Bài giảng Kinh tế vi mô: Chương 2 - Hồ Hữu Trí

LÝ THUYẾT VỀ HÀNH VI
CỦA NGƯỜI TIÊU DÙNG

Kinh Tế Vi Mô - GV. Hồ Hữu Trí

1


I. TỔNG SỐ HỮU DỤNG (TU)
Số lượng thỏa mãn đạt được của người tiêu dùng khi 
tiêu thụ một số lượng hàng hóa nhất định trong một 
đơn vị thời gian.

Kinh Tế Vi Mô - GV. Hồ Hữu Trí

2


Đối  với  một  người  tiêu  thụ,  khi  số  lượng  của  một  loại 
hàng  hóa  được  tiêu  thụ  tăng  lên  trong  một  đơn  vị  thời 
gian,  tổng  số  hữu  dụng  sẽ  tăng  lên  với  tốc  độ  giảm 
dần

Kinh Tế Vi Mô - GV. Hồ Hữu Trí

3


Sự thay đổi trong tổng số hữu dụng khi thay đổi một 
đơn vị hàng hóa được tiêu thụ.
Công thức tính:

MU X

TU X
QX

Kinh Tế Vi Mô - GV. Hồ Hữu Trí

4


Số lượng tiêu thụ

TU

MU

0

0

-

1

10

10

2

16

6

3

20

4

4

22

2

5

22

0

6

20

-2

Kinh Tế Vi Mô - GV. Hồ Hữu Trí

5


Quy luật hữu dụng biên giảm dần
U

MU

Q
Kinh Tế Vi Mô - GV. Hồ Hữu Trí

6


Về mặt toán học, hữu dụng biên là đạo hàm của hàm 
hữu dụng.
(TU)’=MU

Kinh Tế Vi Mô - GV. Hồ Hữu Trí

7


Hữu dụng biên đo lường sở thích của người tiêu thụ 
đối với hàng hóa.

Kinh Tế Vi Mô - GV. Hồ Hữu Trí

8



MỤC ĐÍCH CỦA SỰ TIÊU DÙNG (MUA HÀNG): 
Tối đa hóa hữu dụng (TUmax)

Kinh Tế Vi Mô - GV. Hồ Hữu Trí

9



­
­

GiỚI HẠN CỦA SỰ TIÊU DÙNG:
Thu nhập
Giá cả của hàng hóa

Kinh Tế Vi Mô - GV. Hồ Hữu Trí

10


TIÊU DÙNG TỐI ƯU
Người  tiêu  dùng  đứng  trước  các  hàng  hóa  X,Y,Z…  trên  thị 
trường
Các mức giá tương ứng PX, PY, PZ…
Thu nhập của người tiêu dùng là I

Sở thích của người tiêu dùng là MUx, MUy, MUz…
Phải  mua  X,Y,Z…  với  số  lượng  là  bao  nhiêu  để  tối  đa  hóa 
hữu dụng (TU max?)


Kinh Tế Vi Mô - GV. Hồ Hữu Trí

11


Qx,y

MUx

MUy

MUx/Px MUy/Py

1

16

12

8

12

2

14

10

7

10

3

12

8

6

8

4

10

6

5

6

5

9

4

4,5

4

6

8

2

4

2

7

6

1

3

1

8

4

0

2

0

Px=2
 Py=1
 I=17
Phải mua bao
 nhiêu X,Y để 
TU
 max?


Kinh Tế Vi Mô - GV. Hồ Hữu Trí

12


Để TUmax, phải mua hàng sao cho hai điều kiện sau 
đây được thỏa mãn:
1.
MUX/PX=MUY/PY=MUZ/PZ=…
2.

XPX+YPY +ZPZ+…=I

Kinh Tế Vi Mô - GV. Hồ Hữu Trí

13


Qx,y

MUx

MUy

MUx/Px MUy/Py

1

36

20

12

10

2

30

18

10

9

3

24

16

8

8

4

18

14

6

7

5

12

12

4

6

6

6

10

2

5

7

3

8

1

4

8

0

6

0

3

Px=3
 Py=2
 I=22
Phải mua bao
 nhiêu X,Y để 
TU
 max?


Kinh Tế Vi Mô - GV. Hồ Hữu Trí

14


Hàm hữu dụng của một người tiêu thụ đối với hai 
hàng hóa X và Y là
TU= X0,2Y0,8
Cho PX=10, PY=15, I=600


Người tiêu thụ phải mua bao nhiêu X, Y để tối đa hóa 
hữu dụng?

Kinh Tế Vi Mô - GV. Hồ Hữu Trí

15

CÁC NHÂN TỐ TÁC ĐỘNG ĐẾN NHU 
CẦU THEO THUYẾT HỮU DỤNG.
1.

2.
3.
4.

SỞ THÍCH CỦA NGƯỜI TIÊU DÙNG (HỮU DỤNG 
BIÊN)
GIÁ CẢ CỦA HÀNG HÓA
THU NHẬP CỦA NGƯỜI TIÊU DÙNG
GIÁ CẢ CỦA CÁC HÀNG HÓA CÓ LIÊN HỆ TRONG 
TIÊU DÙNG

Kinh Tế Vi Mô - GV. Hồ Hữu Trí

16


SỰ HÌNH THÀNH ĐƯỜNG CẦU
1. Đường cầu cá nhân
Giả định người tiêu dùng A đang trong tình 
trạng cân bằng tiêu dùng.
Giá của các hàng hóa là PX1 và PY1, thu nhập 
là I.
A sẽ mua X1 và Y1 sao cho
MU X 1
PX 1

X 1 PX 1

MU Y 1
PY 1
Y1 PY 1

I

Kinh Tế Vi Mô - GV. Hồ Hữu Trí

17


Đối với hàng hóa X, ta đã xác định được 
một điểm nằm trên đường cầu cá nhân của 
A.

PX

PX1

●

QX1
Kinh Tế Vi Mô - GV. Hồ Hữu Trí

QX
18

Nếu giá của X tăng lên là PX2>PX1 thì số lượng hàng 
hóa X được mua là bao nhiêu?
Nếu mua X với số lượng như cũ thì điều kiện tối đa 
hóa hữu dụng không thỏa

MU X 1
PX 2

MU Y 2
PY 1

Kinh Tế Vi Mô - GV. Hồ Hữu Trí

19


Để tối đa hóa hữu dụng, phải giảm mua X để tăng 
MUx/Px và đồng thời tăng mua Y để giảm MUy/Py.
Điều kiện tối đa hóa hữu dụng mới: (Với X2MU X 2
PX 2
X 2 PX 2

MU Y 2
PY 1
Y2 PY 1

I

Kinh Tế Vi Mô - GV. Hồ Hữu Trí

20


Ta đã xác định được là khi giá của X tăng, phải giảm 
mua X để tối đa hóa hữu dụng.
PX
PX2

●

PX1

●

QX2

QX1

Đường cầu cá nhân

QX

Kinh Tế Vi Mô - GV. Hồ Hữu Trí

21


2. Đường cầu thị trường
Là sự hợp cộng theo hoành độ (theo Q) của 

các đường cầu cá nhân.

Kinh Tế Vi Mô - GV. Hồ Hữu Trí

22


I. ĐƯỜNG ĐẲNG ÍCH 
Là tập hợp các phối hợp khác nhau giữa hai sản phẩm cùng 
mang lại lợi ích như nhau cho người tiêu thụ.

Y

Y1

●A

Y2

●B
Đường đẳng ích
X1

X2

X
Kinh Tế Vi Mô - GV. Hồ Hữu Trí

23

1. Dốc xuống dưới về bên phải.
Để giữ nguyên lợi ích, khi tăng tiêu thụ sản phẩm này, 
phải giảm tiêu thụ sản phẩm khác.

Kinh Tế Vi Mô - GV. Hồ Hữu Trí

24


2. Lồi về phía gốc tọa độ O
Do tỷ lệ thay thế biên giảm dần.
Tỷ lệ thay thế biên (MRS) giữa hai sản phẩm là số 
lượng sản phẩm này phải giảm đi để tăng thêm một 
đơn vị sản phẩm khác mà không làm thay đổi lợi ích 
của người tiêu thụ.

Kinh Tế Vi Mô - GV. Hồ Hữu Trí

25