Tải bản đầy đủ (.pdf) (664 trang)

Le vicomte de bragelonne tome IV

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (1.66 MB, 664 trang )

ProjectGutenberg'sLevicomtedeBragelonne,TomeIV.,byAlexandreDumas
ThiseBookisfortheuseofanyoneanywhereatnocostandwithalmostno
restrictionswhatsoever.Youmaycopyit,giveitawayorre-useitunderthe
termsoftheProjectGutenbergLicenseincludedwiththiseBookoronlineat
www.gutenberg.net
Title:LevicomtedeBragelonne,TomeIV.
Author:AlexandreDumas
ReleaseDate:November4,2004[EBook#13950]
Language:French
***STARTOFTHISPROJECTGUTENBERGEBOOKLEVICOMTEDE
BRAGELONNE,TOMEIV.***

ThisEtextwaspreparedbyEbookslibresetgratuitsandisavailableat
inWordformat,MobipocketReaderformat,
eReaderformatandAcrobatReaderformat.

AlexandreDumas
LEVICOMTEDEBRAGELONNE

TOMEIV
(1848—1850)


Tabledesmatières
ChapitreCXCVII—Roietnoblesse
ChapitreCXCVIII—Suited'orage
ChapitreCXCIX—Heu!miser!
ChapitreCC—Blessuressurblessures
ChapitreCCI—Cequ'avaitdevinéRaoul
ChapitreCCII—Troisconvivesétonnésdesouperensemble
ChapitreCCIII—CequisepassaitauLouvrependantlesouperde


laBastille
ChapitreCCIV—Rivauxpolitiques
ChapitreCCV—OùPorthosestconvaincusansavoircompris
ChapitreCCVI—LasociétédeM.deBaisemeaux
ChapitreCCVII—Prisonnier
ChapitreCCVIII—CommentMoustonavaitengraissésansen
prévenirPorthos,etdesdésagrémentsquienétaientrésultéspour
cedignegentilhomme
ChapitreCCIX—Cequec'étaitquemessireJeanPercerin
ChapitreCCX—Leséchantillons
ChapitreCCXI—OùMolièrepritpeut-êtresapremièreidéedu
Bourgeoisgentilhomme
ChapitreCCXII—Laruche,lesabeillesetlemiel
ChapitreCCXIII—EncoreunsouperàlaBastille
ChapitreCCXIV—Legénéraldel'ordre
ChapitreCCXV—Letentateur
ChapitreCCXVI—Couronneettiare
ChapitreCCXVII—LechâteaudeVaux-le-Vicomte
ChapitreCCXVIII—LevindeMelun
ChapitreCCXIX—Nectaretambroisie
ChapitreCCXX—ÀGascon,Gasconetdemi
ChapitreCCXXI—Colbert
ChapitreCCXXII—Jalousie
ChapitreCCXXIII—Lèse-majesté
ChapitreCCXXIV—UnenuitàlaBastille
ChapitreCCXXV—L'ombredeM.Fouquet
ChapitreCCXXVI—Lematin
ChapitreCCXXVII—L'amiduroi
ChapitreCCXXVIII—Commentlaconsigneétaitrespectéeàla
Bastille



ChapitreCCXXIX—Lareconnaissanceduroi
ChapitreCCXXX—Lefauxroi
ChapitreCCXXXI—OùPorthoscroitcouriraprèsunduché
ChapitreCCXXXII—Lesderniersadieux
ChapitreCCXXXIII—M.deBeaufort
ChapitreCCXXXIV—Préparatifsdedépart
ChapitreCCXXXV—L'inventairedePlanchet
ChapitreCCXXXVI—L'inventairedeM.deBeaufort
ChapitreCCXXXVII—Leplatd'argent
ChapitreCCXXXVIII—Captifetgeôliers
ChapitreCCXXXIX—Lespromesses
ChapitreCCXL—Entrefemmes
ChapitreCCXLI—Lacène
ChapitreCCXLII—DanslecarrossedeM.Colbert
ChapitreCCXLIII—Lesdeuxgabares
ChapitreCCXLIV—Conseilsd'ami
ChapitreCCXLV—CommentleroiLouisXIVjouasonpetitrôle
ChapitreCCXLVI—Lechevalblancetlechevalnoir
ChapitreCCXLVII—Oùl'écureuiltombe,oùlacouleuvrevole
ChapitreCCXLVIII—Belle-Île-en-Mer
ChapitreCCXLIX—Lesexplicationsd'Aramis
ChapitreCCL—Suitedesidéesduroietdesidéesde
M.d'Artagnan
ChapitreCCLI—LesaïeuxdePorthos
ChapitreCCLII—LefilsdeBiscarrat
ChapitreCCLIII—LagrottedeLocmaria
ChapitreCCLIV—Lagrotte
ChapitreCCLV—Unchantd'Homère

ChapitreCCLVI—Lamortd'untitan
ChapitreCCLVII—L'épitaphedePorthos
ChapitreCCLVIII—LarondedeM.deGesvres
ChapitreCCLIX—LeroiLouisXIV
ChapitreCCLX—LesamisdeM.Fouquet
ChapitreCCLXI—LetestamentdePorthos
ChapitreCCLXII—Lavieillessed'Athos
ChapitreCCLXIII—Visiond'Athos
ChapitreCCLXIV—L'angedelamort
ChapitreCCLXV—Bulletin
ChapitreCCLXVI—Ledernierchantdupoème


ChapitreCCLXVII—Épilogue
ChapitreCCLXVIII—LamortdeM.d'Artagnan

ChapitreCXCVII—Roietnoblesse
LouisseremitaussitôtpourfaireunbonvisageàM.deLaFère.Ilprévoyait
bienquelecomten'arrivaitpointparhasard.Ilsentaitvaguementl'importance
decettevisite;maisàunhommedutond'Athos,àunespritaussidistingué,la
premièrevuenedevaitrienoffrirdedésagréableoudemalordonné.
Quandlejeuneroifutassuréd'êtrecalmeenapparence,ildonnaordreaux
huissiersd'introduirelecomte.
Quelquesminutesaprès,Athos,enhabitdecérémonie,revêtudesordresque
seulilavaitledroitdeporteràlaCourdeFrance,Athosseprésentad'unairsi
graveetsisolennel,queleroiputjuger,dupremiercoup,s'ils'étaitounon
trompédanssespressentiments.
Louisfitunpasverslecomteetluitenditavecunsourireunemainsurlaquelle
Athoss'inclinapleinderespect.
—MonsieurlecomtedeLaFère,ditleroirapidement,vousêtessirarechez

moi,quec'estunetrèsbonnefortunedevousyvoir.
Athoss'inclinaetrépondit:
—Jevoudraisavoirlebonheurd'êtretoujoursauprèsdeVotre
Majesté.
Cetteréponse,faitesurceton,signifiaitmanifestement:«Jevoudraispouvoir
êtreundesconseillersduroipourluiépargnerdesfautes.»
Leroilesentit,et,décidédevantcethommeàconserverl'avantageducalme
avecl'avantagedurang:
—Jevoisquevousavezquelquechoseàmedire,fit-il.
—Jenemeseraispas,sanscela,permisdemeprésenterchez


VotreMajesté.
—Ditesvite,monsieur,j'aihâtedevoussatisfaire.
Lerois'assit.
—Jesuispersuadé,répliquaAthosd'untonlégèrementému,que
VotreMajestémedonneratoutesatisfaction.
—Ah!ditleroiavecunecertainehauteur,c'estuneplaintequevousvenez
formulerici?
—Ceneseraituneplainte,repritAthos,quesiVotreMajesté…Mais,veuillez
m'excuser,Sire,jevaisreprendrel'entretienàsondébut.
—J'attends.
—Leroisesouvientqu'àl'époquedudépartdeM.deBuckingham,j'aieu
l'honneurdel'entretenir.
—Àcetteépoque,àpeuprès…Oui,jemelerappelle;seulement,lesujetde
l'entretien…jel'aioublié.
Athostressaillit.
—J'aurail'honneurdelerappelerauroi,dit-il.Ils'agissaitd'unedemandequeje
venaisadresseràVotreMajesté,touchantlemariagequevoulaitcontracterM.
deBragelonneavecMlledeLaVallière.

—Nousyvoici,pensaleroi.Jemesouviens,dit-iltouthaut.
—Àcetteépoque,poursuivitAthos,leroifutsibonetsigénéreuxenversmoiet
M.deBragelonne,quepasundesmotsprononcésparSaMajesténem'estsorti
delamémoire.
—Et?…fitleroi.
—Etleroi,àquijedemandaisMlledeLaVallièrepour
M.deBragelonne,merefusa.
—C'estvrai,ditsèchementLouis.


—Enalléguant,sehâtadedireAthos,quelafiancéen'avaitpasd'étatdansle
monde.
Louissecontraignitpourécouterpatiemment.
—Que…ajoutaAthos,elleavaitpeudefortune.
Lerois'enfonçadanssonfauteuil.
—Peudenaissance.
Nouvelleimpatienceduroi.
—Etpeudebeauté,ajoutaencoreimpitoyablementAthos.
Cederniertrait,enfoncédanslecoeurdel'amantlefitbondirhorsmesure.
—Monsieur,dit-il,voilàunebienbonnemémoire!
—C'esttoujourscequim'arrivequandj'ail'honneursigrandd'unentretienavec
leroi,repartitlecomtesanssetroubler.
—Enfin,j'aidittoutcela,soit!
—Etj'enaibeaucoupremerciéVotreMajesté,Sire,parcequecesparoles
témoignaientd'unintérêtbienhonorablepourM.deBragelonne.
—Vousvousrappelezaussi,ditleroienpesantsurcesparoles,quevousaviez
pourcemariageunegranderépugnance?
—C'estvrai,Sire.
—Etquevousfaisiezlademandeàcontrecoeur?
—Oui,VotreMajesté.

—Enfin,jemerappelleaussi,carj'aiunemémoirepresqueaussibonnequela
vôtre,jemerappelle,dis-je,quevousavezditcesparoles:«Jenecroispasà
l'amourdeMlledeLaVallièrepourM.deBragelonne.»Est-cevrai?
Athossentitlecoup,ilnereculapas.


—Sire,dit-il,j'enaidéjàdemandépardonàVotreMajesté,maisilestcertaines
chosesdanscetentretienquineserontintelligiblesqu'audénouement.
—Voyonsledénouement,alors.
—Levoici.VotreMajestéavaitditqu'elledifféraitlemariagepourlebiendeM.
deBragelonne.
Leroisetut.
—Aujourd'hui,M.deBragelonneesttellementmalheureux,qu'ilnepeut
différerpluslongtempsdedemanderunesolutionàVotreMajesté.
Leroipâlit.Athosleregardafixement.
—Etque…demande-t-il…M.deBragelonne?ditleroiavechésitation.
—Absolumentcequejevenaisdemanderauroidansladernièreentrevue:le
consentementdeVotreMajestéàsonmariage.
Leroisetut.
—Lesquestionsrelativesauxobstaclessontaplaniespournous,continuaAthos.
MlledeLaVallière,sansfortune,sansnaissanceetsansbeauté,n'enestpas
moinsleseulbeaupartidumondepourM.deBragelonne,puisqu'ilaimecette
jeunefille.
Leroiserrasesmainsl'unecontrel'autre.
—Leroihésite?demandalecomtesansrienperdredesafermeténidesa
politesse.
—Jen'hésitepas…jerefuse,répliqualeroi.
Athosserecueillitunmoment.
—J'aieul'honneur,dit-ild'unevoixdouce,defaireobserverauroiquenul
obstaclen'arrêtaitlesaffectionsdeM.deBragelonne,etquesadétermination

semblaitinvariable.
—Ilyamavolonté;c'estunobstacle,jecrois?


—C'estleplussérieuxdetous,ripostaAthos.
—Ah!
—Maintenant,qu'ilnoussoitpermisdedemanderhumblementà
VotreMajestélaraisondecerefus.
—Laraison?…Unequestion?s'écrialeroi.
—Unedemande,Sire.
Leroi,s'appuyantsurlatableaveclesdeuxpoings:
—Vousavezperdul'usagedelaCour,monsieurdeLaFère,dit-ild'unevoix
concentrée.ÀlaCour,onnequestionnepasleroi.
—C'estvrai,Sire;mais,sil'onnequestionnepas,onsuppose.
—Onsuppose!queveutdirecela?
—Presquetoujourslasuppositiondusujetimpliquelafranchiseduroi…
—Monsieur!
—Etlemanquedeconfiancedusujet,poursuivitintrépidement
Athos.
—Jecroisquevousvousméprenez,ditlemonarqueentraînémalgréluiàla
colère.
—Sire,jesuisforcédechercherailleurscequejecroyaistrouverenVotre
Majesté.Aulieud'avoiruneréponsedevous,jesuisforcédem'enfaireuneà
moi-même.
—Monsieurlecomte,dit-il,jevousaidonnétoutletempsquej'avaisdelibre.
—Sire,réponditlecomte,jen'aipaseuletempsdedireauroicequej'étais
venuluidire,etjevoissirarementleroi,quejedoissaisirl'occasion.
—Vousenétiezàdessuppositions;vousallezpasserauxoffenses.



—Oh!Sire,offenserleroi,moi?Jamais!J'aitoutemaviesoutenuquelesrois
sontau-dessusdesautreshommes,nonseulementparlerangetlapuissance
maisparlanoblesseducoeuretlavaleurdel'esprit.Jenemeferaijamaiscroire
quemonroi,celuiquim'adituneparole,cachaitaveccetteparoleunearrièrepensée.
—Qu'est-ceàdire?quellearrière-pensée?
—Jem'explique,ditfroidementAthos.Si,enrefusantlamaindeMlledeLa
VallièreàM.deBragelonne,VotreMajestéavaitunautrebutquelebonheuret
lafortuneduvicomte…
—Vousvoyezbien,monsieur,quevousm'offensez.
—Si,endemandantundélaiauvicomte,VotreMajestéavaitvouluéloigner
seulementlefiancédeMlledeLaVallière…
—Monsieur!Monsieur!
—C'estquejel'aiouïdirepartout,Sire.Partoutl'onparledel'amourdeVotre
MajestépourMlledeLaVallière.
Leroidéchirasesgants,que,parcontenance,ilmordillaitdepuisquelques
minutes.
—Malheur!s'écria-t-il,àceuxquisemêlentdemesaffaires!
J'aiprisunparti:jebriseraitouslesobstacles.
—Quelsobstacles?ditAthos.
Lerois'arrêtacourt,commeunchevalemportéàquilemorsbriselepalaisense
retournantdanssabouche.
—J'aimeMlledeLaVallière,dit-ilsoudainavecautantdenoblesseque
d'emportement.
—Mais,interrompitAthos,celan'empêchepasVotreMajestédemarierM.de
BragelonneavecMlledeLaVallière.Lesacrificeestdigned'unroi;ilestmérité
parM.deBragelonne,quiadéjàrendudesservicesetquipeutpasserpourun
bravehomme.Ainsidonc,leroi,enrenonçantàsonamour,faitpreuveàlafois


degénérosité,dereconnaissanceetdebonnepolitique.

—MlledeLaVallière,ditsourdementleroi,n'aimepas
M.deBragelonne.
—Leroilesait?demandaAthosavecunregardprofond.
—Jelesais.
—Depuispeu,alors;sansquoi,sileroilesavaitlorsdemapremièredemande,
SaMajestéeûtprislapeinedemeledire.
—Depuispeu.
Athosgardaunmomentlesilence.
—Jenecomprendspointalors,dit-il,queleroiaitenvoyéM.deBragelonneà
Londres.Cetexilsurprendàbondroitceuxquiaimentl'honneurduroi.
—Quiparledel'honneurduroi,monsieurdeLaFère?
—L'honneurduroi,Sire,estfaitdel'honneurdetoutesanoblesse.Quandleroi
offenseundesesgentilshommes,c'est-à-direquandilluiprendunmorceaude
sonhonneur,c'estàlui-même,auroi,quecettepartd'honneurestdérobée.
—MonsieurdeLaFère!
—Sire,vousavezenvoyéàLondreslevicomtedeBragelonneavantd'être
l'amantdeMlledeLaVallière,oudepuisquevousêtessonamant?
Leroi,irrité,surtoutparcequ'ilsesentaitdominé,voulutcongédierAthosparun
geste.
—Sire,jevousdiraitout,répliqualecomte;jenesortiraid'iciquesatisfaitpar
VotreMajestéouparmoi-même.Satisfaitsivousm'avezprouvéquevousavez
raison;satisfaitsijevousaiprouvéquevousaveztort.Oh!vousm'écouterez,
Sire.Jesuisvieux,etjetiensàtoutcequ'ilyadevraimentgrandetdevraiment
fortdansleroyaume.Jesuisungentilhommequiaversésonsangpourvotre
pèreetpourvous,sansjamaisavoirriendemandéniàvousniàvotrepère.Je
n'aifaitdetortàpersonneencemonde,etj'aiobligédesrois!Vousm'écouterez!


Jeviensvousdemandercomptedel'honneurd'undevosserviteursquevous
avezabuséparunmensongeoutrahiparunefaiblesse.Jesaisquecesmots

irritentVotreMajesté;maislesfaitsnoustuent,nousautres;jesaisquevous
cherchezquelchâtimentvousferezsubiràmafranchise;maisjesais,moi,quel
châtimentjedemanderaiàDieudevousinfliger,quandjeluiraconteraivotre
parjureetlemalheurdemonfils.
Leroisepromenaitàgrandspas,lamainsurlapoitrine,latêteroidie,l'oeil
flamboyant.
—Monsieur,s'écria-t-iltoutàcoup,sij'étaispourvousleroi,vousseriezdéjà
puni;maisjenesuisqu'unhomme,etj'ailedroitd'aimersurlaterreceuxqui
m'aiment,bonheursirare!
—Vousn'avezpaspluscedroitcommehommequecommeroi;ou,sivous
vouliezleprendreloyalement,ilfallaitprévenirM.deBragelonneaulieude
l'exiler.
—Jecroisquejediscute,envérité!interrompitLouisXIVaveccettemajesté
queluiseulsavaittrouveràunpointsiremarquabledansleregardetdansla
voix.
—J'espéraisquevousmerépondriez,ditlecomte.
—Voussaureztantôtmaréponse,monsieur.
—Voussavezmapensée,répliquaM.deLaFère.
—Vousavezoubliéquevousparliezauroi,monsieur;c'estuncrime!
—Vousavezoubliéquevousbrisiezlaviededeuxhommes;c'estunpéché
mortel,Sire!
—Sortez,maintenant!
—Pasavantdevousavoirdit:FilsdeLouisXIII,vouscommencezmalvotre
règne,carvouslecommencezparleraptetladéloyauté!Maraceetmoi,nous
sommesdégagésenversvousdetoutecetteaffectionetdetoutcerespectque
j'avaisfaitjureràmonfilsdanslescaveauxdeSaint-Denis,enprésencedes
restesdevosnoblesaïeux.Vousêtesdevenunotreennemi,Sire,etnousn'avons


plusaffairedésormaisqu'àDieu,notreseulmaître.Prenez-ygarde!

—Vousmenacez?
—Oh!non,dittristementAthos,etjen'aipasplusdebravadequedepeurdans
l'âme.Dieu,dontjevousparle,Sire,m'entendparler;ilsaitque,pourl'intégrité,
pourl'honneurdevotrecouronne,jeverseraisencoreàprésenttoutcequem'ont
laissédesangvingtannéesdeguerrecivileetétrangère.Jepuisdoncvous
assurerquejenemenacepasleroiplusquejenemenacel'homme;maisjevous
dis,àvous:Vousperdezdeuxserviteurspouravoirtuélafoidanslecoeurdu
pèreetl'amourdanslecoeurdufils.L'unnecroitplusàlaparoleroyale,l'autre
necroitplusàlaloyautédeshommes,niàlapuretédesfemmes.L'unestmort
aurespectetl'autreàl'obéissance.Adieu!
Celadit,Athosbrisasonépéesursongenou,endéposalentementlesdeux
morceauxsurleparquet,et,saluantleroi,quiétouffaitderageetdehonte,il
sortitducabinet.
Louis,abîmésursatable,passaquelquesminutesàseremettre,et,serelevant
soudain,ilsonnaviolemment.
—Qu'onappelleM.d'Artagnan!dit-ilauxhuissiersépouvantés.
ChapitreCXCVIII—Suited'orage
SansdoutenoslecteurssesontdéjàdemandécommentAthoss'étaitsibienà
pointtrouvéchezleroi,luidontilsn'avaientpointentenduparlerdepuisunlong
temps.Notreprétention,commeromancier,étantsurtoutd'enchaînerles
événementslesunsauxautresavecunelogiquepresquefatale,nousnous
tenionsprêtàrépondreetnousrépondonsàcettequestion.
Porthos,fidèleàsondevoird'arrangeurd'affairesavait,enquittantlePalaisRoyal,étérejoindreRaoulauxMinimesduboisdeVincennes,etluiavait
raconté,danssesmoindresdétails,sonentretienavecM.deSaint-Aignan;puisil
avaitterminéendisantquelemessageduroiàsonfavorin'amènerait,
probablement,qu'unretardmomentané,etqu'enquittantleroideSaint-Aignan
s'empresseraitdeserendreàl'appelqueluiavaitfaitRaoul.


MaisRaoul,moinscrédulequesonvieilami,avaitconclu,durécitdePorthos,

que,sideSaint-Aignanallaitchezleroi,deSaint-Aignanconteraittoutauroiet
que,sideSaint-Aignancontaittoutauroi,leroidéfendraitàdeSaint-Aignande
seprésentersurleterrain.Ilavaitdonc,enconséquencedecetteréflexion,laissé
Porthosgarderlaplace,aucas,fortpeuprobable,oùdeSaint-Aignanviendrait,
etencoreavait-ilbienengagéPorthosànepasrestersurlepréplusd'uneheure
ouuneheureetdemie.CeàquoiPorthoss'étaitformellementrefusé,s'installant,
bienaucontraire,auxMinimes,commepouryprendreracine,faisantpromettre
àRaoulderevenirdechezsonpèrechezlui,Raoul,afinquelelaquaisde
PorthossûtoùletrouversiM.deSaint-Aignanvenaitaurendez-vous.
BragelonneavaitquittéVincennesets'étaitacheminétoutdroitchezAthos,qui,
depuisdeuxjours,étaitàParis.
Lecomteétaitdéjàprévenuparunelettreded'Artagnan.
Raoularrivaitdoncsurabondammentchezsonpère,qui,aprèsluiavoirtendula
mainetl'avoirembrassé,luifitsignedes'asseoir.
—Jesaisquevousvenezàmoicommeonvientàunami,vicomte,quandon
pleureetquandonsouffre;dites-moiquellecausevousamène.
Lejeunehommes'inclinaetcommençasonrécit.Plusd'unefois,danslecours
decerécit,leslarmescoupèrentsavoixetunsanglotétranglédanssagorge
suspenditlanarration.Cependantilacheva.
Athossavaitprobablementdéjààquois'entenir,puisquenousavonsditque
d'Artagnanluiavaitécrit;mais,tenantàgarderjusqu'auboutcecalmeetcette
sérénitéquifaisaientlecôtépresquesurhumaindesoncaractère,ilrépondit:
—Raoul,jenecroisriendecequel'ondit;jenecroisriendecequevous
craignez,nonpasquedespersonnesdignesdefoinem'aientpasdéjàentretenu
decetteaventure,maisparceque,dansmonâmeetdansmaconscience,jecrois
impossiblequeleroiaitoutragéungentilhomme.Jegarantisdoncleroi,etvais
vousrapporterlapreuvedecequejedis.
Raoul,flottantcommeunhommeivreentrecequ'ilavaitvudesespropresyeux
etcetteimperturbablefoiqu'ilavaitdansunhommequin'avaitjamaismenti,
s'inclinaetsecontentaderépondre:



—Allezdonc,monsieurlecomte;j'attendrai.
Etils'assit,latêtecachéedanssesdeuxmains.Athoss'habillaetpartit.Chezle
roi,ilfitcequenousvenonsderaconterànoslecteurs,quil'ontvuentrerchez
SaMajestéetquil'ontvuensortir.
Quandilrentrachezlui,Raoul,pâleetmornen'avaitpasquittésaposition
désespérée.Cependantaubruitdesportesquis'ouvraient,aubruitdespasdeson
pèrequis'approchaitdelui,lejeunehommerelevalatête.
Athosétaitpâle,découvert,grave;ilremitsonmanteauetsonchapeauau
laquais,lecongédiadugesteets'assitprèsdeRaoul.
—Ehbien!monsieur,demandalejeunehommeenhochanttristementlatêtede
hautenbas,êtes-vousbienconvaincu,àprésent?
—Jelesuis,Raoul;leroiaimeMlledeLaVallière.
—Ainsi,ilavoue?s'écriaRaoul.
—Absolument,ditAthos.
—Etelle?
—Jenel'aipasvue.
—Non;maisleroivousenaparlé.Quedit-ild'elle?
—Ilditqu'ellel'aime.
—Oh!vousvoyez!vousvoyez,monsieur!
Etlejeunehommefitungestededésespoir.
—Raoul,repritlecomte,j'aiditauroi,croyez-lebien,toutcequevouseussiez
puluidirevous-même,etjecroisleluiavoirditentermesconvenables,mais
fermes.
—Etqueluiavez-vousdit,monsieur?
—J'aidit,Raoul,quetoutétaitfinientreluietnous,quevousneseriezplusrien


poursonservice;j'aiditque,moi-même,jedemeureraisàl'écart.Ilnemereste

plusqu'àsavoirunechose.
—Laquelle,monsieur?
—Sivousavezprisvotreparti.
—Monparti?Àquelsujet?
—Touchantl'amouret…
—Achevez,monsieur.
—Ettouchantlavengeance;carj'aipeurquevousnesongiezàvousvenger.
—Oh!monsieur,l'amour…peut-êtreunjour,plustard,réussirai-jeàl'arracher
demoncoeur.J'ycompte,avecl'aidedeDieuetlesecoursdevossages
exhortations.Lavengeance,jen'yavaissongéquesousl'empired'unepensée
mauvaise,carcen'étaitpointduvraicoupablequejepouvaismevenger;j'ai
doncdéjàrenoncéàlavengeance.
—Ainsi,vousnesongezplusàchercherunequerelleà
M.deSaintAignan?
—Non,monsieur.Undéfiaétéfait;siM.deSaint-Aignanl'accepte,jele
soutiendrai;s'ilnelerelèvepas,jelelaisseraiàterre.
—EtdeLaVallière?
—Monsieurlecomten'apassérieusementcruquejesongeraisàmevenger
d'unefemme,réponditRaoulavecunsouriresitriste,qu'ilattiraunelarmeaux
bordsdespaupièresdecethommequis'étaittantdefoispenchésursesdouleurs
etsurlesdouleursdesautres.
IltenditsamainàRaoul,Raoullasaisitvivement.
—Ainsi,monsieurlecomte,vousêtesbienassuréquelemalestsansremède?
demandalejeunehomme.
Athossecoualatêteàsontour.


—Pauvreenfant!murmura-t-il.
—Vouspensezquej'espèreencore,ditRaoul,etvousmeplaignez.Oh!c'est
qu'ilm'encoûtehorriblement,voyez-vous,pourmépriser,commejeledois,

cellequej'aitantaimée.Quen'ai-jequelquetortenverselle,jeseraisheureuxet
jeluipardonnerais.
Athosregardatristementsonfils.Cesquelquesmotsquevenaitdeprononcer
Raoulsemblaientêtresortisdesonproprecoeur.Encemoment,lelaquais
annonçaM.d'Artagnan.Cenomretentit,d'unefaçonbiendifférente,auxoreilles
d'AthosetdeRaoul.
Lemousquetaireannoncéfitsonentréeavecunvaguesouriresurleslèvres.
Raouls'arrêta;Athosmarchaverssonamiavecuneexpressiondevisagequi
n'échappapointàBragelonne.D'ArtagnanréponditàAthosparunsimple
clignementdel'oeil;puis,s'avançantversRaouletluiprenantlamain:
—Ehbien!dit-ils'adressantàlafoisaupèreetaufils,nousconsolonsl'enfant,à
cequ'ilparaît?
—Etvous,toujoursbon,ditAthos,vousvenezm'aideràcettetâchedifficile.
Et,cedisant,Athosserraentresesdeuxmainslamainded'Artagnan.Raoulcrut
remarquerquecettepressionavaitunsensparticulieràpartceluidesparoles.
—Oui,réponditlemousquetaireensegrattantlamoustachedelamainqu'Athos
luilaissaitlibre,oui,jeviensaussi…
—Soyezlebienvenu,monsieurlechevalier,nonpourlaconsolationquevous
apportez,maispourvous-même.Jesuisconsolé.
Etilessayad'unsourireplustristequ'aucunedeslarmesqued'Artagnaneût
jamaisvurépandre.
—Àlabonneheure!fitd'Artagnan.
—Seulement,continuaRaoul,vousêtesarrivécommeM.lecomteallaitme
donnerlesdétailsdesonentrevueavecleroi.Vouspermettez,n'est-cepas,que
M.lecomtecontinue?


Etlesyeuxdujeunehommesemblaientvouloirlirejusqu'aufondducoeurdu
mousquetaire.
—Sonentrevueavecleroi?fitd'Artagnand'untonsinaturel,qu'iln'yavaitpas

moyendedouterdesonétonnement.Vousavezdoncvuleroi,Athos?
Athossourit.
—Oui,dit-il,jel'aivu.
—Ah!vraiment,vousignoriezquelecomteeûtvuSaMajesté?demandaRaoul
àdemirassuré.
—Mafoi,oui!toutàfait.
—Alors,mevoilàplustranquille,ditRaoul.
—Tranquille,etsurquoi?demandaAthos.
—Monsieur,ditRaoul,pardonnez-moi;mais,connaissantl'amitiéquevousme
faitesl'honneurdemeporter,jecraignaisquevousn'eussiezunpeuvivement
expriméàSaMajestémadouleuretvotreindignation,etqu'alorsleroi…
—Etqu'alorsleroi?répétad'Artagnan.Voyons,achevez,Raoul.
—Excusez-moiàvotretour,monsieurd'Artagnan,ditRaoul.Uninstantj'ai
tremblé,jel'avoue,quevousnevinssiezpasicicommeM.d'Artagnan,mais
commecapitainedemousquetaires.
—Vousêtesfou,monpauvreRaoul,s'écriad'Artagnanavecunéclatderire
danslequelunexactobservateureûtpeut-êtredésiréplusdefranchise.
—Tantmieux!ditRaoul.
—Oui,fou,etsavez-vouscequejevousconseille?
—Dites,monsieur;venantdevous,l'avisdoitêtrebon.
—Ehbien!jevousconseille,aprèsvotrevoyage,aprèsvotrevisitechezM.de
Guiche,aprèsvotrevisitechezMadame,aprèsvotrevisitechezPorthos,après
votrevoyageàVincennes,jevousconseilledeprendrequelquerepos;couchez-


vous,dormezdouzeheures,et,àvotreréveil,fatiguez-moiunboncheval.
Et,l'attirantàlui,ill'embrassacommeileûtfaitdesonpropreenfant.Athosen
fitautant;seulement,ilétaitvisiblequelebaiserétaitplustendreetlapression
plusforteencorechezlepèrequechezl'ami.
Lejeunehommeregardadenouveaucesdeuxhommes,enappliquantàles

pénétrertouteslesforcesdesonintelligence.Maissonregards'émoussasurla
physionomieriantedumousquetaireetsurlafigurecalmeetdouceducomtede
LaFère.
—Etoùallez-vous,Raoul?demandacedernier,voyantque
Bragelonnes'apprêtaitàsortir.
—Chezmoi,monsieur,réponditcelui-cidesavoixdouceettriste.
—C'estdonclàqu'onvoustrouvera,vicomte,sil'onaquelquechoseàvous
dire?
—Oui,monsieur.Est-cequevousprévoyezavoirquelquechoseàmedire?
—Quesais-je!ditAthos.
—Oui,denouvellesconsolations,ditd'Artagnanenpoussanttoutdoucement
Raoulverslaporte.
Raoul,voyantcettesérénitédanschaquegestedesdeuxamis,sortitdechezle
comte,n'emportantavecluiquel'uniquesentimentdesadouleurparticulière.
—Dieusoitloué,dit-il,jepuisdoncnepluspenserqu'àmoi.
Et,s'enveloppantdesonmanteau,demanièreàcacherauxpassantssonvisage
attristé,ilsortitpourserendreàsonproprelogement,commeill'avaitpromisà
Porthos.
Lesdeuxamisavaientvulejeunehommes'éloigneravecunsentimentpareilde
commisération.
Seulement,chacund'euxl'avaitexpriméd'unefaçondifférente.


—PauvreRaoul!avaitditAthosenlaissantéchapperunsoupir.
—PauvreRaoul!avaitditd'Artagnanenhaussantlesépaules.
ChapitreCXCIX—Heu!miser!
«PauvreRaoul!»avaitditAthos.«PauvreRaoul!»avaitditd'Artagnan.Eneffet,
plaintparcesdeuxhommessiforts,Raouldevaitêtreunhommebien
malheureux.
Aussi,lorsqu'ilsetrouvaseulenfacedelui-même,laissantderrièreluil'ami

intrépideetlepèreindulgent,lorsqu'ilserappelal'aveufaitparleroidecette
tendressequiluivolaitsabien-aiméeLouisedeLaVallière,ilsentitsoncoeurse
briser,commechacundenousl'asentisebriserunefoisàlapremièreillusion
détruite,aupremieramourtrahi.
—Oh!murmura-t-il,c'enestdoncfait!Plusriendanslavie!Rienàattendre,
rienàespérer!Guichemel'adit,monpèremel'adit,M.d'Artagnanmel'adit.
Toutestdoncunrêveencemonde!C'étaitunrêvequecetavenirpoursuivi
depuisdixans!Cetteuniondenoscoeurs,c'étaitunrêve!Cettevietoute
d'amouretdebonheur,c'étaitunrêve!
Pauvrefouderêverainsitouthautetpubliquement,enfacedemesamisetde
mesennemis,afinquemesamiss'attristentdemespeinesetquemesennemis
rientdemesdouleurs!…
Ainsi,monmalheurvadevenirunedisgrâceéclatante,unscandalepublic.Ainsi,
demain,jeseraimontréhonteusementaudoigt!
Et,malgrélecalmepromisàsonpèreetàd'Artagnan,Raoulfitentendre
quelquesparolesdesourdemenace.
—Etcependant,continua-t-il,sijem'appelaisdeWardes,etquej'eusseàlafois
lasouplesseetlavigueurdeM.d'Artagnan,jeriraisavecleslèvres,je
convaincraislesfemmesquecetteperfide,honoréedemonamour,nemelaisse
qu'unregret,celuid'avoirétéabuséparsessemblantsd'honnêteté;quelques
railleursflagorneraientleroiàmesdépens;jememettraisàl'affûtsurlechemin
desrailleurs,j'enchâtieraisquelques-uns.Leshommesmeredouteraientet,au


troisièmequej'auraiscouchéàmespieds,jeseraisadoréparlesfemmes.
Oui,voilàunpartiàprendre,etlecomtedeLaFèrelui-mêmen'yrépugnerait
pas.N'a-t-ilpasétééprouvé,luiaussi,aumilieudesajeunesse,commejeviens
del'être?N'a-t-ilpasremplacél'amourparl'ivresse?Ilmel'aditsouvent.
Pourquoi,moi,neremplacerais-jepasl'amourparleplaisir?
Ilavaitsouffertautantquejesouffre,pluspeut-être!L'histoired'unhommeest

doncl'histoiredetousleshommes?uneépreuveplusoumoinslongueplusou
moinsdouloureuse?Lavoixdel'humanitétoutentièren'estqu'unlongcri.
Maisqu'importeladouleurdesautresàceluiquisouffre?Laplaieouvertedans
uneautrepoitrineadoucit-ellelaplaiebéantesurlanôtre?Lesangquicouleà
côtédenoustarit-ilnotresang?Cetteangoisseuniversellediminue-t-elle
l'angoisseparticulière?Non,chacunsouffrepoursoi,chacunlutteavecsa
douleur,chacunpleuresespropreslarmes.
Et,d'ailleurs,qu'aétélaviepourmoijusqu'àprésent?Unearènefroideetstérile
oùj'aicombattupourlesautrestoujours,pourmoijamais.
Tantôtpourunroi,tantôtpourunefemme.
Leroim'atrahi,lafemmem'adédaigné.
Oh!malheureux!…Lesfemmes!Nepourrais-jedoncfaireexpieràtoutesle
crimedel'uned'elles?
Quefaut-ilpourcela?…N'avoirplusdecoeur,ououblierqu'onenaun;être
fort,mêmecontrelafaiblesse;appuyertoujours,mêmelorsquel'onsentrompre.
Quefaut-ilpourenarriverlà?Êtrejeune,beau,fort,vaillant,riche.Jesuisouje
seraitoutcela.
Maisl'honneur?Qu'est-cequel'honneur?Unethéoriequechacuncomprendàsa
façon.Monpèremedisait:«L'honneur,c'estlerespectdecequel'ondoitaux
autres,etsurtoutdecequ'onsedoitàsoi-même.»MaisdeGuiche,mais
Manicamp,maisdeSaint-Aignansurtoutmediraient:«L'honneurconsisteà
servirlespassionsetlesplaisirsdesonroi.»Cethonneur-làestfacileet
productif.Aveccethonneur-là,jepuisgardermonposteàlaCour,devenir
gentilhommedelaChambre,avoirunbeauetbonrégimentàmoi.Aveccet


honneur-là,jepuisêtreducetpair.
Latachequevientdem'imprimercettefemme,cettedouleuraveclaquelleelle
vientdebrisermoncoeur,àmoi,Raoul,sonamid'enfance,netoucheenrienM.
deBragelonne,bonofficier,bravecapitainequisecouvriradegloireàla

premièrerencontre,etquideviendracentfoisplusquen'estaujourd'huiMllede
LaVallière,lamaîtresseduroi;carleroin'épouserapasMlledeLaVallière,et
plusilladéclarerapubliquementsamaîtresse,plusilépaissiralebandeaude
hontequ'illuijetteaufrontenguisedecouronne,et,àmesurequ'onlaméprisera
commejelaméprise,moi,jemeglorifierai.
Hélas!nousavionsmarchéensemble,elleetmoi,pendantlepremier,pendantle
plusbeautiersdenotrevie,noustenantparlamainlelongdusentiercharmant
etpleindefleursdelajeunesse,etvoilàquenousarrivonsàuncarrefouroùelle
seséparedemoi,oùnousallonssuivreuneroutedifférentequiiranousécartant
toujoursdavantagel'undel'autre;et,pouratteindreleboutdecechemin,
Seigneur,jesuisseul,jesuisdésespéré,jesuisanéanti!
Ômalheureux!…
Raoulenétaitlàdesesréflexionssinistres,quandsonpiedseposa
machinalementsurleseuildesamaison.Ilétaitarrivélàsansvoirlesruespar
lesquellesilpassait,sanssavoircommentilétaitvenu;ilpoussalaporte,
continuad'avanceretgravitl'escalier.
Commedanslaplupartdesmaisonsdecetteépoque,l'escalierétaitsombreetles
paliersétaientobscurs.Raoullogeaitaupremierétage;ils'arrêtapoursonner.
Olivainparut,luipritdesmainsl'épéeetlemanteau.Raoulouvritlui-mêmela
portequi,del'antichambre,donnaitdansunpetitsalonassezrichementmeublé
pourunsalondejeunehomme,ettoutgarnidefleursparOlivain,qui,
connaissantlesgoûtsdesonmaître,s'étaitempresséd'ysatisfaire,sans
s'inquiéters'ils'apercevraitounes'apercevraitpasdecetteattention.
IlyavaitdanslesalonunportraitdeLaVallièrequeLaVallièreelle-mêmeavait
dessinéetavaitdonnéàRaoul.Ceportrait,accrochéau-dessusd'unegrande
chaiselonguerecouvertededamasdecouleursombre,futlepremierpointvers
lequelRaoulsedirigea,lepremierobjetsurlequelilfixalesyeux.Aureste,
Raoulcédaitàsonhabitude;c'était,chaquefoisqu'ilrentraitchezlui,ceportrait
qui,avanttoutechose,attiraitsesyeux.Cettefois,commetoujours,ilalladonc



droitauportrait,posasesgenouxsurlachaiselongue,ets'arrêtaàleregarder
tristement.
Ilavaitlesbrascroiséssurlapoitrine,latêtedoucementlevée,l'oeilcalmeet
voilé,laboucheplisséeparunsourireamer.
Ilregardal'imageadorée;puistoutcequ'ilavaitditrepassadanssonesprit,tout
cequ'ilavaitsouffertassaillitsoncoeur,et,aprèsunlongsilence:
—Ômalheureuxdit-ilpourlatroisièmefois.
Àpeineavait-ilprononcécesdeuxmots,qu'unsoupiretuneplaintesefirent
entendrederrièrelui.
Ilseretournavivement,et,dansl'angledusalon,ilaperçut,debout,courbée,
voilée,unefemmequ'enentrantilavaitcachéederrièreledéplacementdela
porte,etquedepuisiln'avaitpasvue,nes'étantpasretourné.
Ils'avançaverscettefemme,dontpersonneneluiavaitannoncélaprésence,
saluantets'informantàlafois,quandtoutàcouplatêtebaisséesereleva,le
voileécartélaissavoirlevisage,etunefigureblancheettristeluiapparut.
Raoulserecula,commeileûtfaitdevantunfantôme.
—Louise!s'écria-t-ilavecunaccentsidésespéré,qu'onn'eûtpascruquelavoix
humainepûtjeterunpareilcrisansquesebrisassenttouteslesfibresducoeur.
—Voulez-vousmefairelagrâcedevousasseoiretdem'écouter?ditLouise,
l'interrompantavecsaplusdoucevoix.
Bragelonnelaregardauninstant;puis,secouanttristementlatête,ils'assitou
plutôttombasurunechaise.
—Parlez,dit-il.
Ellejetaunregardàladérobéeautourd'elle.Ceregardétaituneprièreet
demandaitbienmieuxlesecretqu'uninstantauparavantnel'avaientfaitses
paroles.
Raoulsereleva,et,allantàlaportequ'ilouvrit:



—Olivain,dit-il,jen'ysuispourpersonne.
Puis,seretournantversLaVallière:
—C'estcelaquevousdésirez?dit-il.
Riennepeutrendrel'effetquefitsurLouisecetteparolequisignifiait:«Vous
voyezquejevouscomprendsencore,moi.»
Ellepassasonmouchoirsursesyeuxpourépongerunelarmerebelle;puis,
s'étantrecueillieuninstant:
—Raoul,dit-elle,nedétournezpointdemoivotreregardsibonetsifranc;vous
n'êtespasundeceshommesquiméprisentunefemmeparcequ'elleadonnéson
coeur,dûtcetamourfaireleurmalheuroulesblesserdansleurorgueil.
Raoulneréponditpoint.
—Hélas!continuaLaVallière,cen'estquetropvrai;macauseestmauvaise,et
jenesaisparquellephrasecommencer.Tenez,jeferaimieux,jecrois,devous
racontertoutsimplementcequim'arrive.Commejedirailavérité,jetrouverai
toujoursmondroitchemin,dansl'obscurité,dansl'hésitation,danslesobstacles
quej'aiàbraver,poursoulagermoncoeurquidébordeetveutserépandreàvos
pieds.
Raoulcontinuadegarderlesilence.
LaVallièreleregardaitd'unairquivoulaitdire:«Encouragez-moi!parpitié,un
mot!»
MaisRaoulsetutetlajeunefilledutcontinuer.
ChapitreCC—Blessuressurblessures
MlledeLaVallière,carc'étaitbienelle,fitunpasenavant.
—Oui,Louise,murmura-t-elle.
Maisdanscetintervalle,sicourtqu'ilfût,Raoulavaiteuletempsdeseremettre.


—Vous,mademoiselle?dit-il.
Puis,avecunaccentindéfinissable:
—Vousici?ajouta-t-il.

—Oui,Raoul,répétalajeunefille;oui,moi,quivousattendais.
—Pardon;lorsquejesuisrentré,j'ignorais…
—Oui,etj'avaisrecommandéàOlivaindevouslaisserignorer…
Ellehésita;et,commeRaoulnesepressaitpasdeluirépondre,ilsefitun
silenced'uninstant,silencependantlequeloneûtpuentendrelebruitdeces
deuxcoeursquibattaient,nonplusàl'unissonl'undel'autre,maisaussi
violemmentl'unquel'autre.
C'étaitàLouisedeparler.Ellefituneffort.
—J'avaisàvousparler,dit-elle;ilfallaitabsolumentquejevousvisse…moimême…seule…Jen'aipointreculédevantunedémarchequidoitrestersecrète;
carpersonne,exceptévous,nelacomprendrait,monsieurdeBragelonne.
—Eneffet,mademoiselle,balbutiaRaoul,touteffaré,touthaletant,etmoi
même,malgrélabonneopinionquevousavezdemoi,j'avoue…
—Toutàl'heure,dit-elle,M.deSaint-Aignanestvenuchezmoidelapartdu
roi.
Ellebaissalesyeux.
Desoncôté,Raouldétournalessienspournerienvoir.
—M.deSaint-Aignanestvenuchezmoidelapartduroi,répéta-t-elle,etilm'a
ditquevoussavieztout.
Etelleessayaderegarderenfaceceluiquirecevaitcetteblessureaprèstant
d'autresblessures;maisilluifutimpossiblederencontrerlesyeuxdeRaoul.
—Ilm'aditquevousaviezconçucontremoiunelégitimecolère.


Cettefois,Raoulregardalajeunefille,etunsouriredédaigneuxretroussases
lèvres.
—Oh!continua-t-elle,jevousensupplie,neditespasquevousavezressenti
contremoiautrechosequedelacolère.Raoul,attendezquejevousaietoutdit,
attendezquejevousaieparléjusqu'àlafin.
LefrontdeRaoulserassérénaparlaforcedesavolonté;leplidesabouche
s'effaça.

—Etd'abord,ditLaVallière,d'abord,lesmainsjointes,lefrontcourbé,jevous
demandepardoncommeauplusgénéreux,commeauplusnobledeshommes.Si
jevousailaisséignorercequisepassaitenmoi,jamaisdumoinsjen'eusse
consentiàvoustromper.Oh!jevousensupplie,Raoul,jevousledemandeà
genoux,répondez-moi,fût-ceuneinjure.J'aimemieuxuneinjuredevoslèvres
qu'unsoupçondevotrecoeur.
—J'admirevotresublimité,mademoiselle,ditRaoulenfaisantuneffortsurluimêmepourrestercalme.Laisserignorerquel'ontrompe,c'estloyal;mais
tromper,ilparaîtqueceseraitmal,etvousneleferiezpoint.
—Monsieur,longtemps,j'aicruquejevousaimaisavanttoutechose,et,tant
quej'aicruàmonamourpourvous,jevousaiditquejevousaimais.ÀBlois,je
vousaimais.LeroipassaàBlois;jecrusquejevousaimaisencore.Jel'eusse
jurésurunautel;maisunjourestvenuquim'adétrompée.
—Ehbien!cejour-là,mademoiselle,voyantquejevousaimaistoujours,moi,la
loyautédevaitvousordonnerdemedirequevousnem'aimiezplus.
—Cejour-là,Raoul,lejouroùj'ailujusqu'aufonddemoncoeurlejouroùje
mesuisavouéàmoi-mêmequevousneremplissiezpastoutemapensée,lejour
oùj'aivuunautreavenirqueceluid'êtrevotreamie,votreamante,votreépouse,
cejour-là,Raoul,hélas!vousn'étiezplusprèsdemoi.
—Voussaviezoùj'étais,mademoiselle;ilfallaitécrire.
—Raoul,jen'aipointosé.Raoul,j'aiétélâche.Quevoulez-vous,Raoul!je
vousconnaissaissibien,jesavaissibienquevousm'aimiez,quej'aitrembléàla
seuleidéedeladouleurquej'allaisvousfaire;etcelaestsivrai,Raoul,qu'ence
momentoùjevousparle,courbéedevantvous,lecoeurserré,dessoupirsplein


×