sáng kiến dạy âm nhạc

Trần Thò Thuý Mơ Tiểu học Đònh An I
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
VÀI Ý GIÚP HỌC SINH NẮM VỮNG CÁCH GÕ ĐỆM THEO
TIẾT TẤU, NHỊP, PHÁCH KHI HÁT.
A / MỞ ĐẦU:
Đất nước ta đang chuyển dần sang thời kì thực hiện công nghiệp hoá, hiện đại
hoá đất nước và hội nhập quốc tế. Văn kiện Đại hội Đảng Cộng Sản Việt Nam
nhiều khoá đã nhấn mạnh : "Nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài
và phát huy nguồn nhân lực to lớn của con người Việt Nam là nhân tố quyết đònh
thắng lợi của công cuộc công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước"
Vì vậy mà mục tiêu của giáo dục nước nhà là hướng tới việc đào tạo những
con người phát triển toàn diện về đức, trí, lao, thể, mó. Nhằm hướng tới những con
người lao động chủ động linh hoạt, sáng tạo, sẵn sàng thích ứng với xã hội đang
từng ngày đổi thay.
Ở bậc tiểu học hiện nay Bộ Giáo Dục đã quy đònh dạy đủ 9 môn bắt buộc và
môn Âm nhạc là một trong những môn học không thể thiếu trong quá trình giáo dục
toàn diện, cân đối hài hoà cho các em học sinh. Bởi vì âm nhạc là nhu cầu thiết yếu
trong đời sống tinh thần của mỗi con người nói chung và ở trẻ em nói riêng. Trẻ em
tham gia ca hát là được tự hoạt động để nhận thức thế giới xung quanh và bản thân
mình. Từ hình tượng âm nhạc của bài hát, bản nhạc có tác động rất nhiều vào cảm
xúc của các em. Từ đó giúp cho việc phát triển trí tuệ, óc thẩm mó, trí tưởng tượng.
Thông qua nội dung bài hát các em thêm yêu cuộc sống, yêu quê hương đất nước,
yêu truyền thống, bản sắc dân tộc con người Việt Nam. Học sinh tiểu học rất nhạy
cảm với âm thanh , nhòp điệu, tiết tấu. Trẻ em thích được hoạt động và tự biểu hiện.
Từ việc nghe hát, nghe nhạc, tập hát và biết được một số kiến thức phổ thông về âm
nhạc….Tất cả những điều đó sẽ tạo thành một trình độ văn hoá tối thiểu để góp phần
cùng các môn học khác giáo dục nhân cách con người.
Qua nhiều năm được phụ trách giáo dục môn Âm nhạc bản thân tôi nhận thấy
rằng học sinh trường tôi còn lúng túng chưa phân biệt được từng cách gõ đệm theo
tiết tấu, theo nhòp, theo phách khác nhau như thế nào trong một bài hát cụ thể. Chính
vì điều đó mà các em hát và sử dụng cách gõ đệm còn tuỳ tiện lúc nhanh, lúc chậm

dẫn đến việc hát sai giai điệu của bài hát. Vì thế mà học sinh rất e ngại khi đứng hát
trước đám đông, do sợ mình hát sai, sợ các bạn chê cười. Bởi thế mà làm giảm đi
phần nào khả năng biểu hiện năng lực học tập âm nhạc của bản thân mình.
Trang 1
Trần Thò Thuý Mơ Tiểu học Đònh An I
Khi giáo viên giới thiệu các kiểu gõ đệm theo tiết tấu, gõ theo nhòp, gõ theo
phách thì các em hiểu rất mơ hồ bởi vì những từ đó rất trìu tượng với lứa tuổi của
học sinh tiểu học.
Hơn nữa điều kiện ở nơi các em đang sinh sống, việc tiếp cận với những bài
hát cho thiếu nhi còn hạn chế. Ít em xem ti vi, nghe đài, băng đóa về những bài hát
dành cho lứa tuổi thiếu nhi mà chủ yếu là xem nhiều về phim hoạt hình, xem đóa
siêu nhân….thời gian dạy hát ở nhà trường chỉ được phân bố 1 tiết/ tuần. Do sự phát
triển trí tuệ chưa hoàn chỉnh, tâm lứa chưa ổn đònh nên ở lứa tuổi này các em dễ
thuộc nhưng lại rất hay quên. Có thể là tiết trước dạy các em nhưng tiết sau hỏi lại
thì các em đã quên, mà trong một tuần chỉ có một tiết Âm nhạc trong 35 đến 40
phút. Vậy làm thế nào mà để giúp học sinh biết cách " vỗ bài" đúng tiết tấu, đúng
nhòp, đúng phách khi hát. Mà những điều trên là cơ sở làm nền tảng cho việc hát
đúng giai điệu của bài hát. Đó là điều trăn trở của bản thân tôi mỗi khi lên lớp.
Từ những điều trăn trở đó bản thân tôi luôn tìm tòi , nghiên cứu, tìm ra cách
giảng dạy học sinh nắm vững cách gõ đệm theo tiết tấu, gõ theo nhòp, gõ theo phách
trong bất cứ bài hát nào. " Vài ý giúp học Tiểu học nắm vững cách gõ đệm theo tiết
tấu, theo nhòp, theo phách khi hát". Đó là sáng kiến nhỏ để góp phần vào dạy học
mang tính thiết thực hơn nhằm mang lại hiệu quả cao trong mỗi giờ lên lớp.
B. NỘI DUNG CỤ THỂ:
Bước vào năm học mới khi được sự phân công của Ban Giám Hiệu cho tôi phụ
trách các khối lớp, từ khối 1 đến khối 5 ở điểm chính và 1 lớp ở điểm lẻ. Trong mỗi
khối lớp có rất nhiều đối tượng học sinh khác nhau, có lớp học 2 buổi/ ngày, 1 buổi/
ngày. Vì thế mà trình độ học sinh không đồng đều. Cho nên việc tiếp thu bài ở các
em cũng rất khác nhau.
Bản thân luôn tìm tòi học hỏi qua sách, báo, đài, phương tiện thông tin đại

chúng…..Từ đó chọn lọc các cách dạy cụ thể phù hợp với đặc điểm học sinh đòa
phương. Tìm tòi sáng tạo những trò chơi âm nhạc phù hợp với lứa tuổi học sinh tiểu
học, lôi cuốn lòng yêu thích giúp các em tham gia tích cựa vào môn học.
- Giáo viên luôn hoà mình với học sinh tạo sự gần gũi giữa thầy và trò. Tạo
cho không khí lớp học thoải mái, không gò bó để các em được tự nhiên bộc lộ phát
triển khả năng biểu hiện năng khiếu của mình .
Các hoạt động dạy dành cho từng đối tượng học sinh được thể hiện rõ trên
giáo án. Luôn đan xen và tổ chức nhiều hình thức gõ đệm trong một tiết.
Trang 2
Trần Thò Thuý Mơ Tiểu học Đònh An I
- Sử dụng những nhạc cụ gõ đa dạng phù hợp với nội dung của từng bài, cho
học sinh xem các hình nốt nhạc và giá trò của các nốt được liệt kê vào bảng phụ ở
góc học tập thường xuyên (với các lớp 3, 4, 5) để rèn cho học sinh nhớ những nốt
nhạc và giá trò của mỗi hình nốt.
Với lớp 1 và 2 các em chưa nhận biết hình nốt và giá trò của các nốt trắng, nốt
đen, nốt móc đơn, dấu lặng đơn, dấu lặng đen. Mà với lứa tuổi ở lớp này chỉ yêu cầu
hát đúng giai điệu theo phương pháp truyền miệng của giáo viên. Các em biết gõ
tiết tấu, gõ nhòp là thông qua giáo viên với các thao tác đó học sinh bắt chước theo
giáo viên.
Ví dụ: Bài " Quê hương tươi đẹp" dân ca Nùng.
Trước khi dạy hát cho học sinh giáo viên cho các em đọc lời ca theo tiết tấu 1-
2 lần. Sau đó giáo viên dạy cho học sinh hát rồi hướng dẫn các em các cách gõ đệm,
với bài này thì giáo viên sử dụng cách gõ đệm theo phách và gõ đệm theo tiết tấu đã
được viết sẵn vào bảng phụ trên khuông nhạc chia làm 2 cách gõ đệm khác nhau.
*Gõ theo tiết tấu:
*Gõ đệm theo phách:
Mỗi nốt trên khuông nhạc giáo viên đã đánh dấu x vào từ được gõ trong ô
nhòp. Giáo viên chỉ đònh cho học sinh là gõ vào những tiếng ở bài hát trên chứ không
giải thích là vì sao. Vì nếu giải thích thì học sinh sẽ không hiểu gì mà còn làm cho
các em lúng túng hơn. Vì vậy mà giáo viên chỉ đònh áp đặt bằng dấu x tiếng nào

được đánh dấu x ở dưới thì phần gõ của hai thanh phách sẽ rơi vào những tiếng đó.
Trang 3
Trần Thò Thuý Mơ Tiểu học Đònh An I
Sau đó giáo viên yêu cầu học sinh nhận xét về hai cách gõ của câu hát trên, bài
trên.
Giáo viên nêu cách gõ đệm theo tiết tấu là gõ đệm vào từng từ (tiếng) trong
câu hát, còn gõ phách là gõ vào phần mạnh của phách tương ứng với 1 nốt đen, hoặc
hia nốt móc đơn.
Để phân biệt hai cách gõ trên giáo viên chia lớp thành hai nhóm, mỗi nhóm
thực hiện gõ một cách, khi đã được gõ và được nghe các em sẽ nhận biết được điểm
khác của hai cách gõ trên. Như vậy với học sinh lớp 1 và 2 giáo viên dạy cho học
sinh tập gõ đệm bằng cách áp đặt về cách gõ và hướng dẫn các em luyện tập nhiều
lần. Nhưng với học sinh lớp 3, 4, 5. các em đã được học về các hình nốt trắng, nốt
đen, nốt móc đơn, dấu lặng đơn, dấu lặng đen và các kí hiệu âm nhạc khác thì với
bài mới giáo viên yêu cầu học sinh tự xác đònh cách gõ tiết tấu, xác đònh nhòp, xác
đònh cách gõ phách trong câu hát của từng bài bằng những kí hiệu là mũi tên ( ).
Giáo viên nêu khái niệm về nhòp phách.
Mỗi nhòp có trường độ tương đương nốt trắng, mỗi nhòp chia làm 2 phách, mỗi
phách bằng một nốt đen hoặc hai nốt móc đơn…
Ví dụ: Bài hát : "Em yêu hoà bình" lớp 4 của nhạc só Nguyễn Đức Toàn có sử
dụng nhiều hình nốt khác nhau trong một khuôn nhạc. Để các em hát và gõ đúng
nhòp, đúng phách, đúng tiết tấu thì trước tiên để cho học sinh xác đònh : Nếu gõ
phách thì biết phân chia phách (đánh phách). Nếu chọn gõ nhòp đánh dấu nhòp sẽ rơi
vào từ nào, còn tiết tấu thì chỉ cần đánh dấu vào các từ (tiếng) chứ không đánh dấu
vào cả dấu lặng đơn hoặc lặng đen.
Giáo viên cho học sinh nêu về 3 cách gõ với câu hát đầu.
*Gõ đệm theo nhòp 2
*Gõ đệm theo phách
Trang 4
Trần Thò Thuý Mơ Tiểu học Đònh An I

*Gõ đệm theo tiết tấu
Giáo viên yêu cầu học sinh nêu xong và thực hành gõ đệm bằng thanh phách
hoặc song loan. Trước tiên giáo viên cho học sinh đọc lời ca và gõ đệm theo một lượt
đến hết bài. Sau khi đã quen giáo viên yêu cầu các em hát và gõ đệm theo lời ca.
Thực hiện như vậy sẽ tạo cho các em gõ tốt hơn, ít bò lỗi nhòp, phách.
Khi học sinh đã phân biệt được từng cách gõ với bài hát trên, để củng cố kó
năng gõ đệm giáo viên tổ chức trò chơi thi đua trong các nhóm. Bằng cách giáo viên
chia lớp thành 3 nhóm mỗi nhóm chòu trách nhiệm một cách gõ. Hát theo kiểu nối
tiếp đến câu hát nào ở nhóm đó sẽ có cách gõ riêng về nhòp, tiết tấu hay phách.
Nhằm tạo một không khí sôi động khi các em hát và tạo điều kiện cho học sinh nắm
vững giai điệu của bài hơn.
Với bài hát viết ở nhòp 3/4 hoặc 3/8 thì giáo viên chọn cho học sinh cách gõ
theo phách là phù hợp thông qua 2 cách gõ sau để giữ vững phách.
Ví dụ : bài "Tre ngà bên lăng Bác"
Giáo viên luyện cho học sinh cách gõ thứ nhất.
Giáo viên giải thích: Đây là bài hát được viết ở nhòp 3/8 nên mỗi phách được
tính bằng một nốt móc đơn.
Tiếng "bên" hai tay vỗ vào nhau ở phách 1, tiếng "lăng", 'bác" hai tay vỗ nhẹ
lên mặt bàn ở phách 2 và 3 cứ như vậy cho đến hết bài.
Cách gõ thứ 2 :
Hai học sinh ngồi gần nhau quay mặt vào nhau hát và gõ phách 1 hai tay mình
tự vỗ vào nhau, phách 2 và 3 hai tay của hai bạn sẽ chạm vào nhau (giáo viên làm
mẫu một lần) sau đó học sinh hát và vỗ phách đến hết bài, thực hiện đều đặn như
vậy sẽ giữ vững được cao độ, trường độ bài hát và không bò hát sai giai điệu.
Trang 5