Vì sao ôtô dễ phanh còn xe lửa thì không dễ phanh.doc

Vì sao ôtô dễ phanh còn xe lửa thì không dễ
phanh?
Chúng ta biết vật chuyển động càng nhanh thì lực cần dùng để dừng nó lại càng
lớn, bởi vì độ lớn của động lợng của một vật bằng tích của khối lợng vật với tốc độ
chuyển động của nó. Khi phanh xe thực ra là dùng một lực để giảm động lợng của
xe làm cho xe ngừng chuyển động. Ví nh có hai xe tải không chở gì, một xe mở hết
máy chạy rất nhanh, còn một xe chạy tơng đối chậm thì động lợng của chiếc xe
chạy chậm nhỏ, tơng đối dễ phanh lại; lại ví nh có hai xe tải chạy với tốc độ bằng
nhau, một cái chở đầy hàng, một cái không chở gì thì phanh chiếc xe chở đầy hàng
khó hơn phanh chiếc xe không chở hàng, động lợng của nó cũng lớn hơn.
So với ôtô xe lửa không những nặng hơn, khối lợng lớn hơn mà tốc độ chạy cũng
cao hơn. Cần biết rằng, chỉ riêng đầu máy xe lửa hơi nớc cũng nặng tới hơn 200
tấn, nó còn phải kéo mấy chục toa xe. Nói chung một đoàn tàu hơi nớc có thể kéo
đợc nhiều nhất là hơn 3500 tấn hàng hoá, mỗi giờ còn có thể chạy đợc bốn năm m-
ơi kilômet. Xe lửa nặng nh vậy, chạy nhanh nh vậy, trong quá trình nó đang chạy
nhanh muốn nó dừng lại ngay rõ ràng là một việc khó khăn. Chỉ tăng lực ma sát
của phanh đối với bánh xe hoặc là làm cho tốc độ của bánh xe chậm lại, kéo dài
khoảng cách phanh xe mới đợc.
Phanh xe lửa so với phanh ôtô phức tạp hơn nhiều, nó không giống nh ôtô chỉ
cần phanh bánh xe truyền động lại là đợc. Nếu chỉ phanh bánh xe của đầu tàu mà
không phanh bánh xe toa xe ở đằng sau thì do quán tính 10 toa xe hoặc mấy chục
toa xe ở đằng sau vẫn theo hớng cũ mà lao lên phía trớc, xe lửa có thể trợt bánh
đổ tàu. Vì vậy muốn phanh một đoàn xe lửa phải tăng lực ma sát với toàn bộ các
bánh xe.
Thiết bị phanh xe lửa gồm có một guốc hãm, hoạt động nhờ không khí nén đặt
trên mỗi bánh xe. Ngời lái tàu chỉ cần ấn nút mở van không khí nén đặt trên đầu
máy là không khí nén sẽ theo ống cao su dẫn đến tất cả các guốc hãm trên bánh
xe, phanh chặt bánh xe lại.
Mặc dù xe lửa đã có thiết bị phanh nh vậy nhng do động lợng của nó quá lớn, lực
ma sát tăng lên của phanh đối với bánh xe lại có hạn, cho nên sau khi ngời lái bắt
đầu mở van phanh xe thì xe lửa vẫn còn tiếp tục trợt lên phía trớc một khoảng cách

khá dài mới có thể hoàn toàn dừng lại. Nói chung những đoàn tàu chạy hơi nớc
sau khi phanh cấp tốc vẫn còn trợt đi khoảng 500 mét mới có thể dừng lại.