Kiểm sát việc giải quyết các vụ án hành chính ở Việt Nam hiện nay (Luận án tiến sĩ)

VIỆN HÀN LÂM
KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI

LÊ VĂN HẢO

KIỂM SÁT VIỆC GIẢI QUYẾT CÁC VỤ ÁN HÀNH CHÍNH
Ở VIỆT NAM HIỆN NAY

LUẬN ÁN TIẾN SỸ LUẬT HỌC

HÀ NỘI, 2020


VIỆN HÀN LÂM
KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI

LÊ VĂN HẢO

KIỂM SÁT VIỆC GIẢI QUYẾT CÁC VỤ ÁN HÀNH CHÍNH
Ở VIỆT NAM HIỆN NAY

Ngành : Luật Hiến pháp và Luật Hành chính
Mã số : 9.38.01.02

LUẬN ÁN TIẾN SỸ LUẬT HỌC

Người hướng dẫn khoa học 1: PGS,TS. VŨ THƯ
2: PGS,TS. HOÀNG VĂN TÚ

HÀ NỘI, 2020


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan, đây là công trình nghiên cứu khoa học của riêng tôi. Các
số liệu được đưa vào Luận án là trung thực. Những kết luận khoa học của Luận
án chưa từng được ai công bố trong bất kỳ công trình nào khác.

TÁC GIẢ LUẬN ÁN

Lê Văn Hảo


MỤC LỤC
Trang
MỞ ĐẦU ............................................................................................................... 1
Chương 1. TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU .................................. 9
1.1. Tình hình nghiên cứu trong nước................................................................ 9
1.2. Tình hình nghiên cứu ở nước ngoài .......................................................... 19
1.3. Đánh giá tình hình nghiên cứu có liên quan đến đề tài luận án ................ 22
1.4. Các giả thiết thuyết đặt ra cần phải tiếp tục nghiên cứu của luận án ........ 24
Kết luận chương 1 .............................................................................................. 25
Chương 2. NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ KIỂM SÁT VIỆC GIẢI
QUYẾT CÁC VỤ ÁN HÀNH CHÍNH ............................................................. 27
2.1. Khái niệm, đặc điểm, ý nghĩa và nguyên tắc của hoạt động kiểm sát việc
giải quyết vụ án hành chính ............................................................................. 27
2.2. Các yếu tố tác động đến hoạt động kiểm sát việc giải quyết vụ án hành
chính của Viện kiểm sát nhân dân ................................................................... 49
Kết luận Chương 2 ............................................................................................. 55
Chương 3. CÁC QUY ĐỊNH PHÁP LUẬT HIỆN HÀNH VỀ KIỂM SÁT

VIỆC GIẢI QUYẾT VỤ ÁN HÀNH CHÍNH VÀ THỰC TIỄN ÁP DỤNG57
3.1. Các quy định pháp luật về nội dung và phương thức kiểm sát việc giải
quyết các vụ án hành chính .............................................................................. 57
3.2. Tình hình thụ lý và giải quyết các vụ án hành chính ................................ 73
3.3. Đánh giá thực trạng công tác giải quyết các vụ án hành chính của Viện
kiểm sát nhân dân trong thời gian từ năm 2009 đến năm 2018 ....................... 80
3.4. Nguyên nhân của những kết quả đạt được và những tồn tại, hạn chế trong
công tác kiểm sát việc giải quyết các vụ án hành chính .................................. 86
Kết luận Chương 3 ........................................................................................... 103


Chương 4. QUAN ĐIỂM VÀ GIẢI PHÁP TĂNG CƯỜNG VAI TRÒ CỦA
VIỆN KIỂM SÁT NHÂN DÂN TRONG KIỂM SÁT VIỆC GIẢI QUYẾT
CÁC VỤ ÁN HÀNH CHÍNH .......................................................................... 104
4.1. Quan điểm tăng cường vai trò của VKSND trong kiểm sát việc giải quyết
các vụ án hành chính ...................................................................................... 104
4.2. Các giải pháp tăng cường vai trò của VKSND trong hoạt động kiểm sát
việc giải quyết các vụ án hành chính ............................................................. 112
Kết luận Chương 4 ........................................................................................... 140
KẾT LUẬN ....................................................................................................... 141
CÁC BÀI BÁO KHOA HỌC LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO


DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

ADPL

Áp dụng pháp luật

CCTP

Cải cách tư pháp

QLNN

Quản lý nhà nước

QLHC

Quản lý hành chính

TA

Tòa án

TAND

Tòa án nhân dân

TTHC

Tố tụng hành chính

VKS

Viện kiểm sát

VKSND

Viện kiểm sát nhân dân

XHCN

Xã hội chủ nghĩa


MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Ở phương diện tổng thể, quy định của pháp luật về khiếu kiện hành chính
và giải quyết, kiểm sát việc giải quyết khiếu kiện hành chính thể hiện sự ưu việt,
tiến bộ của Nhà nước. Bởi vì quy định của Hiến pháp được cụ thể hóa thông qua
hệ thống các quy phạm pháp luật nhằm giải quyết, kiểm sát việc giải quyết các
khiếu kiện hành chính sẽ góp phần bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của Nhà
nước và của công dân. Tuy nhiên, trong những năm gần đây, các khiếu kiện hành
chính đặc biệt là khiếu kiện hành chính có đông người tham gia ở một số địa
phương và trên địa bàn cả nước đã và đang diễn ra phức tạp và có chiều hướng
ngày càng gia tăng năm sau cao hơn năm trước. Thực trạng này đã gây bức xúc
không nhỏ trong các tầng lớp nhân dân. Đây cũng là vấn đề chính trị, pháp lý cần
được cả hệ thống chính trị và toàn xã hội chung tay giải quyết. Bởi vì hệ quả của
khiếu kiện hành chính có thể tạo ra dư luận xã hội không tốt, làm ảnh hưởng đến
uy tín, niềm tin của nhân dân đối với Đảng, Nhà nước mà các thế lực chống đối
trong nước, các tổ chức phản động ở nước ngoài đã lợi dụng dân chủ để chống
lại Đảng, Nhà nước và nhân dân ta. Do vậy, đây cũng là vấn đề bức thiết của xã
hội cần được kiểm soát bằng nhiều biện pháp khác nhau, trong đó vai trò của các
cơ quan tư pháp nói chung và VKSND nói riêng giữ vị trí đặc biệt quan trọng.
VKSND là cơ quan thuộc bộ máy Nhà nước Cộng hòa XHCN Việt Nam
với hai chức năng: Thực hành quyền công tố và kiểm sát hoạt động tư pháp.
Chức năng kiểm sát việc tuân theo pháp luật của TA và các chủ thể khác trong
quá trình giải quyết các vụ án hành chính là một bộ phận quan trọng thuộc nội

dung thực hiện chức năng kiểm sát hoạt động tư pháp của VKSND. Trên cơ sở
cụ thể hóa Điều 2 Hiến pháp năm 2013 về nguyên tắc tổ chức và hoạt động của
bộ máy Nhà nước. Thực tiễn công tác kiểm sát việc giải quyết các vụ án hành
chính của VKSND các cấp trong những năm gần đây cho thấy, sau khi Luật Tổ
chức VKSND năm 2014, Luật tổ chức TAND năm 2014 và Luật TTHC năm 2015

1


được thực thi thì vai trò, nhiệm vụ, thẩm quyền của VKSND được xác định rõ hơn;
công tác tổ chức nhân sự, phân cấp quản lý, phân công phụ trách công tác kiểm sát
việc giải quyết các vụ án hành chính trong hệ thống VKSND các cấp cơ bản được
hoàn thiện. Công tác chuyên môn hóa khâu nghiệp vụ kiểm sát giải quyết vụ án
hành chính được ngành kiểm sát quan tâm đúng mức. VKSND các cấp đã từng
bước nâng cao trình độ năng lực chuyên môn nghiệp vụ, bản lĩnh chính trị, phẩm
chất đạo đức cho đội ngũ kiểm sát viên thực hiện công tác kiểm sát việc giải quyết
các vụ án hành chính.
Mặt khác, về khách quan đã có những thay đổi đáng kể theo chiều hướng
tiến bộ trong việc nhận thức về tính độc lập xét xử và quan điểm xử lý đúng đắn,
công bằng và kịp thời đối với các vụ án hành chính từ phía các cấp ủy đảng, chính
quyền từ Trung ương đến địa phương, thể hiện tập trung tại Nghị quyết số 49/NQTW ngày 02/6/2005 của Bộ Chính trị "Về chiến lược cải cách tư pháp đến năm
2020". Đây vừa là mục tiêu và cũng là điều kiện thuận lợi để TAND và VKSND
thực hiện tốt việc giải quyết các vụ án hành chính nhờ đó chất lượng xét xử các vụ
án hành chính của TA ngày càng được nâng cao. Do đó, đảm bảo hoạt động giải
quyết các vụ án hành chính của TAND các cấp tuân thủ đúng quy định của pháp
luật, bảo vệ được quyền, lợi ích hợp pháp của Nhà nước, tổ chức, cá nhân vừa là
mục tiêu, vừa là nhiệm vụ của ngành kiểm sát nhân dân. Tuy nhiên, bên cạnh
những kết quả đã đạt được, công tác kiểm sát việc giải quyết các vụ án hành chính
của VKSND các cấp thời gian quan còn bộc lộ một số tồn tại, hạn chế như: còn tồn
tại một số bản án sơ thẩm có kháng cáo, kháng nghị bị TA cấp phúc thẩm sửa đổi,

hủy bỏ hoặc bị kháng nghị theo trình tự giám đốc thẩm, tái thẩm; việc áp dụng
pháp luật vào từng vụ án cụ thể còn có nội dung chưa thống nhất giữa các cơ quan
tiến hành tố tụng và giữa các địa phương trong cả nước; hoạt động xét hỏi, tranh
luận giữa các bên tại phiên toà còn chưa thực chất và thiếu tính chủ động…
Những tồn tại đó dẫn đến việc TA giải quyết một số vụ án hành chính còn có vi
phạm pháp luật làm ảnh hưởng đến quyền và lợi ích hợp pháp của các tổ chức và

2


công dân dẫn đến tình trạng khiếu kiện hành chính kéo dài, vượt cấp, khiếu kiện
đông người, gây thiệt hại về tài sản, gây mất niềm tin của nhân dân đến các cơ
quan tư pháp.
Nghiên cứu về hoạt động kiểm sát việc giải quyết các vụ án hành chính
của VKSND có nhiều hướng tiếp cận khác nhau. Tuy nhiên, hướng tiếp cận
nghiên cứu về bản chất, mục đích, yêu cầu và đánh giá hiệu quả của hoạt động
kiểm sát việc giải quyết các vụ án hành chính nhằm đưa ra những giải pháp bảo
đảm nâng cao chất lượng kiểm sát các vụ án hành chính của VKSND từ phương
diện Luật Hiến pháp, Luật TTHC, Luật Tổ chức VKSND được xem là một trong
những hình thức kiểm soát quyền tư pháp (Kiểm soát thực hiện quyền xét xử của
TA). Hoạt động này không chỉ giúp cho VKSND thực hành quyền lực từ Quốc
hội để thực hiện chức năng kiểm sát việc tuân theo pháp luật của TA và những
người tham gia tố tụng khác trong quá trình giải quyết các vụ án hành chính.
Hoạt động này của VKSND nhằm bảo đảm cho TA khi xét xử, ra bản án, quyết
định một cách công bằng, vô tư, khách quan, đúng pháp luật và phát hiện kịp
thời những trường hợp lợi dụng quyền lực trong xét xử các vụ án hành chính để
kiến nghị, yêu cầu kháng nghị khắc phục. Đây cũng là hướng nghiên cứu nhằm
xây dựng được một quan niệm chính xác về hiệu quả hoạt động kiểm sát việc
giải quyết các vụ án hành chính của VKSND. Trên cơ sở đó, đưa ra những tiêu
chí khách quan, toàn diện để đánh giá các yếu tố ảnh hưởng đến mối quan hệ

phối hợp công tác mà trước hết là mối quan hệ giữa cơ quan xét xử với cơ quan
kiểm sát và mối quan hệ giữa VKSND với các cơ quan, tổ chức hữu quan; giữa
vị trí chức năng, nhiệm vụ của VKSND với tính hiệu lực, hiệu quả trong công
tác kiểm sát giải quyết các vụ án hành chính của VKSND trong một cơ chế
chung, thống nhất, từ đó làm cơ sở khoa học cho phép đánh giá đúng đắn về bản
chất, sự cần thiết, thực chất, thực trạng và tính hiệu quả của công tác kiểm sát
việc giải quyết các vụ án hành chính.

3


Như vậy, nghiên cứu những vấn đề lý luận và thực tiễn về hoạt động kiểm
sát việc giải quyết các vụ án hành chính của VKSND trong điều kiện kinh tế thị
trường, hội nhập quốc tế, đáp ứng yêu cầu CCTP, tiếp tục xây dựng và hoàn
thiện Nhà nước pháp quyền Việt Nam XHCN của nhân dân, do nhân dân, vì
nhân dân trong giai đoạn hiện nay và trong thời gian tới cần được quan tâm đúng
mức. Chính vì vậy, việc lựa chọn vấn đề "Kiểm sát việc giải quyết các vụ án
hành chính ở Việt Nam hiện nay" làm đề tài luận án là đáp ứng yêu cầu lý luận
và thực tiễn.
2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
2.1. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở làm rõ các vấn đề lý luận và phân tích thực tiễn kiểm sát việc
giải quyết các vụ án hành chính, luận án đề xuất một số giải pháp góp phần nâng
cao chất lượng công tác kiểm sát việc giải quyết các vụ án hành chính.
2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
Để đạt được mục đích nêu trên, luận án có các nhiệm vụ nghiên cứu sau đây:
- Khảo sát, đánh giá tổng quan tình hình nghiên cứu ở trong và ngoài nước
đối với công tác kiểm sát việc giải quyết các vụ án hành chính của VKSND; từ
đó xác định những khoảng trống, những vấn đề đặt ra mà luận án cần tiếp tục
nghiên cứu.

- Phân tích và làm rõ những vấn đề lý luận và pháp luật về công tác kiểm sát
việc giải quyết các vụ án hành chính của VKSND từ phương diện pháp luật được
xem là một trong những phương thức kiểm soát quyền lực tư pháp, từ đó xây dựng
các khái niệm về kiểm sát việc giải quyết các vụ án hành chính, đối tượng, phạm vi,
xác định nội dung công tác này.
- Khảo sát, thu thập thông tin, tài liệu để đánh giá thực trạng về công tác
kiểm sát việc giải quyết các vụ án hành chính của VKSND; nêu những tồn tại,
hạn chế và nguyên nhân của những tồn tại, hạn chế trong lĩnh vực kiểm sát việc
giải quyết các vụ án hành chính.

4


- Đề xuất các giải pháp, kiến nghị nhằm nâng cao chất lượng công tác
kiểm sát việc giải quyết các vụ án hành chính của VKSND ở Việt Nam trong
thời gian tới.
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
3.1. Đối tượng nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu của luận án là công tác kiểm sát việc giải quyết các vụ
án hành chính của VKSND.
3.2. Phạm vi nghiên cứu
- Về nội dung: Luận án nghiên cứu trong phạm vi hoạt động kiểm sát việc
tuân theo pháp luật trong quá trình giải quyết vụ án hành chính của TAND.
- Về thời gian: Luận án nghiên cứu hoạt động kiểm sát việc tuân theo pháp
luật trong quá trình giải quyết các vụ án hành chính của VKSND từ năm 2009
đến năm 2018.
- Về không gian: Luận án triển khai khảo sát, phân tích trên phạm vi cả
nước, tập trung ở một số tỉnh, thành phố trọng điểm.
4. Phương pháp luận và các phương pháp nghiên cứu cụ thể
4.1. Phương pháp luận

Phương pháp luận được sử dụng trong quá trình nghiên cứu luận án là
phép duy vật biện chứng và duy vật lịch sử. Trong đó, nguyên lý về mối liên hệ
phổ biến giữa các hiện tượng và quá trình xã hội được vận dụng để phân tích mối
liên hệ hữu cơ giữa các thiết chế trong hệ thống tư pháp và thể chế pháp lý cho
hoạt động kiểm sát việc giải quyết các vụ án hành chính. Nguyên lý về sự phát
triển được sử dụng để nghiên cứu, phân tích những thay đổi về kinh tế -xã hội,
quá trình cải cách hành chính, CCTP dẫn đến những thay đổi trong cách thức tổ
chức và hoạt động của VKS. Một số quy luật của phép biện chứng duy vật như
quy luật những thay đổi về lượng dẫn đến những thay đổi về chất, hay các cặp
phạm trù như cái chung và cái riêng, khả năng và hiện thực được sử dụng để

5


nghiên cứu, phân tích các yếu tố tác động, các điều kiện đảm bảo thực hiện kiểm
sát giải quyết các vụ án hành chính.
4.2. Các phương pháp nghiên cứu cụ thể
- Phương pháp lịch sử: được sử dụng chủ yếu trong chương 1 nhằm nhận
diện những vấn đề lý luận và các bước tiến trong nhận thức về tư pháp hành chính
và vai trò của VKSND trong kiểm sát việc giải quyết các vụ án hành chính.
- Phương pháp phân tích, tổng hợp, thống kê: được sử dụng bao quát
trong tất cả các chương, mục của luận án được sử dụng để thống kê, phân tích và
tổng hợp dữ liệu, số liệu về vụ án hành chính trong thực tiễn nhằm rút ra những
ưu điểm, hạn chế, vướng mắc trong công tác kiểm sát việc giải quyết các vụ án
hành chính của VKSND.
- Phương pháp cấu trúc hệ thống: được sử dụng chủ yếu trong chương 2
và 3 của luận án nhằm đánh giá thực trạng kiểm sát các vụ án hành chính hiện
nay của VKSND và đưa ra các nguyên nhân của thực trạng ấy, đồng thời đề xuất
các giải pháp phòng ngừa cụ thể.
- Phương pháp luật học so sánh: được sử dụng chủ yếu trong chương 2 và

4 của luận án để so sánh, đối chiếu tình hình vi phạm pháp luật trong hoạt động
quản lý hành chính nhà nước và kết quả công tác kiểm sát việc giải quyết các vụ
án hành chính của VKSND các cấp trên phạm vi cả nước ở những thời điểm
khác nhau.
- Phương pháp nghiên cứu điển hình: được sử dụng chủ yếu trong chương
2 để tiến hành nghiên cứu, phân tích công tác kiểm sát việc giải quyết các vụ án
hành chính của VKSND ở một số địa bàn cụ thể.
5. Những đóng góp mới của Luận án
Đóng góp mới của luận án thể hiện ở những điểm sau:
Thứ nhất, luận án phân tích và làm sáng tỏ hoạt động kiểm sát việc giải
quyết các vụ án hành chính là hoạt động thực hiện quyền lực nhà nước, cụ thể là

6


quyền kiểm sát hoạt động tư pháp trong giải quyết các vụ án hành chính nhằm
bảo đảm pháp luật TTHC được tuân thủ nghiêm chỉnh, đúng pháp luật.
Thứ hai, thông qua việc phân tích và làm rõ hoạt động kiểm sát việc tuân
theo pháp luật trong quá trình giải quyết các vụ án hành chính, kết quả nghiên
cứu của đề tài đã xác định vị trí, vai trò của VKSND trong bộ máy nhà nước, đặc
biệt là trong điều kiện xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền XHCN ở
Việt Nam hiện nay.
Thứ ba, kết quả nghiên cứu của đề tài luận án góp phần bổ sung và hoàn
thiện những vấn đề lý luận về công tác kiểm sát các vụ án hành chính của
VKSND dưới hình thức kiểm soát quyền lực tư pháp như: xây dựng một số khái
niệm, các đặc điểm, nội dung, phương pháp kiểm sát việc giải quyết các vụ án
hành chính.
Thứ tư, từ nhận thức lý luận về vai trò, chức năng của VKSND, luận án
đánh giá thực trạng kiểm sát việc giải quyết vụ án hành chính ở Việt Nam hiện
nay của VKSND, thông qua đó giúp cho đội ngũ cán bộ, kiểm sát viên được giao

nhiệm vụ thực hiện công tác kiểm sát trong lĩnh vực này có cách nhìn tổng thể về
những kết quả đạt được để phát huy; đồng thời, nhận thức rõ những hạn chế, tồn
tại và nguyên nhân để có biện pháp khắc phục.
Thứ năm, luận án đề xuất những giải pháp nhằm nâng cao chất lượng
công tác kiểm sát việc giải quyết các vụ án hành chính trên cơ sở khoa học và rút
ra từ thực tiễn đó có tính khả thi khi vận dụng vào hoạt động thực hiện chức
năng của VKSND.
6. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của Luận án
6.1. Ý nghĩa lý luận của luận án
Luận án góp phần bổ sung, hoàn thiện lý luận về khoa học Luật Hiến
pháp, Luật hành chính, Luật Tổ chức VKSND và Luật TTHC, làm rõ những nội
dung công tác kiểm sát giải quyết các vụ án hành chính, xác định vị trí của

7


VKSND trong bộ máy nhà nước; nhiệm vụ, quyền hạn của VKSND khi giải
quyết các vụ án hành chính.
6.2. Ý nghĩa thực tiễn của luận án
- Luận án xác lập cơ sở pháp lý và cơ sở khoa học cho hoạt động kiểm sát
việc giải quyết các vụ án hành chính của VKSND. Đồng thời, phân tích và làm rõ
yêu cầu của việc thực hiện chức năng, nhiệm vụ của VKSND, mối quan hệ phối
hợp giữa VKS và các cơ quan khác thực hiện các hoạt động tư pháp trong quá trình
giải quyết vụ án hành chính.
- Kết quả nghiên cứu của luận án có thể được sử dụng làm tài liệu phục vụ
cho công tác đào tạo, bồi dưỡng nghiệp vụ chuyên ngành về công tác kiểm sát
việc giải quyết các vụ án hành chính trong Trường Đại học kiểm sát Hà Nội, Học
viện Tư pháp, Học viện Tòa án, Trường Đào tạo, bồi dưỡng nghiệp vụ kiểm sát
tại Thành phố Hồ Chí Minh và các cơ sở đào tạo luật khác; là nguồn tài liệu để
VKSND và TAND xây dựng quy chế phối hợp liên ngành trong công tác giải

quyết các vụ án hành chính; bổ sung và cung cấp cho các kiểm sát viên những
kiến thức lý luận, các thao tác kỹ năng nghiệp vụ khi được phân công kiểm sát
việc giải quyết các vụ án hành chính trong thực tế.
7. Cơ cấu của Luận án
Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục, nội
dung của luận án gồm 4 chương:
Chương 1: Tổng quan tình hình nghiên cứu
Chương 2: Những vấn đề lý luận về kiểm sát việc giải quyết các vụ án
hành chính
Chương 3: Các quy định của pháp luật hiện hành về kiểm sát việc giải
quyết các vụ án hành chính ở Việt Nam hiện nay và thực tiễn áp dụng
Chương 4: Quan điểm và giải pháp tăng cường vai trò của Viện kiểm sát
nhân dân trong kiểm sát việc giải quyết các vụ án hành chính.

8


Chương 1
TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU
1.1. Tình hình nghiên cứu trong nước
1.1.1. Nhóm thứ nhất nghiên cứu về tài phán các khiếu kiện hành chính
Trong sách báo pháp lý ở Việt Nam đã có khá nhiều công trình nghiên
cứu liên quan đến đề tài luận án như:
Luật gia Đinh Văn Minh khi nghiên cứu về "Tài phán hành chính ở một
số nước trên thế giới" đã đề cập đến một số quan điểm của các nước như: Pháp,
Đức và một số nước theo hệ thống pháp luật Anglosaxon về tài phán hành chính.
Liên hệ đến Việt Nam, tác giả khẳng định: Toà án hành chính là vấn đề còn mới
đối với chúng ta hiện nay. Thiết lập hệ thống các cơ quan tài phán hành chính đặt
ra nhiều vấn đề lý luận, thực tiễn cần nghiên cứu. Điều đó đòi hỏi phải tính đến
kinh nghiệm của các nước có nền tài phán hành chính phát triển, vận dụng những

tri thức đó một cách khoa học, hợp lý vào các điều kiện cụ thể và đặc thù của
Việt Nam là việc làm cần thiết.
Nghiên cứu bài viết của Luật gia Đinh Văn Minh có ý nghĩa đối với đề tài
của luận án đó là: vấn đề giải quyết bằng TA đối với khởi kiện hành chính đã
được các nước trên thế giới quan tâm và thực hiện từ nhiều năm trước đây. Qua
nghiên cứu cũng thấy được việc giải quyết các khiếu kiện hành chính (Quyết
định hành chính, hành vi hành chính của cơ quan quản lý hành chính và cá nhân
có thẩm quyền ban hành và thi hành quyết định hành chính) ở nước ta mới được
thực hiện từ khi có Pháp lệnh thủ tục giải quyết các vụ án hành chính năm 1994
đến nay do đó xét về cả vấn đề nghiên cứu lý luận, đặc biệt là hoạt động thực
tiễn trong TTHC còn gặp những khó khăn, vướng mắc. Mặt khác, nội dung của
bài viết cũng là tài liệu quan trọng để tác giả đề tài của luận án tham khảo trong
quá trình lý giải về sự cần thiết phải kiểm sát hoạt động của TA khi giải quyết

9


các vụ án hành chính trong điều kiện tổ chức về thực hiện quyền lực ở Nhà nước
ta theo nguyên tắc tập quyền.
Ths. Nguyễn Thị Anh Thư và CN. Vũ Việt Hà trong bài nghiên cứu: "Mô
hình cơ quan tài phán hành chính ở một số nước" đã nêu rõ trên thế giới hiện
nay có 2 mô hình tổ chức tài phán hành chính, bao gồm: Lưỡng hệ tài phán và
nhất hệ tài phán. Những nước theo chế độ lưỡng hệ tài phán (bao gồm hai hệ
thống tài phán: tài phán tư pháp và tài phán hành chính) tổ chức hai hệ thống tài
phán độc lập. Tài phán tư pháp xét xử những vụ án hình sự, dân sự; tài phán
hành chính xét xử những vụ án hành chính. Những nước theo chế độ nhất hệ tài
phán chỉ tổ chức một hệ thống tài phán, cũng có hai loại hình: Mô hình Tòa hành
chính trong TA thường: Một số nước có giải pháp hỗn hợp, nghĩa là họ lập ra các
phân tòa hành chính trong TA tư pháp (Tòa án thường) như: Trung Quốc, Bê
Nanh, Công Gô, Bờ Biển Ngà, Mađagaxca, Senegan, Tôgô, Inđônêxia… Mô

hình TA Tư pháp có thẩm quyền giải quyết các tranh chấp hành chính: Một số
nước khác, thẩm quyền giải quyết tranh chấp hành chính được giao cho TA tư
pháp như: Anh, Aixơlen, Na Uy, Canada, Sip, Itxraen...
Nghiên cứu bài viết của Ths. Nguyễn Thị Anh Thư và CN. Vũ Việt Hà có
ý nghĩa giúp cho tác giả của luận án tìm hiểu mô hình, cơ chế giải quyết các
khiếu kiện hành chính bằng TA ở các quốc gia, tuy có nhiều điểm khác nhau
nhưng đều giao cho cơ quan trung tâm của hoạt động tư pháp đó là TA. Mặt
khác thông qua việc nghiên cứu bài viết tác giả cũng thấy được mô hình Tòa
Hành chính ở nước ta nằm trong hệ thống cơ quan TAND là đúng với quy định
của pháp luật, nhằm kiểm soát hoạt động thực hiện quyền tư pháp của cơ quan
xét xử.
Tác giả Lê Thu Hương trong bài viết "Về cơ chế giải quyết khiếu nại hành
chính ở nước ta" đăng trên Tạp chí Dân chủ và Pháp luật - Bộ Tư pháp đã khẳng
định: Ở nước nào cũng vậy, từ xưa đến nay, đều tìm những cơ chế giải quyết
khiếu nại hành chính nhằm phát hiện kịp thời và sửa chữa những sai sót của bộ

10


máy hành chính, đồng thời bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của công dân. Cơ
chế này có hiệu quả ra sao là biểu hiện mức độ văn minh, dân chủ của một Nhà
nước. Ở nước ta, cơ chế giải quyết khiếu nại hành chính cũng đã thường xuyên
được xem xét, chỉnh sửa. Tuy nhiên, trong công cuộc đổi mới toàn diện đất
nước, tích cực hội nhập quốc tế, phát huy bản chất dân chủ của Nhà nước ta thì
một thực tiễn hết sức bức xúc đang đòi hỏi Nhà nước ta phải nghiên cứu sâu sắc
để xây dựng một cơ chế giải quyết khiếu nại hành chính hữu hiệu. Qua nghiên
cứu bài viết của tác giả Lê Thu Hương, tác giả của luận án nhận thấy đây là kết
quả nghiên cứu có thể dùng để tham khảo các quy định của Luật TTHC đã được
sửa đổi và hoàn chỉnh theo quá trình phát triển của đất nước.
1.1.2. Nhóm thứ hai là các công trình khoa học nghiên cứu về sự cần

thiết, vị trí, vai trò của VKSND trong bộ máy Nhà nước và chức năng của
VKSND
GS.TS Nguyễn Đăng Dung (2012), Những vấn đề về Hiến pháp và sửa
đổi Hiến pháp, sách chuyên khảo, nội dung đề cập đến sự ra đời và phát triển
VKS, cơ cấu tổ chức VKS qua các bản Hiến pháp, làm rõ sự cần thiết thực hiện
các chức năng, nhiệm vụ của VKSND trong từng thời kỳ lịch sử.
Sách chuyên khảo của GS.TS. Nguyễn Đăng Dung là tài liệu tham khảo
quan trọng trong quá trình thực hiện đề tài luận án khi phân tích và làm rõ hoạt
động kiểm sát việc tuân theo pháp luật trong lĩnh vực TTHC được thực hiện trên
cơ sở các quy định của Hiến pháp.
Sách chuyên khảo “Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của dân, do
dân, vì dân - lý luận và thực tiễn” xuất bản năm 2010 do GS.VS Nguyễn Duy
Quý và PGS.TS. Nguyễn Tất Viễn (Đồng chủ biên) đã khái quát lịch sử hình
thành và phát triển của học thuyết nhà nước pháp quyền; nghiên cứu về Chủ
nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và quan điểm của Đảng Cộng sản
Việt Nam về nhà nước và pháp quyền; những đặc trưng cơ bản, chức năng của
nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa; các yếu tố quy định, chi phối quá trình

11


xây dựng nhà nước pháp quyền trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội ở Việt
Nam. Trong đó xác định hệ thống các cơ quan tư pháp ở nước ta gồm TA, cơ
quan điều tra, VKS, cơ quan thi hành án và các cơ quan, tổ chức bổ trợ tư pháp
như tổ chức giám định tư pháp, tổ chức các luật sư, cơ quan công chứng nhà
nước, lý lịch tư pháp; đồng thời, đề cập các giải pháp đổi mới các cơ quan tư
pháp hiện nay ở nước ta [39, tr. 3-5].
GS. TSKH Lê Cảm (2011) trong cuốn chuyên khảo “Viện kiểm sát Việt
Nam” [8, tr. 81], đã đề cập một cách sâu sắc chức năng, nhiệm vụ, thiết chế về
Viện công tố, VKSND các nước trên thế giới; vị trí của VKSND trong bộ máy

Nhà nước ta, tác giả đã phân tích sự cần thiết phải tiếp tục duy trì các chức năng
của VKSND như quy định của Hiến pháp năm 2013. Đồng thời, tác giả khẳng
định sự cần thiết phải duy trì vị trí hiện hành của VKSND trong hệ thống bộ máy
nhà nước. Sách chuyên khảo của GS. TSKH Lê Cảm là tài liệu tham khảo dùng
làm cơ sở lý luận khi đề tài luận án phân tích và làm sáng tỏ chức năng kiểm sát
hoạt động tư pháp trong đó có chức năng kiểm sát việc tuân theo pháp luật trong
TTHC của VKSND.
Bài viết Vị trí và chức năng của VKSND trong bộ máy nhà nước của TS.
Lê Hữu Thể đăng trên Tạp chí Nhà nước và pháp luật năm 2000 đã nghiên cứu
đề cập một cách tổng thể các cơ quan thuộc bộ máy Nhà nước ta. Đồng thời tác
giả phân tích sâu sắc về mối quan hệ phối hợp giữa các nhánh quyền lực và nhấn
mạnh vị trí, vai trò của các cơ quan tư pháp, trong đó thể hiện rõ quan điểm về
vai trò của VKSND trong bộ máy nhà nước nói chung và chức năng thực hành
quyền công tố và kiểm sát hoạt động tư pháp nói riêng [49, tr. 23-25].
Bài viết Sửa đổi Hiến pháp năm 1992 với việc xác định vị trí, chức năng
của VKSND trong bộ máy nhà nước của tác giả Lê Hữu Thể đăng trên Tạp chí
nhà nước và pháp luật năm 2001 đã tập trung phân tích cơ sở lý luận và căn cứ
pháp lý để quy định về vị trí, chức năng của VKSND trong các bản hiến pháp.
Theo đó, tác giả đã phân tích những cơ sở để quy định vị trí, vai trò của VKSND

12


trên cơ sở định hướng của Đảng và Nhà nước ta trong tiến trình CCTP, hội nhập
quốc tế và xây dựng Nhà nước pháp quyền ở Việt Nam. Các bài viết trên đây của
TS. Lê Hữu Thể là tài liệu tham khảo có giá trị đối với luận án trong việc xác
định cơ sở lý luận về vị trí, vai trò của VKSND trong bộ máy nhà nước và định
hướng đổi mới về tổ chức và hoạt động của VKSND tại chương 2 và chương 4
của đề tài nghiên cứu [50, tr 21-23].
PGS.TS. Trần Văn Độ có bài viết “Những giải pháp nâng cao chất lượng

thực hành quyền công tố và kiểm sát các hoạt động tư pháp” (2003), Kỷ yếu đề tài
khoa học cấp Bộ, của Viện Khoa học kiểm sát – VKSND tối cao. Tác giả đã phân
tích và đưa ra những giải pháp cụ thể nhằm nâng cao chất lượng thực hành quyền
công tố và kiểm sát các hoạt động tư pháp nói chung. Bài viết của PGS.TS. Trần
Văn Độ có thể dùng làm tài liệu tham khảo khi đề tài đề xuất các giải pháp nâng cao
chất lượng và hiệu quả công tác kiểm sát việc giải quyết các vụ án hành chính, một
trong những lĩnh vực kiểm sát hoạt động tư pháp
Sách tham khảo “Lịch sử nhà nước và pháp luật Việt Nam” do PGS.TS
Nguyễn Văn Mạnh (chủ biên năm 2012) đã nghiên cứu lịch sử Nhà nước và
pháp luật Việt Nam từ năm 1945 đến năm 2009, nhất là trong thời kỳ đổi mới.
Trong đó, mỗi thời kỳ đều đã đề cập đến quá trình hình thành, phát triển của hệ
thống các cơ quan tư pháp, trong đó có cơ quan công tố nay là VKSND.
Tác giả Khuất Văn Nga, luận án tiến sỹ năm 1993 với đề tài “Vị trí, vai
trò của Viện kiểm sát nhân dân trong bộ máy Nhà nước xã hội chủ nghĩa ở Việt
Nam” đã đề cập chuyên sâu về vị trí, vai trò, chức năng, nhiệm vụ của VKSND
trong bộ máy nhà nước ta, là cơ sở lý luận quan trọng để nghiên cứu về mối quan
hệ giữa VKS với cơ quan điều tra, giữa VKS với TA. Luận án tiến sĩ của Khuất
Văn Nga là tài liệu tham khảo trong việc nghiên cứu mối quan hệ giữa VKSND với
TAND trong xét xử các vụ án hình sự, dân sự, hôn nhân gia đình, kinh doanh
thương mại, lao động và án hành chính mà tác giả luận án sẽ tham khảo trong các
chương 2, 3, 4 của đề tài luận án [36].

13


Tác giả Nguyễn Mạnh Bình, luận án tiến sĩ năm 2010 về "Hoàn thiện cơ
chế pháp lý giám sát xã hội đối với việc thực hiện quyền lực nhà nước ở Việt
Nam hiện nay” trên cơ sở phân tích cơ sở lý luận về hoàn thiện cơ chế pháp lý
giám sát xã hội đối với việc thực hiện quyền lực nhà nước như: khái quát giám
sát xã hội đối với việc thực hiện quyền lực nhà nước; khái niệm và các bộ phận

cấu thành của cơ chế pháp lý giám sát xã hội đối với việc thực hiện quyền lực
nhà nước. Kết quả nghiên cứu của Tiến sĩ Nguyễn Mạnh Bình là tài liệu tham
khảo để phân tích và làm rõ hoạt động thực hiện chức năng kiểm sát việc tuân
theo pháp luật trong hoạt động giám sát tối cao, thừa hành quyền lực từ Quốc hội
và chịu sự giám sát của Quốc hội và giám sát xã hội thông qua Hội đồng nhân
dân các cấp và giám sát của nhân dân [2, tr 3-5].
Tác giả Nguyễn Thị Thủy với bài viết “Viện kiểm sát nhân dân trong tiến
trình cải cách tư pháp” đăng trên Tạp chí kiểm sát (2011) tập hợp nhiều bài phát
biểu của lãnh đạo Đảng, Nhà nước và của ngành kiểm sát về chức năng, nhiệm
vụ của VKSND hiện tại và xu hướng đổi mới theo yêu cầu CCTP. Nội dung các
bài phát biểu rất phong phú nhưng đều khẳng định VKSND tiếp tục thực hiện hai
chức năng theo quy định của Hiếp pháp năm 1992 và hiện nay là Hiến pháp năm
2013 bao gồm: chức năng thực hành quyền công tố và kiểm sát hoạt động tư
pháp. Bài viết của tác giả Nguyễn Thị Thủy dùng làm tài liệu tham khảo khi đề
tài luận án phân tích các quan điểm của Đảng, Nhà nước về chức năng của
VKSND trong công cuộc cải cách tư pháp hiện nay và là cơ sở lý luận của việc
nghiên cứu về sự cần thiết phải kiểm soát quyền xét xử của TA trong các lĩnh
vực tố tụng nói chung và lĩnh vực TTHC nói riêng [52].
Viện kiểm sát nhân dân tối cao (2006), sách chuyên khảo “Hợp tác kỹ
thuật trong lĩnh vực pháp luật” giữa Cộng hòa XHCN Việt Nam và Nhật Bản
(2006). Nội dung của sách chuyên khảo được xây dựng trên cơ sở của 40 công
trình nghiên cứu khoa học của tập thể tác giả các chuyên gia nghiên cứu lý luận
và các kiểm sát viên hoạt động thực tiễn trong ngành kiểm sát đã đề cập những

14


vấn đề lý luận chung, quan trọng, có ý nghĩa quyết định tới chất lượng và hiệu
quả hoạt động thực hành quyền công tố, kiểm sát việc tuân theo pháp luật trong
việc giải quyết các vụ án hành chính.

TS. Nguyễn Văn Quảng (2012) trong bài nghiên cứu, trao đổi "Bàn về chức
năng kiểm sát hoạt động tư pháp của Viện kiểm sát nhân dân" đã thể hiện rõ quan
điểm, đường lối của Đảng và Nhà nước ta về việc thiết lập cơ quan VKSND trong
bộ máy nhà nước và thực hiện chức năng kiểm sát hoạt động tư pháp qua các thời
kỳ cách mạng được thể hiện trong quy định của các bản hiến pháp 1946, Hiến pháp
1959, Hiến pháp 1980 và Hiến pháp năm 1992. Trong đó khẳng định sự ra đời của
mô hình VKS thay thế cho mô hình Viện công tố ở nước ta gắn liền với yêu cầu của
nhiệm vụ bảo đảm pháp chế thống nhất - điều kiện nền tảng cho việc xây dựng nhà
nước kiểu mới. Kết quả nghiên cứu luận án tiến sĩ của TS. Nguyễn Văn Quảng là
tài liệu tham khảo trong quá trình phân tích và làm rõ chức năng kiểm sát việc tuân
theo pháp luật của VKSND trong các giai đoạn cách mạng khác nhau, đặc biệt là
giai đoạn hiện nay [38].
Cuốn sách “Tổng kết một số vấn đề lý luận và thực tiễn về công tác của
Viện kiểm sát nhân dân qua 55 năm tổ chức và hoạt động” của VKSND tối cao,
NXB Chính trị Quốc gia, Hà Nội, 2015 đã tập trung tổng hợp, khái quát những
vấn đề cơ bản trong công tác thực hiện chức năng, nhiệm vụ của ngành kiểm sát
nhân dân từ 1960 đến 2015 trên cả hai phương diện lý luận và thực tiễn. Từ đó
đưa ra 9 bài học kinh nghiệm lớn làm cơ sở để ngành kiểm sát tiếp tục xây dựng
và hoàn thiện cơ sở lý luận, cơ sở pháp lý cho tổ chức và hoạt động của VKSND
đáp ứng mục tiêu xây dựng nhà nước pháp quyền XHCN ở Việt Nam.
1.1.3. Nhóm thứ ba là các công trình khoa học nghiên cứu về hoạt động
kiểm sát các vụ án hành chính của VKSND
Các công trình nghiên cứu về kiểm sát việc giải quyết các vụ án hành
chính của VKSND ở Việt Nam trên các khía cạnh như pháp luật về kiểm sát việc
giải quyết khiếu kiện hành chính của TAND. Các nội dung trên thể hiện trong

15


nhiều công trình nghiên cứu, được thừa nhận trong các giáo trình đào tạo, bồi

dưỡng nghiệp vụ kiểm sát của một số cơ sở đào tạo của ngành kiểm sát; trong
một số bài viết, sách chuyên khảo, một số luận án tiến sĩ, luận văn thạc sĩ, một số
đề tài khoa học, các bài báo đăng tải trên các tạp chí khoa học ở Việt Nam.
Trong đó có một số công trình nghiên cứu tiêu biểu sau đây:
Các tác giả Lê Song Lê, Vi Thị Tuyết Minh (2014) - Chuyên đề khoa học
(Vụ 10- VKSND tối cao) về "Thực trạng công tác kiểm sát giải quyết án hành
chính, một số giải pháp và kiến nghị" chuyên đề khảo sát, thu thập số liệu 03
năm (2011 - 2013) thực hiện chức năng kiểm sát hoạt động tư pháp trong lĩnh
vực TTHC theo quy định của Luật TTHC năm 2010 trên cơ sở đó đưa ra đánh
giá, tổng kết rút kinh nghiệm về kết quả hoạt động kiểm sát việc giải quyết các
vụ án hành chính và những tồn tại, hạn chế cả về mặt nhận thức và áp dụng pháp
luật của đội ngũ cán bộ, kiểm sát viên khi kiểm sát việc giải quyết các vụ án
hành chính của TA. Tìm ra những nguyên nhân, những bài học kinh nghiệm, trên
cơ sở đó đề xuất một số giải pháp cụ thể và một số kiến nghị hoàn thiện pháp
luật (Chủ yếu là các văn bản hướng dẫn áp dụng pháp luật) nhằm năng cao chất
lượng công tác kiểm sát việc giải quyết các vụ án hành chính.
Tác giả Lê Song Lê (2013) “Đề xuất, kiến nghị nâng cao chất lượng, hiệu
quả của công tác kiểm sát việc giải quyết các vụ án hành chính” - Tạp chí kiểm sát
số tháng 7 năm 2013. Tác giả đã đánh giá một cách toàn diện các hoạt động liên
quan đến kiểm sát việc giải quyết các vụ án hành chính như: Công tác quản lý, chỉ
đạo điều hành; về tổ chức bộ máy và cán bộ; công tác đào tạo, bồi dưỡng công
chức, viên chức trong ngành kiểm sát nhân dân; công tác tuyên truyền phổ biến
pháp luật TTHC... Từ đó rút ra bài học kinh nghiệm và đề xuất kiến nghị nhằm
nâng cao hiệu quả công tác kiểm sát việc giải quyết các vụ án hành chính. Chuyên
đề khoa học của tác giả Lê Song Lê, Vi Thị Tuyết Minh cũng như bài viết đăng
trên tạp chí kiểm sát là tài liệu tham khảo có giá trị cả về lý luận và thực tiễn
trong quá trình thực hiện đề tài luận án tại chương 2, 3, 4.

16

Tac sgiar Cao Thị Hương (2017) có bài viết "Một số khó khăn, vướng mắc
trong công tác kiểm sát việc giải quyết các vụ án hành chính và các giải pháp
nâng cao hiệu quả công tác kiểm sát việc giải quyết các vụ án hành chính" Trang thông tin điện tử VKSND tỉnh Bình Thuận đăng ngày 01/6/2017. Bài viết
của tác giả Cao Thị Hương đã phân tích các quy định của Luật TTHC năm 2015
liên quan đến chức năng kiểm sát việc tuân theo pháp luật của VKSND trong
quá trình giải quyết vụ án hành chính của TAND và việc áp dụng các quy định
này trong thực tiễn kiểm sát việc giải quyết các khiếu kiện hành chính về đất đai,
thuế, lâm nghiệp, xây dựng về xử phạt vi phạm hành chính trong 03 năm tại tỉnh
Bình Thuận; từ đó rút ra những khó khăn, vướng mắc giữa các quy định của
pháp luật và thực tiễn áp dụng nhằm đề xuất một số giải pháp nâng cao chất
lượng công tác kiểm sát việc giải quyết các vụ án hành chính.
Bài viết của tác giả Cao Thị Hương tuy chỉ mới nghiên cứu những khó
khăn, vướng mắc trong công tác kiểm sát việc giải quyết các vụ án hành chính
tại một địa phương cụ thể là tỉnh Bình Thuận, tuy nhiên những thông tin của bài
viết này vẫn có thể dùng làm tài liệu tham khảo trong quá trình thực hiện đề tài
luận án tại chương 3.
Tác giả Nguyễn Thị Thu Hương (2018) "Rút kinh nghiệm về các vi phạm
trong việc thụ lý và giải quyết các vụ án hành chính ở cấp sơ thẩm" - Trang
thông tin điện tử VKSND tối cao. Bài viết này đã góp phần làm rõ các loại vi
phạm của TA trong việc thụ lý và giải quyết vụ án hành chính qua hơn hai năm
thi hành Luật TTHC năm 2015, từ đó rút ra một số kinh nghiệm để VKSND các
địa phương lưu ý trong quá trình thực hiện chức năng của mình. Bài viết của tác
giả Nguyễn Thị Thu Hương là tài liệu mà đề tài luận án có thể tham khảo về
kinh nghiệm phát hiện vi phạm pháp luật của TA trong việc thụ lý và giải quyết
vụ án hành chính của TAND để thực hiện đề tài tại chương 3.
Tác giả Trịnh Tuyến (2018) với bài viết "Đột phá tích cực trong giải
quyết án hành chính ở Thành phố Hà Nội" tại chuyên đề này,trên cơ sở khảo sát

17

và các số liệu thống kêđã đưa ra số liệu so sánh các tranh chấp hành chính do tổ
chức, cá nhân khởi kiện yêu cầu giải quyết tại TAND Thành phố Hà Nội.
Tác giả Trần Đình Khánh trong bài viết "Nâng cao vai trò của viện kiểm
sát trong vụ án hành chính theo tinh thần cải cách tư pháp". Bài viết nhấn mạnh
VKSND các cấp tăng cường công tác quản lý chỉ đạo điều hành của lãnh đạo đối
với việc giải quyết án hành chính, đề cao trách nhiệm của kiểm sát viên trong
quá trình kiểm sát việc thụ lý, kiểm sát xét xử các vụ án hành chính. Kết quả
nghiên cứu của bài viết có ý nghĩa tham khảo trong việc nghiên cứu lý luận về vị
trí, vai trò của VKSND trong lĩnh vực TTHC và đề xuất các giải pháp tại chương
3 của luận án [25].
Tcas giả Nguyễn Ngọc Khánh: “Một số điều của Luật Tổ chức Viện kiểm
sát nhân dân và thẩm quyền của Viện kiểm sát nhân dân trong xét xử các vụ án
hành chính, kinh tế và lao động”, Tạp chí Kiểm sát, số 3/2002, bài viết nên rõ
thực trạng công tác xét xử và kiểm sát xét xử các vụ án hành chính, kinh tế, lao
động của TAND và VKSND và những tồn tại, hạn chế trong các quy định của
Pháp lệnh thủ tục giải quyết các vụ án hành chính và một số văn bản hướng dẫn
thi hành. Đồng thời, đề xuất một số giải pháp mang tính định hướng để sửa đổi
các quy định của pháp luật trong lĩnh vực TTHC liên quan đến cả chức năng,
nhiệm vụ, quyền hạn của TAND và VKSND trong thời gian tới. Bài viết của tác
giả Nguyễn Ngọc Khánh có thể dùng làm tài liệu tham khảo trong quá trình phân
tích cơ sở lý luận và pháp luật về chức năng kiểm sát việc tuân theo pháp luật
của TAND và những người tham gia tố tụng trong quá trình giải quyết vụ án
hành chính.
TS. Nguyễn Hoàng Anh - Khoa Luật Đại học Quốc gia Hà Nội có bài viết
"Vai trò của Viện kiểm sát trong vụ án hành chính và vấn đề độc lập xét xử", bài
viết đăng trên Tạp chí Nghiên cứu lập pháp điện tử số tháng 10/2010đề cập đến
các căn cứ pháp lý quy định thẩm quyền tham gia với vai trò kiểm sát xét xử các
vụ án hành chính của VKSND. Đồng thời, tác giả cũng phân tích rõ vai trò của

18


kiểm sát viên tại phiên tòa xét xử vụ án hành chính, thẩm quyền, tư cách của
kiểm sát viên tại phiên tòa xét xử sơ thẩm và phúc thẩm vụ án hành chính, từ đó
cũng chỉ rõ những điểm hạn chế đối với vai trò của VKSND trong vụ án hành
chính và vấn đề độc lập xét xử [1, tr. 1-3].
Tập bài giảng Đào tạo nghiệp vụ kiểm sát - Trường Đào tạo, bồi dưỡng
nghiệp vụ Kiểm sát Hà Nội năm 2012 chuyên đề:"Kỹ năng kiểm sát việc giải
quyết các vụ án hành chính". Tập bài giảng chương trình đào tạo nghiệp vụ kiểm
sát là tài liệu có giá trị tham khảo khi đề tài phân tích các hoạt động kiểm sát
việc giải quyết vụ án hành chính kể từ khi TA thụ lý đơn khởi kiện cho đến khi
ra bản án có hiệu lực pháp luật [71, tr 15-30].
Nhìn tổng thể, các công trình nghiên cứu về cơ chế giải quyết các vụ án
hành chính là những vấn đề lý luận và thực tiễn hoạt động thực hiện chức năng
kiểm sát việc tuân theo pháp luật trong TTHC với tính chất là hoạt động kiểm sát
tư pháp của VKSND là không nhiều; ở những góc độ, phạm vi nghiên cứu khác
nhau, các nghiên cứu mới chỉ làm sáng tỏ ở một mức độ nhất định về vị trí, vai
trò và chức năng của VKSND đối với hoạt động kiểm sát việc giải quyết các vụ
án hành chính theo yêu cầu cải cách tư pháp, xây dựng Nhà nước pháp quyền
Việt Nam XHCN của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân hiện nay.
1.2. Tình hình nghiên cứu ở nước ngoài
Các công trình nghiên cứu của nước ngoài có liên quan đến đề tài nghiên
cứu bao gồm:
Giáo trình Công tác kiểm sát của Học viện cán bộ kiểm sát quốc gia
Trung Quốc, do Nhà xuất bản pháp luật Bắc Kinh ấn hành năm 2002 (Trường
Cao đẳng kiểm sát Hà Nội biên dịch và hiệu đính). Đây là công trình nghiên cứu
tổng thể, toàn diện về quá trình hình thành, phát triển và chức năng, nhiệm vụ
của VKSND Trung Quốc qua các thời kỳ của cách mạng Trung Quốc. Thẩm

quyền của VKS trong hoạt động tố tụng dân sự, TTHC, hoạt động kiểm sát việc
tuân theo pháp luật trong các lĩnh vực của VKSND là hoạt động giám sát pháp

19