Kiểm sát việc giải quyết các vụ án hành chính ở việt nam hiện nay (tt)

VIỆN HÀN LÂM
KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI

LÊ VĂN HẢO

KIỂM SÁT VIỆC GIẢI QUYẾT CÁC VỤ ÁN HÀNH CHÍNH
Ở VIỆT NAM HIỆN NAY

Chuyên ngành: Luật Hiến pháp và Luật Hành chính
Mã số

: 9.38.01.02

TÓM TẮT LUẬN ÁN TIẾN SĨ LUẬT HỌC

HÀ NỘI, 2019


Công trình được hoàn thành tại: Học viện Khoa học xã hội

Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. Vũ Thư
PGS.TS. Hoàng Văn Tú

Phản biện 1: ......................................................................................

Phản biện 2: ......................................................................................

Phản biện 3: ......................................................................................

Luận án sẽ được bảo vệ trước Hội đồng chấm luận án tiến sĩ họp

tại: Học viện Khoa học xã hội vào lúc ……giờ….. ngày ….. tháng
….. năm ……..

Có thể tìm hiểu luận án tại: Thư viện Học viện Khoa học xã hội
Thư viện Quốc gia


CÁC BÀI BÁO KHOA HỌC LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN

TẠP
TT

NỘI DUNG BÀI VIẾT

CHÍ/ĐỀ

SỐ

NĂM

TÀI
1

2

"Giải pháp nhằm hạn chế việc hủy, sửa

Tạp chí

số

các bản án hành chính"

kiểm sát

17/2017

"Những vấn đề cầm chú ý khi kiểm sát

Tạp chí

số

xét xử sơ thẩm vụ án hành chính"

kiểm sát

13/2017

cượng hiệu quả pháp luật trong giải quyết

Tạp chí

số

và kiểm sát việc giải quyết các vụ án hành

kiểm sát

09/2014

kiểm sát việc giải quyết các vụ án hành

Tạp chí

số

chính thuộc lĩnh vực đất đai của Viện

kiểm sát

07/2014

2017

2017

"Bàn về các nguyên tắc cơ bản để tăng
3

2014

chính"
"Giải pháp nâng cao hiệu quả công tác
4

kiểm sát nhân dân cấp huyện".

2014

MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Nghiên cứu về hoạt động kiểm sát việc giải quyết các vụ án
hành chính của VKSND có nhiều hướng tiếp cận khác nhau. Tuy nhiên,
hướng tiếp cận nghiên cứu về bản chất, mục đích, yêu cầu và đánh giá
hiệu quả của hoạt động kiểm sát việc giải quyết các vụ án hành chính
nhằm đưa ra những giải pháp bảo đảm nâng cao chất lượng kiểm sát các
vụ án hành chính của VKSND từ phương diện Luật Hiến pháp, Luật
TTHC, Luật Tổ chức VKSND được xem là một trong những hình thức
kiểm soát quyền tư pháp (Kiểm soát thực hiện quyền xét xử của TA).
Hoạt động này không chỉ giúp cho VKSND thực hành quyền lực từ
Quốc hội để thực hiện chức năng kiểm sát việc tuân theo pháp luật của
TA và những người tham gia tố tụng khác trong quá trình giải quyết các
vụ án hành chính. Hoạt động này của VKSND nhằm bảo đảm cho TA
khi xét xử, ra bản án, quyết định một cách công bằng, vô tư, khách
quan, đúng pháp luật và phát hiện kịp thời những trường hợp lợi dụng
quyền lực trong xét xử các vụ án hành chính để kiến nghị, yêu cầu
kháng nghị khắc phục. Đây cũng là hướng nghiên cứu nhằm xây dựng
được một quan niệm chính xác về hiệu quả hoạt động kiểm sát việc giải
quyết các vụ án hành chính của VKSND. Trên cơ sở đó, đưa ra những
tiêu chí khách quan, toàn diện để đánh giá các yếu tố ảnh hưởng đến
mối quan hệ phối hợp công tác mà trước hết là mối quan hệ giữa cơ
quan xét xử với cơ quan kiểm sát và mối quan hệ giữa VKSND với các
cơ quan, tổ chức hữu quan; giữa vị trí chức năng, nhiệm vụ của
VKSND với tính hiệu lực, hiệu quả trong công tác kiểm sát giải quyết
các vụ án hành chính của VKSND trong một cơ chế chung, thống nhất,
từ đó làm cơ sở khoa học cho phép đánh giá đúng đắn về bản chất, sự
cần thiết, thực chất, thực trạng và tính hiệu quả của công tác kiểm sát
việc giải quyết các vụ án hành chính.

1


Nghiên cứu vấn đề lý luận và thực tiễn về hoạt động kiểm sát
việc giải quyết các vụ án hành chính của VKSND trong điều kiện kinh
tế thị trường, hội nhập quốc tế, đáp ứng yêu cầu cải cách tư pháp tiếp
tục xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền Việt Nam XHCN của
nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân trong giai đoạn hiện nay và trong
thời gian tới cần được quan tâm đúng mức. Chính vì vậy, việc lựa chọn
vấn đề "Kiểm sát việc giải quyết các vụ án hành chính ở Việt Nam
hiện nay" làm đề tài luận án là đáp ứng yêu cầu lý luận và thực tiễn.
2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
2.1. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở làm rõ các vấn đề lý luận và phân tích thực tiễn
kiểm sát việc giải quyết các vụ án hành chính, luận án đề xuất một số
giải pháp góp phần nâng cao chất lượng công tác kiểm sát việc giải
quyết các vụ án hành chính.
2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Khảo sát, đánh giá tổng quan tình hình nghiên cứu ở trong và
ngoài nước đối với công tác kiểm sát việc giải quyết các vụ án hành
chính của VKSND; từ đó xác định những khoảng trống, những vấn đề đặt
ra mà luận án cần tiếp tục nghiên cứu.
- Phân tích và làm rõ những vấn đề lý luận và pháp luật về công
tác kiểm sát việc giải quyết các vụ án hành chính của VKSND từ phương
diện pháp luật được xem là một trong những phương thức kiểm soát quyền
lực tư pháp, từ đó xây dựng các khái niệm về kiểm sát việc giải quyết các
vụ án hành chính, đối tượng, phạm vi, xác định nội dung công tác này.
- Khảo sát, thu thập thông tin, tài liệu để đánh giá thực trạng về
công tác kiểm sát việc giải quyết các vụ án hành chính của VKSND; nêu
những tồn tại, hạn chế và nguyên nhân của những tồn tại, hạn chế trong

lĩnh vực kiểm sát việc giải quyết các vụ án hành chính.

2


- Đề xuất các giải pháp, kiến nghị nhằm nâng cao chất lượng
công tác kiểm sát việc giải quyết các vụ án hành chính của VKSND ở
Việt Nam trong thời gian tới.
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
3.1. Đối tượng nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu của luận án là công tác kiểm sát việc giải
quyết các vụ án hành chính của VKSND.
3.2. Phạm vi nghiên cứu
- Về nội dung: Luận án nghiên cứu trong phạm vi hoạt động kiểm
sát việc tuân theo pháp luật trong quá trình giải quyết vụ án hành chính của
TAND.
- Về thời gian: Luận án nghiên cứu hoạt động kiểm sát việc tuân
theo pháp luật trong quá trình giải quyết các vụ án hành chính của
VKSND từ năm 2009 đến năm 2018.
- Về không gian: Luận án triển khai khảo sát, phân tích trên
phạm vi cả nước, tập trung ở một số tỉnh, thành phố trọng điểm.
4. Phương pháp luận và các phương pháp nghiên cứu cụ thể
4.1. Phương pháp luận
Phương pháp luận được sử dụng trong quá trình nghiên cứu
luận án là phép duy vật biện chứng và duy vật lịch sử.
4.2. Các phương pháp nghiên cứu cụ thể
- Phương pháp lịch sử
- Phương pháp phân tích, tổng hợp, thống kê
- Phương pháp cấu trúc hệ thống
- Phương pháp luật học so sánh

- Phương pháp nghiên cứu điển hình
5. Những đóng góp mới của Luận án
Thứ nhất, luận án phân tích và làm sáng tỏ hoạt động kiểm sát
việc giải quyết các vụ án hành chính là hoạt động thực hiện quyền lực
3


nhà nước, cụ thể là quyền kiểm sát hoạt động tư pháp trong giải quyết
các vụ án hành chính nhằm bảo đảm pháp luật TTHC được tuân thủ
nghiêm chỉnh, đúng pháp luật.
Thứ hai, thông qua việc phân tích và làm rõ hoạt động kiểm sát
việc tuân theo pháp luật trong quá trình giải quyết các vụ án hành chính,
kết quả nghiên cứu của đề tài đã xác định vị trí, vai trò của VKSND
trong bộ máy nhà nước, đặc biệt là trong điều kiện xây dựng và hoàn
thiện Nhà nước pháp quyền XHCN ở Việt Nam hiện nay.
Thứ ba, kết quả nghiên cứu của đề tài luận án góp phần bổ sung
và hoàn thiện những vấn đề lý luận về công tác kiểm sát các vụ án hành
chính của VKSND dưới hình thức kiểm soát quyền lực tư pháp như:
xây dựng một số khái niệm, các đặc điểm, nội dung, phương pháp kiểm
sát việc giải quyết các vụ án hành chính.
Thứ tư, từ nhận thức lý luận về vai trò, chức năng của VKSND,
luận án đánh giá thực trạng kiểm sát việc giải quyết vụ án hành chính ở
Việt Nam hiện nay của VKSND.
Thứ năm, luận án đề xuất những giải pháp nhằm nâng cao chất
lượng công tác kiểm sát việc giải quyết các vụ án hành chính trên cơ sở
khoa học và rút ra từ thực tiễn đó có tính khả thi khi vận dụng vào hoạt
động thực hiện chức năng của VKSND.
6. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của Luận án
6.1. Ý nghĩa lý luận của luận án
Luận án góp phần bổ sung, hoàn thiện lý luận về khoa học Luật

Hiến pháp, Luật hành chính, Luật Tổ chức VKSND và Luật TTHC làm
rõ những nội dung công tác kiểm sát giải quyết các vụ án hành chính,
xác định vị trí của VKSND trong bộ máy nhà nước; nhiệm vụ, quyền
hạn của VKSND khi giải quyết các vụ án hành chính.

4


6.2. Ý nghĩa thực tiễn của luận án
- Luận án xác lập cơ sở pháp lý và cơ sở khoa học cho hoạt động
kiểm sát việc giải quyết các vụ án hành chính của VKSND. Đồng thời,
phân tích và làm rõ yêu cầu của việc thực hiện chức năng, nhiệm vụ của
VKSND, mối quan hệ phối hợp giữa VKS và các cơ quan khác thực hiện
các hoạt động tư pháp trong quá trình giải quyết vụ án hành chính.
- Kết quả nghiên cứu của luận án có thể được sử dụng làm tài
liệu phục vụ cho công tác đào tạo, bồi dưỡng nghiệp vụ chuyên ngành
về công tác kiểm sát việc giải quyết các vụ án hành chính trong thực tế.
7. Cơ cấu của Luận án
Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo và
phụ lục, nội dung của luận án gồm 4 chương:
Chương 1: Tổng quan tình hình nghiên cứu
Chương 2: Những vấn đề lý luận về kiểm sát việc giải quyết các vụ
án hành chính
Chương 3: Các quy định của pháp luật hiện hành về kiểm sát
việc giải quyết các vụ án hành chính ở Việt Nam hiện nay và thực tiễn
áp dụng
Chương 4: Quan điểm và giải pháp tăng cường vai trò của Viện
kiểm sát nhân dân trong kiểm sát việc giải quyết các vụ án hành chính.

5

Chương 1
TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU
1.1. Tình hình nghiên cứu trong nước
1.1.1. Nhóm thứ nhất nghiên cứu về tài phán các khiếu kiện
hành chính
Tác giả Lê Thu Hương trong bài viết "Về cơ chế giải quyết
khiếu nại hành chính ở nước ta" đăng trên Tạp chí Dân chủ và Pháp luật
- Bộ Tư pháp đã khẳng định: Ở nước nào cũng vậy, từ xưa đến nay, đều
tìm những cơ chế giải quyết khiếu nại hành chính nhằm phát hiện kịp
thời và sửa chữa những sai sót của bộ máy hành chính, đồng thời bảo vệ
quyền và lợi ích hợp pháp của công dân. Qua nghiên cứu bài viết của
tác giả Lê Thu Hương, tác giả của luận án nhận thấy đây là kết quả
nghiên cứu có thể dùng để tham khảo các quy định của Luật TTHC đã
được sửa đổi và hoàn chỉnh theo quá trình phát triển của đất nước.
1.1.2. Nhóm thứ hai là các công trình khoa học nghiên cứu
về sự cần thiết, vị trí, vai trò của VKSND trong bộ máy Nhà nước và
chức năng của VKSND
Bài viết Sửa đổi Hiến pháp năm 1992 với việc xác định vị trí,
chức năng của VKSND trong bộ máy nhà nước của tác giả Lê Hữu Thể
đã tập trung phân tích cơ sở lý luận và căn cứ pháp lý để quy định về vị
trí, chức năng của VKSND trong các bản hiến pháp. Theo đó, tác giả đã
phân tích những cơ sở để quy định vị trí, vai trò của VKSND trên cơ sở
định hướng của Đảng và Nhà nước ta trong tiến trình CCTP, hội nhập
quốc tế và xây dựng Nhà nước pháp quyền ở Việt Nam.
PGS.TS. Trần Văn Độ “Những giải pháp nâng cao chất lượng
thực hành quyền công tố và kiểm sát các hoạt động tư pháp” (2003), Kỷ
yếu đề tài khoa học cấp Bộ, của Viện Khoa học kiểm sát – VKSND tối cao.
Tác giả đã phân tích và đưa ra những giải pháp cụ thể nhằm nâng cao chất

lượng thực hành quyền công tố và kiểm sát các hoạt động tư pháp nói
6


chung. Bài viết của PGS.TS. Trần Văn Độ có thể dùng làm tài liệu tham
khảo khi đề tài đề xuất các giải pháp nâng cao chất lượng và hiệu quả công
tác kiểm sát việc giải quyết các vụ án hành chính, một trong những lĩnh
vực kiểm sát hoạt động tư pháp.
1.1.3. Nhóm thứ ba là các công trình khoa học nghiên cứu về
hoạt động kiểm sát các vụ án hành chính của VKSND
Nguyễn Ngọc Khánh: “Một số điều của Luật Tổ chức Viện kiểm
sát nhân dân và thẩm quyền của Viện kiểm sát nhân dân trong xét xử
các vụ án hành chính, kinh tế và lao động”, Tạp chí Kiểm sát, số
3/2002. Bài viết của tác giả Nguyễn Ngọc Khánh có thể dùng làm tài
liệu tham khảo trong quá trình phân tích cơ sở lý luận và pháp luật về
chức năng kiểm sát việc tuân theo pháp luật của TAND và những người
tham gia tố tụng trong quá trình giải quyết vụ án hành chính.
TS. Nguyễn Hoàng Anh - Khoa Luật Đại học Quốc gia Hà Nội
"Vai trò của Viện kiểm sát trong vụ án hành chính và vấn đề độc lập xét
xử", đã đề cập đến các căn cứ pháp lý quy định thẩm quyền tham gia
với vai trò kiểm sát xét xử các vụ án hành chính của VKSND và phân
tích vai trò của kiểm sát viên tại phiên tòa xét xử vụ án hành chính,
thẩm quyền, tư cách của kiểm sát viên tại phiên tòa xét xử sơ thẩm và
phúc thẩm vụ án hành chính, từ đó chỉ rõ những điểm hạn chế đối với
vai trò của VKSND trong vụ án hành chính và vấn đề độc lập xét xử.
1.2. Tình hình nghiên cứu ở nước ngoài
Giáo trình Công tác kiểm sát của Học viện cán bộ kiểm sát
quốc gia Trung Quốc, do Nhà xuất bản pháp luật Bắc Kinh ấn hành năm
2002 (Trường Cao đẳng kiểm sát Hà Nội biên dịch và hiệu đính). Có
thể nói tập giáo trình là tài liệu có giá trị tham khảo trong quá trình thực

hiện Chương 1 của đề tài: “Những vấn đề lý luận về kiểm sát việc giải
quyết các vụ án hành chính ở Việt Nam hiện nay” khi giữa Việt Nam và

7


Trung Quốc có hệ thống chính trị và cơ cấu tổ chức bộ máy nhà nước
gần tương đồng với nhau.
Báo cáo nghiên cứu về tổ chức và hoạt động của hệ thống tư
pháp nước Cộng hòa nhân dân Trung Hoa (2010) của PGS. Vivienne
Bath, Đại học Tổng hợp Sydney, PGS. Sarah Biddulph, Đại học Tổng
hợp Melbourne. Báo cáo này nêu rõ: VKS Trung Quốc, ngoài việc chịu
sự giám sát theo hệ thống ngành dọc còn chịu sự giám sát của Quốc hội
và hội đồng nhân dân cùng cấp. Hệ thống VKS ở Trung Quốc được tổ
chức thành bốn cấp phù hợp với hệ thống tổ chức TA.
Nghiên cứu các báo cáo theo Chương trình phát triển của Liên
hợp quốc (2010) “Research studies on the organization and functioning
of the justice system in five selected countries (China, Indonesia, Japan,
Republic of Korea and Russian Federation)” giúp cho tác giả trong quá
trình thực hiện đề tài có phương thức tiếp cận tìm hiểu về tổ chức và hoạt
động của TA và Viện công tố/VKS ở một số nước phát triển trên thế giới
thông qua đó làm rõ tính đặc thù của hoạt động thực hiện chức năng kiểm
sát hoạt động tư pháp đối với tính chất là hoạt động kiểm sát quyền lực.
Báo cáo nghiên cứu về tổ chức và hoạt động của hệ thống tư
pháp Nhật Bản (2010), của PGS. Luke Nottage, Đại học Tổng hợp
Sydney, GS. Kent Anderson, Đại học Quốc gia Úc, GS. Makoto
Ibusuki, Đại học Tổng hợp Seijo, nghiên cứu, phân tích: Viện Công tố
Nhật Bản có chức năng, nhiệm vụ quan trọng trong TTHC, đặc biệt là
trách nhiệm đối với Nhà nước.
Bài viết:“Administrative Legal Proceedings in the Russian

Federation: The Concept and Essence” của tác giả Margarita
Sergeevna Pavlova đăng trên Middle-East Journal of Scientific
Research 13 (Special issue of Politics and Law): 43-47, 2013 ISSN
1990-9233 © IDOSI Publications, 2013 đã cho biết các vấn đề liên

8


quan đến thủ tục TTHC được xem xét ngày càng tăng do việc thực hiện
cải cách hành chính ở Nga.
1.3. Đánh giá tình hình nghiên cứu có liên quan đến đề tài luận án
Tổng quan tình hình nghiên cứu trong nước trong những năm
vừa qua cho thấy: Những công trình nghiên cứu đã tiếp cận đa chiều,
phong phú dưới nhiều góc độ và phương diện khác nhau về cơ cấu giải
quyết các vụ án hành chính ở nước ta có thể được giải quyết bằng các
cơ quan quản lý hành chính đã ra quyết định hành chính và cơ quan
quản lý hành chính của cấp trên hoặc bằng con đường TA.
Các công trình nghiên cứu của nước ngoài xuất phát từ hình
thức tổ chức và hoạt động của bộ máy hầu hết các nước trên thế giới
theo nguyên tắc tam quyền phân lập do đó cơ quan công tố các nước
không có chức năng kiểm sát hoạt động tư pháp. Mặt khác, viện công tố
các nước không thực hiện chức năng kiểm sát việc tuân theo pháp luật
trong lĩnh vực tư pháp (kiểm sát hoạt động xét xử của TA nói chung) do
đó thiếu các công trình nghiên cứu về chức năng kiểm sát việc tuân theo
pháp luật của cơ quan công tố đối với hoạt động của TA trong việc giải
quyết các vụ án hành chính.
Nhìn chung các công trình khoa học trong nước và nước ngoài
chưa nghiên cứu chức năng kiểm sát hoạt động tư pháp của VKSND
trong quá trình giải quyết vụ án hành chính dưới góc độ là hoạt động
kiểm soát quyền tư pháp (quyền xét xử của TA) trong điều kiện phát

triển kinh tế thị trường, hội nhập quốc tế và xây dựng nhà nước pháp
quyền XHCN hiện nay ở nước ta.
1.4. Các giả thiết thuyết đặt ra cần phải tiếp tục nghiên cứu
của luận án
Thứ nhất, luận án cần phân tích và lý giải yêu cầu mở rộng
thẩm quyền xét xử của TA đối với các khiếu kiện hành chính và mở
rộng thẩm quyền của VKS khi kiểm sát các hoạt động của TA kể từ khi
9


thụ lý đơn khởi kiện hành chính cho đến khi ra bản án, quyết định có
hiệu lực pháp luật.
Thứ hai, luận án cần lý giải cơ sở lý luận và thực tiễn về hoạt
động kiểm sát việc giải quyết các vụ án hành chính của TA là hoạt động
kiểm soát quyền tư pháp.
Thứ ba, luận án cần làm rõ cơ sở khoa học và pháp luật về hoạt
động thực hiện chức năng kiểm sát hoạt động tư pháp trong lĩnh vực
TTHC là hoạt động giám sát tối cao thừa hành quyền lực từ Quốc hội.
Thứ tư, xây dựng khái niệm, xác định đối tượng, phạm vi, nội
dung, phương thức kiểm sát của VKSND khi thực hiện chức năng kiểm
sát hoạt động tư pháp trong lĩnh vực TTHC.
Thứ năm, khảo sát, thu thập thông tin liên quan đến kiểm sát
hoạt động tư pháp trong lĩnh vực TTHC trong khoảng thời gian từ năm
2009 đến năm 2018. Trên cơ sở đó đưa ra đánh giá về kết quả đạt được,
những tồn tại hạn chế và khó khăn, vướng mắc và rút ra những nguyên
nhân của những tồn tại, hạn chế, khó khăn, vướng mắc đó.
Thứ sáu, luận án đề xuất các giải pháp về tăng cường nhận thức
về vị trí, vai trò của VKSND trong kiểm soát quyền tư pháp trong lĩnh
vực TTHC; tăng cường hoạt động thực hiện chức năng kiểm sát việc
giải quyết các vụ án hành chính gắn với yêu cầu CCTP và cải cách nền

hành chính nhà nước; về tăng cường công tác quản lý hành chính, về
quan hệ phối hợp giữa VKSND với TAND; về công tác đào tạo, bồi
dưỡng cán bộ, kiểm sát viên, kiểm tra viên trong ngành kiểm sát...
Kết luận chương 1

10


Chương 2
NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ KIỂM SÁT VIỆC GIẢI QUYẾT
CÁC VỤ ÁN HÀNH CHÍNH
2.1. Khái niệm, đặc điểm, ý nghĩa và nguyên tắc của công tác
kiểm sát việc giải quyết vụ án hành chính
2.1.1. Kiểm sát việc giải quyết vụ án hành chính - một trong
những hình thức đặc trưng của kiểm sát hoạt động tư pháp
- Đặc thù của hoạt động tư pháp là giải quyết các vụ án hình sự,
dân sự, hành chính, kinh tế, lao động cụ thể. Khi nói kiểm sát hoạt động
tư pháp là nói cơ chế kiểm soát quyền lực từ cao xuống thấp của các
thiết chế tư pháp, trong đó có hoạt động kiểm sát của VKS.
- Kiểm sát hoạt động tư pháp có mối liên hệ hữu cơ với chức
năng thực hành quyền công tố. Đó cũng là một thực tế ở nhiều quốc gia
cho dù thể chế chính trị khác nhau.
2.1.2. Khái niệm kiểm sát việc giải quyết vụ án hành chính
Từ sự nhận diện về khái niệm quyền lực tư pháp, về kiểm soát
quyền lực tư pháp và kiểm sát hoạt động tư pháp như đã nêu trên, có thể
xác định khái niệm: “Kiểm sát việc giải quyết vụ án hành chính là hoạt
động của VKSND sử dụng các quyền năng pháp lý do pháp luật quy
định kiểm sát việc tuân theo pháp luật trong suốt quá trình giải quyết vụ
án của TAND, của thẩm phán, hội thẩm, thư ký phiên tòa và những
người tham gia tố tụng khác nhằm bảo đảm việc giải quyết vụ án hành

chính kịp thời, khách quan, đúng pháp luật".
2.1.3. Đặc điểm của hoạt động kiểm sát việc giải quyết vụ án
hành chính
Thứ nhất, kiểm sát việc giải quyết các vụ án hành chính là một
bộ phận trong kiểm soát quyền lực tư pháp thừa hành quyền lực từ
Quốc hội và Quốc hội chỉ giao cho cơ quan duy nhất trong bộ máy nhà
nước đó là VKSND.
11


Thứ hai, kiểm sát việc giải quyết các vụ án hành chính của
VKSND là một nội dung trong kiểm soát quyền lực tư pháp.
Thứ ba, đối tượng của kiểm sát việc giải quyết các vụ án hành
chính là hoạt động giải quyết vụ án hành chính của TAND.
Thứ tư, chủ thể kiểm sát việc giải quyết các vụ án hành chính bị
giới hạn về phạm vi kiểm sát
Thứ năm, nội dung, hình thức kiểm sát việc giải quyết các vụ án
hành chính của VKSND mang tính đặc thù.
Thứ sáu, kiểm sát việc giải quyết các vụ án hành chính của
VKSND nhằm đạt được kết quả là góp phần bảo đảm cho cơ quan quản
lý hành chính nhà nước và các cá nhân có thẩm quyền về quản lý hành
chính nhà nước ban hành các quyết định hành chính và thực hiện các
hành vi hành chính đúng pháp luật.
2.1.4. Ý nghĩa của công tác kiểm sát việc giải quyết vụ án
hành chính
Thứ nhất, hoạt động của VKSND khi thực hiện chức năng kiểm
sát hoặc tuân theo pháp luật trong việc giải quyết vụ án hành chính
nhằm góp phần hoàn thiện bộ máy nhà nước pháp quyền XHCN.
Thứ hai, thực hiện chức năng kiểm sát việc giải quyết vụ án
hành chính của TAND góp phần bảo vệ Hiến pháp và pháp luật, bảo vệ

quyền con người, quyền công dân, bảo vệ lợi ích của Nhà nước; quyền
và lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân góp phần bảo đảm
cho pháp luật được chấp hành nghiêm chỉnh và thống nhất.
Thứ ba, thực hiện chức năng kiểm sát việc giải quyết các vụ án
hành chính của VKSND góp phần đẩy mạnh cải cách nền hành chính
nhà nước có hiệu quả, góp phần kiện toàn tổ chức bộ máy của cơ quan
quản lý hành chính nhà nước.

12


2.1.5. Nguyên tắc hoạt động kiểm sát việc giải quyết các vụ
án hành chính
Thứ nhất, bảo đảm sự lãnh đạo của Đảng
Thứ hai, nguyên tắc pháp chế XHCN
Thứ ba, nguyên tắc khi kiểm sát việc giải quyết vụ án hành
chính, VKSND phải tôn trọng quyền quyết định và quyền tự định đoạt
của người khởi kiện.
2.2. Các yếu tố tác động đến hoạt động kiểm sát việc giải quyết vụ
án hành chính của Viện kiểm sát nhân dân
Thứ nhất: Yếu tố chính trị và tình hình kinh tế xã hội
Thứ hai: Hệ thống pháp luật nói chung và hệ thống pháp luật
TTHC nói riêng.
Thứ ba: Yếu tố độc lập xét xử của TAND và kiểm sát xét xử của
VKSND trong TTHC
Thứ tư: Tổ chức và hiệu quả hoạt động của chủ thể QLHC nhà
nước.
Thứ năm: Yếu tố mở rộng hợp tác quốc tế trong công tác đào
tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ tư pháp.
Thứ sáu: Cơ cấu tổ chức bộ máy hoạt động quản lý chỉ đạo điều

hành của lãnh đạo VKSND trong công tác kiểm sát việc giải quyết các vụ án
hành chính
Thứ bảy: Ý thức pháp luật của người dân.
Thứ tám: Công tác sơ kết, tổng kết rút kinh nghiệm về lý luận
và thực tiễn hoạt động kiểm sát việc giải quyết vụ án hành chính.
Thứ chín, yếu tố về năng lực trình độ, kinh nghiệm và bản lĩnh
của kiểm sát viên
Kết luận Chương 2

13


Chương 3
CÁC QUY ĐỊNH PHÁP LUẬT HIỆN HÀNH VỀ KIỂM SÁT
VIỆC GIẢI QUYẾT VỤ ÁN HÀNH CHÍNH
VÀ THỰC TIỄN ÁP DỤNG
3.1. Các quy định pháp luật về nội dung và phương thức kiểm sát
việc giải quyết các vụ án hành chính
3.1.1. Nội dung kiểm sát việc giải quyết các vụ án hành chính
3.1.1.1. Kiểm sát việc thụ lý vụ án hành chính của Tòa án nhân dân
3.1.1.2. Kiếm sát việc lập hồ sơ vụ án hành chính của Tòa án
nhân dân
3.1.1.3. Kiểm sát xét xử sơ thẩm vụ án hành chính của Tòa án
nhân dân
3.1.1.4. Kiểm sát xét xử phúc thẩm vụ án hành chính
3.1.1.5. Kiểm sát xét xử giám đốc thẩm, tái thẩm vụ án hành
chính
3.1.2. Phương thức kiểm sát việc giải quyết các vụ án hành
chính
3.1.2.1. Trực tiếp kiểm sát việc giải quyết vụ án hành chính

3.1.2.2. Gián tiếp kiểm sát việc giải quyết vụ án hành chính
3.2. Tình hình thụ lý và giải quyết các vụ án hành chính
3.2.1. Tình hình thụ lý và kiểm sát việc thụ lý khiếu kiện hành
chính của Tòa án nhân dân
Về địa bàn khiếu kiện hành chính chủ yếu tập trung vào các
tỉnh phía Nam, đặc biệt là khu vực miền Đông Nam bộ, nơi tập trung
nhiều khu công nghiệp, khu chế xuất, nơi tập trung nhiều lao động
ngoại tỉnh sinh sống, làm việc; các tỉnh ít xảy ra khiếu kiện hành chính
tập trung chủ yếu ở miền núi phía Bắc và các tỉnh miền Tây Nam bộ.
Tính chất của các khiếu kiện hành chính: Nhìn chung các khiếu
kiện hành chính yêu cầu giải quyết tại TA chủ yếu do cá nhân công dân
14


thực hiện; khiếu kiện do cơ quan, tổ chức khởi kiện tại TA chiếm tỷ lệ
không đáng kể, hàng năm khoảng 5 - 10 vụ. Đặc biệt có một số vụ
khiếu kiện do đông người thực hiện, kéo dài đã được giải quyết nhiều
lần qua các thủ tục xét xử sơ thẩm, phúc thẩm, giám đốc thẩm nhưng
người khởi kiện vẫn không đồng ý và lôi kéo nhiều người tham gia gây
mất an ninh trật tự và bức xúc trong quần chúng nhân dân.
3.2.2. Tình hình giải quyết và kiểm sát việc giải quyết các vụ
án hành chính của Tòa án nhân dân từ năm 2009 đến năm 2018
Như vậy tổng hợp trong thời gian 10 năm, kể từ năm 2009 đến
năm 2018 trên phạm vi cả nước, TAND đã thụ lý tổng cộng 38.172 đơn
khởi kiện hành chính, đã đưa ra xét xử sơ thẩm 36.806 vụ ; đình chỉ giải
quyết vụ án hành chính theo Điều 44 Pháp lệnh năm 1996; Điều 120
Luật TTHC năm 2010, Điều 143 Luật TTHC 2015 tổng cộng 1366 vụ
án hành chính; VKSND kiểm sát xét xử 36.806 vụ; chiếm 100% số vụ
án. [Bảng 2.4 – Phần phụ lục]
3.3. Đánh giá thực trạng công tác giải quyết các vụ án hành chính

của Viện kiểm sát nhân dân trong thời gian từ năm 2009 đến năm 2018
3.3.1. Những kết quả đạt được
Thứ nhất, những kết quả đạt được trong hoạt động kiểm sát việc
thụ lý các vụ án hành chính
Thứ hai, kết quả đạt được trong hoạt động kiểm sát việc lập hồ
sơ vụ án hành chính
Thứ ba, kết quả đạt được trong hoạt động kiểm sát xét xử sơ
thẩm vụ án hành chính
Thứ tư, kết quả đạt được trong hoạt động kiểm sát xét xử phúc
thẩm vụ án hành chính
Thứ năm, kết quả đạt được trong công tác kiểm sát xét xử giám
đốc thẩm, tái thẩm vụ án hành chính

15


3.3.2. Những tồn tại, hạn chế và khó khăn vướng mắc trong công
tác kiểm sát việc giải quyết các vụ án hành chính và nguyên nhân
3.3.2.1. Những tồn tại, hạn chế
3.3.2.2. Những khó khăn, vướng mắc
3.4. Nguyên nhân của những kết quả đạt được và những tồn tại,
hạn chế trong công tác kiểm sát việc giải quyết các vụ án hành chính
3.4.1. Nguyên nhân của những kết quả đạt được
Thứ nhất: Công tác chỉ đạo điều hành của Lãnh đạo VKSND
tối cao luôn sâu sát và kịp thời.
Thứ hai: Nhìn chung đội ngũ cán bộ, kiểm sát viên VKSND các
cấp được giao thực hiện công tác kiểm sát việc giải quyết các vụ án
hành chính ngày càng được các cấp quan tâm nâng cao trình độ nghiệp
vụ và đạo đức nghề nghiệp, có trình độ, chuyên môn nghiệp vụ, có ý
thức nghề nghiệp.

Thứ ba: Công tác kiểm sát việc giải quyết các vụ án hành chính
được các VKSND địa phương quan tâm trên cơ sở sự chỉ đạo của VKSND
tối cao và các quy định của pháp luật, do đó được tiến hành chặt chẽ ngay
từ khâu nhận được thông báo thụ lý vụ án và trong suốt quá trình giải quyết
vụ án hành chính.
Thứ tư: Tổ chức bộ máy và công tác cán bộ, kiểm sát viên làm
công tác kiểm sát các vụ án hành chính của cả hệ thống VKSND từ
VKSND tối cao đến VKSND cấp huyện ngày càng được hoàn thiện.
Thứ năm: Trong những năm vừa qua, đặc biệt là sau khi Quốc
hội ban hành Luật TTHC năm 2010 và Luật TTHC 2015, VKSND các
cấp đã chú trọng tăng cường quan hệ phối hợp giữa VKSND với TAND
ngay từ khi thụ lý đơn khởi kiện và trong quá trình giải quyết vụ án để
kịp thời tháo gỡ những vướng mắc về các quy định của pháp luật, bảo
đảm áp dụng thống nhất pháp luật.

16


Thứ sáu: Điều 25 Luật TTHC năm 2015 và các điều luật khác
quy định đầy đủ, cụ thể chức năng, nhiệm vụ quyền hạn của VKSND là
kiểm sát việc tuân theo pháp luật nhằm bảo đảm cho việc giải quyết vụ
án hành chính kịp thời, đúng pháp luật; VKSND kiểm sát các vụ án
hành chính từ khi thụ lý đến kết thúc việc giải quyết vụ án; tham gia
phiên tòa, phiên họp của TA; thực hiện quyền yêu cầu, kiến nghị, kháng
nghị theo quy định của pháp luật.
3.4.2. Nguyên nhân của những tồn tại, hạn chế
Thứ nhất: Luật TTHC năm 2015 được thi hành trong thời gian
chưa dài do đó có một số quy định của Luật về chức năng, nhiệm vụ,
quyền hạn của VKSND trong từng hoạt động cụ thể như: thụ lý vụ án, việc
tham gia giải quyết các phiên tòa, phiên họp phát biểu của VKSND tại

phiên tòa; mối quan hệ giữa TAND và VKSND trong từng hoạt động tố
tụng cụ thể cũng như quá trình giải quyết vụ án hành chính chưa có văn
bản hướng dẫn thi hành do đó ảnh hưởng nhất định đến công tác kiểm sát
việc giải quyết vụ án hành chính của VKSND.
Thứ hai: Về công tác quản lý, chỉ đạo điều hành của lãnh đạo
VKSND thực tiễn công tác kiểm sát các vụ án hành chính trong những
năm vừa một số lãnh đạo VKSND cấp tỉnh và cấp huyện nhận thức
chưa đầy đủ về vị trí, vai trò và trách nhiệm của VKSND khi kiểm sát
việc giải quyết vụ án hành chính cho rằng đó là trách nhiệm của TA,
trách nhiệm của đương sự là chủ yếu.
Thứ ba: Một số cán bộ, kiểm sát viên làm công tác kiểm sát
việc giải quyết các vụ án hành chính trình độ và năng lực hạn chế, chưa
nắm vững các quy định của Luật TTHC và các văn bản hướng dẫn thi
hành, thiếu tinh thần trách nhiệm, ngại va chạm với TA…
Thứ tư: Sự phối hợp giữa các cơ quan ban ngành, tổ chức với
VKSND và TAND chưa chặt chẽ, chưa có quy chế phối hợp, pháp luật
cũng chưa có quy định rõ ràng về trách nhiệm pháp lý của cơ quan, tổ
17


chức có liên quan khi không thực hiện đúng và kịp thời các yêu cầu của
VKSND và TAND.
Thứ năm: Ý thức tuân thủ pháp luật của cán bộ, công chức
trong các cơ quan quản lý hành chính Nhà nước chưa cao dẫn đến tình
trạng xâm phạm đến quyền, lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá
nhân nên các khiếu kiện hành chính tại TA ngày càng nhiều và phức
tạp, cá biệt có trường hợp cơ quan quản lý hành chính Nhà nước lợi
dụng các mối quan hệ tác động đến việc giải quyết vụ án hành chính
của VKSND và TAND làm ảnh hưởng đến quá trình thực thi pháp luật.
Thứ sáu: Cơ sở vật chất của VKSND đặc biệt là một số

VKSND cấp huyện còn hạn chế về trụ sở làm việc, trang thiết bị làm
việc, hệ thống mạng thông tin điện tử nội bộ hoạt động không ổn định,
tốc độ đường truyền chậm; hệ thống sổ sách, báo cáo, hồ sơ, sổ theo dõi
công tác còn có những sai sót.
Kết luận Chương 3

18


Chương 4
QUAN ĐIỂM VÀ GIẢI PHÁP TĂNG CƯỜNG VAI TRÒ CỦA
VIỆN KIỂM SÁT NHÂN DÂN TRONG KIỂM SÁT VIỆC GIẢI
QUYẾT CÁC VỤ ÁN HÀNH CHÍNH
4.1. Quan điểm tăng cường vai trò của VKSND trong kiểm sát
việc giải quyết các vụ án hành chính
4.1.1. Quán triệt các quan điểm của Đảng về cải cách tư pháp
và bảo đảm sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác giải quyết, kiểm
sát việc giải quyết các vụ án hành chính
Một là: Làm tốt công tác quán triệt, tuyên truyền chủ trương,
chính sách của Đảng, các qui định của pháp luật về vị trí, chức năng,
nhiệm vụ, quyền hạn của VKSND trong bộ máy nhà nước và trong lĩnh
vực giải quyết án hành chính, đồng thời đẩy mạnh nghiên cứu khoa học
về vị trí, chức năng, nhiệm vụ của VKSND trong CCTP.
Hai là: Công tác kiểm sát phải bám sát, phục vụ nhiệm vụ
chính trị của Đảng.
Ba là: Nắm vững và quán triệt sâu sắc quan điểm của Đảng về
chức năng, nhiệm vụ của ngành kiểm sát nhân dân.
Bốn là: Trong kiểm sát các hoạt động tư pháp, nhất là đối với
công tác kiểm sát việc giải quyết vụ việc dân sự, vụ án hành chính,
kiểm sát thi hành án, VKSND các cấp cần nắm vững quan điểm của

Đảng và qui định của pháp luật về chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của
VKSND trong lĩnh vực này và tổ chức thực hiện quyết liệt, mạnh mẽ,
toàn diện.
Năm là: Nâng cao vai trò chủ động và trách nhiệm của Viện trưởng
VKSND các cấp; Thủ trưởng các đơn vị trực thuộc VKSND tối cao trong
quản lý, chỉ đạo, điều hành.
Sáu là: Đổi mới mạnh mẽ công tác tổ chức cán bộ để đáp ứng
với yêu cầu nhiệm vụ mới trước yêu cầu mới của việc thực hiện chức
19


năng, nhiệm vụ theo yêu cầu CCTP, công tác cán bộ của ngành ta phải
đổi mới mạnh mẽ, toàn diện hơn.
4.1.2. Bảo đảm kiểm soát quyền lực nhà nước, bảo đảm quyền
con người, quyền công dân
4.1.2.1. Bảo đảm thực hiện kiểm soát quyền lực nhà nước
4.1.2.2. Bảo đảm quyền con người, quyền công dân
4.1.3. Bảo đảm pháp chế trong hoạt động tố tụng hành chính
Thứ nhất: Yêu cầu của hoạt động TTHC phải được tiến hành
theo đúng quy định của pháp luật, để bảo vệ quyền lợi của Nhà nước,
của tổ chức và của những người tham gia tố tụng khác.
Thứ hai: Bảo đảm pháp chế trong TTHC cũng nhằm tạo ra
những chuẩn mực để đánh giá tính đúng sai trong hoạt động TTHC. Kết
quả hoạt động TTHC của cơ quan tiến hành tố tụng và người tiến hành
tố tụng thể hiện ở việc có thực hiện đúng các quy định của của pháp luật
TTHC trong quá trình giải quyết vụ án hay không? giá trị đích thực của
hoạt động tố tụng đạt được khi đảm bảo tính pháp lý tối cao của hoạt
động tố tụng, tức là hoạt động đó trong khuôn khổ pháp luật.
Thứ ba: Bảo đảm tính pháp chế trong TTHC cần được nghiên cứu,
chú trọng ở chỗ, hoạt động TTHC hiện nay cho thấy, số lượng các vụ án

hành chính ngày càng gia tăng nhưng chất lượng giải quyết, xét xử các vụ
án hành chính chưa bảo đảm; số lượng các bản án, quyết định về vụ án
hành chính bị huỷ, sửa chưa giảm mạnh...
4.1.4. Bảo đảm tính đồng bộ trong các giải pháp tăng
cường vai trò của VKSND trong kiểm sát việc giải quyết các vụ
án hành chính
Để đảm bảo tính đồng bộ trong việc thực hiện các giải pháp
nâng cao chất lượng kiểm sát việc giải quyết các vụ án hành chính, các
cơ quan tư pháp nói chung trong đó có VKS các cấp cần được quán triệt
thực hiện tốt các yêu cầu như: Xác định đúng đắn chủ trương, đường
20


lối, quan điểm về CCTP đã được xác định trong các nghị quyết, văn
kiện của Đảng để thể chế hóa thành các chế định trong Luật TTHC,
nhằm quy định rõ hơn về vị trí, vai trò, chức năng, nhiệm vụ và quyền
hạn của VKSND trong hoạt động kiểm sát việc giải quyết các vụ án
hành chính theo hướng bảo đảm sự bình đẳng giữa công dân và cơ quan
công quyền trước TA.
4.2. Các giải pháp tăng cường vai trò của VKSND trong hoạt
động kiểm sát việc giải quyết các vụ án hành chính
4.2.1. Các giải pháp chung
4.2.1.1. Nhận thức thống nhất về chức năng, nhiệm vụ, quyền
hạn của Viện kiểm sát nhân dân trong Tố Tụng hành chính.
4.2.1.2. Tiếp tục hoàn thiện pháp luật về kiểm sát hoạt động tư pháp
4.2.1.3. Đẩy mạnh công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật về Tố
tụng hành chính
4.2.2. Nhóm các giải pháp về tổ chức thực hiện chức năng, nhiệm
vụ, quyền hạn của Viện kiểm sát nhân dân trong tố tụng hành chính
4.2.2.1. Hoàn thiện tổ chức bộ máy thực hiện công tác kiểm sát

việc giải quyết các vụ án hành chính
4.2.2.2. Tăng cường chỉ đạo, điều hành hoạt động kiểm sát việc
giải quyết các vụ án hành chính của Viện kiểm sát nhân dân
4.2.2.3. Tăng cường thực hiện quyền của Viện kiểm sát nhân
dân trong Tố tụng hành chính
4.2.2.4. Tăng cường sự phối hợp giữa Viện kiểm sát và các cơ
quan, đơn vị liên quan trong kiểm sát việc giải quyết các vụ án hành chính
4.2.3. Nhóm các giải pháp về kiểm tra, giám sát đối với hoạt
động kiểm sát việc giải quyết các vụ án hành chính
4.2.3.1. Tăng cường hoạt động kiểm tra, giám sát của Quốc hội
đối với hoạt động kiểm sát việc giải quyết các vụ án hành chính

21


4.2.3.2. Tăng cường hoạt động kiểm tra, giám sát của Hội đồng
nhân dân các cấp đối với hoạt động kiểm sát việc giải quyết các vụ án
hành chính
4.2.3.3. Tăng cường hoạt động kiểm tra, giám sát của nhân dân
đối với hoạt động kiểm sát việc giải quyết các vụ án hành chính
4.2.4. Nhóm các giải pháp bảo đảm điều kiện về cơ sở vật chất,
trang thiết bị làm việc, công nghệ của Viện kiểm sát nhân dân trong hoạt
động kiểm sát hoạt động tư pháp nói chung và kiểm sát việc giải quyết các
vụ án hành chính nói riêng
Một là: Tăng cường đầu tư cơ sở vật chất, đảm bảo cho Vụ 10
VKSND tối cao và các đơn vị chuyên môn Viện kiểm sát cấp dưới
(VKSND cấp cao; VKSND cấp tỉnh; VKSND cấp huyện) có đủ điều
kiện để hoàn thành nhiệm vụ, có chế độ hợp lý với cán bộ, kiểm sát
viên làm công tác kiểm sát việc giải quyết các vụ án hành chính.
Hai là: Tăng cường đầu tư kinh phí, cơ sở vật chất, phương tiện

phục vụ hoạt động kiểm sát việc giải quyết các vụ án hành chính theo
kế hoạch dài hạn 3 năm, 5 năm, 10 năm và trong từng năm cụ thể;
Ba là: Xác định loại, số lượng cụ thể về cơ sở vật chất, phương
tiện phục vụ hoạt động của VKSND các cấp như: Phòng làm việc,
phương tiện đi lại, trang thiết bị kỹ thuật;
Bốn là: Có chế độ chính sách phù hợp cho cán bộ, Kiểm sát
viên làm công tác Kiểm sát việc giải quyết các vụ án hành chính, đảm
bảo chế độ công tác phí cho kiểm sát viên, kiểm tra viên khi thực hiện
công tác này.
Kết luận Chương 4

22