LUẬN văn THẠC sĩ QUẢN lý HOẠT ĐỘNG dạy học ở TRƯỜNG CAO ĐẲNG AN NINH NHÂN dân i

MỤC LỤC
Trang

MỞ ĐẦU
Chương 1.

3
CƠ SỞ LÝ LUẬN QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY
HỌC Ở TRƯỜNG CAO ĐẲNG

13

1.1. Các khái niệm cơ bản

13

1.2. Nội dung quản lý hoạt động dạy học ở trường cao đẳng

23

1.3. Những nhân tố tác động đến quản lý hoạt động dạy học ở
trường cao đẳng
Chương 2.

32

CƠ SỞ THỰC TIỄN QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY
HỌC Ở TRƯỜNG CAO ĐẲNG AN NINH NHÂN
DÂN I

37

2.1. Khái quát về giáo dục đào tạo của Trường Cao đẳng An
ninh nhân dân I

37

2.2. Thực trạng hoạt động dạy học ở Trường cao đẳng An ninh
nhân dân I

46

2.3. Thực trạng quản lý hoạt động dạy học ở Trường Cao đẳng
An ninh nhân dân I
Chương 3.

54

BIỆN PHÁP VÀ KHẢO NGHIỆM BIỆN PHÁP QUẢN
LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC Ở TRƯỜNG CAO
ĐẲNG AN NINH NHÂN DÂN I

71

3.1. Biện pháp quản lý hoạt động dạy học ở Trường Cao đẳng
An ninh nhân dân I
3.2. Khảo nghiệm sự cần thiết và tính khả thi của các biện pháp

71
89

KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ

98

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

100

PHỤ LỤC

103


MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Cuộc cách mạng khoa học và công nghệ đã mang lại những thành tựu
vĩ đại và những thành tựu ấy đã tạo điều kiện để từng bước hình thành một
nền kinh tế mới: kinh tế tri thức (Knowledge Economy). Muốn phát triển nền
kinh tế tri thức thì cần thông qua giáo dục đào tạo, vì giáo dục đào tạo mới có
thể tạo dựng, động viên và phát huy có hiệu quả mọi nguồn lực mà trước hết
là nguồn lực của con người cho sự phát triển kinh tế xã hội, giúp người lao
động nâng cao trình độ học vấn ứng dụng và sáng tạo khoa học công nghệ tốt
hơn. Từ đó, yêu cầu về đào tạo con người có tri thức được đặt lên trên vai của
hệ thống giáo dục.
Trong quá trình lãnh đạo cách mạng, Đảng ta đã có nhiều chủ trương,
chính sách phát triển giáo dục - đào tạo, coi phát triển giáo dục là quốc sách
hàng đầu, đầu tư cho giáo dục là đầu tư phát triển. Với mục tiêu: “đào tạo
con người Việt Nam phát triển toàn diện, có đạo đức, tri thức, sức khoẻ,
thẩm mỹ và nghề nghiệp, trung thành với lý tưởng độc lập dân tộc và chủ
nghĩa xã hội; hình thành và bồi dưỡng nhân cách, phẩm chất và năng lực

công dân, đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc” và
“Phát triển nhanh nguồn nhân lực, nhất là nguồn nhân lực chất lượng cao,
tập trung vào việc đổi mới căn bản và toàn diện nền giáo dục quốc dân”.
Ngày 29 tháng 10 năm 2012, Ban Chấp hành Trung ương Đảng khoá XI đã
ban hành Kết luận số 51-KL/TW về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và
đào tạo, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hoá, hiện đại hoá trong điều kiện kinh
tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế.
Là một trường trọng điểm, có uy tín và truyền thống lâu đời, Trường
Cao đẳng An ninh nhân dân I có sứ mệnh đi đầu trong giáo dục và đào tạo
những cán bộ, chiến sỹ an ninh nhân dân có bản lĩnh chính trị vững vàng, có
phẩm chất đạo đức theo 6 điều Bác Hồ dạy công an nhân dân, có ý thức tổ
3


chức kỉ luật nghiêm, có kiến thức và kỹ năng thực hành các mặt công tác
chuyên môn theo chuyên ngành đã được đào tạo, có sức khoẻ đạt tiêu chuẩn
quy định của Ngành, đáp ứng nhiệm vụ thực thi pháp luật, đảm bảo trật tự an
ninh xã hội.
Nhận thức đúng đắn vai trò của hoạt động dạy học nói chung và quản lý
hoạt động dạy học ở Trường Cao đẳng An ninh nhân dân I nói riêng, những
năm qua, Thường vụ, Đảng ủy, Ban giám hiệu Nhà trường đã rất quan tâm
đến hoạt động dạy học và quản lý hoạt động dạy học. Tuy nhiên, trong xu thế
đổi mới giáo dục việc quản lý hoạt động dạy học cũng đã bộc lộ những hạn
chế và bất cập, những hạn chế đó phần nào ảnh hưởng đến chất lượng giáo
dục và đào tạo của Nhà trường. Vì vậy, vấn đề này cần được nghiên cứu
những vấn đề lý luận, khảo sát đánh giá thực trạng chỉ ra những nguyên nhân
của thực trạng quản lý hoạt động dạy học, trên cơ sở đó đề xuất biện pháp hợp
lý trong quản lý hoạt động dạy học ở Trường Cao đẳng An ninh nhân dân I
hiện nay.
Quản lý hoạt động dạy học đã thu hút nhiều công trình nghiên cứu khác

nhau. Tuy nhiên, quản lý hoạt động dạy học ở Trường Cao đẳng An ninh
nhân dân I chưa có công trình nào đi sâu nghiên cứu một cách cụ thể. Xuất
phát từ những lý do trên đây, tác giả lựa chọn vấn đề: “Quản lý hoạt động
dạy học ở Trường Cao đẳng An ninh nhân dân I” làm đề tài luận văn cao
học chuyên ngành quản lý giáo dục với hy vọng đề xuất được một số biện
pháp cơ bản nhằm hoàn thiện và nâng cao chất lượng quản lý hoạt động dạy
học ở nhà trường.
2. Tình hình nghiên cứu có liên quan đến đề tài
Giáo dục là hoạt động xã hội, có vai trò hết sức quan trọng trong đời
sống kinh tế - xã hội và phát triển nhân cách con người. Chất lượng giáo dục
liên quan trực tiếp đến lợi ích, nghĩa vụ và quyền lợi của mọi người dân, mọi
tổ chức kinh tế - xã hội; đồng thời có tác động mạnh mẽ đến tiến trình phát
4


triển của quốc gia. Do đó quản lý quá trình giáo dục luôn được các nước, các
nhà khoa học, nhà giáo hết sức quan tâm cả ở tầm vĩ mô và vi mô.
Những vấn đề của ngành giáo dục hiện đang được cả xã hội quan tâm
đó là: quá trình tổ chức dạy học và nhận thức đúng về bản chất của quá trình
đó; mối quan hệ giữa hoạt động dạy và hoạt động học; vai trò của người dạy
và người học; đặc biệt là thực trạng việc đổi mới nội dung, phương pháp, hình
thức chức dạy học, công tác quản lý dạy học, việc đầu tư trang thiết bị cơ sở
vật chất phục vụ cho dạy học.
Trong những năm gần đây, các nhà nghiên cứu về giáo dục, quản lý
giáo dục, như Trần Kiểm, Thái Duy Tuyên, Trần Văn Kim, Vũ Như Thành,
Lê Minh Đức, Bùi Minh Hiền, Vũ Ngọc Hải, Đặng Quốc Bảo… đã có những
nghiên cứu làm sáng tỏ quan niệm khác nhau về quản lý, quản lý giáo dục,
quản lý nhà trường và quản lý các hoạt động có liên quan.
Về quản lý hoạt động dạy học, trong tài liệu “Những bài giảng về quản
lý trường học”, tác giả Hà Sĩ Hồ đã nêu rõ mục tiêu quản lý, nội dung và giải

pháp quản lý nhà trường phổ thông. Tác giả cho rằng “trong việc thực hiện
mục tiêu đào tạo, việc quản lý dạy và học (theo nghĩa rộng) là nhiệm vụ trung
tâm của nhà trường”.
Công trình khoa học: “Sư phạm thực hành quân sự” (2010) của tập
thể các nhà khoa học do Trần Đình Tuấn chủ biên đã đề cập đến quy trình,
kỹ năng tiến hành một số hình thức dạy học cơ bản mà giảng viên và sinh
viên sư phạm cần nắm vững.
Đề tài: “Nâng cao chất lượng giáo dục - đào tạo đại học ở Học viện
Chính trị quân sự hiện nay” (2005), do tác giả Trương Thành Trung làm chủ
nhiệm đề tài, tiếp cận dưới góc độ lý luận giáo dục, đã khái quát những vấn
đề cơ bản về lý luận chất lượng và đánh giá chất lượng Giáo dục - đào tạo,
trong quá trình phân tích làm sáng tỏ cấu trúc của chất lượng Giáo dục - đào
tạo. Đề tài đã chỉ ra mối quan hệ biện chứng của chất lượng giảng dạy, chất
5


lượng giáo dục và chất lượng hoạt động học của người học và cho rằng:
“chất lượng quá trình dạy học phụ thuộc vào chất lượng hoạt động dạy và
hoạt động học”, đồng thời đề xuất những giải pháp nâng cao chất lượng giáo
dục - đào tạo trong đó có giảng dạy của giảng viên.
Nghiên cứu về các giải pháp nhằm nâng cao chất lượng giáo dục được
các nhà nghiên cứu quan tâm. Trong đó, Chương trình nghiên cứu khoa học
của Bộ Giáo dục và Đào tạo với 9 đề tài nhánh trong giai đoạn 2004 - 2006, đã
đưa ra những giải pháp cơ bản nâng cao chất lượng giáo dục - đào tạo, trong đó
có giải pháp nâng cao chất lượng giáo dục đại học. Đây là cơ sở để các trường
đại học vận dụng linh hoạt cho phù hợp với đặc điểm của trường mình.
Ngoài ra, còn có các đề tài nghiên cứu khoa học cấp Bộ liên quan đến
vấn đề này như:
Đề tài khoa học cấp Bộ (2000): “Những giải pháp nâng cao chất lượng
đào tạo bậc đại học ở Học viện an ninh nhân dân trong giai đoạn hiện nay” do

tác giả Nguyễn Văn Thắng, Học viện An ninh nhân dân làm chủ nhiệm. Đề
tài đã tập trung nghiên cứu làm rõ căn cứ để xây dựng, đổi mới công tác đào
tạo đại học; các tiêu chí đánh giá chất lượng đào tạo đại học ở Học viện An
ninh nhân dân;
Đề tài khoa học cấp Bộ (2002): “Đổi mới phương pháp giảng dạy nhằm
nâng cao chất lượng đào tạo ở Đại học Kinh tế quốc dân ”. Đề tài chỉ đề cập đến
việc áp dụng các phương pháp giảng dạy mới trong giảng dạy, các giải pháp thúc
đẩy đổi mới giảng dạy đối với giảng viên Trường Đại học Kinh tế quốc dân.
Trong quân đội, quản lý giáo dục được quan tâm nghiên cứu ở các
góc độ, phạm vi như: Vũ Quang Lộc (chủ nhiệm), Nâng cao chất lượng quản
lý giáo dục - đào tạo trong các học viện, trường sĩ quan quân đội đáp ứng
yêu cầu mới. Phạm Đình Dũng, Quản lý quá trình giáo dục kỷ luật cho cán
bộ, đảng viên Trường Sĩ quan Tăng, thiết giáp. Phạm Văn Long, Quản lý
chất lượng giáo dục chính trị ở các trung đoàn bộ binh trên địa bàn Quân
khu 9 hiện nay...

6


Tác giả Vũ Quang Lộc đặc biệt quan tâm việc giáo dục, xây dựng
động cơ, thái độ học tập đúng đắn cho cán bộ, đảng viên trong quá trình học
tập, rèn luyện.
Theo tác giả Phạm Đình Dũng, biện pháp quản lý quá trình giáo dục
kỷ luật cho cán bộ, đảng viên là đổi mới việc xây dựng kế hoạch quản lý;
quản lý một cách khoa học quá trình giáo dục nâng cao nhận thức cho cán bộ,
đảng viên về kỷ luật quân sự; quản lý chặt chẽ quá trình tổ chức giáo dục, rèn
luyện kỷ luật cho cán bộ, đảng viên; phát huy vai trò của các tổ chức, các lực
lượng quản lý; tăng cường kiểm tra, đánh giá công tác quản lý quá trình giáo
dục kỷ luật cho cán bộ, đảng viên.
Về quản lý chất lượng giáo dục chính trị, tác giả Phạm Văn Long xác

định năm biện pháp cơ bản gắn với thực hiện quy trình và các chức năng quản
lý, đó là: thực hiện kế hoạch hoá quá trình giáo dục, quản lý quá trình tổ chức
thực hiện, đánh giá khách quan kết quả giáo dục chính trị, bồi dưỡng phẩm
chất, năng lực quản lý cho các chủ thể tiến hành giáo dục chính trị, kích thích
bằng vật chất và tinh thần cho các đối tượng của quá trình giáo dục chính trị.
Tuy nhiên, các biện pháp cũng cần kết hợp chặt chẽ với những hoạt động
công tác đảng, công tác chính trị và hoạt động xây dựng đơn vị.
Luận văn thạc sỹ “Biện pháp nâng cao chất lượng bài giảng chính trị ở
các cơ quan tàu hải quân hiện nay” (2011) của tác giả Nguyễn Duy Tư, tiếp
cận dưới góc độ khoa học giáo dục, tác giả đã làm rõ cơ sở lý luận của vấn
đề nghiên cứu, đồng thời phân tích thực trạng, nguyên nhân và những đặc
điểm chi phối chất lượng bài giảng, đồng thời đề xuất các giải pháp liên
quan đến hoạt động giảng dạy ở cơ quan của cán bộ giảng dạy, nhấn mạnh
“Chất lượng bài giảng phụ thuộc lớn vào chất lượng hoạt động của người
giảng viên”.
Bên cạnh đó, những năm gần đây, vấn đề quản lý hoạt động giảng
dạy ở các trường đại học, cao đẳng, học viện đã có nhiều tác giả chọn
nghiên cứu, nhiều Luận văn Thạc sỹ chuyên ngành Quản lý giáo dục như:

7


“Các biện pháp quản lý hoạt động giảng dạy của giáo viên ngành cơ
khí chế tạo ở Trường Cao đẳng Kỹ thuật Lý Tự Trọng, Thành phố Hồ Chí
Minh” của tác giả Nguyễn Văn Tấn (2008);
“Biện pháp quản lý hoạt động giảng dạy của giảng viên tại Khoa
Công tác xã hội, Trường Đại học Lao động - Xã hội” của tác giả Đặng Thị
Phương Lan (2007);
“Thực trạng quản lý hoạt động giảng dạy tại Trường đại học mở
Thành phố Hồ Chí Minh” của tác giả Nguyện Thị Nhận (2008);

“Biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn Tiếng Anh tại trường
trung cấp Cảnh sát nhân dân 1” của tác giả Nguyễn Đức Thạch (2012);
“Biện pháp quản lý hoạt động giảng dạy của giảng viên thỉnh giảng tại
Trường Cao đẳng Du lịch Hà Nội” của tác giả Nguyễn Hữu Luyến (2012)…
Tóm lại, các công trình nghiên cứu trên đây đã đề cập đến quản lý hoạt
động dạy học và đưa ra những biện pháp nâng cao khả năng quản lý hoạt động
dạy học của các nhà trường. Tuy nhiên trước những nhu cầu được học tập của
xã hội ngày càng to lớn, trách nhiệm của các nhà quản lý giáo dục là phải làm
thế nào để tổ chức và quản lý việc dạy học cho có hiệu quả, đồng thời có thể đề
xuất được một số biện pháp có tính khả thi trong điều kiện thực tế nhằm đáp
ứng được nhu cầu ngày càng cao của xã hội. Trong phạm vi cho phép, tác giả
chỉ đề cập đến vấn đề quản lý hoạt động dạy học tại Trường Cao đẳng An ninh
nhân dân I. Đây là một vấn đề chưa có tác giả nào nghiên cứu. Từ thực tế của
hoạt động đào tạo và những kết quả nghiên cứu đạt được, tác giả hy vọng có
thể đưa ra những biện pháp quản lý hoạt động dạy học hữu hiệu nhằm nâng cao
chất lượng đào tạo của Trường Cao đẳng An ninh nhân dân I.
3. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu
* Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở làm rõ cơ sở lý luận và thực tiễn, đề xuất các biện pháp
quản lý hoạt động dạy học ở Trường Cao đẳng An ninh nhân dân I nhằm góp
phần nâng cao chất lượng đào tạo của nhà trường.
8


* Nhiệm vụ nghiên cứu
- Làm rõ cơ sở lý luận về quản lý hoạt động dạy học ở các trường
cao đẳng
- Đánh giá đúng thực trạng quản lý hoạt động dạy học ở Trường Cao
đẳng An ninh nhân dân I.
- Đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động dạy học ở Trường Cao đẳng

An ninh nhân dân I.
- Khảo nghiệm tính cần thiết, tính khả thi của các biện pháp quản lý.
4. Khách thể, đối tượng và phạm vi nghiên cứu
* Khách thể nghiên cứu
Quản lý quá trình đào tạo ở Trường Cao đẳng An ninh nhân dân I.
* Đối tượng nghiên cứu
Quản lý hoạt động dạy học ở Trường Cao đẳng An ninh nhân dân I.
* Phạm vi nghiên cứu
Tập trung nghiên cứu thực trạng và biện pháp quản lý hoạt động dạy
học cho đối tượng hệ Trung cấp chính quy ở Trường Cao đẳng An ninh nhân
dân I.
Các số liệu được lấy từ năm 2012 đến nay.
5. Giả thuyết khoa học
Quản lý giáo dục nói chung, quản lý hoạt động dạy học ở Trường cao
đẳng An ninh nhân dân 1 nói riêng là chức năng, nhiệm vụ chính của các cán
bộ quản lý, đứng đầu là hiệu trưởng. Nếu các chủ thể quản lý ở Trường cao
đẳng An ninh nhân dân I sử dụng tổng hợp các biện pháp như: Tổ chức giáo
dục nâng cao nhận thức và trách nhiệm cho các lực lượng tham gia hoạt động
dạy học ở Nhà trường; kế hoạch hóa hoạt động dạy học của giảng viên ; chỉ
đạo thực hiện mục tiêu, chương trình, nội dung và đổi mới phương pháp dạy
học; tổ chức tốt hoạt động bồi dưỡng và tự bồi dưỡng năng lực sư phạm của
giảng viên; tổ chức chặt chẽ các khâu, các bước trong kiểm tra, đánh giá kết
9


quả hoạt động dạy học,... thì sẽ quản lý được hoạt động dạy học, qua đó chất
lượng dạy học ở nhà trường sẽ được nâng lên.
6. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu
* Phương pháp luận
Đề tài nghiên cứu dựa trên cơ sở phương pháp luận duy vật biện

chứng, duy vật lịch sử và nhận thức luận mác-xít; quan điểm của Đảng
Cộng sản Việt Nam về giáo dục, quản lý giáo dục. Đồng thời tác giả dự
kiến vận dụng các quan điểm hệ thống - cấu trúc, lôgíc - lịch sử và quan
điểm thực tiễn để phân tích, đánh giá, xem xét các vấn đề nghiên cứu.
* Phương pháp nghiên cứu
Đề tài sử dụng kết hợp các phương pháp nghiên cứu của khoa học
chuyên ngành và liên ngành, bao gồm các phương pháp chính sau:
Phương pháp nghiên cứu lý thuyết
Trên cơ sở phân tích, tổng hợp, hệ thống hoá, khái quát hoá các tài liệu
lý luận về dạy học - giáo dục, quản lý giáo dục, các công trình nghiên cứu về
vấn đề quản lý hoạt động dạy học - giáo dục của các tác giả trong và ngoài
nước có liên quan để xây dựng cơ sở lý thuyết cho việc nghiên cứu đề tài.
Khảo cứu các chỉ thị, nghị quyết của Đảng Cộng sản Việt Nam (Nghị
quyết Đại hội đại biểu toàn quốc, Nghị quyết Hội nghị Ban Chấp hành Trung
ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư,...), các văn bản, chỉ thị hướng dẫn của Bộ
Giáo dục & Đào tạo, Bộ Công an, của Đảng uỷ, Ban giám hiệu Trường cao
đẳng An ninh nhân dân I về giáo dục - dạy học, quản lý giáo dục, công tác
quản lý hoạt động dạy học; các sách chuyên khảo, công trình, đề án, đề tài
nghiên cứu, các luận án, luận văn quản lý giáo dục, các bài viết, bài báo có
liên quan đến hoạt động dạy học, quản lý hoạt động dạy học. Qua đó rút ra
nhận định trong việc đánh giá các sự kiện và luận giải các quan điểm, tư
tưởng có liên quan đến luận văn.
10


Phương pháp nghiên cứu thực tiễn
- Phương pháp trưng cầu ý kiến
+ Phương pháp điều tra bằng phiếu hỏi
Điều tra, khảo sát 95 cán bộ quản lý và giảng viên và 120 học viên
về đánh giá thực trạng dạy học

Điều tra 95 cán bộ quản lý và giảng viên của Nhà trường về thực
trạng quản lý hoạt động dạy học ở Trường cao đẳng An ninh nhân dân I.
+ Phương pháp phỏng vấn trực tiếp
Tiến hành phỏng vấn trực tiếp với một số giáo viên, cán bộ quản lý và học
viên về vấn đề quản lý hoạt động dạy học ở Trường cao đẳng An ninh nhân dân I.
- Phương pháp quan sát sư phạm
Bằng phương pháp này, học viên đã tiến hành dự giờ một số buổi lên lớp
lý thuyết, một số buổi sinh hoạt chuyên môn, hoạt động ngoại khoá để thu thập
thông tin phục vụ cho việc đánh giá thực trạng quản lý hoạt động dạy học ở
Trường cao đẳng An ninh nhân dân I.
Toạ đàm với giáo viên, cán bộ quản lý, học viên về kinh nghiệm quản lý
hoạt động dạy học ở Trường cao đẳng An ninh nhân dân I.
- Phương pháp chuyên gia
Học viên đã tiến hành trao đổi và xin ý kiến của các chuyên gia (là các
nhà quản lý giáo dục, các nhà sư phạm có uy tín và kinh nghiệm trong tổ chức
các hoạt động dạy học - giáo dục,...) để lấy ý kiến tư vấn, góp ý trong việc xây
dựng đề cương nghiên cứu, đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động dạy học ở
Trường cao đẳng An ninh nhân dân I.
- Phương pháp khảo nghiệm
Học viên đã tổ chức khảo nghiệm (xin ý kiến bằng phiếu hỏi đối với
80 cán bộ quản lý và giảng viên) nhằm mục đích kiểm chứng tính đúng đắn,
tính khoa học, tính khả thi và hiệu quả của các biện pháp quản lý hoạt động dạy
học ở Trường cao đẳng An ninh nhân dân I. Qua đó khẳng định tính đúng đắn
11


của giả thuyết khoa học đã nêu.
- Phương pháp thống kê toán học
Sử dụng toán học thống kê để xử lý số liệu về kết quả điều tra, khảo
sát,... Qua đó rút ra những kết luận chính xác về kết quả thu được.

7. Ý nghĩa của đề tài
Góp phần làm sáng tỏ thêm lý luận quản lý giáo dục từ thực tiễn
quản lý hoạt động dạy học ở Trường cao đẳng An ninh nhân dân I.
Góp phần cung cấp những luận cứ khoa học giúp cho các cấp quản lý,
nhất là hiệu trưởng Nhà trường vận dụng đề ra các biện pháp quản lý hoạt
động dạy học ở các trường khối Công an nói chung và trường Cao đẳng An
ninh nhân dân I nói riêng.
8. Kết cấu của đề tài
Ngoài phần mở đầu, kết luận, kiến nghị, tài liệu tham khảo luận văn
được trình bày trong 3 chương (8 tiết).

12


Chương 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC
Ở TRƯỜNG CAO ĐẲNG
1.1. Các khái niệm cơ bản
1.1.1. Hoạt động dạy học ở trường cao đẳng
Trong lịch sử phát triển của giáo dục và nhà trường, dạy học tồn tại như
một hoạt động xã hội, nó gắn liền với hoạt động của con người. Để thực hiện
các nhiệm vụ giáo dục: giáo dục trí tuệ, giáo dục đạo đức, giáo dục thể chất,
giáo dục thẩm mỹ và giáo dục lao động, nhà trường phải dựa vào nhiều con
đường có mối quan hệ biện chứng với nhau là dạy học, lao động sản xuất,
trong đó dạy học là phương tiện quan trọng nhất. Như vậy, dạy học là con
đường cơ bản nhằm phát triển trí tuệ nói riêng và hình thành phát triển nhân
cách cho thế hệ trẻ nói chung. Dạy học là hoạt động được tiến hành một cách
có tổ chức, có kế hoạch có nội dung và phương pháp sư phạm của người giáo
viên phù hợp với đặc điểm tâm sinh lý và đặc điểm nhận thức của người học.
Hoạt động dạy học là một hệ toàn vẹn gồm hoạt động dạy và hoạt động

học luôn tương tác với nhau, thâm nhập vào nhau, sinh thành ra nhau. Sự
tương tác giữa dạy và học mang tính chất cộng tác, trong đó giảng dạy giữ vai
trò chủ động, định hướng, hướng dẫn người học thực hiện tốt việc lĩnh hội
kiến thức, rèn luyện kỹ xảo, kỹ năng nghề nghiệp.
Dạy học là sự tổ chức điều khiển tối ưu quá trình người học lĩnh hội tri
thức hình thành và phát triển nhân cách người học. Vai trò chủ đạo của hoạt
động dạy với nghĩa là tổ chức và điều khiển sự học tập của người học, giúp
người học nắm kiến thức, hình thành kỹ năng, thái độ. Dạy có chức năng kép
là truyền đạt và điều khiển. Học là quá trình tự giác tích cực, tự lực chiếm lĩnh
khái niệm khoa học của người học, biến nó từ kho tàng văn hóa xã hội của
nhân loại thành kiến thức riêng của mình, người học sẽ hình thành cho mình
một thái độ mới trong việc đánh giá các giá trị tinh thần, vật chất của thế giới
13


khách quan, một phẩm chất đạo đức mới, dưới sự điều khiển sư phạm của
giáo viên. Đó là quá trình tự điều khiển tối ưu, sự chiếm lĩnh khái niệm khoa
học, bằng cách đó hình thành cấu trúc tâm lý mới, phát triển nhân cách toàn
diện. Hoạt động học của học sinh là quá trình lĩnh hội tri thức, hình thành hệ
thống những kỹ năng, kỹ xảo, vận dụng kiến thức vào thực tiễn và hoàn thiện
nhân cách của bản thân.
Dạy học bao gồm hai hoạt động, đó là hoạt động dạy của thầy và hoạt
động học của người học. Hai hoạt động này luôn gắn bó mật thiết với nhau,
tồn tại cho nhau và vì nhau.
Hoạt động dạy của giáo viên:
Mục đích của hoạt động dạy học là sự tổ chức, điều khiển tối ưu quá
trình người học lĩnh hội tri thức, hình thành và phát triển nhân cách. Vai trò
chủ đạo của hoạt động dạy với ý nghĩa là tổ chức và điều khiển quá trình học
tập của người học, giúp cho họ nắm được kiến thức, hình thành kỹ năng, thái
độ. Nội dung dạy học được thực hiện trong một môi trường thuận lợi, chính là

nhà trường, ở đó được thực hiện một nội dung chương trình quy định, phù
hợp với từng trình độ.
Hoạt động học của học sinh:
Theo GS.TSKH Lâm Quang Thiệp thì hoạt động học giúp cho người
học tự mình chiếm lĩnh những kiến thức, kỹ năng và hình thành hoặc biến
đổi tình cảm, thái độ. Là hoạt động đặc thù của con người được điều khiển
bởi mục đích tự giác là lĩnh hội những tri thức, kỹ năng, kỹ xảo, những
hình thức hành vi và những hoạt động nhất định. Sự tiếp thu tri thức, kỹ
xảo trong hoạt động học là sự tiếp thu có tính tự giác cao. Hoạt động học là
những hoạt động hướng vào làm thay đổi nhận thức của bản thân, không
chỉ hướng mình vào việc tiếp thu tri thức của nhân loại mà còn phải biết
cách tiếp nhận các phương pháp để lĩnh hội tri thức một cách hiệu quả và
thành công nhất.
14


Hoạt động học của người học bao gồm: Chủ động học tập, tiếp thu kiến
thức mới, phối hợp hoạt động với giáo viên trên lớp. Ngoài kiến thức trên lớp
người học cần đọc thêm tài liệu, nghiên cứu chiều sâu để làm rõ các ý, các
phương pháp đã được học trên lớp.
Học là quá trình tự giác, tích cực, tự lực chiếm lĩnh tri thức khoa học
dưới sự điều khiển sư phạm của người thầy. Hoạt động học là hoạt động có
đối tượng, trong đó người học là chủ thể, tri thức khoa học là đối tượng để
chiếm lĩnh. Có thể nói, về bản chất hoạt động học là thực hiện hai chức năng:
lĩnh hội (tiếp thu thông tin của người dạy) và tự điều khiển quá trình chiếm
lĩnh hệ thống tri thức, kỹ năng, kỹ xảo phát triển năng lực hình thành nhân
cách theo mục tiêu giáo dục một cách tự giác, tích cực, chủ động.
Nội dung của hoạt động học bao gồm toàn bộ hệ thống khái niệm của
môn học, phương pháp đặc trưng của môn học, của khoa học đó với ngôn ngữ
của khoa học và biết vận dụng những hiểu biết đó vào việc tiếp tục học tập và

lao động. Hoạt động học có 2 chức năng thống nhất với nhau: lĩnh hội thông
tin và tự điều khiển quá trình chiếm lĩnh khái niệm một cách tự giác, tích cực
và tự lực. Quá trình học là quá trình người học biến kinh nghiệm xã hội lịch
sử loài người thành kiến thức, kinh nghiệm của bản thân, từ đó mà hình thành
và phát triển nhân cách.
“Dạy học” là thuật ngữ nói chung chỉ hoạt động mang tính đặc trưng
trong các nhà trường hiện nay. Hoạt động dạy học là hoạt động phối hợp của
hai chủ thể trong quá trình dạy - học đó là người dạy và người học mà cụ thể
là giáo viên và học sinh. Giáo viên giữ vai trò là người thiết kế và học sinh là
người thi công, nghĩa là giáo viên là người thực hiện việc tổ chức và điều
khiển, hướng dẫn tổ chức hoạt động nhận thức - học tập của người học nhằm
giúp họ lĩnh hội tri thức, kỹ năng, kỹ xảo, văn hóa - xã hội, tạo ra sự phát triển
tâm lý, hình thành và phát triển nhân cách. Người học là chủ thể, hoạt động tự
giác, tích cực, chủ động khám phá, chiếm lĩnh tri thức hình thành kỹ năng, kỹ
15


xảo và thái độ nhằm đáp ứng các yêu cầu bản thân và xã hội. Nói một cách
khác, giáo viên là người giúp học sinh tự đánh giá bản thân, tự hoàn thiện và
phát triển nhân cách của mình trong quá trình học tập.
Trong hoạt động dạy học, dạy và học được thực hiện đồng thời cùng
nội dung và hướng tới cùng một mục đích. Người dạy luôn giữ vai trò chủ
đạo, là người xây dựng và thực thi kế hoạch giảng dạy, tổ chức cho người học
thực hiện hoạt động học tập với những hình thức khác nhau trong những
không gian và thời gian khác nhau. Họ chính là người điều khiển những hoạt
động trí tuệ của người học, người chỉ dẫn, giúp đỡ người học học tập, rèn
luyện, đồng thời kiểm tra, giáo dục người học trong mọi phương diện.
Để đạt được mục đích, người dạy và người học đều phải phát huy các
yếu tố chủ quan của cá nhân: phẩm chất, năng lực, nhu cầu… để xác định nội
dung, lựa chọn phương pháp, hình thức, tìm kiếm phương tiện dạy và học cho

phù hợp.
Hoạt động dạy học là hoạt động xã hội, một hoạt động sư phạm đặc
thù. Nó tồn tại như một hệ toàn vẹn, chúng có mối quan hệ chặt chẽ với nhau,
nó tồn tại song song và phát triển trong cùng một quá trình thống nhất, chúng
bổ sung cho nhau, kết quả hoạt động học của học sinh không thể tách rời kết
quả hoạt động dạy của thầy và kết quả hoạt động dạy của thầy không thể tách
rời kết quả học tập của học sinh. Sự tương tác giữa dạy và học mang tính chất
cộng tác trong đó dạy học giữ vai trò chủ đạo.
Hoạt động dạy học là một hoạt động xã hội: dạy học là một hoạt động
tương tác giữa người với người với xã hội, bao gồm tổ, nhóm, lớp, tập thể sư
phạm...thông qua các hoạt động dạy và học chính khóa và ngoại khóa trong
và ngoài trường. Mục đích của dạy học là do xã hội đặt ra và người dạy chính
là người đại diện cho xã hội, được xã hội phân công nhiệm vụ giáo dục, đào
tạo thế hệ trẻ thông qua việc tổ chức điều khiển, chỉ đạo quá trình dạy học
trong nhà trường. Nội dung dạy học trong nhà trường chính là hệ thống các
16


kinh nghiệm xã hội mà loài người đã tích lũy được qua nhiều thế hệ.
Hoạt động dạy học là sự thống nhất biện chứng của dạy và học, là hoạt
động tác động qua lại giữa người dạy và người học nhằm giúp cho người học
lĩnh hội được những tri thức khoa học, kỹ năng hoạt động nhận thức và thực
tiễn, phát triển các năng lực hoạt động sáng tạo. Trên cơ sở đó hình thành thế
giới khách quan và các phẩm chất nhân cách của người học theo mục đích giáo
dục.
Hoạt động dạy học là hoạt động mà trong đó dưới sự tổ chức, điều
khiển, lãnh đạo của người dạy làm cho người học tự giác, tích cực, chủ động
tự tổ chức, tự điều khiển hoạt động nhận thức - học tập của mình nhằm thực
hiện những nhiệm vụ dạy học đặt ra. Trong quá trình dạy, nhà giáo đóng vai
trò lãnh đạo, tổ chức, điều khiển hoạt động nhận thức của người học để giúp

họ tự khám phá tri thức, tích lũy tri thức biến thành khả năng thực tiễn của
mình. Ngoài ra, nhà giáo cũng có chức năng truyền thụ tri thức, rút ngắn thời
gian người học phải mò mẫm, nhà giáo phải suy nghĩ để giúp người học sử
dụng những tri thức, những kinh nghiệm đã có của mình, những tri thức mà
họ thu thập được qua các phương tiện thông tin đại chúng, qua cuộc sống để
tạo nên sự hiểu biết của mình. Phối hợp với hoạt động đó của nhà giáo, người
học tự giác, tích cực chủ động, tự tổ chức, điều khiển hoạt động nhận thức học tập của mình nhằm nắm vững tri thức, hình thành kỹ năng, kỹ xảo, phát
triển năng lực nhận thức, đặc biệt là tư duy sáng tạo, hình thàn cơ sở thế giới
quan khoa học và những phẩm chất tốt đẹp của con người mới.
Với cách tiếp cận dạy học như là một hoạt động chúng tôi quan niệm:
Hoạt động dạy học ở trường cao đẳng là những tác động có
mục đích, có tổ chức, có kế hoạch của đội ngũ giảng viên
nhằm truyền thụ tri thức, kỹ năng, kỹ xảo, phát triển tư duy
và giáo dục những phẩm chất nhân cách cho học viên, qua đó
thực hiện tốt mục tiêu, yêu cầu đào tạo của Nhà trường đã
xác định. Nói cách khác, hoạt động dạy học ở trường cao
17


đẳng chính là hoạt động lĩnh hội, chiếm lĩnh tri thức, hình
thành kỹ xảo, kỹ năng và phẩm chất nhân cách của học viên
dưới dự định hướng, điều khiển của giảng viên
Dạy học ở trường cao đẳng gồm hai hoạt động cơ bản: hoạt động giảng
dạy của giảng viên và hoạt động học tập của học viên. Hoạt động giảng dạy
của giảng viên nhằm tổ chức và điều khiển quá trình nắm kiến thức, hình
thành ký năng, kỹ xảo và phẩm chất nhân cách cho học viên. Hoạt động học
tập của học viên ở trường cao đẳng là chủ thể nhận thức chủ động tích cực
nhằm lĩnh hội, chiếm lĩnh tri thức, hình thành kỹ xảo, kỹ năng và phẩm chất
nhân cách của học viên dưới sự định hướng, điều khiển của giảng viên. Chính
vì vậy, giảng viên đóng vai trò chủ thể tác động đến học viên và học viên

không những là khách thể tiếp nhận sự tác động của giảng viên mà còn đóng
vai trò chủ thể vì họ là những con người thực hiện hoạt động học tập trong
nhà trường. Họ ý thức về nhiệm vụ học tập, họ tích cực nhận sự tác động từ
phía người thầy: vai trò chủ thể của trò càng được phát huy thì hiệu quả học
tập càng lớn. Trong quá trình dạy học, giảng dạy, giảng viên đóng vai trò chỉ
đạo, điều khiển hoạt động học của học viên nhưng không được đối lập với
tính độc lập sáng tạo với học viên.
Hoạt động dạy và học có mối quan hệ chặt chẽ với nhau, thể hiện ở mối
quan hệ tương tác giữa các thành tố như: mục tiêu, nội dung, phương pháp,
hình thức tổ chức của hoạt động dạy và hoạt động học, người dạy, người học
và kết quả dạy học; trong đó hoạt động dạy của giảng viên và hoạt động học
của học viên là hai nhân tố trung tâm, năng động nhất của quá trình dạy học.
Quản lý hoạt động dạy học ở trường cao đẳng cũng tuân theo qui luật của hoạt
động dạy học. Vì vậy, chủ thể quản lý cần hiểu và nắm chắc các yêu cầu cơ
bản của hoạt động quản lý như: quản lý mục tiêu dạy học, quản lý nội dung,
phương pháp, hình thức tổ chức dạy học và kết quả dạy học,...
1.1.2. Quản lý hoạt động dạy học ở trường cao đẳng
18


Quản lý là hoạt động có ý thức của nhà quản lý nhằm đạt tới mục tiêu
hiệu quả quản lý. Cán bộ quản lý, các lực lượng sư phạm... bằng hành động
của mình biến mục tiêu đó thành hiện thực.
Quản lý hoạt động dạy học ở trường cao đẳng là một loại hình quản lý
hoạt động trong đó chủ thể đề ra những mục tiêu cần phải đạt được và những
chủ trương, biện pháp kế hoạch phải thực hiện, lựa chọn nhân sự, thời gian,
huy động và sử dụng nhân lực, vật lực và tài lực (nguồn nhân lực giáo dục của
nhà trường) hiện có và sẽ có để tổ chức và điều hành bộ máy nhân lực nhằm
thực hiện những chủ trương, biện pháp và kế hoạch nói trên một cách đúng
đắn, có chất lượng và hiệu quả đáp ứng được mục tiêu mà chủ thể đã đề ra.

Quản lý hoạt động dạy ở trường cao đẳng hướng vào thực hiện nhiệm
vụ trọng tâm của của nhà trường. Vì vậy, quản lý quá trình sư phạm của giảng
viên, hoạt động học tập của học viên,... diễn ra chủ yếu trong quá trình dạy
học. Do đó quản lý hoạt động dạy ở trường cao đẳng thực chất là những tác
động của chủ thể quản lý vào quá trình dạy học (được tiến hành bởi tập thể
giáo viên) nhằm góp phần hình thành và phát triển toàn diện năng lực và nhân
cách, nhất là kiến thức và năng lực hoạt động thực tiễn cho học viên theo mục
tiêu giáo dục - đào tạo của trường cao đẳng. Từ những nhận thức và cách tiếp
cận trên tác giả đưa ra quan niệm:
Quản lý hoạt động dạy học ở trường cao đẳng là những cách
thức, biện pháp của chủ thể quản lý theo sự phân cấp tác
động đến toàn bộ hoạt động giảng dạy của đội ngũ giảng viên
và hoạt động học tập của học viên nhằm đạt được chất lượng
và hiệu quả dạy học của nhà trường
Quản lý hoạt động dạy học ở trường cao đẳng thực chất là việc lập kế
hoạch, tổ chức, điều khiển, kiểm tra hoạt động dạy học của nhà trường nhằm
đạt mục tiêu ban đầu đã đề ra. Trong toàn bộ quá trình quản lý nhà trường thì
19


quản lý hoạt động dạy học của người Hiệu trưởng là hoạt động cơ bản nhất,
xuyên suốt quá trình quản lý nhà trường nói chung.
Quản lý hoạt động dạy học ở trường cao đẳng được thực hiện dựa trên
việc quản lý mục tiêu chương trình, kế hoạch dạy học, quản lý giờ lên lớp của
giáo viên, quản lý sinh hoạt tổ chuyên môn, quản lý công tác bồi dưỡng giáo
viên, quản lý việc kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học viên…
Quản lý hoạt động dạy và học phải đồng thời quản lý hoạt động dạy
của giáo viên và quản lý học của học viên. Yêu cầu của quản lý hoạt động dạy
học là phải quản lý các thành tố của quá trình dạy học nhằm phát huy tác
dụng thông qua quy trình hoạt động của người dạy một cách đồng bộ, hài hòa,

hợp quy luật, đúng nguyên tắc dạy học. Quy trình đó có tính tuần hoàn từ
khâu soạn bài, giảng bài và tạm thời kết thúc ở khâu đánh giá kết quả học tập
của học sinh. Cho nên, quản lý hoạt động dạy và học thực chất là quản lý một
số thành tố của quá trình dạy học, bao gồm: Mục đích và nhiệm vụ dạy học,
nội dung dạy học, phương pháp dạy học và phương tiện dạy học, thầy với
hoạt động dạy, trò với hoạt động học tập, kết quả dạy học.
Quản lý hoạt động dạy học của giáo viên vừa phải phù hợp với quản
lý giáo dục nói chung, vừa phải mang tính đặc thù trong quản lý hoạt động
dạy của giáo viên ở trường cao đẳng. Xuất phát từ nhiệm vụ trên của trường
cao đẳng, quản lý hoạt động dạy học có những đặc điểm đó là: quản lý hoạt
động dạy học của giáo viên mang tính chất quản lý hành chính sư phạm, đặc
điểm này thể hiện ở chỗ: quản lý theo pháp luật, theo những nội quy, quy
chế, quyết định có tính bắt buộc đối với giáo viên, các lực lượng sư phạm
của nhà trường.
Quản lý hoạt động dạy học ở trường cao đẳng mang tính đặc trưng của
khoa học quản lý, bởi vì quản lý hoạt động dạy học của giáo viên chính là
quản lý quá trình lên lớp và các hình thức sau giờ lên lớp mà giáo viên đảm
20


nhiệm, như hoạt động tổ chức cho học viên ngoài giờ, đi tham quan, du lịch.
Vì vậy, quá trình quản lý đó rất đa dạng và phức tạp, đòi hỏi tính kế hoạch
hóa trong quản lý và phải vận dụng tốt các chức năng để quản lý hiệu quả
hoạt động này. quản lý hoạt động dạy học của giáo viên có tính xã hội hóa
cao do chịu sự chi phối trực tiếp của các điều kiện kinh tế - xã hội và có mối
quan hệ tương tác thường xuyên với đời sống xã hội.
Đặc điểm quản lý hoạt động dạy học của giáo viên gắn chặt với quản lý
hoạt động học tập của học viên đó là: Lứa tuổi học viên trường cao đẳng là
lứa tuổi thanh niên đã bước đầu hình thành những nét tính cách của người lớn.
Điều đó có liên quan đến việc xây dựng lại một cách cơ bản các quá trình, các

hoạt động tâm lý của họ. Vì vậy, đòi hỏi phải có những biến đổi mang tính
chất quyết định đối với các hình thức quan hệ qua lại trong cách tổ chức hoạt
động, trong sự lãnh đạo mọi mặt của người lớn, đặc biệt là giáo viên. Do đó,
nếu vẫn áp dụng những hình thức và phương pháp quản lý như bậc tiểu học,
trung học cơ sở, trung học phổ thông cho bậc học này sẽ dẫn đến chất lượng
và hiệu quả quản lý không cao. Phương thức quản lý hoạt động học tập của
học viên có những nét khác biệt so với học sinh phổ thông. Ở trường cao
đẳng, hoạt động học tập diễn ra theo phương thức học và hành, học - hành
gắn bó chặt chẽ với nhau qua đó để hình thành các kỹ năng cần thiết. Nội
dung học tập được mở rộng và chuyên sâu hơn.
Khác với những ngành nghề khác trong xã hội, nghề thầy giáo là nghề
mà đối tượng trực tiếp là con người. Hoạt động của người thầy là tổ chức và
điều khiển người học lĩnh hội những tri thức, kinh nghiệm và tinh hoa mà loài
người đã tích lũy được và biến nó thành những nét nhân cách của mình từ đó
hình thành nhân cách người học. Lao động giảng dạy của giáo viên trong nhà
trường không chỉ đơn thuần là hoạt động giảng dạy những gì có sẵn mà nó là
quá trình nỗ lực phấn đấu không ngừng nghỉ của cá nhân mỗi giáo viên để tự

21


khẳng định mình trong học tập, bồi dưỡng, rèn luyện bản thân về đạo đức, tư
tưởng, chuyên môn và phương pháp giảng dạy.
Từ những đặc điểm nghề nghiệp của giáo viên ở trường cao đẳng, đòi
hỏi các nhà quản lý trong hoạt động quản lý của mình phải nắm được tính đặc
thù nghề nghiệp. Giáo viên ở trường cao đẳng là những người trí thức, lao
động sáng tạo theo thiên hướng cá nhân. Nó là nghề đặc biệt, bởi lẽ sản phẩm
trí tuệ của họ không phải lúc nào cũng trở thành hàng hóa có thể hạch toán
kinh tế được, mà nó tạo ra thứ hàng hóa đặc biệt đó là kỹ năng nghề nghiệp và
nhân cách người học trong quá trình học tập tại trường và sau này ra công tác.

Vì vậy, các nhà quản lý phải khéo léo xử lý tốt mối quan hệ giữa quản lý và
tự do sáng tạo cá nhân của giáo viên.
Như vậy, quản lý hoạt động dạy học là một bộ phận hữu cơ trong hệ
thống quản lý giáo dục - đào tạo của các cao đẳng, có sự tham gia của các
nhân tố:
Một là: chủ thể quản lý bao gồm nhiều lực lượng tham gia, trực tiếp và
chịu trách nhiệm chính là Hiệu trưởng nhà trường. Hiệu trưởng là người giữ
vai trò quan trọng nhất và chịu trách nhiệm chính đến chất lượng hoạt động
dạy học và quản lý hoạt động này. Giúp việc cho Hiệu trưởng quản lý hoạt
động dạy học ở trường cao đẳng là các phó hiệu trưởng, các cơ quan chức
năng, các trưởng khoa (bộ môn),... và chính bản thân đội ngũ giảng viên.
Hai là, đối tượng quản lý hoạt động dạy học ở trường cao đẳng là đội
ngũ giảng viên và học viên cùng nội dung chương trình dạy học theo chương
trình khung do Bộ Giáo dục và Đào tạo và các Bộ, Ngành chủ quản (quản lý
các trường cao đẳng) ban hành. Như vậy, giảng viên vừa là chủ thể vừa là
khách thể trong hệ thống quản lý.
Ba là, mục đích quản lý hoạt động dạy học ở trường cao đẳng là nhằm
bảo đảm cho hoạt động giảng dạy của giảng viên và học tập của học viên đạt

22


kết quả ngày càng cao, góp phần thực hiện tốt mục tiêu quản lý và nhiệm vụ
giáo dục - đào tạo của nhà trường.
Bốn là, nội dung quản lý hoạt động dạy học ở trường cao đẳng thực
chất là quản lý việc thực hiện tốt các thành tố của quá trình dạy học, các
nhiệm vụ quyết định đến chất lượng giảng dạy của giảng viên của nhà trường
và học tập của học viên; đó là việc cụ thể hoá mục tiêu dạy học, thông qua:
quản lý thực hiện tốt chương trình, nội dung, kế hoạch dạy học; quản lý các
hoạt động giảng dạy của giảng viên, học tập của học viên theo đúng quy chế,

các quy định giáo dục - đào tạo của nhà trường; đồng thời quản lý tốt hoạt
động kiểm tra, đánh kết quả hoạt động giảng dạy của giảng viên, hoạt động
học tập của học viên; quản lý cơ sở vật chất kỹ thuật phục vụ cho hoạt động
dạy học của nhà trường... góp phần nâng cao chất lượng dạy học, đạt được
mục đích quản lý của nhà trường.
Năm là, phương pháp quản hoạt động dạy học ở trường cao đẳng rất
phong phú, đa dạng, bao gồm toàn bộ những cách thức, biện pháp tác động, điều
khiển của chủ thể quản lý đến đối tượng quản lý bằng hệ thống công cụ, phương
tiện nhằm đạt được mục tiêu quản lý đã xác định. Việc xác định phương pháp
quản lý hoạt động dạy học ở trường cao đẳng phải bảo đảm tính khoa học, thống
nhất, khả thi, phù hợp với chức năng, nhiệm vụ của giảng viên và học viên, tăng
cường hiệu quả quản lý nhằm tạo ra sức mạnh tổng hợp, trong đó phương pháp
quản lý hành chính, phương pháp giáo dục - tâm lý, phương pháp kích thích là
những phương pháp chủ đạo, được sử dụng phổ biến. Hoạt động dạy học ở
trường cao đẳng là hoạt động trí tuệ, hết sức căng thẳng, do đó các nhà quản lý
cần lựa chọn và sử dụng các phương pháp quản lý phù hợp với đối tượng quản
lý là con người mới mang lại tác dụng, hiệu quả cao.
1.2. Nội dung quản lý hoạt động dạy học ở trường cao đẳng
1.2.1. Xây dựng và tổ chức thực hiện kế hoạch
dạy học ở trường cao đẳng

23


Kế hoạch dạy học là việc làm rất quan trọng của nhà quản lý giáo dục ở
các trường trung học cơ sở nhằm đạt tới các mục tiêu của hoạt động quản lý
giáo dục nói chung và quản lý hoạt động dạy học nói riêng. Đồng thời, còn là
cơ sở cho các cấp, tổ khoa (bộ môn) kịp thời điều chỉnh thời lượng sau giảng
dạy môn học, bài giảng cho học viên, chống tình trạng quá tải, dồn ép chương
trình dẫn đến hiệu quả dạy học không cao.

Quản lý hoạt động giảng dạy của giảng viên và hoạt động học tập
của học viên dựa theo kế hoạch dạy học là thể hiện sự đề cao, tôn trọng
tính chủ động của giảng viên và học viên, thể hiện sự quản lý nghiêm túc
của cán bộ quản lý. Tuy nhiên, trong bản kế hoạch cũng cần có sự điều
chỉnh linh hoạt khi hoàn cảnh thực tế thay đổi ảnh hưởng đến việc hoàn
thành kế hoạch dạy học.
Trên cơ sở yêu cầu chung công tác giáo dục và yêu cầu riêng của từng
khoa (bộ môn) và đối tượng học viên, căn cứ vào hướng dẫn thực hiện nhiệm
vụ năm học của các cấp quản lý và tình hình cụ thể của nhà trường để đề ra kế
hoạch phù hợp. Hiệu trưởng phải là người hướng dẫn giảng viên quy trình xây
dựng kế hoạch, giúp họ biết xác định mục tiêu đúng đắn và biết tìm ra các
biện pháp để thực hiện các mục tiêu đó.
Quản lý việc xây dựng kế hoạch của các bộ phận cũng như của mỗi
giảng viên trong trường là việc làm đòi hỏi sự sâu sát của người Hiệu
trưởng. Hiệu trưởng là người hướng dẫn giảng viên qui trình kế hoạch,
giúp họ biết xác định mục tiêu đúng đắn và biết tìm ra các biện pháp để
thực hiện các mục tiêu đó.
1.2.2. Quản lý mục tiêu, chương trình và nội dung dạy
học ở trường cao đẳng
Quán triệt được mục tiêu của dạy học ở trường cao đẳng là cung cấp cho
học viên những kiến thức cơ bản, chuyên ngành, hình thành hệ thống kỹ xảo,

24


kỹ năng và phát triển những phẩm chất nhân cách đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ
hoạt động thực tiễn của cơ quan đơn vị và học viên. Quản lý mục tiêu dạy học
chính là những biện pháp mà các chủ thể quản lý ở trường cao đẳng, đứng đầu
là hiệu trưởng áp dụng trong tổ chức các hoạt động dạy học nhằm hướng tới sự
phát triển toàn diện các mặt đức, trí, thể, mỹ, giáo dục lao động của người học

(đó là kết quả tổng hợp của nhiều hoạt động, của cả hoạt động dạy và hoạt
động học nhằm đảm bảo chất lượng đó). Nói cách khác, quản lý mục tiêu dạy
học là: tổ chức thực hiện đầy đủ các mục tiêu, kế hoạch và nội dung chương
trình dạy học theo đúng tiến độ thời gian quy định, với chất lượng cao.
Chương trình dạy học là pháp lệnh của nhà nước do Bộ Giáo dục và
Đào tạo chịu trách nhiệm ban hành, là căn cứ để mỗi cơ sở giáo dục tiến
hành chỉ đạo, giám sát các hoạt động dạy học. Muốn quản lý nội dung,
chương trình dạy học của từng môn học trong trường cao đẳng và giới hạn
kiến thức, hiệu trưởng cần: Nắm vững các phương pháp dạy học và hình
thức dạy học đặc trưng của từng môn học để từ đó có các biện pháp đầu tư
các phương tiện dạy học, thiết bị dạy học phù hợp. Chỉ đạo các tổ, nhóm
chuyên môn bàn bạc, thảo luận những vấn đề nảy sinh trong quá trình tổ
chức dạy học ở những năm trước và những vấn đề mới bổ sung cho cả năm
họ. Phổ biến, hướng dẫn giảng viên về những điểm mới trong chương trình,
những phương pháp dạy học mới theo hướng dẫn của Bộ để giảng viên
được cập nhật kịp thời. Đảm bảo cân đối các hoạt động trong năm, tạo điều
kiện thuận lợi để giáo viên hoàn thành chương trình dạy học. Theo dõi tình
hình thực hiện chương trình dạy học thông qua sổ ghi đầu bài, sổ báo
giảng, biên bản sinh hoạt tổ, thông qua dự giờ để từ đó có những điều chỉnh
cho phù hợp với kế hoạch dạy học
Trong phạm vi trường cao đẳng, trực tiếp quản lý hoạt động dạy của giảng
viên là chủ nghiệm khoa (tổ trưởng bộ môn) và ban giám hiệu đứng đầu là Hiệu

25


trưởng. Các chủ thể quản lý thực hiện quản lý nội dung, chương trình, phương
pháp và lập kế hoạch hoạt động môn học cho một học kỳ, một năm học.
Quản lý nội dung dạy học chính là quản lý việc xây dựng thực hiện
mục tiêu, nhiệm vụ giáo dục, thái độ và phát triển trí tuệ cho sinh viên, việc

chấp hành các nội quy, quy chế đào tạo như điều lệ, nội quy, quy chế một
cách nề nếp, ổn định. Nói cách khác, đó chính là quản lý chất lượng dạy học.
Quản lý chất lượng dạy học là việc phát hiện kịp thời các nguyên
nhân dẫn đến tình trạng yếu kém, đề ra và tổ chức thực hiện các biện pháp
khắc phục những yếu kém nhằm đảm bảo được chất lượng dạy học và đạt
được yêu cầu của xã hội đối với dạy học. Bên cạnh đó, hiệu trưởng cần chú
trọng đến các nội dung quản lý như: Kiểm tra, đánh giá, xác nhận trình độ
và cấp văn bằng, chứng chỉ, các hoạt động ngoài lớp, ngoài nhà trường và
quản lý, điều phối các hoạt động của tổ chức sư phạm trong nhà trường.
Việc quản lý chất lượng nội dung chương trình dạy học phải tuân theo đầy
đủ những nguyên tắc quản lý giáo dục và áp dụng những nguyên tắc đó vào
quá trình dạy học ở nhà trường.
Nguyên tắc thống nhất quản lý về chính trị: Đây là nguyên tắc quản lý
cơ bản của quản lý giáo dục nói chung và quản lý hoạt động dạy học nói
riêng. Nguyên tắc này đòi hỏi mọi chủ trương, chính sách giáo dục cũng như
những quy định đề ra phải phục vụ đường lối, nhiệm vụ của cách mạng trong
từng giai đoạn cụ thể. Nội dung, phương pháp và tổ chức hoạt động dạy học
phải đảm bảo những nguyên lý giáo dục và đường lối, chính sách giáo dục
của Đảng và nhà nước. Nhà trường không đứng ngoài chính trị mà phục vụ
chính trị. Đây là nguyên tắc cơ bản để giải quyết vấn đề lý luận và thực tiễn
trong công cuộc đổi mới quản lý giáo dục nói chung và đặc biệt là quản lý
hoạt động dạy học hiện nay.
Nguyên tắc tập trung dân chủ: Nguyên tắc này thể hiện mối quan hệ
biện chứng dưới sự lãnh đạo tập trung của nhà nước về giáo dục và phát huy
26