Khảo sát nồng độ testosterone ở bệnh nhân rối loạn đường huyết lúc đói và đái tháo đường tại Bệnh viện Thống Nhât

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 17 * Phụ bản của Số 3 * 2013 

Nghiên cứu Y học

KHẢO SÁT NỒNG ĐỘ TESTOSTERONE  
Ở BỆNH NHÂN RỐI LOẠN ĐƯỜNG HUYẾT LÚC ĐÓI  
VÀ ĐÁI THÁO ĐƯỜNG TẠI BỆNH VIỆN THỐNG NHÂT 
Lê Đình Thanh*, Cao Thị Vân*, Nguyễn Thị Kim Tiến* 

TÓM TẮT 
Mục tiêu: Khảo sát nồng độ testosterone ở bệnh nhân có Rối loạn đường huyết lúc đói và Đái tháo đường 
tại Bệnh Viện Thống Nhất 
Phương pháp: Mô tả cắt ngang có phân tích. Thời gian từ 01‐4‐2013 đến 30‐06‐2013 tại Bệnh viện Thống 
Nhất. Nhóm nghiên cứu gồm 30 bệnh nhân có đường huyết bình thường, 30 bệnh nhân Đái tháo đường và 50 
bệnh nhân có Rối loạn đường huyết lúc đói. 
Kết quả: Nồng độ trung bình của testosterone ở nhóm có đường huyết bình thường là 5,35 ± 1,79 ng/mL. 
Nồng  độ  trung  bình  của  testosterone  ở  nhóm  Đái  tháo  đường  là:  3,8  ±  1,8  ng/mL.  Nồng  độ  trung  bình  của 
testosterone ở nhóm có Rối loạn đường huyết lúc đói là: 4,33 ± 1,49 ng/mL  
Kết luận: Nồng độ trung bình của testosterone ở nhóm bệnh nhân đái tháo đường và nhóm bệnh nhân Rối 
loạn đường huyết lúc đói thấp hơn so với nhóm không mắc đái tháo đường 
Từ khóa: testosterone, rối loạn đường huyết lúc đói, đái tháo đường. 

ABSTRACT 
SURVEY TESTOSTERONE CONCENTRATIONS IN PATIENTS WITH FASTING GLUCOSE 
DISORDERS AND DIABETES AT THONG NHAT HOSPITAL 
Le Dinh Thanh, Cao Thi Van, Nguyen Thi Kim Tien 
* Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 17 ‐ Supplement of No 3‐ 2013: 147 ‐ 150 
Background: Survey Testosterone concentrations in patients with Impaired fasting glucose and Diabetes at 
Thong Nhat Hospital 
Method:  a  cross‐sectional  descriptive  analysis  study  from  4‐2013  to  06‐2013  at  Thong  Nhat  Hospital. 
Included  30  patients  with  normal  blood  sugar,  30  patients  diabetes  and  50  patients  with  Impaired  fasting 

glucose  
Results: The average concentration of testosterone in patients with normal blood sugar: 5.35 ± 1.79 ng/mL. 
The average concentration of testosterone in patients with diabetes: 3.8 ± 1.8 ng/mL. The average concentration of 
testosterone in patients Impaired fasting glucose: 4.33 ± 1.49 ng/mL 
Conclusion:  The  average  concentration  of  testosterone  in  patients  with  diabetes  and  patients  with 
Impaired fasting glucose are lower patients with normal blood sugar 
Keywords: Testosterone, Impaired fasting glucose, Diabetes 
nhỏ  từ  tuyến  thượng  thận  của  nam  giới.  Nồng 
ĐẶT VẤN ĐỀ 
độ  testosterone  trong  máu  cao  nhất  vào  buổi 
Testosterone  là  horm   one  nội  tiết  tố  nam 
sáng  và  thấp  nhất  vào  ban  đêm.  Sự  bài  tiết 
được  tiết  ra  chủ  yếu  ở  tinh  hoàn  và  một  phần 
testosterone  được  điều  hòa  bởi  Luteinizing 
* Bệnh viện Thống Nhất TP Hồ Chí Minh 
Tác giả liên lạc: TSBS.Lê Đình Thanh 
 ĐT: 0913634383 

Hội Nghị Khoa Học Nội Khoa Toàn Quốc năm 2013 

 Email:   

147


Nghiên cứu Y học 

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 17 * Phụ bản của Số 3 * 2013

hormone  (LH),  và  điều  hòa  ngược  thông  qua 

tuyến yên và vùng dưới đồi. 
Nhiều  nghiên  cứu  cho  thấy  Testosterone  có 
vai trò trong việc ngăn chặn tiến triển thành Rối 
loạn  đường  huyết  lúc  đói  (RLĐHLĐ)  và  Đái 
tháo đường (ĐTĐ)(3,1). Glucose đi vào các tế bào 
của cơ thể là nhờ tác dụng của insulin phối hợp 
với thụ thể insulin của tế bào. Testosterone giúp 
các  thụ  thể  insulin  hoạt  động  có  hiệu  quả  hơn, 
qua  đó  giảm  xu  thế  phát  triển  thành  bệnh  đái 
tháo đường. 
Theo Tan JK và cộng sự (2003) tại Singapore 
nghiên  cứu  ghi  nhận  giảm  thấp  nồng  độ 
testosterone  cũng  là  yếu  tố  nguy  cơ  làm  tăng 
ĐTĐ type 2. Mặt khác ĐTĐ type 2 thường có tỉ 
lệ rối loạn lipid cao cũng như tăng glucose máu 
làm cho quá trình xơ vữa động mạch tiến triển 
nhanh góp phần làm giảm testosterone(4) 
Nồng độ testosterone còn liên quan đến tuổi 
trong  đó  tuổi  càng  cao  thì  sự  tổng  hợp 
testosterone càng giảm(3). 
Tại  Việt  Nam  trong  những  năm  gần  đây 
nhiều nghiên cứu ghi nhận nồng độ testosterone 
trong một số bệnh nhân đái tháo đường cũng có 
sự thay đổi. Theo Nguyễn Văn Quýnh (2007) ghi 
nhận  nồng  độ  testosterone  huyết  thanh  ở  bệnh 
nhân ĐTĐ giảm so với người không bị đái tháo 
đường,  sự  giảm  thấp  nồng  độ  testosterone  góp 
phần  làm  rối  loạn  đường  huyết  lúc  đói  và  sự 
phát triển của ĐTĐ type 2. 
Trong  bối  cảnh  chung  của  toàn  cầu,  Việt 

nam  cũng  đang  đối  mặt  với  tỷ  lệ  Đái  tháo 
đường ngày một gia tăng. Tại Bệnh Viện Thống 
Nhất  TPHCM,  số  lượng  bệnh  nhân  đến  khám 
điều trị và được kiểm tra sức khỏe định kỳ hàng 
năm  là  không  nhỏ.  Việc  phòng  bệnh  và  phát 
hiện bệnh sớm là vấn đề cần quan tâm tích cực 
cho  mọi  đối  tượng  khi  được  đến  khám.  Vì  vậy 
đề tài nghiên cứu nồng độ Testosterone ở bệnh 
nhân rối loạn đường huyết lúc đói để có hướng 
phòng và theo dõi cho những đối tượng tiền đái 
tháo đường là rất cần thiết trong cộng đồng hiện 
nay. Việc định lượng testosterone máu có vai trò 
quan trọng trong bệnh sinh của kháng insulin và 

148

điều  trị  thay  thế  bằng  androgen  có  thể  là  một 
điều  trị  tiềm  năng  giúp  cải  thiện  kiểm  soát 
đường máu, giảm nguy cơ bệnh nhân nam mắc 
bệnh ĐTĐ, nhằm cải thiện chất lượng sống cho 
bệnh nhân. 

Mục tiêu nghiên cứu 
Khảo sát nồng độ testosterone ở bệnh nhân 
có  Rối  loạn  đường  huyết  lúc  đói  và  Đái  tháo 
đường tại Bệnh Viện Thống Nhất 

ĐỐI TƯỢNG ‐ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 
Thiết kế nghiên cứu 
Nghiên  cứu  mô  tả  cắt  ngang  có  phân  tích. 

Thời  gian  từ  tháng  04  năm  2013  đến  tháng  6 
năm 2013 tại Bệnh viện Thống nhất 

Đối tượng nghiên cứu 
Là  những  bệnh  nhân  được  chẩn  đoán  theo 
đúng tiêu chuẩn chẩn đoán gồm: 
30  người  có  đường  huyết  lúc  đói  bình 
thường 
50 người có rối loạn đường huyết lúc đói 
30 người đái tháo đường 

Tiêu chuẩn chẩn đoán 
Chẩn  đoán  Rối  loạn  đường  huyết  lúc  đói 
dựa vào tiêu chuẩn chẩn đoán của Liên đoàn đái 
tháo đường quốc tế IDF 2005: 
5,6  mmol/L  ≤  glucose  máu  lúc  đói  <  7 
mmol/L 

Tiêu chuẩn xét nghiệm 
Các  xét  nghiệm  được  tiến  hành  trên  hệ 
thống Modular, thuốc thử của công ty Roche tại 
Khoa Hóa sinh Bệnh viện Thống nhất theo đúng 
quy trình kỷ thuật. 
Các phần mềm xử lý số liệu: Số liệu được xử 
lý bằng phần mềm thống kê thông dụng và các 
thuật  toán  sẵn  có  trong  Excel  của  Microsoft 
Office. 

KẾT QUẢ 
Bảng 1. Phân bố tuổi trong nhóm nghiên cứu 

Nhóm tuổi 30-40 40-50 50-60 60-70 >70
Ko mắc ĐTĐ 0
9
10
3
8

TC
30

Hội Nghị Khoa Học Nội Khoa Toàn Quốc năm 2013 


Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 17 * Phụ bản của Số 3 * 2013 
Nhóm tuổi 30-40 40-50 50-60 60-70 >70
RLĐHLĐ
2
5
17
13 13
ĐTĐ
2
5
8
9
6
Tổng cộng
4
19
35

25 27

TC
50
30
110

Bảng 2. Thống kê về tuổi trong nhóm nghiên cứu 
Số lượng
Tuổi trung bình
Tuổi nhỏ nhất
Tuổi lớn nhất
Độ lệch chuẩn
Khoảng TC 95%

Ko mắc ĐTĐ
30
59,4
41
82
12,1
4,52

RLĐHLĐ
50
61,2
32
91
12,6
3,58

ĐTĐ
30
62,2
39
81
11,44
4,94

Bảng 3. Nồng độ trung bình của Glucose trong 
nhóm nghiên cứu 
Trung bình (mmol/L)
Nhỏ nhất (mmol/L)
Lớn nhất(mmol/L)
Trung vị
Độ lệch chuẩn

Ko mắc ĐTĐ RLĐHLĐ
4,8
5,98
4,1
5,2
5,1
7,0
4,9
5,95
0,27
0,5

ĐTĐ

9,47
7,1
17,8
8,3
2,89

Bảng 4. Nồng độ trung bình của Glucose ở các nhóm 
trong nghiên cứu 
NĐTB
Glucose

Nhóm ko mắc
RLĐHLĐ
ĐTĐ
n = 50
n = 30
4,8 ± 0,27
5,98 ± 0,5

ĐTĐ
n = 30

pvalue

9,47 ± p = 0,00007
2,9

Bảng 5. Nồng độ trung bình của Testosterone trong 
nhóm nghiên cứu 
Trung bình (mmol/L)

Nhỏ nhất (mmol/L)
Lớn nhất (mmol/L)
Trung vị
Độ lệch chuẩn

Ko mắc ĐTĐ RLĐHLĐ
5,35
4,33
2,18
1,0
9,72
7,15
5,18
4,3
1,79
1,49

ĐTĐ
3,8
0,89
8,2
3,69
1,8

Bảng 6. Nồng độ trung bình của testosterone ở các 
nhóm trong nghiên cứu 
NĐTB
(ng/mL)

Nhóm ko mắc ĐTĐ

(n = 30)

Testosteron
e

5,35 ± 1,79

RLĐHL ĐTĐ pvalue
Đ
n = 30
n = 50
4,33 ± 3,8 ±
p=
1,49
1,8 0,0029

BÀN LUẬN 
Theo  báo  cáo  của  Ban  điều  hành  dự  án 
mục  tiêu  quốc  gia  phòng  chống  đái  tháo 
đường  (giai  đoạn  từ  2006  đến  2010),  tại  Việt 
Nam  hiện  nay  tỷ  lệ  mắc  bệnh  này  chiếm 

Nghiên cứu Y học

khoảng  4%  số  dân,  tỷ  lệ  người  tiền  đái  tháo 
đường chiếm gần 10% dân số. 
Khẳng định tầm quan trọng của testosterone 
đối với sức khỏe nam giới cũng như bệnh nhân 
nam bị ĐTĐ, nhiều nghiên cứu đã ghi nhận sự 
suy  giảm  nồng  độ  testosterone  làm  khởi  phát 

tình trạng tiền đái tháo đường và sự  phát triển 
của ĐTĐ type 2(3,1). 
Qua kết quả nghiên cứu trên, ở bảng 1, nhận 
thấy  nhóm  RLĐHLĐ  chiếm  tỷ  lệ  50/110 
(45,45%),  nhóm  ĐTĐ  chiếm  tỷ  lệ  30/110,  nhóm 
không mắc ĐTĐ chiếm 30/110. Trong đó nhóm 
tuổi 50 – 60 là có tỷ lệ RLĐHLĐ nhiều nhất 17/50 
chiếm 34%. 
Ở bảng 2, tuổi trung bình ở 3 nhóm: không 
mắc ĐTĐ, RLĐHLĐ,  và  nhóm  ĐTĐ  lần  lượt  là 
59,4,  61,2  và  62,2.  Kiểm  định  z‐test  có  sự  khác 
biệt  về  tuổi  ở  nhóm  không  mắc  ĐTĐ  và  nhóm 
ĐTĐ.  Không  có  sự  khác  biệt  về  tuổi  ở  2  nhóm 
RLĐHLĐ và nhóm ĐTĐ. 
Theo  kết  quả  nghiên  cứu  bảng  4,  nồng  độ 
trung bình của Glucose ở nhóm ĐTĐ cao gấp 2 
lần so với nhóm không mắc ĐTĐ và gấp 1,6 lần 
so với nhóm RLĐHLĐ. Kiểm định ANOVA cho 
thấy  sự  khác  biệt  có  ý  nghĩa  thống  kê  (p  = 
0,000007). 
Ở  bảng  6,  nồng  độ  trung  bình  của 
testosterone  ở  nhóm  không  mắc  ĐTĐ  cao  gấp 
1,63 lần so với nhóm mắc ĐTĐ. Nồng độ trung 
bình  của  Testosterone  ở  nhóm  RLĐHLĐ  thấp 
hơn  1,23  lần  so  với  nhóm  không  mắc  ĐTĐ 
nhưng cao hơn 1,32 lần so với nhóm mắc ĐTĐ. 
Kiểm  định  ANOVA  cho  thấy  sự  khác  biệt  có  ý 
nghĩa thống kê (p = 0,0029). 
Trong  những  năm  gần  đây,  nhiều  nghiên 
cứu ghi nhận nồng độ testosterone ở bệnh nhân 

đái  tháo  đường  giảm  thấp  hơn  so  với  nhóm 
không  mắc  đái  tháo  đường.  Theo  Hiệp  hội  đái 
tháo  đường  Mỹ,  một  người  đàn  ông  bị  tiểu 
đường týp 2 thì có nguy cơ bị thấp testosterone 
cao  gấp  đôi  so  với  nam  giới  không  mắc  bệnh 
này.  Theo  nghiên  cứu  của  Nguyễn  Thị  Bạch 
Oanh và Nguyễn Hải Thủy (2007‐2009) tại Huế 
ghi  nhận  nồng  độ  testosteron  huyết  tương  ở 

Hội Nghị Khoa Học Nội Khoa Toàn Quốc năm 2013 

149


Nghiên cứu Y học 

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 17 * Phụ bản của Số 3 * 2013

bệnh nhân đái tháo đường týp 2 thấp hơn so với 
bệnh nhân không bị đái tháo đường (4,65 ±1,74 
ng/ml  so  với  5,29  ±  2,38  ng/ml,  p  <  0,01).  Với 
nghiên  cứu  của  chúng  tôi  thì  nồng  độ 
testosteron  ở  bệnh  nhân  đái  tháo  đường  thấp 
hơn so với bệnh nhân không bị đái tháo đường 
là  3,8  ±  1,8  ng/mL  so  với  5,35  ±  1,79  ng/mL  và 
nồng  độ  testosterone  ở  nhóm  RLĐHLĐ  thấp 
hơn  so  với  nhóm  không  bị  đái  tháo  đường  là 
4,33 ± 1,49 ng/ml so với 5,35 ± 1,79 ng/ml. Kiểm 
định ANOVA nhận thấy sự khác biệt có ý nghĩa 
thống kê (p = 0,0032 và p = 0,0079). 

và đái tháo đường, để góp phầm làm cuộc sống 
tươi đẹp hơn. 

Như  vậy  ngoài  sự  suy  giảm  nồng  độ 
testosterone  ở  bệnh  nhân  đái  tháo  đường,  kết 
quả  nghiên  cứu  còn  cho  thấy  có  sự  suy  giảm 
testosterone ở nhóm những người có RLĐHLĐ 
so với nhóm không mắc đái tháo đường (4,33 ± 
1,49 ng/mL so với 5,35 ± 1,79 ng/mL). Điều này 
phù  hợp  với  ghi  nhận  giảm  thấp  nồng  độ 
testosterone góp phần làm rối loạn đường huyết 
lúc đói và sự phát triển của ĐTĐ type 2(3,2,4). 

1.

Qua  nghiên  cứu  trên,  nhận  thấy  việc  định 
lượng  nồng  độ  testosterone  trong  máu  cũng  có 
vai trò góp phần phát hiện sớm sự thiếu hụt của 
hormon này. Vì vậy có thể tầm soát bổ sung kịp 
thời  sự  thiếu  hụt  testosterone  để  có  thể  giúp 
ngăn ngừa sự phát triển của tiền đái tháo đường 

KẾT LUẬN 
Nồng  độ  trung  bình  của  testosterone  ở 
nhóm  bệnh  nhân  đái  tháo  đường  thấp  hơn  so 
với nhóm không mắc đái tháo đường. 
Nồng  độ  trung  bình  của  testosterone  ở 
nhóm  bệnh  nhân  có  rối  loạn  đường  huyết  lúc 
đói  thấp  hơn  so  với  nhóm  không  mắc  đái  tháo 

đường. 

TÀI LIỆU THAM KHẢO 
Dhindsa S, Miller MG, McWhirter CL, Mager DE, Ghanim H, 
Chaudhuri A, Dandona P (2010). Testosterone concentrations 
in  diabetic  and  non‐diabetic  obese  men  Diabetes  Care, 
Jun;33(6):1186‐92. 
Nguyễn Xuân Hiệp, Nguyễn Văn Quýnh (2005). Nghiên cứu 
sự thay đổi nồng độ testosterone ở bệnh nhân đái tháo đường 
týp 2. Luận văn Thạc sỹ Y học. Học viện Quân y.. 
Rhoden  E,  Ribeiro  EP  (2005),  Teloken  C  and  Souto  CAV. 
Diabetes mellitus is  associated  with  subnormal  serum  levels 
of free testosterone in men. BJU Int. 2005 Oct; 96(6):867‐70. 
Saad F. (2009) The role of testosterone in type 2 diabetes and 
metabolic  syndrome  in  men.  J Steroid Biochem Mol Biol. 2009 
Nov;53(8):901‐7. 

2.

3.

4.

 
Ngày nhận bài báo   
 
   
Ngày phản biện nhận xét bài báo: 
Ngày bài báo được đăng: 

 

 

01‐7‐2013 
05‐7‐2013 
01‐8‐2013 

 

150

Hội Nghị Khoa Học Nội Khoa Toàn Quốc năm 2013