Quản lý thiết bị giáo dục dạy học tại trường cao đẳng an ninh nhân dân i theo tiếp cận chuẩn hóa
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (1.08 MB, 104 trang )
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC
NGUYỄN MINH HIẾU
QUẢN LÝ THIẾT BỊ GIÁO DỤC DẠY HỌC
TẠI TRƢỜNG CAO ĐẲNG AN NINH NHÂN DÂN I
THEO TIẾP CẬN CHUẨN HÓA
LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC
HÀ NỘI - 2019
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC
NGUYỄN MINH HIẾU
QUẢN LÝ THIẾT BỊ GIÁO DỤC DẠY HỌC
TẠI TRƢỜNG CAO ĐẲNG AN NINH NHÂN DÂN I
THEO TIẾP CẬN CHUẨN HÓA
LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC
Chuyên ngành: Quản lý giáo dục
Mã số: 8.140114
Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS.TS TRẦN KHÁNH ĐỨC
HÀ NỘI - 2019
LỜI CẢM ƠN
Sau thời gian học tập, nghiên cứu để hoàn thành luận văn, tác giả đã
nhận được sự quan tâm chỉ đạo, chỉ bảo tận tình, chân thành từ Ban Giám
hiệu, các thầy giáo, cô giáo của Trường Đại học Giáo dục - Đại học quốc gia
Hà Nội. Tác giả xin chân thành cảm ơn quý thầy cô giáo Khoa Quản lý Giáo
dục cũng như xin được bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc nhất đến thầy giáo trực tiếp
hướng dẫn PGS.TS Trần Khánh Đức đã hướng dẫn tác giả nghiên cứu và
hoàn thành luận văn theo đúng tiến độ, luôn tạo điều kiện thuận lợi cho việc
học tập, nghiên cứu và bảo vệ luận văn.
Tác giả xin chân thành cảm ơn các đồng chí trong Đảng ủy-BGH, lãnh
đạo các đơn vị Khoa, Phòng, Bộ môn, Trung tâm, các đồng chí Cán bộ quản
lý giáo dục, giáo viên, công nhân viên, học viên trường Cao đẳng An ninh
Nhân dân I.
Cảm ơn gia đình, bạn bè và đồng nghiệp đã luôn động viên, cổ vũ,
khích lệ và giúp đỡ tôi trong suốt thời gian qua.
Mặc dù tác giả đã có rất nhiều cố gắng trong suốt quá trình học tập
và thực hiện đề tài, song do kiến thức còn hạn chế, luận văn không thể
tránh khỏi những khiếm khuyết, thiếu sót. Tác giả rất mong nhận được ý
kiến đóng góp và sự chỉ dẫn của các nhà khoa học tác giả hoàn thiện luận
văn của mình được tốt hơn.
Trân trọng cảm ơn!.
Hà Nội, ngày tháng 6 năm 2019
TÁC GIẢ
Nguyễn Minh Hiếu
i
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT
ANND:
An ninh Nhân dân
ANQG:
An ninh Quốc gia
BP:
Biện pháp
CBQL:
Cán bộ Quản lý
CĐANNDI:
Cao đẳng An ninh Nhân dân I
CAND:
Công an Nhân dân
LLCAND:
Lực lượng Công an Nhân dân
QLGD:
Quản lý giáo dục
TBGDDH:
Thiết bị giáo dục dạy học
TTATXH:
Trật tự An toàn Xã hội
ii
MỤC LỤC
Trang
Lời cảm ơn .................................................................................................. i
Danh mục từ viết tắt ....................................................................................ii
Danh mục các bảng............................................................................................ vi
MỞ ĐẦU .................................................................................................. 1
CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN QUẢN LÝ THIẾT BỊ GIÁO DỤC DẠY
HỌC TẠI TRƢỜNG CAO ĐẲNG THEO TIẾP CẬN CHUẨN HÓA ..................... 7
1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề ............................................................... 7
1.2. Một số khái niệm cơ bản ................................................................... 8
1.2.1. Quản lý và chức năng quản lý................................................... 8
1.2.2. Dạy học.................................................................................. 12
1.2.3. Thiết bị giáo dục dạy học ....................................................... 12
1.2.4. Quản lý thiết bị giáo dục dạy học ........................................... 15
1.2.5. Chuẩn, chuẩn hóa và tiếp cận chuẩn hóa ................................ 16
1.2.6. Vai trò, phân loại thiết bị giáo dục dạy học trong quá trình đào tạo .........16
1.3. Nội dung quản lý thiết bị giáo dục dạy học tại trƣờng Cao
đẳng theo tiếp cận chuẩn hóa ................................................................ 18
1.3.1. Xác định nhu cầu, tiêu chuẩn và lập danh mục trang thiết
bị giáo dục dạy học .......................................................................... 18
1.3.2. Xây dựng kế hoạch mua sắm, bổ sung và bảo trì, bảo dưỡng .......... 18
1.3.3. Chỉ đạo và Tổ chức thực hiện kế hoạch................................... 18
1.3.4. Giám sát và đánh giá việc thực hiện kế hoạch và hiệu quả sử dụng ........19
1.4. Các yếu tố ảnh hƣởng đến công tác quản lý thiết bị giáo dục
dạy học tại trƣờng Cao đẳng ANND I ................................................... 19
1.4.1. Nhóm yếu tố chủ quan ............................................................ 19
1.4.2. Nhóm yếu tố khách quan......................................................... 20
Tiểu kết Chƣơng 1 ................................................................................. 21
CHƢƠNG 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ THIẾT BỊ GIÁO DỤC
DẠY HỌC TẠI TRƢỜNG CAO ĐẲNG AN NINH NHÂN DÂN I
THEO TIẾP CẬN CHUẨN HÓA ......................................................... 22
iii
2.1. Thông tin chung về trƣờng Cao đẳng An ninh Nhân dân I ........... 22
2.1.1. Lịch sử hình thành và phát triển của trường CĐANNDI .......... 22
2.1.2. Chức năng nhiệm vụ của trường ............................................. 23
2.1.3. Tổ chức bộ máy của trường .................................................... 25
2.1.4. Đội ngũ giảng viên và cán bộ quản lý ..................................... 25
2.1.5. Cơ sở vật chất phục vụ đào tạo ............................................... 25
2.2. Thực trạng về thiết bị giáo dục dạy học tại trƣờng CĐ ANNDI .... 27
2.2.1. Thực trạng về số lượng trang thiết bị giáo dục dạy học của trường...... 27
2.2.2. Thực trạng sử dụng thiết bị giáo dục dạy học của trường ........ 28
2.2.3. Thực trạng bảo quản thiết bị dạy ............................................ 31
2.3. Thực trạng và nguyên nhân của thực trạng quản lý thiết bị
giáo dục dạy học tại trƣờng CĐANNDI ................................................ 34
2.3.1. Thực trạng quản lý thiết bị giáo dục dạy học tại trường
CĐANNDI ....................................................................................... 34
2.3.2. Đánh giá chung và nguyên nhân hạn chế của thực trạng quản lý ... 48
Tiểu kết Chƣơng 2 ................................................................................. 53
CHƢƠNG 3: CÁC BIỆN PHÁP QUẢN LÝ THIẾT BỊ GIÁO DỤC
DẠY HỌC TẠI TRƢỜNG CAO ĐẲNG AN NINH NHÂN DÂN I
THEO TIẾP CẬN CHUẨN HÓA ......................................................... 54
3.1. Định hƣớng và các nguyên tắc đề xuất biện pháp .......................... 54
3.1.1. Định hướng về đảm bảo trang thiết bị giáo dục dạy học đáp
ứng yêu cầu đổi mới giáo dục & đào tạo của Ngành CAND .............. 54
3.1.2. Các nguyên tắc đề xuất biện pháp........................................... 55
3.2. Các biện pháp nâng cao hiệu quả quản lý thiết dạy học tại
Trƣờng Cao đẳng An ninh Nhân dân I ................................................. 55
3.1.1. Tổ chức giáo dục nâng cao nhận thức cho cán bộ quản lý,
giảng viên, học viên trong bảo quản và sử dụng thiết bị giáo dục
dạy học theo yêu cầu chuẩn hóa ....................................................... 55
3.1.2. Hoàn thiện cơ chế, chính sách đảm bảo thiết bị giáo dục
dạy học theo yêu cầu chuẩn hóa ở Trường Cao đẳng An ninh
Nhân dân I ....................................................................................... 58
iv
3.1.3. Chỉ đạo đổi mới công tác đảm bảo thiết bị giáo dục dạy
học theo tiếp cận chuẩn hóa ............................................................. 64
3.1.4. Xây dựng kế hoạch đảm bảo thiết bị giáo dục dạy học theo
yêu cầu chuẩn hóa ........................................................................... 69
3.1.5. Tăng cường kiểm tra, đánh giá trong đảm bảo thiết bị giáo
dục dạy học tại trường Cao đẳng An ninh Nhân dân I theo yêu
cầu chuẩn hóa.................................................................................. 71
3.2. Khảo nghiệm tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp...... 75
3.2.1. Những vấn đề chung về khảo nghiệm ...................................... 75
3.2.2. Kết quả khảo nghiệm .............................................................. 75
Tiểu kết Chƣơng 3 ................................................................................. 80
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ................................................................ 81
TÀI LIỆU THAM KHẢO ..................................................................... 84
PHỤ LỤC
v
DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 2.1.
Đánh giá thực trạng thiết bị giáo dục dạy học của Trường
CĐ ANND I .............................................................................. 27
Bảng 2.2.
Đánh giá về thực trạng sử dụng thiết bị giáo dục dạy học ...... 29
Bảng 2.3.
Thực trạng bảo quản TBGDDH tại trường CĐ ANND I......... 31
Bảng 2.4.
Nhận thức tầm quan trọng từng nội dung quản lý TBGDDH ........ 35
Bảng 2.5.
Kết quả xây dựng kế hoạch quản lý thiết bị giáo dục dạy học ... 38
Bảng 2.6.
Tổ chức và chỉ đạo thực hiện kế hoạch quản lý thiết bị giáo
dục dạy học ............................................................................... 42
Bảng 2.7.
Kết quả kiểm tra việc thực hiện công tác quản lý thiết bị
giáo dục dạy học ................................................................... 46
Bảng 2.8.
Nguyên nhân thực trạng quản lý TBGDDH ở trường Cao
đẳng An ninh Nhân dân I ...................................................... 50
Bảng 3.1.
Kết quả khảo nghiệm tính cần thiết của các biện pháp ........... 76
Bảng 3.2.
Kết quả khảo nghiệm tính khả thi của các biện pháp .............. 77
Bảng 3.3.
So sánh tính tương quan giữa tính cần thiết và tính khả thi .... 78
vi
DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ
Biểu đồ 3.1. Tính cần thiết của các biện pháp ........................................ 76
Biểu đồ 3.2. Tính khả thi của các biện pháp........................................... 77
Biểu đồ 3.3. So sánh tương quan giữa tính cần thiết với tính khả thi
của các biện pháp .............................................................. 78
Sơ đồ 1.1.
Sơ đồ mô tả hoạt động quản lý ................................................ 9
Sơ đồ 1.2.
Các chức năng cơ bản của quản lý ..................................... 10
vii
MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Tiếp tục thực hiện chủ trương đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và
đào tạo mà nghị quyết Hội nghị Trung ương 9 khóa XI đề ra, Đại hội Đảng
lần thứ XII đề ra phương hướng: Giáo dục là quốc sách hàng đầu. Phấn đấu
đến năm 2030, nền giáo dục Việt Nam đạt trình độ tiên tiến trong khu vực. Từ
đó Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XII đã khẳng định: Đổi mới căn bản, toàn
diện nền giáo dục Việt Nam theo hướng chuẩn hóa, hiện đại hóa, xã hội hóa,
dân chủ hóa và hội nhập quốc tế, trong đó đổi mới cơ chế quản lý giáo dục,
phát triển đội ngũ giáo viên và cán bộ quản lý là khâu then chốt…”.
Thực hiện Nghị quyết của Đảng và Bộ Giáo dục - Đào tạo về đổi mới
toàn diện giáo dục và đào đạo, Bộ Công an đã ban hành Nghị quyết số 17NQ/BCA và Chỉ thị số 13-CT/BCA ngày 28 tháng 10 năm 2014 về Đổi mới
căn bản, toàn diện giáo dục, đào tạo trong CAND. Thực hiện các chỉ thị, nghị
quyết trên, Trường CĐANND I đã đổi mới ở tất cả các khâu, các thành tố của
quá trình giáo dục như: Nội dung chương trình, phương pháp giảng dạy,
phương tiện và thiết bị giáo dục dạy học, cơ chế quản lý… Đặc biệt, Nhà
trường xác định cần quan tâm, chú trọng đến việc trang bị thiết bị giáo dục
dạy học hiện đại, bởi đây là một trong những tiền đề, thành tố quan trọng của
hoạt động dạy học, là điều kiện để thực hiện đổi mới phương pháp dạy học;
đồng thời Nhà trường cần phải có biện pháp quản lý khoa học để phát huy tối
đa tính năng, hiệu quả của thiết bị giáo dục dạy học hiện đại góp phần thực
hiện thành công sự nghiệp đổi mới, nâng cao chất lượng giáo dục của ngành
và của đất nước.
Trong quá trình phát triển của lực lượng CAND, công tác giáo dục đào
tạo trong các trường Công an Nhân dân đóng một vai trò hết sức quan trọng
trong sự lớn mạnh của ngành trong đó có Trường Cao đẳng An ninh Nhân dân I.
1
Trường Cao đẳng ANNDI có nhiệm vụ đào tạo ra các hạ sĩ quan An
ninh điều tra, Trinh sát ngoại tuyến và Cảnh vệ, hàng năm đào tạo cho ngành
hàng nghìn học viên ra trường về công tác tại công an các đơn vị, địa phương
được đánh giá cao về phẩm chất chính trị, chuyên môn nghiệp vụ. Là lực lượng
nòng cốt trong việc đảm bảo An ninh Quốc gia - Giữ gìn trật tự, an toàn xã hội.
Có kết qủa đó là sự nỗ lực cố gắng rất lớn của Thầy và Trò trường Cao
đẳng An ninh Nhân dân I. Trong 05 năm qua có sự thay đổi rõ về phương
pháp giáo dục, rèn luyện tính tư duy độc lập, sáng tạo của người học gắn với
việc học đi đôi với hành, tạo nên sự năng động, cách tiếp thu tích cực, không
còn lối truyền thụ một chiều, sự tiếp thu kiến thức một cách thụ động của
người học như trước đây.
Khi đưa các thiết bị hiện đại vào hỗ trợ cho việc dạy học, truyền tải
thông tin, giáo viên đã có thêm nhiều điều kiện để nâng cao trình độ, tính tích
cực, độc lập của học sinh, từ đó quá trình tiếp thu, lĩnh hội kiến thức, hình
thành kỹ năng hiệu quả hơn. Ngoài ra thiết bị giáo dục dạy học còn giúp
người dạy phát huy được năng lực sáng tạo của bản thân làm cho bài giảng
hấp dẫn, dễ tiếp thu hơn.
Trường CĐ ANNDI là một trong 04 trường Cao đẳng trọng điểm của
Ngành, đóng vai trò nòng cốt trong hệ thống các trường CAND, được Đảng,
Nhà nước và ngành Công an triển khai rất nhiều đề án, quy hoạch phát triển.
Thực hiện Đề án thành phần số 04, thành phần số 05, thuộc Đề án 1229 của
Thủ tướng Chính phủ về nâng cao chất lượng đào tạo của các trường, các cơ
sở đào tạo trong CAND, nhà trường đã được đầu tư, trang bị rất nhiều về
TBGDDH; đội ngũ giảng viên, cán bộ quản lý giáo dục được đào tạo nâng
cao trình độ, về cơ bản đã đáp ứng được yêu cầu công tác giáo dục của nhà
trường. Tuy nhiên, công tác quản lý thiết bị dạy học còn một số bất cập, chưa
thật sự hiệu quả. Phương tiện được đầu tư, trang bị nhiều, hiện đại nhưng
chưa đồng bộ; Công tác quản lý còn chưa tốt nên nhanh bị xuống cấp; Chưa
2
có cán bộ chuyên trách việc quản lý, bảo trì, bảo dưỡng, sửa chữa trang thiết
bị; Năng lực sử dụng trang thiết bị của cán bộ, giáo viên, học viên còn chưa
cao, chưa đáp ứng được yêu cầu nâng cao chất lượng dạy học; Việc sử dụng
và ứng dụng vào phương pháp dạy học còn hạn chế; Việc bảo trì, sửa chữa
chưa được thực hiện thường xuyên… giảng viên và cán bộ quản lý chưa được
tổ chức tập huấn về sử dụng, vận hành… Điều này đã ảnh hưởng rất lớn đến
chất lượng đào tạo của nhà trường, đây là một vấn đề cần được quan tâm tại
trường Cao đẳng An ninh Nhân dân I.
Từ những lý do trên, vấn đề nghiên cứu: “Quản lý thiết bị giáo dục dạy
học tại trường Cao đẳng An ninh Nhân dân I theo tiếp cận chuẩn hóa” được chọn
làm đề tài nghiên cứu trong khuôn khổ luận văn cao học về quản lý giáo dục.
2. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở nghiên cứu lý luận, đánh giá thực trạng quản lý thiết bị giáo
dục dạy học theo hướng chuẩn hóa, luận văn đề xuất một số biện pháp quản lý
thiết bị giáo dục dạy học tại trường Cao đẳng An ninh Nhân dân I theo tiếp
cận chuẩn hóa nhằm góp phần nâng cao hiệu quả công tác quản lý thiết bị
giáo dục dạy học ở nhà trường trong những năm tiếp theo.
3. Đối tƣợng và khách thể nghiên cứu
3.1. Đối tượng nghiên cứu
Biện pháp quản lý thiết bị giáo dục dạy học tại trường Cao đẳng An
ninh Nhân dân I theo tiếp cận chuẩn hóa.
3.2. Khách thể nghiên cứu
Công tác quản lý thiết bị giáo dục dạy học tại trường Cao đẳng An ninh
Nhân dân I.
4. Giả thuyết khoa học
Công tác quản lý thiết bị giáo dục dạy học tại trường Cao đẳng An ninh
Nhân dân I trong những năm qua nhận được sự quan tâm đầu tư lớn của Bộ
Công an và đạt được một số thành quả nhất định như: cơ sở vật chất được cải
3
thiện một cách rõ rệt, có sự đầu tư vào trang thiết bị phục vụ dạy học và
nghiên cứu,… Tuy nhiên, bên cạnh đó vẫn còn có những hạn chế dẫn đến
hiệu quả sử dụng chưa cao. Nếu nghiên cứu đề xuất được những biện pháp
quản lý thiết bị giáo dục dạy học theo tiếp cận chuẩn hóa và phù hợp với đặc
điểm của nhà trường thì sẽ nâng cao hiệu quả sử dụng trang thiết bị giáo dục
dạy học và góp phần nâng cao chất lượng giáo dục đào tạo của nhà trường
trong thời gian tới.
5. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Nghiên cứu xây dựng cơ sở lý luận về quản lý thiết bị giáo dục dạy
học tại trường Cao đẳng An ninh Nhân dân I theo tiếp cận chuẩn hóa
- Khảo sát, phân tích và đánh giá thực trạng quản lý thiết bị giáo dục
dạy học tại trường Cao đẳng An ninh Nhân dân I theo tiếp cận chuẩn hóa.
- Đề xuất các biện pháp quản lý thiết bị giáo dục dạy học tại trường
Cao đẳng An ninh Nhân dân I theo tiếp cận chuẩn hóa.
6. Giới hạn phạm vi nghiên cứu
6.1. Giới hạn đối tượng nghiên cứu
Đề tài chỉ giới hạn nghiên cứu và khảo nghiệm một số biện pháp quản
lý thiết bị giáo dục dạy học tại trường Cao đẳng An ninh Nhân dân I theo tiếp
cận chuẩn hóa.
6.2. Giới hạn đối tượng điều tra
Lãnh đạo phòng Hậu cần, Đào tạo, phòng Khảo thí, các Bộ môn, Trung
tâm trường Cao đẳng An ninh Nhân dân I (35 người).
Giáo viên trực tiếp tham gia giảng dạy: 60 người.
7. Phƣơng pháp nghiên cứu
7.1. Phương pháp nghiên cứu lý luận
Phân tích tổng hợp hệ thống hóa các tài liệu: Nghị quyết của Đảng, văn
bản Nhà nước, các công trình khoa học có liên quan nhằm phân tích, so sánh,
tổng hợp, khái quát hóa các vấn đề lý luận về quản lý thiết bị giáo dục dạy
học theo tiếp cận chuẩn hóa.
4
7.2. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn
+ Phương pháp điều tra bằng bảng hỏi.
Xây dựng và dùng phiếu hỏi để trưng cầu ý kiến của cán bộ quản lý và
giáo viên để có các số liệu điều tra phù hợp với nội dung đề tài luận văn,
thống kê, phân tích các dữ liệu để có những đánh giá chính xác về thực trạng
quản lý thiết bị giáo dục dạy học tại trường Cao đẳng An ninh Nhân dân I
theo tiếp cận chuẩn hóa trong thời gian qua tại trường CĐ ANNDI.
+ Phương pháp tọa đàm trao đổi.
Tọa đàm trao đổi với Cán bộ, Nhân viên quản lý và sử dụng TBGDDH
tại trường CĐ ANNDI làm cơ sở đánh giá đúng thực trạng, chỉ ra các yếu tố
tác động, đồng thời đề xuất biện pháp quản lý TBGDDH theo tiếp cận chuẩn
hóa tại trường CĐ ANNDI.
+ Phương pháp khảo nghiệm.
Trưng cầu ý kiến đối với cán bộ quản lý giáo dục, giáo viên về tính cần
thiết, tính khả thi của các biện pháp mà tác giả đề xuất quản lý TBGDDH theo
tiếp cận chuẩn hóa tại trường CĐ ANNDI.
+ Phương pháp phân tích tổng hợp số liệu và thống kê.
Sử dụng phương pháp toán thống kê để xử lý các dữ liệu định lượng,
các thông tin trong quá trình nghiên cứu, được điều tra, thu thập. Trên cơ sở
đó xác định được kết quả một cách khách quan công tác quản lý TBGDDH tại
trường CĐANNDI theo tiếp cận chuẩn hóa.
8. Những đóng góp của đề tài
Đề tài nghiên cứu góp phần làm rõ thêm khái niệm của quản lý, quản lý
thiết bị giáo dục dạy học theo tiếp cận chuẩn hóa. Làm rõ các nội dung quản
lý trang thiết bị theo tiếp cận chuẩn hóa tại trường Cao đẳng. Nhận dạng và
phân tích một số bất cập trong thực trạng quản lý TBGDDH và đề xuất ra một
số biện pháp quản lý TBGDDH theo tiếp cận chuẩn hóa phù hợp với thực tiễn
của nhà trường.
5
9. Dự kiến cấu trúc luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, kiến nghị, danh mục tài liệu tham khảo
luận văn được trình bày trong 3 chương:
Chương 1: Cơ sở lý luận quản lý thiết bị giáo dục dạy học tại trường
Cao đẳng theo tiếp cận chuẩn hóa.
Chương 2: Thực trạng quản lý thiết bị giáo dục dạy học tại trường Cao
đẳng An ninh Nhân dân I theo tiếp cận chuẩn hóa.
Chương 3: Một số biện pháp quản lý thiết bị giáo dục dạy học tại trường
Cao đẳng An ninh Nhân dân I theo tiếp cận chuẩn hóa.
6
CHƢƠNG 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN QUẢN LÝ THIẾT BỊ GIÁO DỤC DẠY HỌC TẠI
TRƢỜNG CAO ĐẲNG THEO TIẾP CẬN CHUẨN HÓA
1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề
Từ xưa đến nay, giáo dục luôn là một lĩnh vực khoa học mà ở bất cứ
quốc gia nào, thời đại nào cũng đều dành nhiều sự quan tâm nghiên cứu của
các nhà khoa học. Tuy nhiên nghiên cứu các vấn đề trong giáo dục không
phải là điều dễ dàng, bởi lẽ những vấn đề đó luôn có sự gắn kết, ràng buộc với
các lĩnh vực khác trong đời sống xã hội như : kinh tế, chính trị, văn hóa... vì
vậy nghiên cứu thực tiễn để đưa ra các biện pháp quản lý TBGDDH theo tiếp
cận chuẩn hóa là một vấn đề khó khăn, phức tạp. Để góp phần nâng cao chất
lượng giáo dục thì trước tiên phải nâng cao chất lượng giảng dạy trong nhà
trường, để sử dụng có hiệu quả TBGDDH thì vai trò của các biện pháp trong
Quản lý thiết bị giáo dục dạy học có ý nghĩa hết sức quan trọng đối với sự
nghiệp giáo dục đào tạo tại Việt Nam hiện nay. Như vậy đổi mới giáo dục và
đào tạo trong đó có đổi mới về quản lý TBGDDH là tất yếu khách quan đáp
ứng yêu cầu Công nghiệp hóa – Hiện đại hóa và hội nhập quốc tế sâu rộng
của đất nước. Đã có nhiều công trình nghiên cứu việc quản lý TBGDDH có
giá trị đặc biệt trong các trường Đại học, Cao đẳng ở Việt Nam.
Công tác quản lý TBGDDH là một mảng đề tài đã được một số luận
văn thạc sỹ chuyên ngành quản lý giáo dục đề cập đến:
Tác giả: Vũ Văn Đạt nghiên cứu “quản lý thiết bị dạy học ở các trường
trung học phổ thông huyện An lão, thành phố Hải Phòng”:
Tác giả: Tạ Xuân Chinh nghiên cứu “ quản lý thiết bị dạy học ở các
trường phổ thông dân tộc nội trú tỉnh Điện Biên trong giai đoạn hiện nay”:
7
Tác giả: Nguyễn Thị Liễu nghiên cứu “ iện pháp nâng cao hiệu quả sủ
dụng phương tiện dạy học ở trường Đại học sư phạm kỹ thuật Hưng Yên”.
Các tác giả có những đánh giá cụ thể và sâu sắc thực trạng công tác
quản lý TBGDDH của một số trường tại một số địa phương trong cả nước,
đồng thời cũng đề ra một số biện pháp quản lý phù hợp nhằm giải quyết một
số vấn đề thực tiễn trong từng cơ sở giáo dục đào tạo cụ thể. Tuy nhiên, quản
lý TBGDDH theo tiếp cận chuẩn hóa trong trường Cao đẳng thuộc khối An
ninh Quốc phòng là một đề tài còn ít đề cập đến hay nói một cách khác là
quản lý TBGDDH theo tiếp cận chuẩn hóa trong trường Cao đẳng An ninh
Nhân dân I chưa ai đề cập đến nhìn chung những biện pháp mà các tác giả đã
đề xuất trong luận văn đều mang đậm tính đặc thù vì vậy việc nghiên cứu các
biện pháp quản lý TBGDDH theo tiếp cận chuẩn hóa chuyên ngành Quản lý
giáo dục tại trường Cao đẳng An ninh Nhân dân I là một đòi hỏi hết sức cấp
thiết do nhu cầu thực tế đặt ra.
Khi nghiên cứu vấn đề này sẽ góp phần nâng cao hiệu quả của cán bộ
quản lý đối với TBGDDH của nhà trường nhằm cung cấp nguồn nhân lực
đảm bảo phục vụ có chất lượng cho sự nghiệp bảo vệ An ninh Quốc gia - Giữ
gìn Trật tự An toàn Xã hội đáp ứng với yêu cầu sự nghiệp Công nghiệp hoá,
Hện đại hoá đất nước.
1.2. Một số khái niệm cơ bản
1.2.1. Quản lý và chức năng quản lý
* Quản lý
Theo tác giả người Mỹ Harold Koontz: “Quản lý là một hoạt động thiết
yếu, nó đảm bảo phối hợp những nỗ lực cá nhân nhằm đạt được mục đích của
nhóm. Mục tiêu của nhà quản lý là hình thành một môi trường mà con người
có thể đạt được các mục đích của nhóm với thời gian, tiền bạc, vật chất với sự
bất mãn ít nhất. Với tư cách thực hành thì quản lý là một nghệ thuật, còn với
kiến thức thì quản lý là một khoa học” [26].
8
Theo tác giả Nguyễn Quốc Chí và Nguyễn Thị Mỹ Lộc: “Hoạt động
quản lý là tác động có định hướng, có chủ đích của chủ thể quản lý (người
quản lý) đến khách thể quản lý (người bị quản lý) trong một tổ chức nhằm
làm cho tổ chức vận hành và đạt được mục đích của tổ chức” [11].
Tuy có nhiều định nghĩa về quản lý khác nhau, song chúng đều có
những dấu hiệu chủ yếu sau:
- Quản lý bao giờ cũng là một tác động hướng đích, có mục tiêu xác định.
- Quản lý thể hiện mối quan hệ giữa hai bộ phận chủ thể quản lý và đối
tượng quản lý, đây là quan hệ ra lệnh – phục tùng, không đồng cấp và có tính
bắt buộc.
- Quản lý bao giờ cũng là quản lý con người.
- Quản lý có khả năng thích nghi giữa chủ thể với đối tượng quản lý và
ngược lại.
Công cụ quản lý
Chủ thể quản lý
Khách thể quản lý
Mục tiêu quản lý
Phương pháp quản lý
Sơ đồ 1.1. Sơ đồ mô tả hoạt động quản lý
* Quản lý có 4 chức năng cơ bản: lập kế hoạch; tổ chức; lãnh đạo; kiểm tra.
- Chức năng kế hoạch
Là chức năng xây dựng các định hướng để ra quyết định thực hiện
trong thời gian nhất định của tổ chức. Lập kế hoạch bao gồm việc xác định sứ
mệnh, chức năng, nhiệm vụ, dự báo tương lai của tổ chức trên cơ sở thu thập
9
thông tin về thực trạng của tổ chức; từ đó xác định mục tiêu (xa và gần) dựa
trên việc tính toán các nguồn lực, các giải pháp.
- Chức năng tổ chức
Là quá trình sắp xếp và phân bổ công việc, quyền hành và nguồn lực
cho các bộ phận, các thành viên của tổ chức để họ có thể hoạt động và đạt
được các mục tiêu của tổ chức một cách hiệu quả.
- Chức năng lãnh đạo
Để tổ chức hoạt động có hiệu quả, người quản lý cần thực hiện chức
năng lãnh đạo, chỉ đạo. Lãnh đạo là quá trình tác động điều hành, điều khiển
con người làm cho họ nhiệt tình, tự giác, nỗ lực phấn đấu đạt được các mục
tiêu của tổ chức.
- Chức năng kiểm tra, đánh giá
Đây là những hoạt động của chủ thể quản lý nhằm tìm ra những mặt
ưu điểm, mặt hạn chế, qua đó đánh giá, điều chỉnh và xử lý những kết quả
của quá trình vận hành tổ chức, làm cho mục đích của quản lý được hiện
thực hóa một cách đúng hướng và có hiệu quả.
Kế hoạch
Tổ chức
Lãnh đạo
Kiểm tra
Sơ đồ 1.2: Các chức năng cơ ản của quản lý
* Phương pháp quản lý
- Nhóm phương pháp kinh tế
Thực chất của nhóm phương pháp này là nhà quản lý đưa ra những chủ
trương, chính sách, bằng cách công khai hoặc gián tiếp nhằm tác động vào đối
10
tượng quản lý bằng lợi ích kinh tế thông qua các hình thức như tăng lương,
thưởng và các chế độ ưu tiên, ưu đãi.
- Nhóm phương pháp hành chính, tổ chức
Nhóm phương pháp này được thực hiện dưới hình thức các chỉ thị, nghị
định, thông tư, nghị quyết, văn bản.
Đây là nhóm phương pháp quản lý cơ bản, không thể xem nhẹ và rất
cần thiết trong công tác quản lý.
- Nhóm phương pháp giáo dục
Đây là cách thức mà chủ thể quản lý dùng các biện pháp đặc thù của
giáo dục như: quán triệt tinh thần, nghị quyết, học tập chính trị, đối thoại và
thông qua những biện pháp này tác động trực tiếp hay gián tiếp đến nhận
thức, thái độ, hành vi của đối tượng nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động, hoàn
thành nhiệm vụ của tổ chức.
- Nhóm phương pháp tâm lý - xã hội.
Đây là cách thức tạo ra những tác động đến đối tượng quản lý bằng các
quy luật tâm lý xã hội nhằm biến những yêu cầu do người lãnh đạo đề ra
thành nghĩa vụ tự giác bên trong và nhu cầu của người thực hiện.
* Quản lý giáo dục
Khái niệm về quản lý giáo dục, cho đến nay đã có nhiều định nghĩa
khác nhau, nhưng cơ bản đều thống nhất với nhau về nội dung, bản chất.
Theo Nguyễn Thị Mỹ Lộc - Nguyễn Quốc Chí thì: “Quản lý giáo dục
là hoạt động có ý thức ằng cách vận dụng các quy luật khách quan của các
cấp quản lý giáo dục tác động tới toàn ộ hệ thống giáo dục nhằm làm cho hệ
thống đạt được mục tiêu của nó”[11].
Quản lý Nhà nước về giáo dục là một loại hình hoạt động tuy chuyên
biệt nhưng ảnh hưởng đến toàn xã hội. Mọi quyết định, thay đổi của giáo dục
đều có ảnh hưởng đến đời sống xã hội.
Nhà trường là một bộ phận của xã hội, là tổ chức giáo dục cơ sở của hệ
11
thống Giáo dục quốc dân. Hoạt động dạy và học là hoạt động trung tâm của
nhà trường. Theo Đặng Quốc Bảo: “Trường học là một thiết chế xã hội trong
đó diễn ra quá trình đào tạo giáo dục với sự hoạt động tương tác của hai
nhân tố thầy – trò. Trường học là một ộ phận của cộng đồng và trong guồng
máy của hệ thống giáo dục quốc dân, nó là đơn vị cơ sở” [2].
Như vậy ta có thể hiểu công tác quản lý nhà trường bao gồm sự quản lý
các quan hệ nội bộ của nhà trường và quan hệ giữa nhà trường với xã hội.
Quản lý nhà trường thực hiện hoạt động quản lý trong tổ chức nhà
trường. Hoạt động quản lý nhà trường do chủ thể quản lý nhà trường thực
hiện, bao gồm các hoạt động quản lý bên trong nhà trường như:
- Quản lý giáo viên;
- Quản lý học sinh, sinh viên;
- Quản lý quá trình dạy học, giáo dục;
- Quản lý cơ sở vật chất, trang thiết bị trường học;
- Quản lý tài chính trường học;
- Quản lý lớp học, quản lý quan hệ giữa nhà trường và cộng đồng xã hội.
1.2.2. Dạy học
Dạy học tiếp cận theo quan điểm hoạt động thì dạy học bao gồm hai
hoạt động: hoạt động dạy của giáo viên và hoạt động học của học sinh.
Hoạt động dạy: Hoạt động dạy với vai trò chủ đạo của giáo viên là sự
tổ chức, điều khiển tối ưu quá trình truyền đạt nội dung hệ thống tri thức, kỹ
năng, kỹ xảo một cách khoa học cho học sinh tiếp thu (lĩnh hội).
Hoạt động học: Hoạt động học với vai trò chủ động của học sinh là sự
tự điều khiển tối ưu quá trình tiếp thu (lĩnh hội) một cách tự giác, tích cực, tự
lực nội dung hệ thống tri thức, kỹ năng, kỹ xảo mà giáo viên truyền đạt nhằm
phát triển và hình thành nhân cách học sinh.
1.2.3. Thiết bị giáo dục dạy học
Theo Trần Khánh Đức tài liệu Sư phạm kỹ thuật, nhà xuất bản Giáo
dục thì vai trò của TBGDDH
12
* Cũng như bất cứ một loại hình lao động nào trong đời sống xã hội,
lao động sư phạm của người giáo viên cần có những dụng cụ, trang thiết bị
dạy học phù hợp với tính chất và nội dung, môi trường lao động sư phạm ở
từng cấp bậc học, loại hình trường và ngành nghề đào tạo. TBGDDH không
chỉ là công cụ hỗ trợ hoạt động lao động sư phạm của người giáo viên mà còn
có vai trò thay thế cho các sự vật hiện tượng và các quá trình xảy ra trong đời
sống và lao động nghề nghiệp mà giáo viên và học sinh không thể hoặc không
có khả năng tiếp cận trực tiếp các TBGDDH tạo điều kiện để phát huy hết
các chức năng tư duy của bộ não, các giác quan và hệ vận động của học sinh
trong quá trình học tập, các TBGDDH có các tác dụng chủ yếu sau:
- Có thể là, nguồn thông tin cung cấp cho học sinh các kiến thức hiểu
biết một cách chắc chắn và rõ ràng, chính xác và sâu sắc như mẫu các loại
nguyên liệu, vật liệu sử dụng trong thực tế sản xuất, sơ đồ, mô hình cho các
thiết bị máy móc hoặc các thiết bị thực.
- Gây hứng thú, tạo sự chú ý cho học sinh trong quá trình học tập.
- Tạo điều kiện thuận lợi cho giáo viên có thể kiểm tra, đánh giá khách
quan, kịp thời khả năng mức độ nắm vững kiến thức và sự hình thành kỹ
năng, kỹ xảo của học sinh.
- Các thiết bị, dụng cụ thực hành tạo điều kiện cho học sinh luyện tập hình
thành các kỹ năng, kỹ xảo cơ bản sát với thực tế lao động nghề nghiệp sau này.
Có thể nói TBGDDH cho giáo viên và học sinh là một dấu hiệu cơ bản
phản ánh trình độ công nghệ của hoạt động lao động sư phạm từ trình độ thủ
công đến trình độ cơ khí hóa đến trình độ điện tử hóa.
*Phân loại thiết bị giáo dục dạy học:
Hiện có nhiều cách phân loại ptdh dựa theo các tiêu chí phân loại khác
nhau. Chẳng hạn theo tiêu chí đặc tính có 2 nhóm: phương tiện phần cứng và
phương tiện phần mềm
13
Theo tiêu chí tính chất có 2 nhóm: nhóm phương tiện truyền tin và
nhóm phương tiện mang in.
* Các yêu cầu sư phạm khi lựa chọn và sử dụng thiết bị giáo dục dạy học
- Lựa chọn các loại TBGDDH phù hợp, có tác dụng và hiệu quả.
- Đảo đảm tính đồng bộ của các TBGDDH.
- Khi sử dụng nhiều loại TBGDDH khác nhau cần bố trí, sắp đặt ở các
vị trí thích hợp trong lớp học lý thuyết hoặc xưởng thực hành, phòng thí
nghiệm…thuận lợi cho sử dụng và tránh gây ảnh hưởng lẫn nhau.
- Bảo đảm vai trò chủ đạo của người giáo viên trong quá trình dạy học,
tránh tình trạng lệ thuộc quá nhiều vào TBGDDH …
- Cần phát huy hết tính năng tác dụng , ưu thế của các loại TBGDDH,
sử dụng phối hợp các loại TBGDDH một cách hợp lý bảo đảm yêu cầu đúng
lúc, đúng chỗ, đủ cường độ.
- Hiểu rõ hiệu quả sử dụng các loại TBGDDH. (23).
Thiết bị giáo dục dạy học là một thành tố của quá trình dạy học, được
hình thành và phát triển cùng với lịch sử hình thành và phát triển của quá
trình dạy học.
Hiện nay có nhiều tên gọi khác nhau về trang, thiết bị giáo dục dạy học.
Các tên gọi sau đây thường được sử dụng trong ngôn ngữ nói và viết hiện nay:
- Thiết bị giáo dục
- Thiết bị trường học
- Đồ dùng dạy học
- Thiết bị giáo dục dạy học
- Dụng cụ dạy học
- Thiết bị giáo dục dạy học
- Học cụ
- Học liệu
Thiết bị giáo dục dạy học là thành tố chủ yếu quan trọng nhất trong cấu
14
trúc hệ thống cơ sở vật chất, là một bộ phận của cơ sở vật chất trường học,
bao gồm những đối tượng vật chất được thiết kế sư phạm mà giáo viên sử
dụng để điều khiển hoạt động nhận thức của học sinh, đồng thời là nguồn tri
thức, là phương tiện giúp học sinh lĩnh hội tri thức, hình thành các kỹ năng,
kỹ xảo đảm bảo cho việc thực hiện mục tiêu dạy học.
Có nhiều quan điểm khác nhau về thiết bị giáo dục dạy học:
Theo Lotx Klinbơ (Đức): “Thiết bị giáo dục dạy học là tất cả những
phương tiện vật chất cần thiết giúp cho giáo viên và học sinh tổ chức và tiến
hành hợp lý có hiệu quả quá trình giáo dưỡng và giáo dục ở các môn học, cấp
học” (11).
Nhà giáo dục người Nga, V.P.Golov đã nêu rõ: Thiết bị giáo dục dạy
học là một trong những điều quan trọng nhất để thực hiện nội dung giáo
dưỡng, giáo dục và phát triển học sinh trong quá trình dạy và học.
Như vậy, có thể hiểu: Thiết bị giáo dục dạy học là những phương tiện
vật chất giúp giáo viên và học sinh tổ chức hợp lý có hiệu quả quá trình giáo
dục, giảng dạy đối với các môn học trong nhà trường nhằm thực hiện chương
trình dạy học.
1.2.4. Quản lý thiết bị giáo dục dạy học
Quản lý thiết bị giáo dục dạy học là một tác động có mục đích, có định
hướng, tổ chức của người quản lý nhằm xây dựng, phát triển, bảo quản và sử dụng
có hiệu quả hệ thống thiết bị giáo dục phục vụ cho công tác giáo dục đào tạo.
Quản lý TBGDDH là quá trình thực hiện các chức năng quản lý để bảo
đảm việc mua sắm, bảo quản và sử dụng hợp lý, có hiệu quả TBGDDH phát huy
hết khả năng của chúng trong việc phục vụ các hoạt động dạy học và giáo dục,
đồng thời có phương án thường xuyên bổ sung những TBGDDH mới, có giá trị
đáp ứng yêu cầu của hoạt động dạy học, giáo dục và phát triển nhà trường.
Quản lý thiết bị giáo dục dạy học là một trong những nhiệm vụ quản lý
nằm trong mô hình quản lý chung là quản lý giáo dục, nên cũng đảm bảo các
15
nguyên tắc: nguyên tắc về tính mục đích, nguyên tắc mang tính kế thừa và
phát triển, nguyên tắc tuân thủ chu trình quản lý, thực hiện đồng bộ các chức
năng quản lý cơ bản: lập kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo và giám sát, đánh giá…
theo các yêu cầu chuẩn hóa
Thiết bị giáo dục chỉ phát huy hết tác dụng của nó khi được quản lý tốt.
Vì vậy, đi đôi với việc đầu tư, mua sắm trang thiết bị thì cần phải đặc biệt chú
trọng đến công tác bảo quản, sửa chữa, sử dụng một cách hợp lý.
1.2.5. Chuẩn, chuẩn hóa và tiếp cận chuẩn hóa
* Chuẩn là mẫu lý thuyết có tính chất nguyên tắc, công khai và tính xã
hội hoá được đặt ra bằng quyền lực hành chính hoặc chuyên môn; chuẩn bao
gồm những yêu cầu, tiêu chí, qui định kết hợp logic với nhau một cách xác
định, được làm công cụ xác minh sự vật, làm thước đo đánh giá hoặc so sánh
khuynh hướng điều chỉnh những sự vật này theo nhu cầu, mục tiêu mong muốn
của chủ thể quản lý hoặc chủ thể sử dụng công việc, sản phẩm hay dịch vụ.
* Chuẩn hoá là các quá trình làm cho các sự vật, đối tượng thuộc phạm
trù nhất định đáp ứng được các chuẩn đã ban hành trong phạm vi áp dụng và
hiệu lực của các chuẩn đó.
* Tiếp cận chuẩn hóa trong quản lý là cách tiếp cận lấy các tiêu chuẩn
của đối tượng quản lý đã được quy định hoặc xác định làm căn cứ hay cơ sở
để triển khai các nội dung quản lý theo chức năng.
1.2.6. Vai trò, phân loại thiết bị giáo dục dạy học trong quá trình đào tạo
* Vai trò của thiết ị giáo dục dạy học
Thiết bị giáo dục dạy học là một bộ phận cấu thành về phương diện tổ
chức của giáo dục. Là thành tố cơ bản không thể thiếu được của quán trình
giáo dục, góp phần quan trọng vào việc nâng cao chất lượng giáo dục đào tạo.
Thiết bị giáo dục dạy học là điều kiện để thực hiện nguyên lý “trực
quan” và nguyên lý “học đi đôi với hành, lý luận gắn với thực tiễn”. Là một
bộ phận cấu thành về phương tiện tổ chức giáo dục, là thành tố cơ bản không
16
