Bài giảng Pháp luật kinh doanh quốc tế: Chương 6 - TS. Nguyễn Minh Hằng

Chương 6
GIẢI QUYẾT TRANH CHẤP 
TRONG KINH DOANH QUỐC TẾ
TS. Nguyễn Minh Hằng
Khoa Luật­ Trường ĐH Ngoại Thương
Trọng tài viên VIAC
1


TÀI LIỆU THAM KHẢO
Các văn bản
• Bộ luật tố tụng dân sự năm 2004
• Luật trọng tài thương mại năm 2010
• Quy tắc trọng tài và hòa giải của ICC
• Quy tắc trọng tài và hòa giải của Trung tâm trọng 
tài quốc tế Việt Nam (VIAC) năm 2004
• Công ước New­ york năm 1958 về công nhận và 
thi hành các phán quyết của trọng tài nước ngoài
• Công ước Washington 1965 về giải quyết tranh 
chấp giữa Nhà nước và công dân của Nhà nước 
khác
2


TÀI LIỆU THAM KHẢO
Các sách tham khảo
•

•
•
•

•

PGS.TS Hoàng Ngọc Thiết, Tranh chấp từ hợp đồng xuất 
nhập khẩu­ án lệ trọng tài và kinh nghiệm, NXB Chính trị 
quốc gia 2002
VCCI, 50 Phán quyết của trọng tài quốc tế chọn lọc, Hà 
Nội 2002
UNCTAD và VIAC, Trọng tài và các phương pháp giải 
quyết tranh chấp lựa chọn, 2003
Nguyễn Vũ Hoàng, Giải quyết tranh chấp TMQT bằng 
con đường Tòa án, NXB Thanh niên 2003
VCCI & DANIDA, Các quyết định trọng tài quốc tế chọn 
lọc, NXB Tư pháp, 2007
3


BỐ CỤC CỦA CHƯƠNG 6
I.

TỔNG QUAN

II.

CÁC PHƯƠNG THỨC GIẢI QUYẾT 
TRANH CHẤP

4


I. Tổng quan

• Nhận diện tranh chấp
• Nguyên nhân phát sinh tranh chấp
• Có những phương thức giải quyết tranh 
chấp nào?
• Lựa chọn phương thức nào là phù hợp 
nhất?
• Khi giải quyết tranh chấp cần chú ý những 
điểm gì?
5


Nhận diện tranh chấp
• Tranh chấp TM giữa các thương nhân
• Tranh chấp TM giữa các nhà nước
• Tranh chấp giữa thương nhân với nhà 
nước!!!

6


Ví dụ 1­ Vụ việc VNA bị kiện 
bởi LS người Ý Liberati
• VNA bị luật sư Liberati kiện
• Tòa án Roma ra phán quyết VNA bồi 
thường 4,5 triệu euros
• Câu hỏi:
– Tòa án Roma có thẩm quyền xét xử VNA 
không?
– Thi hành bản án của tòa Roma đối với VNA 
như thế nào?

– Những lỗi không nên có của VNA? 
7


Ví dụ 2­ Trịnh Vĩnh Bình kiện 
Nhà nước VN
• Nhà đầu tư có quyền kiện Nhà nước 
không?
• TS Trịnh Vĩnh Bình lại có thể kiện Nhà 
nước VN
• Cơ chế giải quyết tranh chấp?

8


Ví dụ 3: Vụ kiện tôm đông lạnh 
giữa VN và Hoa Kỳ
• VN kiện Hoa Kỳ về việc áp thuế chống 
bán phá giá cho tôm đông lạnh của VN
• Tranh chấp được giải quyết tại Cơ quan 
giải quyết tranh chấp của WTO (DSB)
• VN thắng kiện

9


Nguyên nhân phát sinh tranh 
chấp
• Nguyên nhân khách quan

• Nguyên nhân chủ quan

10


Các phương thức giải quyết 
tranh chấp
• Phương thức không mang tính tài phán 
– Thương lượng, khiếu nại
– Hòa giải, trung gian

• Phương thức mang tính tài phán
– Kiện ra tòa án
– Kiện ra trọng tài

11


Lựa chọn phương thức giải 
quyết tranh chấp
• Hiểu ưu và nhược điểm của từng phương 
thức
• Bối cảnh cụ thể của tranh chấp
• Sự thiện chí của các bên
• Cân nhắc các yếu tố khác: văn hóa, 
truyền thống, thói quen, kinh nghiệm

12

Chú ý khi GQTC
•
•
•
•

Chú ý các thời hạn
Vấn đề bằng chứng và chứng từ
Luât áp dụng khi GQTC
Luôn chủ động, thiện chí

13


Chú ý các thời hạn
­

Thời hạn khiếu nại: là khoảng thời gian 
được ấn định để các bên tiến hành khiếu 
nại. 
­
­

­

Do luật ấn định (Luật TM Việt Nam 2005­ điều 
318)
Do các bên ấn định

Thời hiệu khởi kiện (thời hiệu tố tụng) là 

khoảng thời gian do pháp luật quy định để 
bên có quyền lợi bị vi phạm đi kiện ra Tòa 
án hoặc trọng tài
14


Vấn đề bằng chứng
­

HĐ
­

­

­

HĐ bằng văn bản có giá trị chứng cứ cao

Các chứng từ có liên quan: B/L, 
ROROC, COR, các giấy chứng nhận, 
biên bản, các hóa đơn thanh toán, các 
thư từ trao đổi giữa các bên…
Nếu không có bằng chứng: khó khăn 
trong GQTC
15


Luật áp dụng để giải quyết tranh chấp
­

Luật hình thức (luật tố tụng)

­

Luật nội dung (luật bản chất)

16


II. CÁC PHƯƠNG THỨC GIẢI QUYẾT 
TRANH CHẤP
1. Thương lượng, khiếu nại
2. Hòa giải, trung gian
3. Đi kiện:
­
­

Ra Tòa án
Ra Trọng tài

17


Thương lượng, khiếu nại
• Chỉ tiến hành giữa các bên tranh chấp 
• Kết  quả GQTC trên cơ sở thỏa thuận nên 
thường được tự nguyện thực hiện
• Giữ được bí mật, hòa khí
• Không hiệu quả khi 01 bên thiếu thiện chí

18


Khiếu nại người chuyên chở
• Barotex Đà Nẵng nhập CIF TPHCM một 
lô hàng. 
• Người bán giao hàng, lấy vận đơn sạch, 
xuất trình bộ chứng từ hợp lệ. Barotex 
chấp nhận thanh toán ở NH, nhận 3/3 B/L 
gốc do NH ký hậu
• Barotex đưa B/L gốc cho VOSA TP HCM. 
VOSA từ chối phát D/O với lý do thuyền 
trưởng lệnh không giao hàng cho Barotex
19


Khiếu nại người chuyên chở
• Tại sao người chuyên chở không giao 
hàng?
• Làm thế nào để Barotex có thể buộc 
người chuyên chở giao hàng cho mình?

20


Hòa giải, trung gian
­

Hòa giải là phương pháp giải quyết tranh 
chấp giữa thông qua người thứ ba mà 

không tiến hành xét xử
Đặc điểm:

­
­
­
­
­

Không bắt buộc
Hòa giải viên không có quyền xét xử
Lời khuyên của hòa giải viên không có tính 
cưỡng chế
Quy trình hòa giải được tổ chức kín
21


Hòa giải và trung gian­ sự phân biệt 
tương đối
­

Phân biệt Mediation và Conciliation
­
­

Mediation: Không có gặp gỡ tay ba, chính 
sách “ngoại giao con thoi”
Conciliation: có sự gặp gỡ trực tiếp tay ba, 
hòa giải viên lắng nghe các bên và đưa ra giải 
pháp

22


Hòa giải tiền xét xử
­

Chỉ là 01 bước trong thủ tục, trình tự xét xử (tại 
tòa án hay trọng tài)
­
­
­

Do trọng tài và tòa án yêu cầu, hai bên đồng ý
Thẩm phán và trọng tài viên đóng vai trò hòa giải viên
Nếu hòa giải thành công, kết quả hòa giải có thể được 
trọng tài và tòa án thừa nhận

23


Hòa giải­ giải pháp tối ưu?
­
­
­
­
­

Doanh nghiệp miền Trung VN ký HĐ XK 
ghẹ tươi sang Nhật

HĐ ghi là “ghẹ tươi, nguyên càng, nguyên 
cẳng”
Trưởng VPĐD đồng ý “ghẹ nguyên càng 
cắt cẳng”, ký nháy vào HĐ
DNVN lập Hóa đơn TM ghi “ghẹ nguyên 
càng, nguyên cẳng”
DN Nhật nhận hàng, thấy ghẹ không cẳng 
 đòi hủy HĐ
24


Hòa giải­ giải pháp tối ưu?
­
­
­
­

Khiếu nại không thành
Cả hai bên đều là doanh nghiệp Châu á
Cả hai bên đều có lỗi
Áp dụng hòa giải là giải pháp tối ưu?

25