BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ QUỐC GIA
HỒ CHÍ MINH
HỌC VIỆN BÁO CHÍ VÀ TUYÊN TRUYỀN
NGUYỄN THỊ LAN ANH
CÔNG TÁC QUY HOẠCH CÁN BỘ DIỆN
BAN THƯỜNG VỤ ĐẢNG ỦY ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ
NỘI QUẢN LÝ HIỆN NAY
Ngành: Xây dựng Đảng và Chính quyền nhà nước
Mã số : 60 31 02 03
LUẬN VĂN THẠC SĨ
XÂY DỰNG ĐẢNG VÀ CHÍNH QUYỀN NHÀ NƯỚC
NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. Lâm Quốc Tuấn
HÀ NỘI 2015
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số
liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thực, có xuất xứ rõ ràng. Những
kết luận trong luận văn chưa từng công bố trong bất cứ công trình nào. Tôi
xin hoàn toàn chịu trách nhiệm trước pháp luật về lời cam đoan của mình.
TÁC GIẢ LUẬN VĂN
NGUYỄN THỊ LAN ANH
MỤC LỤC
MỞ ĐẦU
....................................................................................................
1
Chương
1
CÔNG TÁC QUY HOẠCH CÁN BỘ DIỆN BAN THƯỜNG VỤ
ĐẢNG UỶ ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI QUẢN LÝ
NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN
...................................................................
8
1.1. Quan niệm, vai trò quy hoạch cán bộ diện Ban Thường vụ
Đảng uỷ Đại học Quốc gia Hà Nội quản lý Những vấn đề lý
luận
................................................................................................
8
1.2. Quan điểm, nguyên tắc, phương châm, quy trình quy hoạch cán
bộ diện Ban Thường vụ Đảng uỷ Đại học Quốc gia Hà Nội
quản lý
........................................................................................
18
Chương
THỰC
TRẠNG
CÔNG
2
TÁC
QUY
HOẠCH
CÁN BỘ DIỆN BAN THƯỜNG VỤ ĐẢNG UỶ
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI QUẢN LÝ
............................................
35
2.1. Những yếu tố ảnh hưởng đến công tác quy hoạch cán bộ diện
Ban Thường vụ Đảng uỷ Đại học Quốc gia Hà Nội quản lý . 35
2.2. Công tác quy hoạch cán bộ diện Ban Thường vụ Đảng uỷ Đại
học Quốc gia Hà Nội quản lý Thực trạng, nguyên nhân và
kinh nghiệm
.................................................................................
42
Chương
3
PHƯƠNG HƯỚNG VÀ NHỮNG GIẢI PHÁP CHỦ YẾU
NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG CÔNG TÁC QUY HOẠCH
CÁN BỘ DIỆN BAN THƯỜNG VỤ ĐẢNG UỶ
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI QUẢN LÝ
............................................
67
3.1. Mục tiêu và phương hướng quy hoạch cán bộ diện Ban
Thường vụ Đảng uỷ Đại học Quốc gia Hà Nội quản lý
........
67
3.2. Những giải pháp chủ yếu nhằm nâng cao chất lượng quy
hoạch cán bộ diện Ban Thường vụ Đảng ủy Đại học Quốc gia
Hà Nội quản lý
...........................................................................
71
KẾT LUẬN
...............................................................................................
99
TÀI LIỆU THAM KHẢO
.......................................................................
102
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
CBVC
Cán bộ, viên chức
CNH, HĐH
Công nghiệp hóa, hiện đại hóa
ĐHQGHN
Đại học Quốc gia Hà Nội
GDĐH
Giáo dục đại học
KH&CN
Khoa học và công nghệ
KT XH
Kinh tế xã hội
NCKH
Nghiên cứu khoa học
NNL
Nguồn nhân lực
QHCB
Quy hoạch cán bộ
XHCN
Xã hội chủ nghĩa
1
MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Trong thực tiễn hơn 80 năm lãnh đạo cách mạng Việt Nam, Đảng
ta đã khẳng định: sau khi có đường lối chính trị đúng đắn, sáng tạo thì
cán bộ và công tác cán bộ là nhân tố quyết định thành bại của sự nghiệp
cách mạng, gắn liền với vận mệnh c ủa Đảng, của nhà nướ c và chế độ.
Vì vậy, Nghị quyết Hội ngh ị l ần th ứ 3, Ban Ch ấp hành Trung ương
Đảng Khoá VIII về Chiến lược cán bộ thời kỳ đẩy mạnh CNH, HĐH
đất nước đã chỉ rõ: “Cán bộ là nhân tố quyết định sự thành bại của cách
mạng, gắn liền với vận mệnh của Đảng, của đất nướ c và chế độ, là
khâu then chốt trong công tác xây dựng đảng”. Quan tâm xây dựng đội
ngũ cán bộ, coi trọng toàn bộ các khâu của công tác cán bộ như chăm lo
tạo nguồn, lựa chọn, đào tạo bồi dưỡng, quản lý, sử dụng và xây dựng
chính sách đãi ngộ, đảm bảo cho đội ngũ cán bộ của Đảng luôn có sự
phát triển và nối tiếp vững chắc, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ cách mạng
trong từng thời kỳ, t ừng giai đoạn. Trong công tác cán bộ, “Quy hoạch
cán bộ là một nội dung trọng y ếu …., b ảo đảm cho công tác cán bộ đi
vào nền nếp, chủ động, có tầm nhìn xa, đáp ứng cả nhiệm vụ trước mắt
và lâu dài”.
Thực tế cho thấy có làm tốt công tác quy hoạch cán bộ mới từng
bước nâng cao được chất lượng, bảo đảm được số lượng, bảo đảm tính
liên tục, kế thừa và phát triển, tránh tình trạng hẫng hụt, bị động, chắp vá,
không đồng bộ trong công tác cán bộ. Làm tốt công tác quy hoạch cán bộ sẽ
tạo cơ sở, điều kiện, tiền đề làm tốt các khâu khác trong công tác cán bộ
như: đào tạo, bồi dưỡng, điều động, luân chuyển, đề bạt, bổ nhiệm, giới
2
thiệu cán bộ ứng cử và thực hiện chính sách cán bộ; khắc phục tình trạng
đào tạo, bồi dưỡng cán bộ tràn lan, không có trọng tâm, trọng điểm; lúng
túng trong lựa chọn, phân công, bố trí, sử dụng cán bộ.
Để đáp ứng nhu cầu về nguồn nhân lực chất lượng cao, trình độ cao
nhằm tăng cường năng lực cạnh tranh quốc gia và để phù hợp với thị
trường lao động của nền kinh tế thị trường định hướng XHCN, Đảng và
Nhà nước chủ trương thành lập Đại học Quốc gia Hà Nội với tư cách là
trung tâm đào tạo đại học đa ngành, đa lĩnh vực chất lượng cao là một
quyết định có tầm chiến lược. Sau 20 năm xây dựng và phát triển, hiện nay
đội ngũ cán bộ của ĐHQGHN đông về số lượng và mạnh về chất lượng so
với các Trường Đại học trong cả nước. Phần lớn cán bộ được đào tạo cơ
bản, có kiến thức chuyên sâu, có năng lực và kinh nghiệm công tác. Nhưng
bên cạnh đó do đa phần cán bộ quản lý ở ĐHQGHN đều xuất thân từ cán
bộ giảng dạy, chưa được đào tạo, bồi dưỡng nghiệp vụ quản lý nên năng
lực, tư duy và kinh nghiệm quản lý còn nhiều hạn chế. Đội ngũ cán bộ
quản lý còn thiếu đồng bộ, không mang tính chuyên nghiệp, thường xuyên
bị động. Việc sử dụng, bố trí cán bộ quản lý nhìn chung chưa hợp lý, chính
sách đãi ngộ chưa phù hợp do vậy phần đông cán bộ quản lý chưa an tâm
công tác. Tình trạng trên đòi hỏi Ban Thường vụ Đảng uỷ ĐHQGHN có
những bước đi đúng đắn trong công tác quy hoạch cán bộ lãnh đạo, quản lý
để đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trước mắt và lâu dài trong công tác cán bộ ở
ĐHQGHN.
Quán triệt những quan điểm của Đảng, từ nhiều năm nay, Ban
Thường vụ Đảng uỷ ĐHQGHN đã rất quan tâm đến công tác QHCB, tập
trung lãnh đạo, chỉ đạo xây dựng QHCB lãnh đạo ở các đơn vị, nhất là
đội ngũ cán bộ diện Ban Thường vụ Đảng uỷ quản lý. Bởi đây là đội
3
ngũ cán bộ chủ chốt trong ĐHQGHN, là lực lượng chủ yếu lãnh đạo và
tổ chức thực hiện các Chỉ thị, Nghị quyết, Quyết định của Đảng; chính
sách pháp luật của Nhà nước ở mỗi đơn vị trong ĐHQGHN. QHCB nhìn
chung đã được các đơn vị trong ĐHQGHN thực hiện theo đúng nguyên
tắc tập trung dân chủ, khách quan, công khai, thực hiện theo đúng quy
trình, phương châm, tạo được nguồn cán bộ, góp phần khắc phục dần
tình trạng bị động, lúng túng trong công tác cán bộ.
Tuy nhiên, công tác quy hoạch cán bộ lãnh đạo, quản lý của
ĐHQGHN cũng còn bộc lộ không ít thiếu sót, khuyết điểm, một số cán bộ
đảng viên trong đó có cả cấp uỷ viên vẫn chưa nhận thức đầy đủ vị trí, vai
trò và ý nghĩa của công tác QHCB. Vẫn còn hiện tượng làm QHCB một
cách hình thức, chiếu lệ, khép kín ở nhiều đơn vị. Một số đơn vị còn có
biểu hiện chủ nghĩa cá nhân, bệnh hẹp hòi, ích kỷ, tư tưởng lạc hậu trong
QHCB. Bên cạnh đó thì nguồn cán bộ để đưa vào quy hoạch các chức danh
diện Ban Thường vụ Đảng uỷ ĐHQGHN quản lý còn nhiều khó khăn, nhất
là cán bộ trẻ, có trình độ...
Từ thực tiễn công tác quy hoạch cán bộ ở ĐHQGHN nói chung và quy
hoạch cán bộ diện Ban Thường vụ Đảng uỷ ĐHQGHN quản lý nói riêng đã
chỉ ra những tồn tại, hạn chế, khuyết điểm đòi hỏi phải nâng cao chất
lượng quy hoạch cán bộ, đáp ứng được yêu cầu trước mắt và lâu dài cho sự
nghiệp phát triển của ĐHQGHN, góp phần thúc đẩy sự nghiệp CNH, HĐH
đất nước.
Xuất phát từ những lý do trên, tác giả đã chọn đề tài: “Công tác quy
hoạch cán bộ diện Ban Thường vụ Đảng uỷ Đại học Quốc gia Hà Nội
quản lý hiện nay”.
2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài
4
Nhận thức rõ vị trí, vai trò quan trọng của cán bộ và công tác cán bộ
nói chung, công tác quy hoạch cán bộ nói riêng nên đã có nhiều công trình,
đề tài, luận văn, luận án liên quan đến vấn đề này được công bố. Có thể
nêu một số công trình nghiên cứu tiêu biểu có liên quan đến đề tài như:
Đề tài khoa học cấp Nhà nước¸ mã số KHXH.05 03: “Luận cứ
khoa học cho việc nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ trong thời kỳ đẩy
mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước” do PGS, TS Nguyễn Phú
Trọng và PGS, TS Trần Xuân Sầm chủ biên.
“Bệnh quan liêu trong công tác cán bộ ở nước ta hiện nay Thực
trạng, nguyên nhân và giải pháp” (2008) do PGS, TS Trương Thị Thông và
TS. Lê Kim Việt (đồng chủ biên), Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội.
“Đánh giá, quy hoạch, luân chuyển cán bộ lãnh đạo, quản lý thời
kỳ công nghiệp hoḠhiện đại hoá đất nước” (2008) của Trần Đình Hoan,
Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội.
“Xác định cơ cấu và tiêu chuẩn cán bộ lãnh đạo chủ chốt trong hệ
thống chính trị thời kỳ đổi mới”, (1998) do PGS, TS Trần Xuân Sầm chủ
biên, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội.
“Công tác quy hoạch cán bộ thuộc diện Ban Thường vụ Tỉnh uỷ
quản lý ở các tỉnh miền núi phía Bắc giai đoạn hiện nay”, (2012) do Thân
Minh Quế chủ biên, Nxb Chính trị quốc gia.
“Tiêu chuẩn đạo đức của người cán bộ lãnh đạo chính trị hiện
nay” (2003) của Trần Văn Phòng đăng trên Tạp chí lý luận chính trị số 05.
“Quan niệm khoa học về Quy hoạch cán bộ lịch sử vấn đề và quá
trình tiếp cận vấn đề” (1999) của PGS, TS Lê Văn Lý đăng trên Tạp chí
Thông tin lý luận tháng 6.
5
“Quy hoạch cán bộ lãnh đạo, quản lý thời kỳ đẩy mạnh công
nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước” (2003) của PGS, TS Trần Đình Hoan
đăng trên Tạp chí Cộng sản số 33.
“ Đánh giá đúng, quy hoạch tốt, luân chuyển đúng mục tiêu” (2004)
của Lê Quang Hoan đăng trên Tạp chí Xây dựng Đảng số 12.
“Về công tác QHCB lãnh đạo, quản lý” (2005) của Nguyễn Phương
Hồng đăng trên Tạp chí Cộng sản tháng 4.
“Quy hoạch, đào tạo cán bộ trẻ ở thành phố Hồ Chí Minh” (2009)
của Phúc Sơn, đăng trên Tạp chí Xây dựng Đảng số 4.
“Xây dựng đội ngũ cán bộ lãnh đạo chủ chốt cấp tỉnh vùng đồng
bằng sông Hồng trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá
đất nước” (2002), Luận án tiến sĩ của Nguyễn Thái Sơn, Học viện Chính
trị Quốc gia Hồ Chí Minh.
“Công tác quy hoạch và đào tạo cán bộ chủ chốt cấp tỉnh ở Đồng
Nai trong giai đoạn hiện nay” (2000), Luận văn thạc sĩ của Trần Minh
Thấu, Học viện Chính trị Hành chính Quốc gia Hồ Chí Minh.
“Công tác quy hoạch cán bộ thuộc diện Ban Thường vụ Tỉnh uỷ
quản lý ở các tỉnh miền núi phía Bắc giai đoạn hiện nay” (2012), Luận án
Tiến sĩ của Thân Minh Quế, Học viện Chính trị Hành chính Quốc gia Hồ
Chí Minh.
“Chất lượng quy hoạch đội ngũ cán bộ lãnh đạo chủ chốt cấp tỉnh
vùng Đông Bắc bộ nước ta giai đoạn hiện nay”( 2007)¸ Luận văn thạc sĩ
của Hoàng Nguyên Hoà, Học viện Chính trị Hành chính Quốc gia Hồ Chí
Minh.
Nhìn chung, các công trình nghiên cứu trên đều đề cập đến nhiều góc
độ khác nhau về công tác cán bộ và quy hoạch cán bộ. Tuy nhiên, đến nay
6
chưa có một công trình nào đi sâu nghiên cứu có tính hệ thống dưới góc độ
một luận văn thạc sĩ về công tác quy hoạch cán bộ thuộc diện BanThường
vụ Đảng uỷ Đại học Quốc gia Hà Nội quản lý.
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
3.1.Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở làm rõ những vấn đề lý luận liên quan đến công tác Quy
hoạch cán bộ; đánh giá đúng thực trạng công tác quy hoạch cán bộ diện Ban
Thường vụ Đảng uỷ ĐHQGHN quản lý, luận văn đề xuất phương hướng,
giải pháp chủ yếu, khả thi thực hiện tốt công tác quy hoạch cán bộ trong thời
gian tới.
3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
Làm rõ một số vấn đề lý luận về sự lãnh đạo của Đảng nói chung,
Ban Thường vụ Đảng uỷ ĐHQGHN nói riêng đối với công tác quy hoạch
cán bộ lãnh đạo, quản lý.
Khảo sát, đánh giá thực trạng công tác quy hoạch cán bộ diện Ban
Thường vụ Đảng uỷ ĐHQGHN quản lý từ năm 2004 đến nay, xác định
nguyên nhân và rút ra kinh nghiệm.
Đề xuất phương hướng và một số giải pháp nhằm thực hiện tốt
công tác quy hoạch cán bộ diện Ban Thường vụ Đảng uỷ ĐHQGHN quản
lý.
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
4.1. Đối tượng nghiên cứu
Công tác quy hoạch cán bộ diện Ban Thường vụ Đảng uỷ ĐHQGHN
quản lý.
4.2. Phạm vi nghiên cứu
7
Khảo sát công tác quy hoạch cán bộ diện Ban Thường vụ Đảng uỷ
ĐHQGHN quản lý từ năm 2004 đến nay và định hướng giải pháp đến năm
2020.
5. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu
5.1. Cơ sở lý luận
Luận văn dựa trên cơ sở lý luận của chủ nghĩa Mác Lênin, tư
tưởng Hồ Chí Minh và các quan điểm của Đảng Cộng sản Việt nam về cán
bộ và công tác quy hoạch cán bộ; có kế thừa kết quả nghiên cứu của các
công trình khoa học đã được công bố liên quan đến đề tài.
Cơ sở thực tiễn là thực trạng công tác quy hoạch cán bộ diện Ban
Thường vụ Đảng uỷ ĐHQGHN quản lý từ năm 2004 đến nay.
5.2. Phương pháp nghiên cứu
Luận văn được thực hiện trên cơ sở phương pháp luận của chủ
nghĩa Mác Lênin; sử dụng các phương pháp lịch sửlôgic, điều tra, khảo
sát, phân tích tổng hợp, thống kê, so sánh, tổng kết thực tiễn…
6. Những đóng góp về mặt khoa học và ý nghĩa thực tiễn của luận
văn
Đóng góp về mặt khoa học: Luận văn đề xuất một số giải pháp
nhằm thực hiện tốt công tác quy hoạch cán bộ diện Ban Thường vụ Đảng
ủy ĐHQGHN quản lý trong giai đoạn hiện nay.
Ý nghĩa thực tiễn: Luận văn có thể dùng làm tài liệu tham khảo cho
việc nghiên cứu, học tập cho bộ môn Xây dựng Đảng về tổ chức và những
ai quan tâm đến đề tài này.
7. Cấu trúc luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận và tài liệu tham khảo, luận văn có cấu
trúc gồm 3 chương, 6 tiết.
8
Chương 1
CÔNG TÁC QUY HOẠCH CÁN BỘ DIỆN BAN THƯỜNG VỤ
ĐẢNG UỶ ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI QUẢN LÝ
NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN
1.1. Quan niệm, vai trò quy hoạch cán bộ diện Ban Thường vụ
Đảng uỷ Đại học Quốc gia Hà Nội quản lý Những vấn đề lý luận
1.1.1. Quan niệm về quy hoạch cán bộ diện Ban Thường vụ
Đảng uỷ ĐHQGHN quản lý
1.1.1.1. Khái niệm về cán bộ; quy hoạch cán bộ
Khái niệm cán bộ
Cán bộ là một danh xưng rất đẹp, đầy niềm tự hào và vinh dự trong
nhân dân ta. Nó xuất hiện trong đời sống xã hội nước ta khoảng mấy chục
năm gần đây để chỉ một lớp người là những chiến sĩ cách mạng, lớp người
mới, sẵn sàng chịu đựng gian khổ, hy sinh, gắn bó với nhân dân, phục vụ
cho sự nghiệp cao cả giành độc lập, tự do cho dân tộc. Tên gọi cán bộ đã
từng để lại dấu ấn đẹp trong lịch sử cách mạng nước ta từ khi có Đảng
lãnh đạo.
Trong Từ điển tiếng Việt, cán bộ được định nghĩa là:
Người làm công tác nghiệp vụ chuyên môn trong cơ quan nhà nước,
đảng và đoàn thể.
Người làm công tác có chức vụ trong một cơ quan, một tổ chức,
phân biệt với người không có chức vụ [48, tr.17].
Cho đến nay, từ cán bộ đã được dùng với rất nhiều nghĩa khác nhau:
9
Trong tổ chức đảng và đoàn thể, từ cán bộ được dùng với hai nghĩa
khác nhau: một là, để chỉ những người được bầu vào các cấp lãnh đạo, chỉ
huy từ cơ sở đến Trung ương (cán bộ lãnh đạo) để phân biệt với đảng viên
thường, đoàn viên, hội viên; hai là, những người làm công tác chuyên trách
có hưởng lương trong các tổ chức đảng và đoàn thể.
Trong hệ thống nhà nước, từ cán bộ được hiểu cơ bản là chung với
từ công chức, chỉ những người làm việc trong cơ quan nhà nước thuộc
ngành hành chính, tư pháp, kinh tế, văn hóa và xã hội. Đồng thời, cán bộ
cũng được hiểu là những người có chức vụ chỉ huy, phụ trách, lãnh đạo
(trưởng, phó phòng, vụ, cục…).
Dù cách dùng, cách hiểu trong các trường hợp, các lĩnh vực cụ thể có
khác nhau, nhưng về cơ bản, từ cán bộ bao hàm nghĩa chính của nó là bộ
khung, là nòng cốt, là chỉ huy. Như vậy, có thể quan niệm một cách chung
nhất, cán bộ là khái niệm chỉ những người có chức vụ, vai trò và cương vị
nòng cốt trong một tổ chức, có tác động, ảnh hưởng đến hoạt động của tổ
chức và các quan hệ trong lãnh đạo, chỉ huy, quản lý, điều hành, góp phần
định hướng sự phát triển của tổ chức.
Do trong nghĩa gốc của từ cán bộ có yếu tố là bộ khung, là nòng cốt,
là chỉ huy, cho nên khi bàn về chất lượng đội ngũ cán bộ phải tính đến
những yếu tố “cần” và “đủ” để cán bộ thể hiện vai trò và chức trác h là cái
khung, nòng cốt, là người chỉ huy, điều khiển, người quản lý.
Với nghĩa là chỉ huy, cán bộ phải có giác ngộ chính trị, đạo đức, năng
lực chuyên môn giỏi, có trình độ học vấn, trình độ văn hoá nhất định, tinh
thông nghiệp vụ, có tâm lý và văn hoá của người chỉ huy, người lãnh đạo, để
đáp ứng vai trò điều hành quản lý xã hội ở cả cấp độ cơ sở cho đến tầm ở
quốc gia.
10
Với nghĩa là khung, là nòng cốt của chế độ mới, của hệ thống chính
trị, kinh tế, văn hoá của một đất nước phát triển theo định hướng xã hội
chủ nghĩa, trong sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá…, cán bộ nước
ta phải có những phẩm chất chính trị, đạo đức, năng lực, trí tuệ đủ để làm
nòng cốt trong thời kỳ mới.
Vai trò nòng cốt của người cán bộ trong tổ chức xã hội được thể
hiện ở năng lực duy trì, tiếp nối cái bản chất của một tổ chức xã hội, đồng
thời lại phải có khả năng quy tụ, tập hợp được lực lượng bảo đảm cho sự
phát triển của tổ chức. Những yếu tố văn hoá và vật chất nào cần và đủ
cho sự vững vàng của nòng cốt, góp phần thúc đẩy quá trình phát triển đều
là những yếu tố có ý nghĩa phương pháp luận về mặt chất lượng mới, phù
hợp với thời đại của đội ngũ cán bộ. Những yếu tố kém về chính trị và đạo
đức, về trí tuệ và nghiệp vụ của từng người cũng như những sai lầm và
thiếu sót trong cấu trúc đội ngũ, trong chính sách sử dụng, chính sách quản
lý, đào tạo, bồi dưỡng, đãi ngộ…, đều có thể gây hại tới năng lực nòng cốt
và vai trò chỉ huy, điều khiển của cán bộ. Không có đủ phẩm chất, năng
lực thì cán bộ không thể đảm nhiệm vai trò nòng cốt, điều khiển của mình;
đồng thời không có chính sách đãi ngộ đúng, thì đội ngũ cán bộ cũng không
được hình thành tương xứng với vị trí, vai trò của nó.
Khái niệm Quy hoạch cán bộ diện Ban Thường vụ ĐHQGHN quản
lý
Trong Từ điển Hán Việt của Nguyễn Lân có nêu: “Quy hoạch là việc
lập kế hoạch dài hạn căn cứ vào các phép tắc, quy chế và quy cách đã có” [37,
tr.519]
Trong Đại Từ điển Tiếng Việt, Nguyễn Như Ý (Chủ biên), hai từ
“quy hoạch” được định nghĩa như sau:
11
“1. Bố trí sắp xếp kế hoạch dài hạn;
2. Kế hoạch tổng thể trong thời gian dài” [51, tr.1380]
Từ điển tiếng Việt nêu: Quy hoạch là “bố trí, sắp xếp toàn bộ theo
một trình tự hợp lý trong từng thời gian, làm cơ sở cho việc lập kế hoạch
dài hạn. Quy hoạch các vùng kinh tế. Quy hoạch trị thủy một con sông. Quy
hoạch đào tạo cán bộ”.
Từ đây có thể hiểu quy hoạch cán bộ lãnh đạo, quản lý (gọi tắt là quy
hoạch cán bộ) là việc bố trí, sắp xếp đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý các
ngành, các cấp, các lĩnh vực của hệ thống chính trị theo một mục tiêu kế
hoạch dài hạn (trong một giai đoạn cách mạng, hoặc một nhiệm kỳ Đại hội
Đảng, Quốc hội…) sao cho mỗi cán bộ đều phát huy cao nhất năng lực,
phẩm chất của mình, nhằm hoàn thành có hiệu quả nhất những nhiệm vụ
đảm nhận và chuẩn bị những điều kiện tốt nhất cho thời kỳ, giai đoạn cách
mạng tiếp theo.
Trước hết, cần phải hiểu quy hoạch cán bộ là một hoạt động có ý
thức, mang tính tích cực, chủ động của cơ quan có thẩm quyền quản lý cán
bộ nhằm xây dựng một cách có kế hoạch đội ngũ cán bộ đều về số lượng,
ngày càng nâng cao về chất lượng, phù hợp về cơ cấu, phát triển một cách
bền vững, đáp ứng được các yêu cầu cho cả trước mặt và lâu dài.
Quy hoạch cán bộ hiện nay, theo Nghị quyết 42 của Bộ Chính trị, là
một hoạt động tổng thể ở cả tầm vĩ mô và vi mô, bao hàm nhiều loại quy
hoạch cán bộ khác nhau. Vì vậy, tính chất hệ thống, đồng bộ, cơ bản, liên
thông, toàn diện phải có ở trong tất cả các loại quy hoạch cán bộ. Theo ý
nghĩa đó, quy hoạch cán bộ là nền tảng cho cán bộ. Bản chất của quy
hoạch cán bộ là chú trọng tới việc phát hiện, bồi dưỡng, đào tạo, sử dụng
12
nhân tài cho đất nước, có ở tất cả các lĩnh vực chính trị, kinh tế xã hội, an
ninh, quốc phòng, khoa học công nghệ, văn hoá nghệ thuật….
Quy hoạch cán bộ là quá trình tạo nguồn cán bộ cho cả hiện tại và
tương lai, cho nên đây là công việc thường xuyên trong đời sống chính trị
của đảng quyền. Kinh nghiệm của nhiều quốc gia cho thấy, chính cơ cấu
kinh tế quyết định cơ cấu cán bộ. Chẳng hạn như, tỷ lệ cán bộ trên đại
học kỹ sư công nhân kỹ thuật được hình thành tự nhiên từ sự phụ thuộc
vào cơ cấu kinh tế. Sự khủng hoảng cơ cấu kinh tế dẫn tới sự khủng
hoảng cơ cấu nguồn nhân lực. Ngược lại, nếu biết chủ động tạo ra một cơ
cấu nguồn nhân lực hợp lý sẽ kéo theo sự hình thành một cơ cấu kinh tế
phù hợp. Nếu chúng ta có một đội ngũ cán bộ công nghệ thông tin giỏi, sẽ
kéo theo ngành công nghệ thông tin phát triển. Như vậy, có thể có khủng
hoảng về cơ cấu cán bộ nếu không làm tốt công tác quy hoạch cán bộ, và
xã hội có sự phát triển bền vững khi chủ động được vấn đề cán bộ. Ngược
lại, khủng hoảng cán bộ có thể dẫn tới khủng hoảng xã hội.
Khác với các loại quy hoạch khác như quy hoạch đô thị, quy hoạch
hệ thống giao thông, thuỷ lợi là những quy hoạch ở trạng thái tĩnh, quy
hoạch cán bộ là quy hoạch về nhân sự, về con người, nên nó luôn luôn tồn
tại ở trạng thái động, luôn được điều chỉnh, bổ sung, nâng cao cho phù hợp
với sự phát triển của xã hội. Hiện nay, cơ cấu cán bộ của chúng ta còn mất
cân đối giữa các khối ngành, lĩnh vực và còn bất hợp lý. Điều đó cho thấy
tính bức thiết, tính quyết liệt, tính phức tạp và có nhiều ẩn số của quy
hoạch cán bộ, vì nó liên quan đến giá trị, động cơ, lợi ích của con người.
Nếu đánh giá cán bộ tạo ra cơ sở, thì quy hoạch cán bộ là định hướng phát
triển đối với cán bộ. Tức là, quy hoạch cán bộ tạo ra khuôn khổ pháp lý
cho sự bình đẳng phấn đấu, tạo ra khuôn mẫu sàng lọc theo cơ chế khách
13
quan, tạo ra môi trường dân chủ, phấn đấu, thi đua rèn luyện giữa các cán
bộ. Trong quy hoạch cán bộ cần đặc biệt chú ý tới phương châm “ động”
và “mở”, tính công khai và sự gắn kết giữa tính đảng, tính khoa học, tính
thực tiễn.
Quy hoạch cán bộ lãnh đạo, quản lý liên quan đến nhiều khâu, nhiều
quá trình gắn kết hữu cơ với nhau, từ phát hiện đào tạo, bồi dưỡng đến
sắp xếp, bố trí, đánh giá và luân chuyển cán bộ. Đối với những cán bộ lãnh
đạo, quản lý ở một số lĩnh vực thì sắp xếp, bố trí vào các cương vị được
thực hiện trong bộ máy theo thẩm quyền quản lý của Đảng, nhưng đối với
những cán bộ do bầu cử thì việc sắp xếp còn tuỳ thuộc vào quyết định bầu
cử của cử tri và các đại biểu.
Công tác quy hoạch khác với công tác làm nhân sự. Công tác quy
hoạch nhằm mục đích chính là tạo nguồn cán bộ trẻ có triển vọng để có kế
hoạch đào tạo, bồi dưỡng, rèn luyện, thử thách và dự kiến bố trí họ vào các
vị trí lãnh đạo, quản lý trong nhiệm kỳ tới hoặc những nhiệm kỳ sau. Còn
công tác nhân sự chủ yếu thực hiện việc lựa chọn, bố trí, sắp xếp, bổ
nhiệm cán bộ đã đủ tiêu chuẩn, được đào tạo, bồi dưỡng vào các vị trí lãnh
đạo, quản lý trong thời điểm hiện tại để cán bộ thực hiện được ngay các
chức trách, nhiệm vụ được giao.
Nghị quyết Hội nghị lần thứ ba Ban Chấp hành Trung ương khoá
VIII về chiến lược cán bộ thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại
hoá đất nước đã chỉ rõ: “Quy hoạch cán bộ là một nội dung trọng yếu của
công tác cán bộ, bảo đảm cho công tác cán bộ đi vào nền nếp, chủ động, có
tầm nhìn xa, đáp ứng cả nhiệm vụ trước mắt và lâu dài” [9, 82].
Trong điều kiện Đảng cầm quyền, lãnh đạo đất nước và toàn bộ hệ
thống chính trị, Đảng phải lo cán bộ cho toàn xã hội trên tất cả các lĩnh
14
vực. Vào thời điểm quan trọng chuyển giao thế hệ cán bộ giữa hai thế kỷ
của cách mạng như hiện nay, chỉ có chủ động xây dựng, kiện toàn đội ngũ
cán bộ vững mạnh, Đảng mới có thể đủ khả năng lãnh đạo, tổ chức toàn
dân thực hiện thắng lợi mục tiêu công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước.
Từ cách đặt vấn đề như trên, có thể hiểu thế nào là một quy hoạch
đúng và thế nào là một quy hoạch tốt? Quy hoạch đúng là quy hoạch thể
hiện được mục đích, yêu cầu, các quan điểm, nguyên tắc, phương châm,
nội dung, phương pháp quy hoạch trên cơ sở đánh giá đúng cán bộ và phù
hợp với thực tế của địa phương, đơn vị mình. Quy hoạch tốt (xét về chất
lượng, hiệu quả): phải thoả mãn các tiêu chí như có cơ cấu hợp lý về độ
tuổi, học vấn, thành phần, giới, dân tộc; có nguồn dồi dào, đáp ứng được
nhiều phương án, kế hoạch nhân sự khác nhau; bảo đảm tính kế thừa, tính
phát triển, tính sàng lọc và ý chí phấn đấu cao; chọn lọc và phát hiện, nuôi
dưỡng được người giỏi, người tài; có tính thiết thực, tính khả thi; vừa là
kết quả vừa là nguyên nhân của các khâu khác trong công tác cán bộ.
Giữa quy hoạch đúng và quy hoạch tốt có mối quan hệ chặt chẽ với
nhau, quy hoạch đúng tạo tiền đề, điều kiện cho một quy hoạch tốt. Nó
cho thấy vai trò rất quan trọng của việc tuân thủ các quy trình ở mỗi giai
đoạn, trong các bước tiến hành có liên quan như thế nào, bước nào là quan
trọng nhất và trong mỗi bước có tính đến những nhân tố khách quan, chủ
quan nào tác động dễ gây ra những lệch lạc, phá vỡ tính quy hoạch và sự
cần thiết phải có cơ chế như thế nào để làm cho nguyên tắc công khai,
khách quan, dân chủ thấm sâu và điều chỉnh tới toàn bộ công tác quy hoạch
cán bộ cán bộ.
1.1.1.2. Quy hoạch cán bộ diện Ban Thường vụ Đảng uỷ ĐHQGHN
quản lý
15
Có đội ngũ cán bộ tất yếu phải có công tác quản lý cán bộ, Ban
Thường vụ Đảng uỷ ĐHQGHN là cấp có thẩm quyền quyết định cán bộ ở
ĐHQGHN cụ thể: các đơn vị thành viên và trực thuộc xây dựng, đề xuất và
báo cáo Thường vụ Đảng uỷ ĐHQGHN quy hoạch các chức danh cấp uỷ,
ban thường vụ cấp uỷ, bí thư, phó bí thư cấp uỷ cơ sở trực thuộc Đảng uỷ
ĐHQGHN; Chánh, phó chánh văn phòng, Trưởng, phó các ban chức năng
của ĐHQGHN; Thủ trưởng, phó thủ trưởng đơn vị thành viên, đơn vị trực
thuộc.
Như vậy có thể khái niệm: Cán bộ thuộc diện Ban Thường vụ
ĐHQGHN quản lý là những người đứng đầu, cấp phó của người đứng đầu
cấp uỷ đảng và chính quyền các Trường Đại học, Viện nghiên cứu khoa
học thành viên và các đơn vị trực thuộc Đảng bộ ĐHQGHN.
Về công tác quy hoạch bộ diện Ban Thường vụ Đảng uỷ ĐHQGHN
quản lý, ta có thể khái niệm: Đó là hệ thống, tổng thể các công việc của
Ban Thường vụ Đảng uỷ và tập thể Đảng bộ, tập thể lãnh đạo, cán bộ
công chức các đơn vị có liên quan nhằm lập dự án thiết kế xây dựng đội
ngũ cán bộ; dự kiến bố trí, sắp xếp tổng thể đội ngũ cán bộ các chức danh
diện Ban Thường vụ Đảng uỷ ĐHQGHN quản lý, theo một mục tiêu nhất
định, trong một thời gian nhất định, làm cơ sở cho việc lập các kế hoạch
xây dựng đội ngũ cán bộ, đảm bảo cho công tác cán bộ đi vào nền nếp, chủ
động về nguồn cán bộ lãnh đạo, quản lý, các cấp uỷ đảng, chính quyền
trong toàn Đảng bộ ĐHQGHN, đáp ứng nhiệm vụ trước mắt, lâu dài của
quá trình phát triển ĐHQGHN và từng đơn vị, bảo đảm tính kế thừa, ổn
định và phát triển giữa các thế hệ cán bộ; làm cơ sở dự báo nhu cầu cán bộ
để chuẩn bị xây dựng quy hoạch cho những năm tiếp theo; khắc phục tình
16
trạng hẫng hụt trong đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý, giữ vững đoàn kết
nội bộ và sự ổn định chính trị.
1.1.2. Vai trò của công tác quy hoạch cán bộ diện Ban Thường vụ
Đảng uỷ ĐHQGHN quản lý
Quy hoạch cán bộ diện Ban Thường vụ Đảng uỷ ĐHQGHN quản
lý sẽ tạo ra nguồn cán bộ dồi dào, đáp ứng nhu cầu trước mắt và lâu dài
Công tác quy hoạch cán bộ nhằm chuẩn bị từ xa, tạo ra nguồn cán bộ
dồi dào để từ đó xây dựng, đào tạo đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý ở
ĐHQGHN một cách cơ bản và lâu dài; sớm phát hiện và đào tạo có định
hướng đối với những cán bộ trẻ có triển vọng xuất hiện từ trong thực tiễn
công tác; tạo môi trường bình đẳng về điều kiện và cơ hội để đông đảo
cán bộ rèn luyện, phấn đấu và trưởng thành. Chủ động tìm nguồn cán bộ
tài năng và có kế hoạch đào tạo họ, đồng thời thực hiện sự sàng lọc những
cán bộ đã thoái hoá, biến chất, không đáp ứng được nhu cầu.
Quy hoạch cán bộ diện Ban Thường vụ Đảng uỷ ĐHQGHN quản
lý đảm bảo cho công tác cán bộ đi vào nền nếp, theo quy trình chặt chẽ, có
tính khoa học, chất lượng ngày càng nâng cao. Làm tốt công tác quy hoạch
sẽ tạo cơ sở, điều kiện vững chắc để làm tốt các khâu khác trong công tác
cán bộ, giúp cho công tác cán bộ đi vào nền nếp, theo đúng quy trình, có
tính khoa học từ khâu đánh giá, quy hoạch, đào tạo bồi dưỡng, luân
chuyển, bố trísắp xếp và quản lý cán bộ. Các khâu này có mối quan hệ
chặt chẽ, khăng khít với nhau, làm tiền đề cho nhau cho nhau và thúc đẩy
nhau cùng phát triển. Từ thực tế những thành tựu và hạn chế của công tác
tổ chức cán bộ trong nhưng năm qua và trước yêu cầu mới, cần xác định
đánh giá cán bộ là khâu tiền đề, quy hoạch cán bộ là nền tảng, luân chuyển
17
cán bộ là đột phá, đào tạo, bồi dưỡng cán bộ là yêu cầu cấp bách và lâu dài
và bố trí, sắp xếp, sắp xếp, sử dụng cán bộ là nhiệm vụ thường xuyên
quyết định hiệu quả chất lượng sự phát triển của đội ngũ cán bộ.
Quy hoạch cán bộ diện Ban Thường vụ Đảng uỷ ĐHQGHN quản
lý góp phần phát huy dân chủ, đề cao trí tuệ của tập thể trong công tác cán
bộ.
Theo nguyên tắc Đảng thống nhất lãnh đạo công tác cán bộ và quản
lý đội ngũ cán bộ, quy hoạch cán bộ là một khâu trong công tác cán bộ, do
đó công tác quy hoạch cán bộ phải chịu sự chỉ đạo trực tiếp của các cấp uỷ
đảng. Trong khi bảo đảm sự lãnh đạo tập trung, thống nhất của các cấp uỷ
đảng, quy hoạch cán bộ phải được tiến hành công khai và dân chủ, từ khâu
tuyển chọn nguồn cán bộ đưa vào quy hoạch đến quá trình đào tạo, bồi
dưỡng, rèn luyện thực tiễn và bố trí sử dụng cán bộ. Dân chủ trong quy
hoạch là thực hiện dân chủ ngay từ quy trình thăm dò ý kiến đề cử cán bộ
vào quy hoạch, công khai quy hoạch (trong điều kiện cho phép) và công
khai kết quả đánh giá quá trình phấn đấu của từng cán bộ trong quy hoạch
để cho cán bộ công chức, viên chức và người lao động trong đơn vị được
biết. Bên cạnh đó, cấp uỷ đảng phải tăng cường công tác kiểm tra, giám sát
thường xuyên cán bộ trong quy hoạch, chú ý lắng nghe ý kiến đánh giá,
nhận xét của cán bộ công chức, viên chức và người lao động để giúp cho
cán bộ khắc phục những hạn chế, khuyết điểm và qua đó để đánh giá đúng
cán bộ.
Quy hoạch cán bộ diện Ban Thường vụ Đảng uỷ ĐHQGHN quản
lý là động lực mạnh mẽ, thúc đẩy đội ngũ lãnh đạo, quản lý nói chung và
cán bộ dự nguồn trong quy hoạch nói riêng không ngừng phấn đấu vươn
lên về mọi mặt. Thông qua công tác quy hoạch cán bộ, mọi cán bộ, công
18
chức, viên chức có dịp nhìn nhận lại mình mà có hướng phấn đấu, phát
huy những ưu điểm, sửa chữa những khuyết điểm, thấy rõ tiêu chuẩn cán
bộ đưa vào quy hoạch, tiêu chuẩn cán bộ chức danh được quy hoạch, từ
đó tích cực tu dưỡng, rèn luyện về phẩm chất chính trị, đạo đức, giữ gìn
lối sống lành mạnh, giản dị. Tích cực học tập, công tác, phấn đấu hoàn
thành tốt các nhiệm vụ được giao, để sớm được xem xét đưa vào quy
hoạch, từng bước đáp ứng yêu cầu tiêu chuẩn chức danh cán bộ quy
hoạch.
1.2. Quan điểm, nguyên tắc, phương châm, quy trình quy hoạch
cán bộ diện Ban Thường vụ Đảng uỷ Đại học Quốc gia Hà Nội quản
lý
1.2.1. Quan điểm về công tác quy hoạch cán bộ diện Ban Thường
vụ Đảng uỷ ĐHQGHN quản lý
Tiến hành công tác quy hoạch cán bộ diện Ban Thường vụ Đảng uỷ
ĐHQGHN quản lý phải trên cơ sở quán triệt đầy đủ, chấp hành nghiêm túc
và vận dụng sáng tạo các quan điểm, nguyên tắc xây dựng đội ngũ cán bộ
của Đảng do Nghị quyết Trung ương 3 (Khoá VIII); Kết luận Hội nghị
Trung ương 6 (khoá IX) và Nghị quyết số 42 của Bộ Chính trị; Hướng dẫn
số 47 và Hướng dẫn số 22 của Ban Tổ chức Trung ương về công tác quy
hoạch cán bộ.
Quy hoạch cán bộ phải trên cơ sở đổi mới đồng bộ công tác cán bộ.
Công tác cán bộ là nhiệm vụ hệ trọng, bao gồm nhiều khâu, mỗi khâu có
nội dung, tính chất đặc thù khác nhau. Chất lượng, hiệu quả của mỗi khâu
chịu sự quy định chặt chẽ của các khâu khác và đến lượt nó, quá trình đổi
mới ở từng khâu có tác dụng, ảnh hưởng trực tiếp đến các khâu còn lại.
19
Để làm tốt công tác quy hoạch cán bộ phải đánh giá đúng cán bộ, hay nói
cách khác, đánh giá cán bộ là tiền đề của quy hoạch cán bộ. Quy hoạch cán
bộ phải gắn bó chặt chẽ với đào tạo, bồi dưỡng, luân chuyển cán bộ…
Đánh giá, quy hoạch, đào tạo, luân chuyển gắn bó chặt chẽ với bố trí, sắp
xếp, sử dụng, quản lý cán bộ.
Đổi mới, nâng cao chất lượng quy hoạch cán bộ không phải được
nhìn nhận như những nội dung tách rời với các khâu còn lại của công tác
cán bộ. Thực chất, đây là quá trình giải quyết đồng bộ tất cả các khâu, các
nội dung của công tác cán bộ trong mối liên hệ tổng thể với nhiệm vụ của
công tác tổ chức và nhiệm vụ xây dựng chỉnh đốn đảng. Đổi mới phải
được hiểu và được đặt ở các khâu của công tác cán bộ: đánh giá, quy
hoạch, đào tạobồi dưỡng, luân chuyển, bố trí sắp xếp và quản lý cán bộ.
Các khâu đó có mối quan hệ chặt chẽ, khăng khít với nhau, làm tiền đề cho
nhau và thúc đẩy nhau cùng phát triển. Cần phải thực hiện đồng bộ cả năm
khâu này, trên cơ sở đó, nhận thức rõ hơn vị trí của từng khâu, xác định
được khâu nào là tiền đề, khâu nào là đột phá trong công tác cán bộ. Từ
thực tế những thành tựu và hạn chế của công tác cán bộ trong những năm
qua và trước yêu cầu mới, cần xác định đánh giá cán bộ là khâu tiền đề,
quy hoạch cán bộ là nền tảng, luân chuyển cán bộ là đột phá, đào tạo, bồi
dưỡng cán bộ là yêu cầu vừa cấp bách vừa lâu dài và bố trí, sắp xếp, sử
dụng cán bộ là nhiệm vụ thường xuyên, quyết định hiệu quả chất lượng
sự phát triển của đội ngũ cán bộ.
Công tác cán bộ là nhiệm vụ then chốt trong công tác xây dựng Đảng.
Đổi mới công tác quy hoạch cán bộ trên cơ sở đồng bộ, toàn diện, triệt để
công tác cán bộ, gắn với xây dựng, chỉnh đốn Đảng sẽ góp phần tạo xung
lực mạnh mẽ cho quá trình đổi mới công tác tổ chức của Đảng, đóng vai