Hình thức tổ chức dạy học theo nhóm trong phân môn luyện từ và câu lớp 3 (2017)

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI 2
KHOA GIÁO DỤC TIỂU HỌC

======

BÙI THỊ LƯU

HÌNH THỨC TỔ CHỨC DẠY HỌC
THEO NHÓM TRONG PHÂN MÔN
LUYỆN TỪ VÀ CÂU LỚP 3
KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC
Chuyên ngành: Phương pháp dạy học Tiếng Việt

Người hướng dẫn khoa học

Th.S. LÊ BÁ MIÊN

HÀ NỘI - 2017


LỜI CẢM ƠN
Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành và sâu sắc đến thầy giáo TH.S
LÊ BÁ MIÊN, người đã hướng dẫn và giúp đỡ tôi tận tình trong thời gian
thực hiện và hoàn thành đề tài này.
Do thời gian và trình độ còn hạn chế nên đề tài không tránh khỏi những
thiếu sót. Tôi rất mong nhận được sự đóng góp của quý thầy cô và các bạn để
đề tài được hoàn thiện hơn.
Tôi xin chân thành cảm ơn!
Hà Nội, ngày 27 tháng 4 năm 2017
Sinh viên thực hiện

Bùi Thị Lưu


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đề tài: “Hình thức dạy học nhóm trong phân môn
Luyện từ và câu lớp 3” là kết quả mà tôi trực tiếp tìm tòi, nghiên cứu. Trong
quá trình nghiên cứu tôi đã sử dụng tài liệu của một số tác giả. Tuy nhiên đó
chỉ là cơ sở để tôi rút ra được những vấn đề cần tìm hiểu ở đề tài của mình.
Đây là kết quả của cá nhân tôi hoàn toàn không trùng với kết quả của các tác
giả khác.
Nếu sai tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm!
Hà Nội, ngày 27 tháng 4 năm 2017
Sinh viên thực hiện

Bùi Thị Lưu


MỤC LỤC
PHẦN MỞ ĐẦU............................................................................................... 1
1. Lí do chọn đề tài............................................................................................ 1
2. Lịch sử nghiên cứu. ....................................................................................... 2
3. Mục đích nghiên cứu..................................................................................... 4
4. Nhiệm vụ nghiên cứu .................................................................................... 4
5. Khách thể nghiên cứu.................................................................................... 4
6. Đối tượng- phạm vi nghiên cứu .................................................................... 4
7. Phương pháp nghiên cứu............................................................................... 4
8.Cấu trúc khóa luận. ........................................................................................ 5
PHẦN NỘI DUNG ........................................................................................... 6
CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN ......................................... 6
1. Cơ sở lý luận ................................................................................................. 6

1.1. Hình thức dạy học theo nhóm là gì ? ..............................................................6
1.2. Bản chất của hình thức dạy học theo nhóm ...................................................7
1.3. Đặc điểm của hình thức tổ chức dạy học theo nhóm ....................................7
1.4. Quy trình dạy học theo nhóm...........................................................................8
1.5. Một số điều kiện tổ chức thực hiện theo nhóm............................................11
1.6. Những ưu điểm và nhược điểm hình thức dạy học theo nhóm. .................12
1.7. Cơ sở triết học và cơ sở giáo dục học của hình thức dạy học theo
nhóm. ........................................................................................................................14
1.8. Đặc điểm tâm lý lứa tuổi của học sinh lớp 3................................................17
2. Cơ sở thực tiễn ............................................................................................ 21
2.1. Vị trí, nhiệm vụ của phân môn Luyện từ và Câu lớp 3 ..............................21
2.2. Nội dung chương trình và cấu trúc nội dung bài học phân môn
Luyện từ và Câu lớp 3 ............................................................................................22


2.3. Thực trạng hoạt động dạy học theo nhóm trong giờ dạy Luyện từ và
câu lớp 3 ...................................................................................................................25
CHƯƠNG 2: DẠY HỌC THEO NHÓM TRONG PHÂN MÔN LUYỆN
TỪ VÀ CÂU LỚP 3 ....................................................................................... 29
1. Hình thức tổ chức dạy học theo nhóm trong kiểu bài thực hành ở phân
môn Luyện từ và câu lớp 3.............................................................................. 29
1.1. Quy trình dạy kiểu bài thực hành trong phân môn Luyện từ và câu
lớp 3 ..........................................................................................................................29
1.2. Vận dụng hình thức dạy học theo nhóm vào quy trình dạy bài Luyện
từ và câu lớp 3 .........................................................................................................30
1.3. Vận dụng hình thức dạy học theo nhóm vào dạy các kiểu bài Luyện
từ và câu lớp 3 .........................................................................................................37
1.4. Những hình thức hướng dẫn cụ thể thích hợp khi thực hiện giảng
dạy theo nhóm .........................................................................................................49
1.5.Cách thức đánh giá kết quả học tập theo nhóm ............................................51

2. Hình thức tổ chức hoạt động nhóm trong giờ ngoại khóa Tiếng Việt
đối với phân môn Luyện từ và câu lớp 3 ........................................................ 53
CHƯƠNG 3: THỰC NGHIỆM ...................................................................... 59
1. Mục dích thực nghiệm ................................................................................ 59
2. Địa điểm, thời gian thử nghiệm .................................................................. 59
3. Đối tượng thử nghiệm ................................................................................. 59
4. Nội dung thử nghiệm ................................................................................. 59
5. Giáo án thử nghiệm ..................................................................................... 60
5.1. Tiết 1: Mở rộng vốn từ: Nghệ thuật. Dấu phẩy ( tuần 24) .........................60
5.2. Tiết 2 : Nhân hóa. Ôn tập cách đặt và trả lời câu hỏi Vì sao?....................65
(tuần 25) ...................................................................................................................65
6. Kết quả thử nghiệm. ................................................................................... 72


6.1. Đặc điểm khác nhau của lớp thử nghiệm và lớp đối chứng ......................72
6.2. Kết quả thống kê ..............................................................................................73
6.3. Nhận xét chung ...............................................................................................74
KẾT LUẬN ..................................................................................................... 75
TÀI LIỆU THAM KHẢO............................................................................... 77
PHỤ LỤC


PHẦN MỞ ĐẦU
1. Lí do chọn đề tài.
Giáo dục tiểu học là nền tảng của nền giáo dục quốc dân, hình thành ở
học sinh những cơ sở ban đầu cho sự phát triển đúng đắn và lâu dài về đạo
đức, trí tuệ, thể chất thẩm mĩ và kĩ năng; đặt nền móng vững chắc cho học
sinh học tiếp các bậc học trên.
Muốn đạt được mục tiêu giáo dục Tiểu học, chúng ta phải tiến hành
đồng bộ các vấn đề của bậc học Tiểu học. Một trong những vấn đề đó là việc

sử dụng hình thức tổ chức dạy học. Cùng với xu hướng chung của đổi mới
giáo dục, đổi mới hình thức và phương pháp dạy học cũng đi theo hướng tích
cực hóa hoạt động học tập của học sinh. Một trong những hình thức và
phương pháp học tập tích cực là hình thức tổ chức dạy học theo nhóm.
Trong các phân môn của chương trình tiểu học Tiếng Việt là môn học
trung tâm và chiếm thời lượng lớn nhất. Trong đó, Luyện từ và câu giữ một vị
trí đặc biệt quan trọng. Dạy Luyện từ và câu nhằm mở rộng, hệ thống hóa và
làm phong phú vốn từ của học sinh, cung cấp cho học sinh những hiểu biết sơ
giản về từ và câu, rèn cho học sinh kĩ năng dùng từ, dùng câu và sử dụng các
kiểu câu để thể hiện tư tưởng, tình cảm của mình, đồng thời giúp cho học sinh
có khả năng hiểu các câu nói của người khác. Luyện từ và câu có vai trò
hướng dẫn học sinh trong việc nghe, nói, đọc, viết, phát triển ngôn ngữ và trí
tuệ của các em.
Ở lớp 3, nhiệm vụ của phâm môn luyện từ và câu là cung cấp vốn từ,
dạy cách sư dụng vốn từ cho học sinh, rèn kĩ năng dùng từ, câu trong giao tiếp
để học sinh biết cách sử dụng từ trong giao tiếp có hiệu quả. Thực tế, việc dạy
phân môn luyện từ và câu lớp 3 cho thấy chương trình và sách giáo khoa mới
đã tạo điều kiện thuận lợi cho giáo viên vận dụng các phương pháp dạy học
phát huy tính tích cực của học sinh.Ở nhiều nơi trên cả nước, giáo viên đã chú

1


trọng đổi mới phương pháp dạy học. Song do nhiều nguyên nhân khác nhau,
nhiều giáo viên chưa thực sự chú ý đến vận dụng các phương pháp, hình thức
dạy học, phát huy sự năng động, sáng tạo trong học tập của học sinh hoặc việc
đổi mới chỉ mang tính hình thức.
Với vai trò, vị trí của bậc học Tiểu học nói chung và phân môn Luyện
từ và câu trong bộ môn Tiếng Việt ở lớp 3 nói riêng, chúng tôi nghĩ rằng việc
phát huy tính tích cực học tập của học sinh có ý nghĩa vô cùng quan trọng.

Một trong những phương pháp đã và đang được sử dụng đó là hình thức tổ
chức dạy học theo nhóm.
Hiện nay, các phương pháp dạy học tích cực nói chung và phương
pháp dạy học theo nhóm nói riêng chưa được vận dụng tốt vào quá trình dạy
học. Trong các giờ học vẫn còn hiện tượng thầy giảng - trò nghe, thầy đọc –
trò chép, thầy đưa ra những câu hỏi mà trò không hiểu, chưa phát huy được
tính tích cực tự giác tự lực của học sinh. Vậy làm thế nào để giờ học thảo luận
nhóm thực sự đạt kết quả, tránh hiện tượng hình thức,chúng tôi đã suy nghĩ
và quyết định chọn đề tài: “Hình thức tổ chức dạy học theo nhóm trong
phân môn Luyện từ và câu ở lớp 3”
2. Lịch sử nghiên cứu.
Theo tài liệu trên sách, báo, internet, nhiều nước có nền giáo dục tiên
tiến như Hoa Kì, Canada , Anh, Pháp rất chú ý đến vấn đề xây dựng cách học
“học nhóm”. Chính vì thế trong những năm cải cách giáo dục nước ta cũng có
áp dụng và đưa hình thức dạy học theo nhóm ở tiểu học và chương trình cải
cách.
Ở nước ta, bàn về vấn đề này cũng có nhiều tác giả đề cập đến như:
- Phùng Như Thụy (1999), “Tổ chức hoạt động dạy học theo nhóm ở
trường học”, Tạp chí giáo dục, (số 23)


- Nguyễn Thị Hồng Nam (2002), “Tổ chức hoạt động hợp tác trong học
tập theo hình thức thảo luận nhóm”, tạp chí giáo dục, (số 26)
- Ngô Thị Dung (2003), “ Một số bài lý luận và khả năng dạy học theo
nhóm của học sinh”, Tạp chí giáo dục, (số 46).
- Ngô Thị Dung (2003), Cơ sở khoa học của việc rèn luyện kỹ năng học
theo nhóm cho học sinh tieur học bằng phương pháp nhóm, Đề tài cấp cơ sở.
- Nguyễn Hữu Thanh (2009), Hình thức hoạt động nhóm nhằm phát huy
tính tích cực, chủ động của học sinh trong học tập Lịch sử, Sáng kiến kinh
nghiệm.

- Phạm Văn Tuấn (2009), Bước đầu tìm hiểu thực trạng sử dụng phương
pháp dạy học theo nhóm trong môn Khoa học ở các lớp 4 và 5 các trường
Tiểu học thuộc khu vực thành phố Vĩnh Yên- Vĩnh Phúc,

Khóa luận tốt

nghiệp
- Đặng Quốc Bảo, Đinh Thị Kim Thoa, Đổi mới phương pháp dạy học ở
Tiểu học: Tài liệu bồi dưỡng Giáo viên. NXB GD 2006.
- Đặng Vũ Hoạt- Nguyễn Đức, Hình thức tổ chức theo nhóm trong gia
đình.
- Chu Lan Phương. Tìm hiểu thực trạng sử dụng phương pháp dạy học
theo nhóm trong dạy học môn Đạo Đức lớp 4 ở trường Tiểu học. Khóa luận
tốt nghiệp.
Tuy nhiên, các tài liệu mới chỉ nói đến cách thức, biện pháp tổ chức
nhóm như thế nào nói chung. Còn việc sử dụng hình thức nhóm nào, nên tổ
chức hoạt động nhóm linh hoạt như thế nào trong tiết học,... Những vấn đề
này không được dề cập rõ ràng. Khiến cho việc áp dụng hình thức dạy học
theo nhóm vào trường Tiểu học giáo viên rất lúng túng, thiếu chủ động.


3. Mục đích nghiên cứu
Tìm hiểu hình thức dạy học theo nhóm trong phân môn Luyện từ và câu
ở lớp 3 nhằm tích cực hóa hoạt động của học sinh trong học tập, biết phát huy
thế mạnh của mình và biết hợp tác với nhau, cùng phát triển.
4. Nhiệm vụ nghiên cứu
Để đạt được mục đích trên, khóa luận phải thực hiện những nhiệm vụ cơ
bản sau:
- Nhiệm vụ 1: Nghiên cứu cơ sở lí luận và cơ sơ thực tiễn của đề tài.
- Nhiệm vụ 2: Tìm hiểu hình thức dạy học theo nhóm trong phân môn

luyện từ và câu lớp 3.
- Nhiệm vụ 3: Thực nghiệm sư phạm.
5. Khách thể nghiên cứu.
Hình thức tổ chức dạy học nhóm ở Tiểu học.
6. Đối tượng- phạm vi nghiên cứu
- Đối tượng nghiên cứu: Cơ sở lí luận và việc vận dụng hình thức tổ chức
dạy học theo nhóm trong phân môn Luyện từ và câu trong môn Tiếng Việt ở
Tiểu học.
- Phạm vi nghiên cứu: Việc dạy và học phân môn Luyện từ và câu ở lớp
3.
7. Phương pháp nghiên cứu
Thực hiện đề tài này, tôi đã sử dụng các phương pháp nghiên cứu sau:
- Phương pháp hệ thống, tổng hợp các vấn đề lí luận.
- Phương pháp đọc sách.
- Phương pháp quan sát
- Phương pháp điều tra.
- Phương pháp xử lí số liệu.
- Phương pháp thực nghiệm sư phạm.


8. Cấu trúc khóa luận.
Ngoài phần mở đầu, kết luận, phụ lục, nội dung của khóa luận được
chia làm 3 chương.
Chương 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn.
Chương 2: Hình thức dạy học theo nhóm trong phân môn Luyện từ và
câu lớp 3.
Chương 3: Thực nghiệm sư phạm.


PHẦN NỘI DUNG

CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN
1. Cơ sở lý luận
1.1. Hình thức dạy học theo nhóm là gì ?
Theo từ điển Tiếng Việt 2009: nhóm là tập hợp một số cá thể được
hình thành theo những nguyên tắc nhất định.
Nhóm học tập là một tập thể học sinh gồm hai hay nhiều học sinh cùng
nhau phối hợp các hoạt động nhằm giải quyết nhiệm vụ học tập.
Hình thức tổ chức dạy học theo nhóm vừa là hình thức dạy học, vừa
mang tính chất của phương pháp dạy học. Nên ta có thể hiểu hình thức tổ
chức dạy học theo nhóm là cách thức, sắp xếp, tổ chức học sinh trong lớp theo
một đơn vị học tập, ở đó học sinh trao đổi, chia sẻ, giúp đỡ lẫn nhau đạt mục
đích học tập, giải quyết được vấn đề.
Hình thức tổ chức dạy học theo nhóm còn được gọi bằng những tên gọi
khác nhau như hình thức dạy học hợp tác, hình thức dạy học theo nhóm
nhỏ… Dạy học theo nhóm không phải là một phương pháp dạy học cụ thể mà
là một hình thức tổ chức, hay là hình thức hợp tác của dạy học mang tính chất
của phương pháp dạy học, nên khi không phân biệt giữa hình thức và phương
pháp dạy học một cách cụ thể thì trong nhiều tài liệu hình thức dạy học này
còn được gọi là phương pháp dạy học nhóm.
Hình thức tổ chức hoạt động theo nhóm thường được áp dụng để đi
sâu, vận dụng, luyện tập, củng cố một chủ đề đã học, nhưng cũng có thể để
tìm hiểu một chủ đề mới. Trong các môn khoa học tự nhiên, công việc nhóm
có thể được sử dụng để tiến hành các thí nghiệm và tìm các giải pháp cho
những vấn đề được đặt ra. Trong các môn nghệ thuật, âm nhạc, các môn khoa
học xã hội, các đề tài chuyên môn có thể được xử lí độc lập trong các nhóm,


các sản phẩm học tập sẽ được tạo ra. Trong môn Tiếng Việt có thể chuẩn bị
các trò chơi cho học sinh tham gia hoạt động nhóm, tạo ra các sản phẩm học
tập.

1.2. Bản chất của hình thức dạy học theo nhóm
Đây là một hình thức dạy học tích cực, thể hiện định hướng đổi mới
của Bộ Giáo Dục “hoạt động hóa học sinh”.
- Xét về mặt hình thức đây là hình thức tổ chức dạy học theo nhóm nhỏ.
Hình thức này sử dụng các mối quan hệ xã hội mang tính tương tác trực tiếp,
đa chiều ở nhiều cấp độ giữa chủ thể học để tổ chức dạy học.
- Xét về mặt nội dung nó nói lên tính chất của quan hệ xã hội trong học
đường, đó là tính tích hợp và tính cạnh tranh lành mạnh. Mặt này đề cập đến
việc huy động sự cộng hưởng ý tưởng của nhiều người để tạo nên sức mạnh
trí tuệ.
1.3. Đặc điểm của hình thức tổ chức dạy học theo nhóm
Dạy học theo nhóm có một số đặc điểm sau:
- Hoạt động dạy học vẫn được tiến hành trên quy mô cả lớp, như mô
hình truyền thống.
- Việc phân chia nhóm học sinh vừa tuân theo đặc điểm tâm lý- nhận
thức của học sinh vừa phụ thuộc vào nhiệm vụ học tập học sinh phải giải
quyết.
- Trong mỗi nhóm phải có sự phân công nhiệm vụ rõ ràng, phải cùng
nhau hợp tác giải quyết nhiệm vụ chung của cả nhóm.
- Học sinh phải trực tiếp tham gia các hoạt động, giải quyết các nhiệm vụ
học tập được đặt ra cho mỗi nhóm.
- Giáo viên là người thiết kế các nhiệm vụ học tập và đưa ra các hoạt
động cụ thể cho từng nhóm. Giáo viên chỉ đóng vai trò tổ chức hướng dẫn chứ
không phải là người đưa ra kiến thức


- Học sinh là chủ thể tích cực chủ động sáng tạo của hoạt động sáng tạo
của hoạt động học tập. Dạy học theo nhóm là sự tác động trực tiếp giữa học
sinh với nhau, cùng nhau thảo luận và cùng nhau hoàn thành nhiệm vụ học
tập. Mỗi cá nhân phải tự hoàn thành nhiệm vụ của mình. Thành công của cá

nhân là thành công của cả nhóm.
- Giáo viên là người thức tỉnh tổ chức và đạo diễn. Trong giờ học theo
nhóm, giáo viên dẫn dắt học sinh khám phá, lĩnh hội kiến thức qua từng bước.
Các nhóm học sinh tự tiến hành các hoạt động, qua đó có thể rút ra các tri
thức cần thiết cho mình. Giáo viên là người tổ chức, điều khiển học sinh tự
tiến hành các hoạt động.
1.4. Quy trình dạy học theo nhóm
Quy trình 1: Theo tài liệu Dự án phát triển Giáo viên Tiểu học: Đổi mới
phương pháp dạy học ở Tiểu học, gồm 5 bước:
Bước 1: Tổ chức thành lập các nhóm
Giáo viên có thể chia 2 – 6 học sinh thành một nhóm theo tổ hoặc dãy
bàn. Tùy thuộc vào nội dung, mục đích, yêu cầu và thời lượng của tiết học mà
giáo viên có thể sử dụng các loại nhóm sau:
Nhóm cặp đôi (2 học sinh ), giáo viên chia lớp thành nhiều nhóm, mỗi
nhóm 2 học sinh. Vị trí, vai trò của học sinh trong nhóm là bằng nhau.
Nhóm nhiều người ( từ 3 – 7 học sinh ), giáo viên chia lớp thành nhiều
nhóm, mỗi nhóm từ 3 -7 học sinh, học sinh thảo luận theo các tình huống mà
giáo viên đưa ra.
Các nhóm được chia ngẫu nhiên và có chủ định:
- Nhóm nhiều trình độ: có cả học sinh giỏi, khá, trung bình yếu.
- Nhóm cùng trình độ: trong nhóm học sinh có cùng trình độ.
- Nhóm tình bạn
- Nhóm cùng sở thích


- Nhóm cùng nhu cầu học tập
Trong các kiểu nhóm trên, hai kiểu đầu được sử dụng nhiều hơn và được
sử dụng trong phần chính của bài.
Bước 2: Đề ra nhiệm vụ
Giáo viên xác định nhiệm vụ của từng nhóm và cách tiến hành hoạt

động của từng nhóm. Có hai cách giao nhiệm vụ là giáo viên giao cho tất cả
các nhóm thảo luận một nhiệm vụ chung hoặc chia thành nhiệm vụ riêng rồi
giao cho từng nhóm.
Hình thức giao nhiệm vụ: giáo viên có thể dùng lời trực tiếp hoặc dùng
phiếu giao việc. Để học sinh thảo luận tốt nhiệm vụ, giáo viên đưa ra không
được quá dễ hoặc quá khó, phải đảm bảo tính rõ ràng chính xác.
Bước 3: Giáo viên tổ chức cho các nhóm thảo luận thực hiện nhiệm vụ
Yêu cầu người giáo viên phải kiểm tra các nhóm đã nắm được nhiệm
vụ thảo luận của nhóm mình hay chưa. Sau đó, giáo viên giám sát, theo dõi
các nhóm làm việc để có thể giúp đỡ các nhóm hoàn thành nhiệm vụ.
Với nhóm đông người khi tổ chức thảo luận, giáo viên cần hướng dẫn
cho các em phải bầu nhóm trưởng, thư kí và các thành viên đóng vai trò tích
cực trong nhóm. Khi hoạt động nhóm, phải tuân thủ quy định của nhóm
trưởng, tập trung thảo luận, giải quyết nhiệm vụ chung của nhóm mình.
Người báo cáo kết quả có thể là nhóm trưởng hoặc bất cứ thành viên nào
trong nhóm.
Bước 4: Tổ chức cho các nhóm báo cáo kết quả thảo luận, nhận xét, bổ
sung, đánh giá đưa ra kết luận
Đại diện nhóm báo cáo kết quả làm việc của nhóm mình. Hình thức báo
cáo kết quả:


- Hình thức dùng lời: học sinh trực tiếp báo cáo kết quả bằng lời nói. Yêu
cầu các nhóm khác lắng nghe, chất vấn, bổ sung để hoàn thành nhiệm vụ
chung.
- Hình thức dùng biểu bảng: học sinh được làm việc bằng giấy Tôky to
để ghi lại kết quả thảo luận, kết quả đó được gắn lên bảng. Các nhóm cùng
nhận xét, đánh giá để đưa ra kết luận đúng. Qua quá trình đó, học sinh hình
thành khả năng đánh giá, nhận xét.
Bước 5: Hoạt động chung cả lớp (nếu cần thiết)

Giáo viên tổ chức cho học sinh chốt lại kiến thức mới xuất hiện, đánh giá
hoạt động học tập của nhóm.
Quy trình 2: Theo tài liệu gần đây nhất về phương pháp dạy học tích
cực của Dự án Việt – Bỉ (2001 – 2003), một hoạt động được tổ chức dạy học
theo nhóm bao gồm các bước sau:
Bước 1: Làm việc chung cả lớp
- Nêu vấn đề, xác định nhiệm vụ nhận thức
- Tổ chức các nhóm
- Hướng dẫn cách làm việc theo nhóm
Bước 2: Làm việc theo nhóm
- Phân công trong nhóm, từng cá nhân làm việc độc lập
- Trao đổi ý kiến, thảo luận trong nhóm
- Cử đại diện trình bày kết quả của cả nhóm
Bước 3: Thảo luận, tổng kết trước toàn lớp
- Các nhóm lần lượt báo cáo kết quả
- Thảo luận chung, nhận xét, bổ xung, đánh giá
- Giáo viên tổng kết chốt lại kiến thức, đánh giá kết quả học tập của
nhóm, đặt vấn đề tiếp theo.


1.5. Một số điều kiện tổ chức thực hiện theo nhóm
- Một nhóm lí tưởng là một nhóm cho phép mọi thành viên tham gia diễn
đạt ý kiến của mình, bình luận và trao đổi ý kiến với người khác. Sự không
đồng nhất giữa các thành viên tron nhóm cũng là một chỉ tiêu đáng quan tâm
vì nó cho phép sản sinh nhiều ý kiến đa dạng. Sự không đống nhất thể hiện ở
các khía cạnh sau: đặc trưng của từng cá nhân, kiến thức, trình độ học vấn,
khả năng nhận thức và hiểu biết xã hội.
- Đặc trưng của một nhiệm vụ hay: muốn sử dụng cách tổ chức làm việc
theo nhóm được hiệu quả, điều kiện không thể thiếu là đưa ra một nhiệm vụ
hay. Nhiệm vụ hay phải đảm bảo các yêu cầu sau: Sự lựa chọn, thách thức,

kiểm soát.
- Hợp tác nhằm phát triển kĩ năng giao tiếp xã hội. Việc cộng tác sẽ làm
tăng động cơ học tập của người học. Một nhiệm vụ càng gần với kinh nghiệm
cá nhân hoặc với công việc sau này của người học sẽ có nhiều cơ hội khích lệ
người học tham gia vào hoạt động học.
Đi ề u kiện đ ả m bả o thành công c ủ a thả o luận nh ó m.
- Đề tài hay nhiệm vụ đưa ra thảo luận có tác dụng kích thích sự tò mò,
suy nghĩ của học sinh.
- Không lạm dụng hình thức thảo luận nhóm. Chỉ những vấn đề cần thiết
mới đưa ra thành vấn đề thảo luận.
- Mỗi nhóm cần tóm tắt ý kiến, ghi trên khổ giấy lớn và trình bày trước
lớp. Sau mỗi lần như vậy cần có thời gian để học sinh hỏi, thắc mắc hoặc bổ
sung ý kiến.
- Kết thúc cuộc thảo luận, giáo viên phải tổng kết, giảng giải thêm nếu ý
kiến và động viên các nhóm.
Để hoạt động dạ y học theo n hó m đ ạ t kết quả tốt , g iáo v iên cầ
n:


- Soạn giảng: chọn những bài, những câu hỏi trong bài có độ khó tương
đối, có hướng mở, đòi hỏi nhiều thời gian nhiều người thảo luận, tranh cãi.
- Chia nhóm: Cần xác định số lượng thành viên trong nhóm; nên bắt đầu
từ nhóm đôi để hình thành kĩ năng hợp tác nhóm.Thời gian để nhóm gắn kết
với nhau khoảng một học kì. Nên chọn nhóm theo năng lực đa dạng để hỗ trợ
nhau trong học tập.
- Phân công trách nhiệm trong nhóm: do học sinh trong nhóm tự phân,
có nhóm trưởng, và thư kí ghi chép nội dung của các thành viên trong nhóm.
- Giao nhiệm vụ: phải rõ ràng, ngắn gọn, đủ để các thành viên biết nhóm
mình phải làm gì trong thời gian bao lâu. Nếu cần giáo viên phải giải thích
thêm.

- Tổ chức quản lí lớp: giáo viên phải bao quát lớp, đảm bảo cho học sinh
làm việc hiệu quả. Trong khi làm việc nhóm, học sinh gặp khó khăn, giáo
viên phảo hỗ trợ, giúp đỡ kịp thời.
- Tổ chức cho học sinh báo cáo: đảm bảo cho các nhóm được báo cáo,
đưa ra quan điểm hay thắc mắc của nhóm mình. Học sinh có thể nhận xét, bổ
sung cho nhau, để hoàn thành nhiệm vụ học tập. Giáo viên có nhiệm vụ nhận
xét việc hoạt động nhóm của các nhóm, đồng thời phải đưa ra đáp án cuối
cùng của nhiệm vụ học tập được giao.
1.6. Những ưu điểm và nhược điểm hình thức dạy học theo nhóm.
Ưu đ i ể m
Dạy học theo nhóm là một hoạt động tích cực:
+ Đem lại cho học sinh cơ hội được sử dụng kiến thức và kĩ năng mà
các em được lĩnh hội và rèn luyện.
+ Cho phép học sinh diễn đạt những ý tưởng, khám phá của mình.
+ Mở rộng suy nghĩ và thực hành kĩ năng tư duy.


+ Dạy học theo nhóm góp phần hình thành và phát triển các mối quan hệ
qua lại giữa học sinh, đem lại bầu không khí đoàn kết, giúp đỡ, tin tưởng lẫn
nhau trong học tập.
+ Tổ chức học tập theo nhóm giúp các em học sinh nhút nhát, khả năng
diễn đạt kém có điều kiện rèn luyện, tập dượt.
+ Khi dạy học hợp tác theo nhóm, giáo viên tận dụng kinh nghiệm và
sáng tạo của học sinh trong học tập.
Vai trò, lợi ích, thế mạnh trong giáo dục.
Sử dụng hình thức dạy học theo nhóm góp phần hình thành và phát
triển năng lực hoạt động theo nhóm bao gồm:
Kĩ năng:
- Kĩ năng giao tiếp: là kĩ năng hoạt động hợp tác giữa các cá nhân trong
nhóm làm việc.

- Kĩ năng tìm kiếm thông tin: trình bày và tiếp nhận thông tin.
- Kĩ năng làm việc trong môi trường hợp tác.
- Khả năng phối hợp với người khác cùng hoàn thành công việc.
- Biết kết hợp thành quả của người khác để hoàn thành công việc của
mình. Có ý thức, có khả năng tổ chức người khác cùng hợp tác làm việc. Biết
chỉ huy và điều chỉnh công việc.
- Kĩ năng xây dựng niềm tin: đây là kĩ năng tránh sự mặc cảm, nhất là
đối tượng HS khó khăn về học tập.
- Kĩ năng giải quyết mâu thuẫn: đây là kĩ năng giúp học sinh tránh những
từ ngữ gây mất lòng nhau. Vì thế, trong thảo luận cần tránh những từ ngữ như
đúng sai, mà nên dùng các từ như: bạn hãy tìm cách giải quyết tốt hơn, làm
như thế này sẽ hay hơn…
Thái độ:
- Ý thức hợp tác trong công việc.


- Ý thức tự chịu trách nhiệm trong nhóm.
- Ý thức tôn trọng thành quả lao động của người khác.
- Ý thức cùng người khác hướng tới mục đích hoạt động chung.
Nh ượ c đi ể m
+ Trong hoạt động hợp tác theo nhóm chỉ có một số học sinh tham gia,
số còn lại ít tham gia hoặc tham gia không tích cực.
+ Nhóm có thể lạc hướng hoặc bị một số cá nhân làm rối loạn.
+ Các thành viên trong nhóm không lắng nghe ý kiến của nhau.
+ Vai trò của các thành viên trong nhóm không thay đổi.
+ Nếu trong nhóm biến tranh luận thành tranh cãi thì buổi thảo luận
không thành công
+ Nếu nhóm trưởng không có khả năng điều khiển, tổ chức mặt khác lại
độc đoán thì kết quả thảo luận không cao.
1.7. Cơ sở triết học và cơ sở giáo dục học của hình thức dạy học theo

nhóm.
Cơ s ở triế t học
Theo quan điểm của triết học duy vật biện chứng, mâu thuẫn là nguồn
gốc của sự vận động và phát triển. Đây chính là cơ sở của hình thức dạy học
theo nhóm, tạo điều kiện cho học sinh cọ xát, chia sẻ và hợp tác. Sự cạnh
tranh, đấu tranh giữa những nhận thức trái ngược nhau sẽ tạo nên động lực
thôi thúc sự tìm kiếm chân lý của mỗi cá nhân, cũng như của cả nhóm.
Cơ s ở g i áo d ục họ c củ a hìn h t h ức dạ y họ c t h eo n hó m
- Giáo dục trong tập thể và bằng tập thể
Tập thể là một cộng đồng người được tập hợp trên cơ sở những mục
đích chung có ý nghĩa xã hội và những hoạt động chung hướng vào việc thực
hiện mục đích nào đó. Nhờ vậy vừa mang lại lợi chung, vừa mang lại lợi ích
riêng trong sự thống nhất với nhau.


Các hoạt động của học sinh trong nhà trường đều được tổ chức theo
tập thể kể cả hình thức tổ chức dạy học theo nhóm.
Tập thể vừa là môi trường , vừa là phương tện của quá trình giáo dục.
Quá trình hoạt động chung với nhau sẽ giúp học sinh trở thành chủ thể
của quá trình giáo dục, tự rèn luyện, hình thành và phát triển nhân cách
cho các em theo yêu cầu chung của nhà trường và xã hội.
Tập thể học sinh có một số chức năng sau:
+ Chức năng tổ chức: tập thể tập hợp, lôi cuốn học sinh tham gia vào các
hoạt động đa dạng phong phú trong và ngoài trường.
+ Chức năng giáo dục: tập thể học sinh vừa là môi trường, vừa là
phương tiện giáo dục góp phần hình thành và phát triển toàn diện những
phẩm chất, năng lực cho học sinh. Việc lĩnh hội tri thức, phát triển trí tuệ, rèn
luyện kĩ năng cũng như giáo dục thế giới quan khoa học, đạo đức, niềm
tn, động cơ, tính cách, thói quen và hành vi ứng xử đúng đắn,… có thể được
thực hiện trong hoạt động chung và giao tếp trong tập thể.

+ Chức năng kích thích, điều chỉnh: tập thể động viên tính tích cực, tự
giác của học sinh, hình thành động cơ đạo đức trong các hoạt động,
điều chỉnh hành vi ứng xử và các mối quan hệ qua lại giữa các thành viên.
Khi thực hiện quá trình giáo dục nên lưu ý:
Lôi cuốn mọi học sinh vào hoạy động tập thể, giáo dục, tổ chức cho các
em tự giác tham gia vào các công việc của tập thể.
Xây dựng các mối quan hệ và giao lưu đúng đắn, lành mạnh trong tập
thể: quan hệ trách nhiệm – học tập; quan hệ nhân ái – bạn bè và các quan hệ
riêng tư.


Xây dựng tập thể lành mạnh. Khuyến khích nhận thức, thái độ và
hành vi đúng đắn, đồng thời ngăn chặn, lên án những hành vi sai trái
làm ảnh


hưởng xấu đến lợi ích chung, đi ngược lại những chuẩn mực đã được thừa
nhận.
Coi trọng đúng mức lợi ích của các thành viên, trong sự thống nhất với
lợi ích chung, kết hợp hài hòa lợi ích cá nhân và lợi ích tập thể.
Tuyệt đối tránh các tình trạng: cực đoan hóa lợi ích cá nhân hoặc lợi ích
chung của tập thể, đối lập lợi ích cá nhân và lợi ích tập thể; không được chèn
ép nguyện vọng chính đáng của cá nhân.
- Nguyên tắc phát triển trong dạy học
Cuộc sống con người là một chuỗi những hoạt động, giao lưu kế tiếp
nhau, đan xen nhau. Con người sống, tồn tại, phát triển trong hoạt động
và học tập thông qua hoạt động. Nhân cách của con người cũng được hình
thành và phát triển trong chính quá trình sống, học tập, lao động, giao lưu,
vui chơi, giải trí của cá nhân trong cộng đồng xã hội.
Chính trong quá trình hoạt động, con người tham gia vào các mối quan

hệ với thế giới tự nhiên, thế giới đồ vật do các thế hệ trước tạo ra mà
con
người chiếm lĩnh được các giá trị văn hóa của loài người gửi gắm vào trong
các mối quan hệ, qua đó nhân cách của con người được hình thành và
phát
triển.
Học sinh muốn có nhân cách phát triển toàn diện phải hoạt động
trong tập thể, phải là chủ thể có ý thức đối với các hoạt động như: học tập,
lao động, giao lưu, vui chơi giải trí, … cần tự giác, tch cực, chủ động rèn
luyện và tu
dưỡng ngay từ khi còn ngồi trên ghế nhà trường để trở thành những người
có nhân cách – chủ nhân tương lai của đất nước.


Trong công tác giáo dục cần chú ý tổ chức tốt các loại hình hoạt động
phong phú, đa dạng phù hợp với lứa tuổi học sinh, đặc biệt chú ý tổ chức tốt
hoạt động chủ đạo ở từng lứa tuổi cụ thể.


Như vậy, để người học phát triển một cách tốt nhất, quá trình dạy học
phải đảm bảo cả nguyên tắc giáo dục trong tập thể, bằng tập thể và nguyên
tắc phát triển trong dạy học. Việc tổ chức dạy học theo nhóm trong giáo
dục không chỉ giúp người học phát triển nhân cách một cách toàn diện mà
còn quán triệt vận dụng và đảm bảo cả hai nguyên tắc trên.
1.8. Đặc điểm tâm lý lứa tuổi của học sinh lớp 3
- Đặ c đi ể m ngôn n g ữ:
Ngôn ngữ của học sinh tiểu học phát triển mạnh cả về ngữ âm , ngữ
pháp và từ vựng. Vốn từ của các em tăng lên một cách đáng kể do được học
nhiều môn và tếp xúc được mở rộng. Khả năng hiểu nghĩa của từ cũng phát
triển từ chỗ hiểu một cách cụ thể , cảm tnh đến hiểu khái quát và trừu

tượng nghĩa của từ. Tuy nhiên, trẻ thường hiểu nghĩa của từ gắn với nội dung
cụ thể của bài khóa.
Ngôn ngữ viết của trẻ cũng được phát triển mạnh. Tuy vậy, theo kết
quả nghiên cứu ngôn ngữ viết của trẻ còn nghèo hơn nhiền so với ngôn ngữ
nói. Bởi vì, trẻ rất khó chuyển từ ngôn ngữ bên trong vào hình thức viết.Hơn
nữa, do hiểu từ ngữ chưa chính sác, nắm ngữ pháp chưa chắc, nên khi viết
các em dùng từ còn sai, viết câu chưa đúng, không biêt chấm câu,…
Trên cơ sở của sự phát triển những mặt trên, kĩ năng đọc của trẻ
được
hoàn thiện.
Trong phân môn Luyện từ và câu, học sinh được phát triển về ngôn ngữ,
mở rộng vốn từ,hiểu nghĩa từ, ngữ pháp câu,… Vì thế, nhiệm vụ của giáo
viên là cần chú ý: chuẩn xác trong phát âm , tìm biện pháp làm giàu vốn
từ cho trẻ, rèn luyện ngôn ngữ nói và viết cho các em,nhất là khả năng diễn
đạt mạch lạc.
- Đặ c đi ể m tri gi ác: