Bài giảng Kinh tế vi mô: Chương 5 - Hồ Hữu Trí

CHƯƠNG 5
THỊ TRƯỜNG ĐỘC QUYỀN

Kinh Tế Vi Mô- GV. Hồ Hữu Trí

1


I. KHÁI NIỆM
Thị trường chỉ có một người bán về một sản phẩm riêng biệt 
mà không có sản phẩm thay thế tốt
 Người bán là người định giá.
 Sự gia nhập của những nhà sản xuất khác bị ngăn chận 

Kinh Tế Vi Mô- GV. Hồ Hữu Trí

2


1.
2.
3.
4.

ĐỘC QUYỀN TỰ NHIÊN
QUY ĐỊNH CỦA NHÀ NƯỚC
QUYỀN PHÁT MINH, SÁNG CHẾ
BÍ QUYẾT CÔNG NGHỆ

Kinh Tế Vi Mô- GV. Hồ Hữu Trí

3


II. CÁC TÍNH CHẤT
1. Quan hệ giữa giá cả và sản lượng của doanh nghiệp: 
nghịch biến

Kinh Tế Vi Mô- GV. Hồ Hữu Trí

4


.

Đường cầu thị trường đối với xí nghiệp
P

P1
P2
D
Q1

Q2

Q


2. Tổng doanh thu (TR): tăng, đạt cực đại, sau đó 
giảm dần

TR

Q

Kinh Tế Vi Mô- GV. Hồ Hữu Trí

6


3. Doanh thu biên (MR)
Là sự thay đổi trong tổng doanh thu khi thay đổi một đơn 
vị hàng hóa được bán ra

MR

TR
Q

MR là đạo hàm của hàm TR
MR
Kinh Tế Vi Mô- GV. Hồ Hữu Trí

7


P
10
9
8

7
6
5
4

Q
1
2
3
4
5
6
7

TR
10
18
24
28
30
30
28
Kinh Tế Vi Mô- GV. Hồ Hữu Trí

MR
10
8
6
4
2

0
-2
8


Cho hàm số cầu (D): P=­aQ+b
TR=P×Q=­aQ2+bQ
MR=(TR)’= ­2aQ+b
Hàm MR có độ dốc gấp đôi độ dốc của đường cầu D.
TR đạt cực đại khi MR=0

Kinh Tế Vi Mô- GV. Hồ Hữu Trí

9


P,MR

        

b
P=-aQ+b

MR=-2aQ+b

D

Q
MR
Kinh Tế Vi Mô- GV. Hồ Hữu Trí

10


Hàm số cầu thị trường đối với một xí nghiệp độc 
quyền có dạng như sau:
P=­0,5Q+1000.
Hàm tổng doanh thu là:
TR=­0,5Q2+1000Q
Hàm doanh thu biên sẽ là:
MR=­Q+1000
Doanh thu tối đa khi đạo hàm của tổng doanh thu (tức 
MR) bằng 0
Tức Q=1000

Kinh Tế Vi Mô- GV. Hồ Hữu Trí

11


I. TỐI ĐA HÓA LỢI NHUẬN
1. Phân tích bằng các đường tổng số
Doanh nghiệp đạt lợi nhuận tối đa khi sản xuất với số 
lượng Q*, bán với mức giá P* sao cho: MC=MR

Kinh Tế Vi Mô- GV. Hồ Hữu Trí

12

TC, TR

TC

Lợi Nhuận tối đa
TR

TFC
Q1

Q*

Q

Q2

Q
Lợi Nhuận

­TFC
Kinh Tế Vi Mô- GV. Hồ Hữu Trí

13
13


LN(Lợi nhuận)=TR­TC
LN max khi (LN)’=0,
Tức (TR)’­(TC)’=0
Tức MR­MC=0

Do đó tại Q*, MR=MC (
Kinh Tế Vi Mô- GV. Hồ Hữu Trí

14


2. Phân tích bằng các đường đơn vị

Kinh Tế Vi Mô- GV. Hồ Hữu Trí

15


P, C

P
Xí nghiệp độc quyền đạt lợi
nhuận tối đa khi sản xuất với
số lượng Q* và bán với mức
giá P* thỏa điều kiện MC=MR
MC
AC

P*
Lợi nhuận
ACQ*
MC=MR

D

Q*

Q

MR

Kinh Tế Vi Mô- GV. Hồ Hữu Trí

Q

16


CẠNH TRANH HOÀN HẢO

ĐỘC QUYỀN

• Cân bằng ngắn hạn tại
MC = MR = P
• Đường cung XN là một
đoạn của đường MC
• P thấp, Q cao, có lợi cho
người tiêu dùng

• Cân bằng ngắn hạn tại
MC = MR • Không xác định được
đường cung XN
• P cao, Q thấp, gây thiệt
hại cho người tiêu dùng

Kinh Tế Vi Mô- GV. Hồ Hữu Trí

17


.
P,MR
Đường cung (đường chi phí biên)

PĐQ
PCT
MC=MR

D
Q
QĐQ

QCT

MR

Kinh Tế Vi Mô- GV. Hồ Hữu Trí

18


XN độc quyền thu được lợi nhuận trong dài hạn
Tùy theo quy mô thị trường mà XNĐQ có thể thiết lập 
quy mô Sản xuất thích hợp.

(bằng, lớn hơn hoặc nhỏ hơn quy mô Sản xuất tối ưu)

Kinh Tế Vi Mô- GV. Hồ Hữu Trí

19


C.  CÁC  CHÍNH  SÁCH  CAN  THIỆP 
CỦA  CHÍNH  PHỦ  ĐỐI  VỚI  THỊ 
TRƯỜNG ĐỘC QUYỀN

Kinh Tế Vi Mô- GV. Hồ Hữu Trí

20


MỤC TIÊU: Hạn chế các mặt tiêu 
cực của thị trường độc quyền (giá 
cao, cung thấp, lợi nhuận độc quyền 
cao)
BIỆN PHÁP: sử dụng công cụ giá tối 
đa và thuế

Kinh Tế Vi Mô- GV. Hồ Hữu Trí

21


Chính phủ quy định xí nghiệp độc quyền 
phải bán với giá thấp hơn mức giá tối đa hóa 

lợi nhuận.

Kinh Tế Vi Mô- GV. Hồ Hữu Trí

22


P, C

MC
P*
AC

Với D, MC, AC cho trước, 
XN dự định sản xuất Q*, 
bán với giá P* (thỏa điều 
kiện MC=MR), lợi nhuận 
là (P*­ACQ*) ×Q*

ACQ*

D

Q*

Q0 Q1

Q

MRMR

Kinh Tế Vi Mô- GV. Hồ Hữu Trí

23


P, C

K

MC
L

P1

AC

Nếu chính phủ quy định giá 
tối đa là P1(giá tối đa xác định tại giao 
điểm giữa D và MC).
­ Đường cầu trở thành P1LD
­ Đường doanh thu biên trở 
thành hai đoạn bất liên tục 
P1L và MMR

M
D

Q0 Q1Q1

MRMR


P, C

Tại Q*, LN không còn tối đa 
(vì MC
K

MC
P*
L

P1

AC

Để LN tối đa, XN sx Q1
Tại Q1, MC=MR=P (như 
trong thị trường cạnh tranh 
hoàn hảo)

M
D

Q*

Q1Q1

MRMR