Tổ chức dạy học tích hợp trong môn đạo đức ở các trường tiểu hoc tại thủ đô viêng chăn nước cộng hòa dân chủ nhân dân lào
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (1.34 MB, 124 trang )
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM
–––––––––––––––––––
KHAMDEE PHANSOUBONG
TỔ CHỨC DẠY HỌC TÍCH HỢP TRONG MÔN ĐẠO ĐỨC Ở CÁC
TRƯỜNG TIỂU HỌC TẠI THỦ ĐÔ VIÊNG CHĂN NƯỚC CỘNG
HÒA DÂN CHỦ NHÂN DÂN LÀO
LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC
THÁI NGUYÊN - 2019
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM
–––––––––––––––––––
KHAMDEE PHANSOUBONG
TỔ CHỨC DẠY HỌC TÍCH HỢP TRONG MÔN ĐẠO ĐỨC Ở CÁC
TRƯỜNG TIỂU HỌC TẠI THỦ ĐÔ VIÊNG CHĂN NƯỚC CỘNG
HÒA DÂN CHỦ NHÂN DÂN LÀO
Ngành: GIÁO DỤC TIỂU HỌC
Mã số: 8.14.01.01
LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC
Người hướng dẫn: TS NGUYỄN THỊ THU HẰNG
THÁI NGUYÊN - 2019
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu riêng tôi. Các kết quả
nghiên cứu trong luận văn là trung thực, chưa từng được công bố trong bất kì
công trình nghiên cứu nào của tác giả khác.
Thái Nguyên, tháng …. năm 2019
Tác giả luận văn
Khamdee PHANSOUBONG
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
LỜI CẢM ƠN
Trước hết, tôi xin bày tỏ sự kính trọng và biết ơn sâu sắc đến TS. Nguyễn
Thị Thu Hằng, người đã tận tâm, nhiệt tình chỉ bảo tôi trong suốt quá trình
nghiên cứu và hoàn thành luận văn này.
Xin trân trọng cảm ơn các thầy, cô giáo khoa giáo dục Tiểu học – Trường
Đại học Sư phạm Thái Nguyên đã tạo mọi điều kiện thuận lợi trong suốt thời
gian tôi học tập và nghiên cứu tại đây.
Tôi cũng xin chân thành cảm ơn sự hợp tác, giúp đỡ của các thầy cô giáo
và các em học sinh trường Tiểu học Đông Khăm Xang, trường Tiểu học Săm
Phăn Na, Thủ đô Viêng Chăn đã tạo mọi điều kiện và giúp đỡ tôi suốt quá trình
khảo sát và thực nghiệm sư phạm
Để hoàn thành luận văn: “Tổ chức dạy học tích hợp trong môn Đạo đức
ở các trường tiểu học tại thủ đô viêng chăn, nước cộng hòa dân chủ nhân
dân Lào” tôi đã sử dụng, kế thừa có chọn lọc các nghiên cứu các tác giả trước,
đồng thời nhận được rất nhiều sự quan tâm, chị bảo của các thầy, cô giáo; sự
giúp đỡ của đồng nghiệp, bàn bè, người thân đã động viên tôi trong quá trình
hoàn thành luận văn.
Mặc dù có nhiều cố gắng và nỗ lực để hoàn thành tốt luận văn nhưng chắc
chắn sẽ không tránh khỏi những thiếu sót. Kính mong nhận được sự chỉ bảo,
đóng góp của các thầy, cô giáo và các bạn.
Tôi xin chân thành cảm ơn!
Thái Nguyên, tháng….. năm 2019
Tác giả luận văn
Khamdee PHANSOUBONG
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
MỤC LỤC
Lời cam đoan ........................................................................................................ i
Lời cảm ơn ........................................................................................................... ii
Mục lục ............................................................................................................... iii
Danh mục chữ viết tắt......................................................................................... iv
Danh mục các bảng.............................................................................................. v
Danh mục các biểu đồ ........................................................................................ vi
MỞ ĐẦU............................................................................................................. 1
1. Lý do chọn đề tài ............................................................................................. 1
2. Mục đích nghiên cứu ....................................................................................... 2
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu...................................................................
2
4. Giả thuyết khoa học......................................................................................... 3
5. Nhiệm vụ nghiên cứu ...................................................................................... 3
6. Giới hạn và phạm vi nghiên cứu...................................................................... 3
7. Phương pháp nghiên cứu ................................................................................. 3
8. Cấu trúc đề tài.................................................................................................. 4
NỘI DUNG ......................................................................................................... 5
Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN ............................................ 5
1.1. Tổng quan lịch sử nghiên cứu vấn đề.......................................................... 5
1.1.1. Những nghiên cứu về dạy học tích hợp trên thế giới ............................... 5
1.1.2. Những nghiên cứu về dạy học tích hợp ở Lào .......................................... 8
1.1.3. Nhận xét chung .......................................................................................... 9
1.2. Dạy học tích hợp........................................................................................... 9
1.2.1. Khái niệm................................................................................................... 9
1.2.2. Đặc điểm của dạy học tích hợp ............................................................... 13
1.2.3. Vai trò của dạy học tích hợp trong giáo dục hiện đại.............................. 14
1.3. Môn Đạo đức trong chương trình giáo dục tiểu học của nước CHDCND
Lào ..................................................................................................................... 16
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
1.3.1. Mục tiêu ................................................................................................... 16
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
1.3.2. Nội dung .................................................................................................. 17
1.3.3. Phương pháp và hình thức tổ chức dạy học ............................................ 18
1.3.4. Đánh giá kết quả dạy học ........................................................................ 21
1.4. Đặc điểm tâm lý học sinh tiểu học với việc tổ chức dạy học tích hợp...... 21
1.4.1. Khái quát đặc điểm tâm sinh lý học sinh tiểu học.................................. 21
1.4.2. Mối quan hệ giữa đặc điểm tâm sinh lý học sinh tiểu học với việc tổ
chức dạy học tích hợp trong môn Đạo đức........................................................ 23
1.5. Thực trạng dạy học môn Đạo đức ở một số trường tiểu học của Thủ đô
Viêng Chăn ........................................................................................................ 24
1.5.1. Khái quát quá trình điều tra ..................................................................... 24
1.5.2. Kết quả điều tra....................................................................................... 25
1.5.3. Nhận xét chung ........................................................................................ 33
1.6. Tiểu kết chương 1 ....................................................................................... 33
Chương 2: TỔ CHỨC DẠY HỌC TÍCH HỢP TRONG MÔN ĐẠO
ĐỨC Ở CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC TẠI THỦ ĐÔ VIÊNG CHĂN......... 35
2.1. Nguyên tắc tổ chức dạy học tích hợp trong môn Đạo đức ở các trường
tiểu học tại thủ đô Viêng Chăn .......................................................................... 35
2.1.1. Dạy học tích hợp trong môn Đạo đức phải đảm bảo tính hệ thống và
quan hệ logic của môn học ................................................................................ 35
2.1.2. Dạy học tích hợp trong môn Đạo đức phải quan tâm đến bối cảnh thực
tiễn của học sinh thủ đô Viêng Chăn và nội dung môn Đạo đức..................... 36
2.1.3. Tổ chức các hoạt động dạy học tích hợp phải vừa sức với học sinh....... 37
2.1.4. Nội dung chủ đề dạy học tích hợp phải được thiết kế theo định hướng
phát triển năng lực ............................................................................................. 39
2.1.5. Phương pháp, hình thức tổ chức dạy học phải tiếp cận quan điểm định
hướng hoạt động và giải quyết vấn đề............................................................... 40
2.2. Một số biện pháp tổ chức dạy học tích hợp trong môn Đạo đức cho học
sinh tiểu học thủ đô Viêng Chăn ....................................................................... 42
2.2.1. Xây dựng hệ thống các bài học và chủ đề dạy học tích hợp trong môn
Đạo đức.............................................................................................................. 42
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
2.2.2. Xây dựng quy trình thiết kế chủ đề dạy học tích hợp trong môn Đạo
đức cho học sinh tiểu học thủ đô Viêng Chăn................................................... 46
2.2.3. Đổi mới phương thức kiểm tra đánh giá kết quả dạy học tích hợp trong
dạy học môn Đạo đức ........................................................................................ 55
2.2.4. Thường xuyên phối hợp giữa nhà trường và gia đình để tổ chức dạy
học tích hợp trong môn Đạo đức ....................................................................... 59
2.2.5. Nâng cao nhận thức của giáo viên ở các trường tiểu học của Viêng
Chăn về việc thiết kế và tổ chức dạy học tích hợp trong môn Đạo đức............ 61
2.3. Tiểu kết chương 2 ....................................................................................... 63
Chương 3: THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM ...................................................... 65
3.1.Mục đích thực nghiệm................................................................................. 65
3.2. Nhiệm vụ thực nghiệm .............................................................................. 65
3.3. Địa bàn thực nghiệm................................................................................... 65
3.4. Nội dung thực nghiệm ................................................................................ 66
3.5. Tổ chức thực nghiệm .................................................................................. 69
3.5.1. Thời gian thực nghiệm............................................................................. 69
3.5.2. Đối tượng tham gia thực nghiệm............................................................. 69
3.5.3. Triển khai thực nghiệm............................................................................ 69
3.6. Tiêu chí đánh giá thực nghiệm ................................................................... 70
3.7. Kết quả thực nghiệm................................................................................... 71
3.7.1.Kết quả định lượng ................................................................................... 71
3.7.2. Kết quả định tính ..................................................................................... 75
3.8. Tiểu kết chương 3 ....................................................................................... 78
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ......................................................................... 80
TÀI LIỆU THAM KHẢO............................................................................... 82
PHỤ LỤC
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT
CHDCND
DH
DHTH
Công Hòa Dân Chủ Nhân Dân Lào
Dạy học
Dạy học tích hợp
GD
Giáo dục
GV
Giáo viên
HS
Học sinh
LĐC
Lớp đối chứng
LTN
Lớp thực nghiệm
SGK THPT
THCS
UNESCO
Sách giáo khoa trung học phổ thông
Trung học cơ sở
Tổ chức giáo dục, khoa học và văn hóa liên
hiệp quốc
IUNC
Liên minh quốc tế bảo tồn thiên nhiên và tại
nguyên thiên nhiên
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 3.1 Kế hoạch dạy học thực nghiệm ở lớp thực nghiệm ........................... 66
Bảng 3.2. Kế hoạch dạy học ở lớp đối chứng ................................................... 67
Bảng 3.3. Số liệu kết quả kiểm tra trước thực nghiệm của lớp thực nghiệm
và lớp đối chứng .............................................................................. 71
Bảng 3.4. Số liệu kết quả kiểm tra sau thực nghiệm của lớp thực nghiệm và
lớp đối chứng ................................................................................... 73
Bảng 3.5. Kết quả bày tỏ thái độ của HS khi tổ chức dạy học tích hợp trong
môn Đạo đức.................................................................................... 76
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ
Biều đồ 3.1. Kết quả kiểm tra trước thực nghiệm của lớp thực nghiệm và lớp
đối chứng ......................................................................................... 72
Biều đồ 3.2. Kết quả kiểm tra sau thực nghiệm của lớp thực nghiệm và lớp
đối chứng ......................................................................................... 73
Biểu đồ 3.3. Kết quả kiểm tra trước và sau thực nghiệm ở lớp thực nghiệm . 743
Biểu đồ 3.3. Kết quả kiểm tra trước và sau thực nghiệm ở lớp đối chứng ..... 743
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Trong xu thế phát triển của giáo dục thế kỉ XXI, sự nghiệp giáo dục hiện
nay của Lào nói riêng và các nước khác trên thế giới nói chung cần có những
thay đổi toàn diện về tất cả các yếu tố của quá trình dạy học và giáo dục nhằm
đào tạo ra người học không chỉ có kiến thức, có kĩ năng thực hành mà cần phải
có các kĩ năng giao tiếp và giải quyết các vấn đề thực tiễn. Trong đó, việc đổi
mới quá trình dạy học theo hướng dạy học tích hợp là thực sự cần thiết nhằm
hình thành và phát triển năng lực cho học sinh. Xu hướng dạy học tích hợp là
một trong các xu hướng dạy học được giáo dục nhiều nước trên thế giới đang
tiếp cận và đang có những ảnh hưởng nhất định đối với việc đào tạo ra con
người đáp ứng yêu cầu của xã hội mới.
Nước cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào đang trong thời kỳ đổi mới theo
hướng văn kiện Đại hội Đảng Nhân dân cách mạng Lào lần thứ IX. Bộ Giáo
dục và Thể thao của Lào đã và đang có những bước đi đổi mới về mọi mặt,
nhằm đào tạo con người lao động có khả năng làm chủ kiến thức, năng lực sáng
tạo, trí tuệ và phẩm chất đạo đức tốt, đáp ứng được yêu cầu nhân lực của đất
nước, để đất nước Lào có sự phát triển về mặt nguồn nhân lực, mặt kinh tế - xã
hội theo kịp các nước trên thế giới.
Chính phủ của nước Lào đã xác định: sự phát triển giáo dục và thể thao là
yếu tố cơ bản trong việc tạo ra sự phát triển của nguồn nhân lực để phát triển
kinh tế và xã hội, giúp nước Lào về cơ bản phải trở thành nước công nghiệp
hiện đại trong măn 2020. Muốn thành công sự nghiệp này, chúng ta phải thấy rõ
nhân tố quyết định thắng lợi chính là nguồn nhân lực con người Lào. Nền giáo
dục của Lào không chỉ lo đào tạo cho đủ về số lượng mà cần quan tâm đặc biệt
đến chất lượng đào tạo.[1]
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
Giáo dục đạo đức là môn học nhằm góp phần giúp học sinh trở thành
người tốt trong xã hội. Môn Đạo đức là môn học nhằm giáo dục pháp luật nhà
nước, lễ
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
phép, sự mong muốn, vai trò và nhiệm vụ của người dân đối với gia đình,
trường học, cộng đồng, xã hội, môi trường và đất nước. Giáo dục cho học sinh
tự hào là con người của nước CHDCND Lào, tự hào khi mang quốc tịch Lào và
yêu chế độ dân chủ, đồng thời thực hiện nghĩa vụ với đất nước trong hiện tại
cũng như tương lai. Nội dung các hoạt động trong môn Đạo đức phải tạo cơ hội
và khuyến khích cho học sinh được học hỏi và tìm hướng giải quyết vần đề, từ
đó hình thành hành vi tốt cho bản thân người học và xã hội.
Ở Tiểu học, quá trình giáo dục Đạo đức cho học sinh tiểu học Lào còn
chưa được chú trọng. Việc dạy học chủ yếu sử dụng phương pháp quan sát, chủ
yếu trên việc khai thác và sử dụng tranh ảnh từ sách giáo khoa. Nhiều giáo viên
tiểu học của nước Cộng hoà dân chủ nhân dân Lào còn chưa hiểu rõ về dạy học
tích hợp và chưa quan tâm đến việc thiết kế chủ đề dạy học tích hợp qua môn
Đạo đức.[7]
Xuất phát từ các lý do trên, chúng tôi lựa chọn đề tài nghiên cứu: Tổ
chức dạy học tích hợp trong môn Đạo đức ở các trường tiểu học tại thủ đô
Viêng Chăn, nước Cộng hòa Dân chủ nhân dân Lào.
2. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở nghiên cứu lí luận và thực tiễn, đề tài hướng tới việc đề xuất
các nguyên tắc và biện pháp cơ bản để tổ chức dạy học tích hợp trong dạy học
môn Đạo đức ở các trường tiểu học tại Thủ đô Viêng Chăn, nước Cộng hòa Dân
chủ nhân dân Lào nhằm góp phần đổi mới, nâng cao chất lượng dạy học môn
học này nói riêng và dạy học ở tiểu học Lào nói chung.
3. Khách thể và đối tượng nghiên
cứu
3.1. Khách thể nghiên cứu
Quá trình dạy học tiểu học Lào.
3.2. Đối tượng nghiên cứu
Thiết kế và tổ chức dạy học tích hợp cho học sinh tiểu học Lào trong dạy
học môn Đạo đức ở các trường tiểu học tại Thủ đô Viêng Chăn.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
4. Giả thuyết khoa học
Nếu đề xuất được các nguyên tắc và biện pháp cơ bạn để tổ chức dạy học
tích hợp trong môn Đạo đức thì sẽ góp phần đổi mới, nâng cao chất lượng dạy
học môn Đạo đức học.
5. Nhiệm vụ nghiên cứu
Đề tài tập trung nghiên cứu những vấn đề sau:
- Hệ thống hóa, khái quát hóa một số vấn để lí luận về tổ chức dạy học
tích hợp trong môn Đạo đức ở các trường tiểu học của Lào.
- Thiết kế các mẫu phiếu điều tra và tiến hành điều tra giáo viên tại một
số trường tiểu học tại Lào để làm rõ quan điểm của GV về DH tích hợp trong
giảng dạy và thực trạng việc dạy học môn Đạo đức tại một số trường tiểu học
của Lào hiện nay.
- Xây dựng nguyên tắc và biện pháp tổ chức dạy học tích hợp trong môn
Đạo đức ở các trường tiểu học tại Thủ đô Viêng Chăn.
6. Giới hạn và phạm vi nghiên cứu
Nội dung nghiên cứu: Biện pháp tổ chức dạy học tích hợp trong môn Đạo
đức cho học sinh tiểu học tại Thủ đô Viêng Chăn.
Địa bàn nghiên cứu: Điều tra thực trạng và tiến hành thực nghiệm sư
phạm tại Trường Tiểu học Đông Khăm Xang và Trường Tiểu học Săm Phăn
Na của Thủ đô Viêng Chăn.
7. Phương pháp nghiên cứu
7.1. Phương pháp nghiên cứu lý luận
Nghiên cứu những tài liệu về giáo dục học, tâm lý học, triết học, phương
pháp dạy học, các văn kiện của Bộ Giáo dục và Thể thao của Lào cũng như các
đề tài nghiên cứu khoa học có liên quan để làm rõ cơ sở lý luận của đề tài.
7.2. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn
- Tiến hành điều tra, quan sát các hoạt động của giáo viên và học sinh
trong quá trình dạy học nhằm tìm hiểu quan điểm của GV về DH tích hợp và
những kinh nghiệm dạy học phân môn Đạo đức ở tiểu học.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
- Tiến hành trao đổi trực tiếp với giáo viên để tìm hiểu những phương
pháp mà người giáo viên sử dụng trong quá trình dạy học, quá trình trao đổi
thông tin giữa giáo viên với học sinh. Những thuận lợi và khó khăn của họ
thường gặp trong quá trình tổ chức dạy học truyền thống và dạy học tích hợp.
- Trò chuyện với học sinh nhằm tìm hiểu những thái độ, hứng thú trong
học tập của các em, những điều mà các em mong muốn có được trong những giờ
học tại trường học thông qua trao đổi với giáo viên và các bạn học cùng lớp.
7.3. Phương pháp thống kê toán học trong nghiên cứu khoa học giáo dục
Sử dụng các phần mềm thống kê để liệt kê, mô tả, phân tích, xử lí các số
liệu điều tra, khảo sát, khảo nghiệm nhằm làm rõ các vấn đề thực tiễn liên quan
đến đề tài nghiên cứu.
8. Cấu trúc đề tài
Ngoài phần mở đầu và kết luận, đề tài gồm 3 chương:
Chương 1. Cơ sở lí luận và thực tiễn
Chương 2. Tổ chức dạy học tích hợp trong môn Đạo đức ở các trường tiểu
học tại thủ đô viêng chăn nước cộng hòa dân chủ nhân dân Lào.
Chương 3. Thực nghiệm sư phạm
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
NỘI DUNG
Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN
1.1. Tổng quan lịch sử nghiên cứu vấn đề
1.1.1. Những nghiên cứu về dạy học tích hợp trên thế giới
Tích hợp là một trong những xu thế dạy học hiện đại hiện đang được quan
tâm nghiên cứu và áp dụng vào nhà trường ở nhiều nước trên thế giới. Cách
tiếp cận tích hợp trong việc xây dựng chương trình đã trở thành xu thế phát
triển GD trên thế giới trong nhiều thập kỉ qua.
Ở một số nước trên thế giới, dạy học theo quan điểm tích hợp đã được ứng
dụng từ những năm 80 của thế kỷ XX. Tích hợp có nơi được xem như nguyên
tắc tổng quát của việc xây dựng cả hệ thống chương trình. Ví dụ chương trình
Tiểu học ở Ma-lai-xi-a được gọi là: "The intergrated curriculum for Primary
school" (Chương trình giảng dạy tích hợp cho trường Tiểu học) do Bộ GD&ĐT
Ma-lai-xi-a công bố lần đầu năm 1997 [8] Chương trình đã đưa ra 8 hướng tích
hợp cụ thể như sau: (1) Tích hợp nhiều kĩ năng trong một môn học; (2) Một số
môn học được tích hợp với nhau; (3) Hình thành nhiều kiến thức nội dung khác
nhau thông qua các môn đang dạy; (4) Tích hợp các chuẩn mực đạo đức hoặc
nghề nghiệp qua các môn học; (5) Tích hợp các vấn đề: ngôn ngữ, môi trường,
khoa học và công nghệ, chủ nghĩa yêu nước, năng lực suy nghĩ và năng lực tìm
tòi nghiên cứu qua toàn bộ các môn học; (6) Tích hợp chương trình chính
khóa với ngoại khóa, trong đó, nội dung các hoạt động ngoại khóa được nhấn
mạnh lại trong các tình huống học tập ở lớp học; (7) Tích hợp kiến thức và
thực tiễn; (8) Tích hợp kinh nghiệm quá khứ và những kinh nghiệm mới tiếp
thu được của học sinh. Những yếu tố cần được dạy qua toàn bộ các môn học,
bao gồm ngôn ngữ, môi trường, khoa học và công nghệ, chủ nghĩa yêu nước,
năng lực suy nghĩ và năng lực tìm tòi nghiên cứu.
Thực hiện hướng tích hợp có thể dẫn tới sự ra đời của những bộ sách
giáo khoa nhiều môn (multimanuel) như "bộ sách giáo khoa nhiều môn" dùng
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
cho bậc Tiểu học nhiều nước Châu Phi - tích hợp 7 môn học: Tiếng Pháp,
Toán, Sinh học, Công nghệ, Sử, Địa, Giáo dục công dân xung quanh các chủ
đề khác nhau, mỗi chủ đề dạy trong hai tuần do Nhà xuất bản EDICEF xuất
bản ở Pháp năm 1995. [15]
Cách tiếp cận tích hợp trong xây dựng chương trình GD bắt đầu được đề
cao ở Mỹ và các nước châu Âu từ những năm 1960 của thế kỷ XX. Gần một
thập kỷ sau đó vấn đề này mới được quan tâm ở châu Á và ở Việt Nam (vào
những năm 1970- 1980 của thế kỷ XX) [20]
Ở khu vực Đông Nam Á hầu hết các nước đã triển khai quan điểm tích hợp
ở những mức độ nhất định. Theo thống kê của UNESCO, từ năm 1960 đến năm
1974 trong số 392 chương trình được điều tra đã có 208 chương trình môn khoa
học thể hiện quan điểm tích hợp ở những mức độ khác nhau từ liên môn, kết
hợp đến tích hợp hoàn toàn theo những chủ đề. Từ năm 1960, đã có nhiều hội
nghị quốc tế bàn về các chương trình môn tích hợp. Năm 1981, một tổ chức
quốc tế đã được thành lập để cung cấp các thông tin về các chương trình môn
tích hợp nhằm thúc đẩy việc áp dụng quan điểm tích hợp trong việc thiết kế
chương trình các môn học trên thế giới. [20]
Ở Nga, DHTH trong GD là sự phát triển quan trọng và sâu sắc đầu tiên để
kết nối các liên ngành, việc chuyển sang phối hợp giảng dạy các chuyên ngành
khác nhau sẽ cho một mối tương tác quan trọng giữa các ngành. Hiện nay, Nga
đã thực hiện GD tích hợp trong một số môn học như vật lí, triết học, sinh học,
địa lí, văn học… và áp dụng cho các cấp từ tiểu học đến đại học, GD tích hợp
cuả các môn học này nhằm mục tiêu tạo điều kiện tối ưu cho sự phát triển tư
duy của HS trong giảng dạy các môn khoa học dựa trên sự kết hợp các đối
tượng này; nhằm khắc phục một số mâu thuẫn trong quá trình học tập; thu hút
sự quan tâm của HS đối với môn học này. Ở giai đoạn hội nhập, thực tiễn cho
thấy những thành quả của việc tích hợp và xác định được triển vọng xa hơn và
tinh tế hơn của phương pháp dạy học này. [20]
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
Ở Mỹ, là một quốc gia có hệ thống GD rộng lớn, đa dạng và ít điểm
chung, Chính phủ liên bang Mỹ không hề bắt buộc các trường trên toàn quốc
phải tuân theo một chương trình học chung hay bắt các trường phải dạy theo
một tiêu chuẩn nào đó như nhiều quốc gia khác trên thế giới. Nhưng, việc giảng
dạy ở đa số các trường học của quốc gia này đều hướng tới một chương trình
tích hợp bằng cách củng cố các khái niệm GD phổ thông, hướng nghiệp, kỹ
năng và liên hệ với cuộc sống thực tế, ứng dụng những kiến thức đã học để làm
việc, DHTH làm tăng sự liên quan giữa các môn học. [20]
Ngoài ra một số nước như Singapore, Trung Quốc, Anh, Pháp cũng chú
trọng việc thực hiện dạy học theo hướng tích hợp. Các kiến thức như hướng
nghiệp, công nghệ thông tin, GD môi trường… và các môn khoa học có nội
dung gần giống nhau được tích hợp thành một bộ môn chung ở các cấp học [9].
Các chương trình tích hợp ở các nước trên thế giới có thể được thực hiện ở
các mức độ khác nhau: từ phối hợp, kết hợp đến tích hợp hoàn toàn. Ở mức độ
thấp có sự phối hợp về nội dung, phương pháp của một số môn có liên quan
nhưng mỗi môn cần đặt trong một phần hay một chương riêng. Tích hợp ở mức
độ cao hơn có sự kết hợp chặt chẽ trong nội dung, đặc biệt là những phần giao
nhau của các môn học này. Tích hợp ở mức độ cao nhất được thực hiện ở nội
dung của các môn học được hòa vào nhau hoàn toàn thành một chỉnh thể mới
đạt mục tiêu đề ra một cách hiệu quả và tiết kiệm hơn về nội dung, thời gian
[20].
Các công trình nghiên cứu trên thế giới đã để cập đến các khía cạnh khác
nhau như nội dung, các thức, hiệu quả,… của việc dạy tích hợp trong nhà
trường phổ thông [9].
Ở Việt Nam, từ thập niên 90 của thế kỷ XX trở lại đây, vấn đề xây dựng
môn học tích hợp với những mức độ khác nhau mới thực sự được tập trung
nghiên cứu, thử nghiệm và áp dụng vào nhà trường phổ thông, chủ yếu ở bậc
Tiểu học và THCS. Trước đó, tinh thần giảng dạy tích hợp chỉ mới được thực
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
hiện ở những mức độ thấp như liên hệ, phối hợp các kiến thức, kĩ năng thuộc
các môn học hay phân môn khác nhau để giải quyết một vấn đề giảng dạy [20].
Cách tiếp cận tích hợp trong việc xây dựng chương trình GD phổ thông ở
nước ta được bắt đầu từ cuộc cải cách GD lần thứ 3 (1979) [20].
Xu hướng tích hợp vẫn đang được tiếp tục nghiên cứu, thử nghiệm và áp
dụng vào đổi mới chương trình và SGK và THPT. Bộ Giáo dục và Đào tạo cũng
bắt đầu triển khai các nghiên cứu để xây dựng một chương trình GD phổ thông
mới, sẽ triển khai sau năm 2018. Chương trình này được đổi mới một cách cơ
bản theo hướng tích hợp các môn học, tạo cơ hội lựa chọn nội dung học tập
nhiều hơn và tăng cường hoạt động xã hội. Như vậy, DHTH được xem như một
hướng chủ yếu trong đổi mới chương trình, nội dung GD ở Việt Nam [9].
1.1.2. Những nghiên cứu về dạy học tích hợp ở Lào
Trong dạy học tích hợp có thể được coi là sự liên kết các đối tượng giảng
dạy, học tập trong cùng một kế hoạch hoạt động để đảm bảo sự thống nhất, hài
hòa, trọn vẹn của hệ thống dạy học nhằm đạt mục tiêu dạy học tốt nhất. Dạy
học tích hợp là quá trình dạy học mà ở đó các nội dung, hoạt động dạy kiến
thức, kĩ năng, thái độ được tích hợp với nhau trong cùng một nội dung và hoạt
động dạy học để hình thành và phát triển năng lực thực hiện hoạt động cho
người học, tạo ra mỗi liên kiết giữa các môn học và tri thức, giúp học sinh phát
triển tư duy sáng tạo về tính tích cực học tập.
Dựa vào việc nghiên cứu trên thế giới, phương pháp dạy học tích hợp được
ứng dụng rộng rãi các nước trên thế giới ở cả Việt Nam. Thế nhưng đến thời
điểm này ở nước CHDCND Lào, chúng tôi chưa có lý thuyết, cuốn sách và bài
nghiên cứu nào nói về dạy học tích hợp.
Tuy nhiên trong thực tiễn triển khai tại các trường phổ thông của Lào, dạy
học tích hợp cũng được ứng dụng trong việc xây dựng, sắp xếp chương trình
môn học và vận dụng tổ chức dạy học ở nhà trường phổ thông. Trong đó, ở bậc
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
học tiểu học, dạy học tích hợp được thể hiện rất rõ trong môn Thế giới xung
quanh
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
và môn Đạo đức. Đây là môn học được xây dựng trên quan điểm tích hợp cao
các nội dung kiến thức về tự nhiên - con người- xã hội, xoay quanh cuộc sống
hàng ngày của học sinh. Do đó, khi dạy học các môn học này, giáo viên có thể
lồng ghép, đưa một số kiến thức trong cuộc sống hàng ngày vào bài học. Ví dụ
như: Tích hợp nội dung môi trường và biến đổi khí hậu vào trong môn; tích hợp
giáo dục kĩ năng sống, giáo dục môi trường ... [16].
1.1.3. Nhận xét chung
Nhìn chung các đề tài, công trình nghiên cứu trên đã đi sâu vào nghiên cứu
nhiều khía cạnh khác nhau trong việc DHTH như phân tích khái niệm, đặc điểm
của DHTH. Thiết kế những chương trình DHTH với nội dung và chủ đề dạy
học ở các bộ môn phù hợp với học sinh. Hình thành những năng lực cần thiết
cho người giáo viên khi tổ chức DHTH để đạt hiệu quả tại các trường trung học
phổ thông. Tuy nhiên việc nghiên cứu ứng dụng DHTH vào dạy học tại các
trường tiểu học của nước CHDCND Lào còn rất hạn chế. Đặc biệt là việc
nghiên cứu việc tổ chức DHTH trong môn Đạo đức của Lào còn chưa có các
công trình nghiên cứu nào đề cập đến.
Vì chưa có lý thuyết, cuốn sách hay bài nghiên cứu chính thức nào được
công bố, cho nên chúng tôi muốn thực hiện nghiên cứu mang tính khoa học
hơn, bài bản hơn, hệ thống hơn về việc dạy học tích hợp.
1.2. Dạy học tích hợp
1.2.1. Khái niệm
1.2.1.1. Tích hợp
Tích hợp (tiếng Anh: Integration) có nguồn gốc từ tiếng Latinh, với nghĩa
xác lập lại cái chung, cái toàn thể, cái thống nhất trên cơ sở những bộ phận
riêng lẻ. Integration (n)/ integrate (v) trong tiếng Anh có nghĩa là: hợp lại
thành một hệ thống thống nhất, sự bổ sung thành thể thống nhất, sự hợp nhất,
sự hòa hợp với môi trường, (tiếng Anh – Mỹ còn có nghĩa sự hòa hợp chủng
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
tộc, sự mở rộng cho mọi chủng tộc).Trong tiếng Việt, tích hợp được ghép
từ hai từ tích và
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
hợp. Tích: (danh từ) là kết quả của phép nhân, (động từ): dồn góp từng ít cho
thành số lượng đáng kể. Hợp: (danh từ): tập hợp mọi phần tử của các tập hợp
khác, (động từ): gộp chung, (tính từ): không mâu thuẫn, đúng với đòi hỏi. Tích
hợp: lắp ráp, kết nối các thành phần của một hệ thống theo quan điểm tạo nên
một hệ thống toàn bộ.
Tích hợp ( integration) theo từ điển trực tuyến có nghĩa là “ liên kết các
phần với nhau để tạo thành một thể thống nhất”[21].
Theo từ điển Oxford, tích hợp có nghĩa là “ sự liên kết hoặc phối hợp các
bộ phận hoặc khía cạnh lại với nhau” [22].
Theo Dương Tiến Sỹ, khái niệm tích hợp được hiểu là sự hợp nhất hay
nhất thể hóa đưa tới một đối tượng mới như là một thể thống nhất giữa các
thành phần của đối tượng, nó không phải là một phép cộng mang tính cơ học
những thuộc tính của các thành phần ấy. Như vậy, tích hợp có hai thuộc tính cơ
bản liên hệ mật thiết với nhau, quy định lẫn nhau là tính liên kết và tính toàn
vẹn. Tính liên kết tạo nên một thực thể toàn vẹn, không còn sự phân chia giữa
các thành phần. Tính toàn vẹn thể hiện ở mối quan hệ hữu cơ dựa trên sự thống
nhất nội tại của các thành phần liên kết ấy. Sẽ không thể gọi là tích hợp nếu các
thành phần đó chỉ là sự sắp đặt bên cạnh nhau mà không có mối quan hệ hữu cơ
giữa các thành phần đó [15].
Theo Nguyễn Phúc Chỉnh: Tích hợp kiến thức là sự liên kết, kết hợp, lồng
ghép tri thức của các khoa học khác nhau thành một tập hợp kiến thức thống
nhất. Tích hợp dạy học là quá trình trong đó có sự lồng ghép, liên hệ những tri
thức khoa học, những quy luật chung gần gũi với nhau, qua đó người học không
chỉ lĩnh hội được tri thức khoa học của môn học chính mà cả tri thức của khoa
học được tích hợp, từ đó hình thành cho người học cách nhìn khái quát hơn đối
với các khoa học có cùng đối tượng nghiên cứu, đồng thời có được phương
pháp xem xét vấn đề một cách logic, biện chứng. Như vậy, “Tích hợp là sự kết
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
hợp một cách hữu cơ, có hệ thống các kiến thức/ khái niệm thuộc các môn học
khác
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
