với lý thuyết thì biên độ dao động của tỷ giá (Bband) là khá nhỏ chỉ
là 2%/ năm. Mặc dù tỷ giá song phương CNY/USD giảm giá nhưng tỷ giá đa
phương danh nghĩa của CNY lại có xu hướng tăng dần. Như vậy, Trung Quốc
vẫn duy trì được lợi thế cạnh tranh thương mại quốc tế so với các quốc gia
bạn hàng. Do đó, đã góp phần tích cực vào tăng trưởng kinh tế và thặng dư của
cán cân thương mại của Trung Quốc.
2.2. Chính sách tỷ giá hối đoái của Trung Quốc trong khủng hoảng
Chính sách tỷ giá hối đoái của Tung Quốc được thực hiện có tính nhất
quán gắn trực tiếp với lợi thế thương mại về hàng giá rẻ và khối lượng lớn
của Trung Quốc. Có thể nói chính sách tỷ giá này đã hỗ trợ hữu hiệu cho mục
tiêu thúc đẩy xuất khẩu của Trung Quốc. Nhờ sự nhạy bén của của các công cụ
trong chính sách tỷ giá mà Trung Quốc đã đạt được sự ổn định giá cả trong
nước và cân bằng tài chính tiền tệ với bên ngoài (trong khi các chính sách kinh
tế khác như chính sách tiền tệ bị vô hiệu hoá để giảm lạm phát thì chính sách
tỷ giá vẫn đạt được mục tiêu là đẩy mạnh xuất khẩu). Tung Quốc đã cho thấy
việc duy trì tỷ giá trong thời gian dài cùng với sự phá giá hợp lý của đồng nhân
dên tệ đã tạo ra sự phát triển tối ưu cho nền kinh tế và áp dụng những biện
14
Nhóm 6 – CH18G Bài tập Kinh tế Quốc
tế
pháp hỗ trợ khôn khéo để giảm bớt tác động ngược chiều. Đảm bảo cung ứng
ngoại tệ được duy trì thường xuyên, liên tục đảm bảo cho sự thành công trong
việc điều hành chính sách tỷ giá. Điều hành chính sách tỷ giá hối đoái phải luôn
hướng tới mục tiêu hỗ trợ tốt nhất cho chính sách xuất khẩu, từ đó cải thiện
cán cân thanh toán quốc tế và tăng dự trữ ngoại tệ, hướng tới mục tiêu phát
triển bền vững. Các vấn đề đươc thực thi trong chính sách tỷ giá hối đoái của
Trung Quốc có nhiều khía cạnh khác nhau:
Kể từ đợt điều chỉnh cuối cùng vào tháng 7/2005, đồng nhân dân tệ đã
tăng khoảng 20% so với USD, nhưng mức tăng này vẫn thấp, nhất là sau đợt đổ
vỡ tín dụng tại Mỹ vào cuối năm 2007 và dẫn đến khủng hoảng toàn cầu. Tại
trong nước, việc duy trì đồng nhân dân tệ yếu tuy có tác dụng thúc đẩy xuất
khẩu của Trung Quốc, nhưng lại đã tạo sự cạnh tranh khốc liệt về giá cả giữa
các doanh nghiệp Trung Quốc với nhau, mà hậu quả là nhiều mặt hàng không
đảm bảo chất lượng, nổi bật là máy tính và một số đồ điện dân dụng, đây là
những mặt hàng cần đến nguồn nguyên liệu thô, nhất là kim loại và chất dẻo,
trong khi nguồn nguyên liệu này ngày càng khan hiếm và đắt đỏ. Sản xuất tăng
mạnh, hàng hóa bán được nhiều, thị trường chứng khoán tăng mạnh và có vẻ
đang phát triển bong bóng, nhưng nguy hiểm hơn là lợi nhuận giảm mạnh và
điều này làm tăng xác suất phá sản doanh nghiệp. Suy cho cùng, việc duy trì
đồng nhân dân tệ yếu quá lâu hoàn toàn không có lợi cho chính nền kinh tế
Trung Quốc, và điều này buộc Chính phủ Trung Quốc phải can thiệp để tăng
giá bản tệ với mục tiêu chính là giảm bớt rủi ro đối với kinh tế trong nước.
Trong thương mại quốc tế, Trung Quốc luôn theo đuổi chế độ tỷ giá hối
đoái trên cơ sở định giá thấp đồng nhân dân tệ so với các ngoại tệ khác (đặc
biệt với USD) để tạo lợi thế thương mại nhằm đẩy mạnh xuất khẩu, tăng
thặng dư cán cân thương mại, duy trì tỷ lệ thất nghiệp thấp, tạo sự ổn định và
bền vững trong dự trữ ngoại hối.
15
Nhóm 6 – CH18G Bài tập Kinh tế Quốc
tế
Bảng 1: Diễn biến tỷ giá, cán cân thương mại, dự trữ ngoại tệ và tỷ lệ
thất nghiệp của Trung Quốc 20022009
Năm
Tỷ giá
CCTM (triệu Dự trữ ngoại hối Tỷ lệ thất nghiệp
(CNY/USD)
USD)
(triệu USD)
(%)
2002
8,2770
44.167
286.407
2003
8,2770
44.652
403.251
2004
8,2768
58.982
609.932
2005
8,1943
134.189
818.872
2006
7,9734
217.746
1.066.340
2007
7,6075
261.9
1.528.250
4
2008
6.949
297
1.946.000
4,2
2009
6.831
198
2.400.000
4,3
(Nguồn: />Với việc duy trì tỷ giá phù hợp đã giúp Trung Quốc luôn đạt được thặng
dư thương mại, kể cả trong giai đoạn khó khăn nhất của nền kinh tế thế giới
(Cán cân thương mại thặng dư 261,9 triệu USD trong năm 2007 đến năm 2008
tăng lên 297 triệu USD, năm 2009 giảm nhưng không đáng kể, đạt 198 triệu
USD. Bên cạnh thặng dư cán cân thương mại liên tiếp qua các năm phải kể đến
sự bền vững kho dự trữ ngoại hối của Trung Quốc (tăng từ 1.528 tỷ USD trong
năm 2007 lên 1.946 tỷ USD và tính đến hết năm 2009, con số này lên đến 2.400
tỷ USD). Tỷ lệ thất nghiệp của Trung Quốc trong giai đoạn khủng hoảng kinh
tế thấp, dao động trong khoảng 4%.
Về thương mại của Việt Nam và Trung Quốc: Về xuất khẩu: Năm 2008,
trị giá hàng hoá của Việt Nam xuất khẩu sang Trung Quốc đạt gần 4,54 tỷ
USD, tăng 35% so với năm 2007 (trong đó 2 mặt hàng đạt kim ngạch lớn nhất là
16
Nhóm 6 – CH18G Bài tập Kinh tế Quốc
tế
cao su: 1,06 tỷ USD tăng 26% và than đá đạt 743 triệu USD, tăng 14,2%); Năm
2009, trị giá hàng hoá của Việt Nam xuất khẩu sang Trung Quốc đạt gần 4,91
tỷ USD, tăng 8,2 so với năm 2008. Về nhập khẩu: Năm 2008, Trung Quốc là đối
tác lớn nhất cung cấp hàng hoá cho Việt Nam, với trị giá 15,64 tỷ USD, tăng
25,1% so với năm 2007 và chiếm tới hơn 19% tổng kim ngạch nhập khẩu của
Việt Nam (các nhóm mặt hàng nhập khẩu chủ yếu từ thị trường Trung Quốc
trong năm 2008 là máy mõc, thiết bị, dụng cụ và phụ tùng: 3,77 tỷ USD, sắt
thép: 1,81 tỷ USD, vải các loại: 1,54 tỷ USD). Năm 2009, Trung Quốc tiếp tục
là đối tác lớn nhất cung cấp hàng hoá cho Việt Nam, tổng trị giá nhập khẩu từ
thị trường Trung Quốc đạt 16,4%, giảm 4% so với năm 2008 và chiếm tới
23,5% tổng kim ngạch nhập khẩu của Việt Nam.
Biểu đồ 1: Tỷ giá CNY/USD trung bình qua các năm
(Nguồn: Reuter)
Một số nước đã hối thúc Trung Quốc nới lỏng kiểm soát tiền tệ hơn
nữa, mục tiêu là giảm sự mất cân đối thương mại và tiết kiệm giữa các quốc
gia. Đề xuất này đã buộc Trung Quốc phải lưu tâm và mới đây đã tiến hành nới
lỏng tiền tệ, góp phần tăng tỉ giá giữa đồng nhân dân tệ với USD. Đồng nhân
17
Nhóm 6 – CH18G Bài tập Kinh tế Quốc
tế
dân tệ lên giá đã tạo ra khả năng đa dạng hóa cơ cấu dự trữ quốc gia, hệ quả là
đẩy đồng đô la giảm sâu hơn so với các đồng tiền mới nổi nhưng tăng lên so
với euro. Một số Ngân hàng Trung ương vốn đã mua USD nhằm duy trì việc
neo tỉ giá này đã nhanh chóng đa dạng hóa danh mục dự trữ bằng cách bán 1/3
lượng USD thu được để mua những ngoại tệ khác, chủ yếu là euro vì có rất ít
lựa chọn khác và nếu đồng nhân dân tệ tăng giá thì tương quan euro/đô la sẽ
giảm xuống. Điều này được nhiều nhà đầu tư và đầu cơ kỳ vọng, kết cục là
giá vàng đã tăng lên so với euro, bảng anh và yên nhật trong thời gian qua (bắt
đầu từ ngày 23/11/2009).
Biểu đồ 2: Tỷ giá CNY/USD theo ngày trong 2 tháng đầu năm 2010
Có nhiều áp lực phải đánh giá lại đồng nhân dân tệ, nhất là sự mất giá
gần 40% của USD trong 8 năm qua thể hiện sự không tương xứng với những
ngoại tệ chủ chốt, trong khi Trung Quốc và nhiều nền kinh tế mới nổi lại neo tỉ
giá với USD vốn đang trượt giá để hỗ trợ xuất khẩu.
18
Nhóm 6 – CH18G Bài tập Kinh tế Quốc
tế
Trong khi đó, các nền kinh tế mới nổi khác với tỉ giá linh hoạt hơn đã
phải vật lộn với sự suy giảm tỉ giá. Từ tháng 3/2009, hầu hết các đồng bản tệ
tại những nước này đã lên giá mạnh, ảnh hưởng xấu đến năng lực xuất khẩu.
Từ đầu năm nay, đồng real brazil cũng tăng mạnh tới 35% so với USD, buộc
chính phủ Brazil phải đánh thuế 2% đối với thu nhập và cổ phiếu của nhà đầu
tư nước ngoài. Không ngạc nhiên gì, Brazil là một trong số các nước G20 đã lên
tiếng mạnh mẽ về nhu cầu tăng giá đồng nhân dân tệ nhằm lập lại sự cân bằng
kinh tế toàn cầu và qua đó phục hồi USD vốn đang suy yếu.
Tuy nhiên, việc tăng giá đồng nhân dân tệ có thể tiếp tục làm tăng thêm
việc tập trung euro so với USD đồng thời với việc tăng cường dòng vốn vào các
nền kinh tế mới nổi, dẫn đến tăng giá những đồng tiền này hơn là giảm giá, các
nhà đầu tư có thể tiếp tục nâng cao vị thế của họ nhờ các đồng tiền mới nổi
bởi lẽ việc điều chỉnh đồng nhân dân tệ chỉ là sự bắt đầu của một quá trình
điều chỉnh thị trường ngoại hối dài hơi.
Do đồng nhân dân tệ được định giá thấp 2030% so với USD, việc tăng
giá đồng nhân dân tệ thêm 3,4% chẳng có nghĩa lý gì so với mức tăng giá đồng
tiền này trong 12 tháng qua. Do đồng nhân dân tệ chỉ tăng nhẹ, các nền kinh tế
mới nổi, nhất là những đối thủ cạnh tranh xuất khẩu của Trung Quốc tại châu
Á, phải tiếp tục đối mặt với áp lực tăng giá bản tệ. Trước đó, các Ngân hàng
Trung ương từ Liên bang Nga đến Hàn quốc, Brazil đã hành động để kiềm chế
làn sóng đầu cơ đang đe dọa tốc độ phục hồi kinh tế trong nước. Trong tháng
10, Ngân hàng Trung ương Nga đã chi 15 tỉ USD và từ đầu tháng 11 đến nay đã
mua trên 5 tỉ USD để kiềm chế tốc độ tăng giá đồng rúp, đồng thời đang tính
đến khả năng mua đô la Canada và những đồng tiền khác trong giỏ ngoại tệ
mạnh. Trong tháng 10, Ngân hàng Trung ương Brazil đã mua 6,7 tỉ USD, gấp đôi
so với tháng trước. Đầu tuần này, Ngân hàng Trung ương Ấn Độ tỏ ý muốn
19
Nhóm 6 – CH18G Bài tập Kinh tế Quốc
tế
mua thêm nhiều vàng sau khi đã mua 200 tấn vàng từ Quỹ tiền tệ Quốc tế
(IMF), v.v.
Đồng Euro cũng phải gánh chịu những nỗ lực kiềm chế tăng giá bản tệ
của Trung Quốc và những nước khác, những đồng tiền này đã tăng giá khoảng
20% so với USD trong 12 tháng qua, và rất ít sự can thiệp ngoại hối có thể hỗ
trợ các nhà xuất khẩu châu Âu, thậm chí gây ra sự đảo chiều. Trong bối cảnh
đồng nhân dân tệ tăng giá, nếu USD phục hồi thì tương quan euro/đô la sẽ
giảm, nhưng sự phục hồi USD không tác động đến những đồng tiền mới nổi.
Trên thực tế, quyết định của Fed về việc tiếp tục duy trì lãi suất thấp để hỗ trợ
phục hồi kinh tế sẽ tiếp sức cho hoạt động thương mại. Theo đó, các nhà đầu
tư sẽ vay đô la để mua những tài sản sinh lời cao hơn, nhất là tại các thị trường
mới nổi, do các nhà đầu tư và phân tích kinh tế lạc quan hơn về triển vọng tại
các thị trường mới nổi.
Tóm lại, xu hướng lên giá đồng nhân dân tệ mới đây sẽ làm giảm luồng
vốn từ Trung Quốc và nhiều nước châu Á vào euro và những đồng tiền thả nổi
khác, nhưng không giảm nhẹ áp lực tăng giá bản tệ tại các thị trường mới nổi.
Mặc dù bị các quốc gia trên thế giới lên án về việc thực thi chính sách tiền tệ
song Trung Quốc vẫn cố gắng kiên định với chế độ tỷ giá BBC nhằm mục tiêu
khuyến khích xuất khẩu, tạo lợi thế thương mại so với các nước bạn hàng và
dần đưa đồng nhân dân tệ trở thành đồng tiện mạnh trong hệ thống tiền tệ thế
giới, nhằm củng cố vị trí tài chính trên trường quốc tế.
20
Nhóm 6 – CH18G Bài tập Kinh tế Quốc
tế
Biểu đồ 3: Tỷ giá trung bình các loại ngoại tệ so với USD
Một quốc gia khổng thể lựa chọn đồng thời cả 3 giải pháp : ổn định tỷ
giá, tự do hoá luồng vốn và chính sách tiền tệ độc lập, mà chỉ có thể chọn tối
đa là 2 trong 3 giải pháp trên. Trung Quốc ngày nay đã sử dụng chính sách ổn
định tỷ giá nhưng phải hy sinh tự do hoá luồng vốn (tiếp tục kiểm soát vốn).
Chính sách BBC mà Trung Quốc theo đuổi có những ưu điểm là:
Thứ nhất, do chế độ tỷ giá này neo tỷ giá của nội tệ với một rổ tiền tệ
nên góp phần làm ổn định tỷ giá đa phương danh nghĩa và thực tế của Trung
Quốc;
21
Nhóm 6 – CH18G Bài tập Kinh tế Quốc
tế
Thứ hai, Trung Quốc theo đuổi chế độ tỷ giá BBC sẽ tránh được những
biến động trong tỷ giá thực nếu trong trường hợp Trung Quốc có mức lạm phát
cao hơn so với các nước bạn hàng. Từ đó góp phần duy trì và cải thiện sức
cạnh tranh thương mại quốc tế của Trung Quốc;
Thứ ba, chế độ tỷ giá BBC cho phép quốc gia điều hành tỷ giá linh hoạt
hơn tránh được các cú sốc bất thường (như sự chuyển dịch bất ngờ của các
luồng vốn lớn), đồng thời cho phép NHTW theo đuổi một chính sách tiền tệ
độc lập hơn.
Tuy nhiên, bên cạnh những ưu điểm thì chế độ tỷ giá BBC mà Trung
Quốc đang sử dụng vẫn có một số hạn chế như:
Thứ nhất, Mặc dù chế độ tỷ giá BBC được coi là linh hoạt hơn so với
các chế độ tỷ giá neo khác, nhưng mức độ linh hoạt của nó vẫn chưa đủ để làm
giảm bớt hoặc ngăn chặn những thay đổi lớn và đầy bất ngờ về tâm lý của các
nhà đầu tư cũng như của các luồng vốn cá nhân. Khi nền kinh tế phải hứng
chịu một cú sốc lớn, dù là bên ngoài hay bên trong, thì có lẽ biên độ dao động
lên tới 15% cũng không đủ để kiểm soát ảnh hưởng các cú sốc này. Trong
trường hợp này, Ngân hàng Trung ương sẽ phải tiếp tục nới lỏng biên độ dao
động hơn nữa cho phù hợp với sự biến động của tỷ giá trên thị trường tự do.
Khi vai trò của biên độ dao động không còn nưa và thay vào đó là một chế độ tỷ
giá thả nổi. Điều này đã được chứng minh trong các cuộc khủng hoảng tiền tệ
diễn ra ở Indonesia, Nga, Thổ Nhĩ Kỳ.
Thứ hai, nhiều nhà kinh tế tỏ ra nghi ngờ về khả năng của chế độ tỷ giá
BBC trong việc làm hạn chế các hoạt động đầu cơ tỷ giá cũng như vai trò của
nó như một mục tiêu danh nghĩa của chính sách tiền tệ.
Qua bài học kinh nghiệm của Trung Quốc về điều hành chính sách tỷ giá,
Việt Nam cần phải có sự phối hợp đồng bộ các chính sách kinh tế vĩ mô và duy
22
Nhóm 6 – CH18G Bài tập Kinh tế Quốc
tế
trì một chính sách tỷ giá hối đoái phù hợp với chiến lược phát triển kinh tế của
Việt Nam trong từng giai đoạn.
CHƯƠNG III: BÀI HỌC ĐỐI VỚI VIỆT NAM
3.1. So sánh những điểm tương đồng và khác biệt về kinh tế của hai nước
Trung Quốc cũng như Việt Nam là những nước có nền kinh tế đang
phát triển ở trong quá trình chuyển đổi từ một nền kinh tế phát triển dựa trên
cơ chế kế hoạch hoá tập trung "khép kín" sang nền kinh tế phát triển dựa trên
cơ chế thị trường "mở" chịu sự điều tiết của Nhà nước theo định hướng
XHCN. Mặc dù, thời điểm bắt đầu chuyển đổi và "mầu sắc" của định hướng
có khác nhau (theo như lời của các nhà lãnh đạo Bắc Kinh), nhưng ở nhiều
góc độ chúng ta đều có thể nhận thấy có những nét tương đồng giữa hai nền
kinh tế này. Đặc biệt, với những thành công “đáng nể” sau cuộc khủng hoảng
kinh tế toàn cầu vừa rồi, Trung Quốc đáng là một “tấm gương” để Việt Nam
học tập. Vì vậy, những kinh nghiệm đi trước của Trung Quốc trong điều
hành chính sách thực sự sẽ là những bài học quý giá cho việc hoạch định và
điều hành chính sách tỷ giá, đương nhiên không phải là trường hợp ngoại lệ.
3.2. Bài học kinh nghiệm
Chính sách tỷ giá là một bộ phận của chính sách tiền tệ và nằm trong mối
quan hệ của hệ thống các chính sách kinh tế. Vì vậy, chính sách tỷ giá chỉ có
thể đạt được những mục tiêu của mình khi quá trình điều hành được đặt ra
trong mối quan hệ của hệ thống các chính sách kinh tế, đặc biệt là chính sách
tiền tệ.
23
Nhóm 6 – CH18G Bài tập Kinh tế Quốc
tế
Mục tiêu của chính sách tỷ giá và các chính sách kinh tế khác, trong đó phải
tính đến mục tiêu của chính sách tiền tệ, trong ngắn hạn thường có sự mâu
thuẫn với nhau. Một sự phối hợp chặt chẽ và linh hoạt trong điều hành các
chính sách có thể đem lại hiệu quả cao ahơn cho chính sách tỷ giá giảm thiểu
được những hậu quả rủi ro đối với nền kinh tế mà nó có thể gây ra.
Thời điểm và mức điều chỉnh tỷ giá là những vấn đề có tính chất quyết định
đối với hiệu quả của chính sách tỷ giá.
Hàm lượng của các yếu tố thị trường (như: Quan hệ cung cầu về ngoại hối,
sở thích, chính sách, lạm phát, lợi tức của các tài sản nội ngoại tệ..) phản ánh
trong tỷ giá càng cao thì khả năng có một chính sách tỷ giá có hiệu quả cao và
chống đỡ được với các cú sốc đối với nền kinh tế càng lớn.
Chính sách tỷ giá có khả năng dự kiến những diễn biến của tỷ giá cao sẽ tạo
khả năng ổn định tương đối dài hạn và giảm thiểu được những rủi ro hối đoái,
đẩy mạnh thu hút đầu tư nước ngoài một vấn đề có ý nghĩa hết sức quan
trọng đối với các nước đang phát triển trong quá trình công nghiệp hoá. Cần có
phản ứng chính sách linh hoạt về tỉ giá trong những tình huống cụ thể và cần có
định hướng rõ ràng về tỉ giá trong dài hạn làm căn cứ cho các điều chỉnh ngắn
hạn. Do đó, cần có cơ chế giám sát và theo dõi chặt chẽ sư biến động của tỷ
giá cả thị trường trong nước và thị trường nước ngoài để nhận dạng xu hướng
vận động của tỉ giá hối đoái đặc biệt giữa các đồng tiền đại diện cho các trung
tâm kinh tế thế giới và toàn cầu như đồng đô la, đồng EUR...Các phản ứng
chính sách của các đối tác thương mại lớn hoặc các trung tâm kinh tế thế giới
cũng là căn cứ để đưa ra các phản ứng chính sách của Việt Nam. Các kịch bản
về các tình huống biến động tỉ giá hối đoái nên được xây dựng và có thể tiến
hành mô phỏng chúng để lựa chọn kịch bản tối ưu nhất. Đây là việc tạo thế
chủ động trong điều chỉnh tỉ giá hối đoái trước tính bất định cảu thị trường
ngoại hối trong và ngoài nước.
24
Nhóm 6 – CH18G Bài tập Kinh tế Quốc
tế
Chính sách phá giá đồng nội tệ ở các nước đang phát triển có thể mang lại
nhiều lợi ích hơn và phải trả giá ít hơn, xét cả về ngắn hạn và dài hạn (tạo lợi
thế so sánh mới, tăng sức cạnh tranh quốc tế, mở rộng nhanh quan hệ ngoại
thương, quan hệ kinh tế đối ngoại, thu hút đầu tư có hiệu quả và thúc đẩy nền
kinh tế tăng trưởng nhanh…).
Vai trò của Chính phủ trong việc đưa ra các chính sách tỷ giá kịp thời và phù
hợp với điều kiện kinh tế trong nước và những biến động của thị trường quốc
tế và rất lớn. Do đó, cần khai thác triệt để vai trò của Chính phủ để xây dựng
một chế độ tỉ giá hối đoái có lợi nhất cho thương mại. Để làm tốt điều đó, việc
dự báo tỷ giá và các thời điểm thích hợp để điều chỉnh tỷ giá được coi là yếu tố
then chốt.
Chính phủ cũng cần có chiến lược dài hạn để định vị đồng VNĐ trên trường
quốc tế phù hợp với vai trò, vị trí và tác của nền kinh tế Việt Nam trong các
quan hệ thương mại hoặc trong hệ thống thương mại khu vược như trong khu
vực mậu dịch tự do AFTA... trong dài hạn để định hướng vận hành chính sách
điều chỉnh tỉ giá.
Tính nhạy cảm và khả năng phản ứng của các nhà điều hành chính sách luôn
là yếu tố hàng đầu quyết định sự thành bại của chính sách tỷ giá một loại
chính sách kinh tế phức tạp, chịu ảnh hưởng của nhiều yếu tố dự kiến và rủi ro
trong quá trình biến động, đặc biệt là sự liên quan chặt chẽ của nó với những
yếu tốt rủi ro có tính chất chính trị.
25
