Thu thập mẫu,bảo quản và Vận chuyển bệnh phẩm nghi nhiễm MERS-CoV

Thu thập mẫu,bảo quản và Vận
chuyển bệnh phẩm nghi nhiễm
MERS-CoV
PTN các TNVR liên quan đến bệnh truyền từ
động vật sang người

Viện Vệ sinh Dịch tễ Trung ương


Virut MERS-CoV
• MERS-CoV là virut mới thuộc dòng betacoronavirus C, lần
đầu mô tả vào tháng 9/2012 tại Arbia Saudi.
• MERS-CoV là một virut được ghi nhận là virut lây truyền
từ động vật sang người). Nguồn gốc của virut hiện chưa
rõ ràng nhưng nhiều nghiên cứu ghi nhận virut có nguồn
gốc từ dơi lây truyền qua lạc đà và gây nhiễm cho người.
• Đường lây truyền từ động vật sang người chưa được
khẳng định, nhưng lạc đà được giả thuyết là ổ chứa cho
MERS-CoV khi virut phân lập từ lạc đà có cấu trúc di
truyền tương đồng cao với virut phân lập từ bn MERS tại
Ai câp, Oman, Qatar, Arbia Saudi.


Virut Corona phân lập trên lạc đà tại
Trung đông, 2013 ( vùng gen ORF)

Dòng Betacoronavirus C nhóm bao
gồm:

• Virut phân lập từ lạc đà (UAE)
nhánh A

• Virut phân lập từ người (
HCoV-OC43) nhánh A.
• Virut phân lập từ người (
SARS-CoV)- nhánh B
• Virut phân lập từ người (
MERS-CoV) – nhánh B
• Virut phân lập từ dơi :nhánh
A,B,C, D.


Virut Corona phân lập trên lạc
đà tại Trung đông, 2013 ( vùng
gen gai)
Dòng Betacoronavirus bao gồm:
• Virut phân lập từ lạc đà (UAE) –
nhánn A
• Virut phân lập từ người ( HCoVOC43) nhánh A.
• Virut phân lập từ người ( SARSCoV) – nhánh B
• Virut phân lập từ người ( MERSCoV)- nhánh C
• Virut phân lập từ dơi : Nhánh B,
C,D


Triệu
Địnhchứng
nghĩa ca
lâmbệnh
sàng
 Trường hợp nghi ngờ
• Có các dấu hiệu sau:

- Sốt và
- Viêm đường hô hấp từ nhẹ đến nặng (ho, khó thở, viêm phổi,
suy hô hấp…) và
- Yếu tố dịch tễ: trong vòng 14 ngày trước khi khởi phát

Trường hợp xác định
• Là trường hợp có xét nghiệm khẳng định nhiễm vi rút MERSCoV.


Mục tiêu công tác lấy mẫu, bảo quản, vận
chuyển bệnh phẩm nghi nhiễm MERS-CoV

- Đảm bảo an toàn cho người lấy mẫu

- Đảm bảo chất lượng bệnh phẩm


Thu thập bệnh phẩm MERS-CoV
 Bệnh phẩm nghi nhiễm MERS-CoV phải được thu thập bởi các
nhân viên y tế và có ít nhất 01 nhân viên bệnh viện hỗ trợ đã
được tập huấn về an toàn sinh học.
 Bệnh phẩm thu thập bao gồm ít nhất 2 mẫu bệnh phẩm gồm 01
mẫu bệnh phẩm đường hô hấp và 01 mẫu máu
 Các bệnh phẩm thu thập tại đường hô hấp dưới được ghi nhận
có nồng độ vi rút cao hơn bệnh phẩm thu thập tại đường hô hấp
trên và đảm bảo độ nhạy cao hơn cho chẩn đoán nhiễm vi rút
MERS-CoV.


Thu thập bệnh phẩm MERS-CoV


•
•
•

Bệnh phẩm đường hô hấp dưới ( là bệnh phẩm đích):
Đờm.
Dịch phế nang, dịch nội khí quản, dịch màng phổi ...;
Tổ chức phổi, phế quản, phế nang.

 Bệnh phẩm đường hô hấp trên chỉ thực hiện khi không thể thu
thập được bệnh phẩm đường hô hấp dưới.
• Dịch tỵ hầu;
• Hỗn hợp dịch mũi họng và hầu họng
• Dịch rửa mũi họng.

&
 Bệnh phẩm máu


Thời điểm thu thập bệnh phẩm
Bệnh phẩm đường hô hấp nên được thu thập tại thời điểm sớm nhất
sau khi khởi phát (lý tưởng là trong vòng 7 ngày và trước khi sử
dụng thuốc kháng vi rút).
Loại bệnh phẩm
Bệnh phẩm đường hô hấp dưới (dịch phế
nang, dịch nội khí quản, dịch màng phổi,
đờm)

Thời điểm thích hợp thu thập

Trong suốt giai đoạn bệnh nhân
biểu hiện triệu chứng.

Bệnh phẩm đường hô hấp trên (dịch mũi
họng/hầu họng, dịch tỵ hầu, dịch rửa mũi
họng)

Trong vòng 7 ngày sau khi khởi
phát

Mẫu máu giai đoạn cấp
Mẫu máu giai đoạn hồi phục

Khi bệnh nhân nhập viện
Ít nhât 3 tuần sau ngày khởi
bệnh

Tổ chức phổi, phế nang

Trong trường hợp có chỉ định


Chuẩn bị lấy mẫu
Chuẩn bị dụng cụ
-Tăm bông cán mềm vô trùng để lấy dịch tỵ hầu
- Dây nhựa mềm (Catheter) để hút dịch đường hô hấp dưới
- Ống ly tâm hình chóp 15ml (chứa 2-3ml môi trường vận chuyển VRHH)
- Túi nilon để đóng gói bệnh phẩm
- Băng, gạc có tẩm chất sát trùng
- Quần áo bảo hộ

- Bình lạnh bảo quản mẫu
- Bơm tiêm 10 ml, vô trùng
- Tube lấy máu vô trùng (không có chất chống đông)
- Dây garo, bông, cồn…
- Găng tay, khẩu trang (N95)
- Cồn sát trùng, bút ghi...


Cách lấy bệnh phẩm dịch nội khí quản
Bệnh nhân khi đang thở máy, đã được đặt nội
khí quản.Dùng 1 ống hút dịch, đặt theo đường
nội khí quản và dùng bơm tiêm hút dịch nội
khí quản theo đường ống ta đã đặt.


Cách lấy bệnh phẩm dịch nội khí quản

Chuyển dịch nội khí quản vào tuýp chứa 2-3ml
môi trường vận chuyển.


Cách lấy bệnh phẩm dịch nội khí quản
LƯU Ý
- Yêu cầu sự hỗ trợ của bác sĩ
và y tá điều trị bệnh nhân.


Cách lấy bệnh phẩm dịch tỵ hầu

Đưa tăm bông vào dọc theo sàn mũi tới khoang mũi họng,

khoảng cách đưa vào khoảng từ cánh mũi tới nắp tai. Giữ ở đó
vài giây, xoay một vòng và rút ra.
Giữ tăm bông trong tuýp chứa 2-3ml môi trường vận chuyển
Lưu ý:
•Cần dùng tăm bông thân mềm, cỡ nhỏ


Chuyển ngay tăm
bông vào tuýp môi
trường vận
chuyển, bẻ phần
que thừa.

Vặn chặt nắp tuýp.


Bệnh phẩm đờm
• Đề nghị bệnh nhân súc miệng bẳng nước muối
sinh lý, sau đó khạc mạnh vào dụng cụ chưá (
cốc nhựa vô trùng(.
• Chuyển bệnh phẩm bằng pipet vào môi trường
bảo quản và vận chuyển mẫu.


Cách lấy bệnh phẩm dịch rửa mũi họng
Bơm 10 ml nước muối sinh lý (NaCl 0.9%) vào một bên
mũi, đề nghị bệnh nhân không nuốt. Dịch rửa mũi họng
được thu thập vào cốc hoặc đĩa petri. Chuyển 2-3ml dịch
hút được vào tuýp chứa môi trường vận chuyển và bảo
quản bệnh phẩm.

Dịch hút tỵ hầu
• Yêu cầu bệnh nhân ngửa đầu
45o, đưa catheter vào mũi
theo một đường song song
với vòm miệng tới điểm
khoảng cách từ cánh mũi tới
dái tai cùng bên.
• Khởi động bơm chân không
và nhẹ nhàng xoay tròn và
rút catheter ra.
• Chuyển dịch tỵ hầu vào môi
trường vận chuyển và bảo
quản bệnh phẩm.

Dụng cụ thu thập dịch tỵ hầu có cấu
tạo đặc biệt bao gồm 2 đường dẫn:
- Dây mềm ( catheter)
- Ống nhựa kết nối 2 dây.
- Máy chân không.


Môi trường vận chuyển và bảo
quản bệnh phẩm chứa virut Hô hấp


Thu thập huyết thanh

Huyết

thanh
Lớp
ngăn
cách
Cục máu
đông

- Dùng kim tiêm tiệt trùng thu 2-3ml máu toàn phần cho vào
tuýp chứa máu không có chất chống đông.


Bảo đảm an toàn sinh học
trong thu thập bệnh phẩm
Trang bị phòng hộ cá nhân
Các dụng cụ bảo hộ khác


Trang bị phòng hộ cá nhân
•
•
•
•
•
•
•
•
•

Bộ quần áo chống dịch mặc 1 lần
Khẩu trang có khả năng lọc sạch cao (N95)

Găng tay
Kính bảo hộ
Các dụng cụ bảo hộ khác
Cồn 700
Xà phòng
Hộp đựng vật nhọn, kim tiêm
Túi sấy tiệt trùng...


Bộ quần áo kín có
kèm áo ni lông phía
trước, phù hợp cho
lấy mẫu gia cầm tại
thực địa.
Khẩu
trang
N95

Khẩu
trang thở
có lọc


Trình tự mặc và cởi bỏ trang phục bảo
hộ cá nhân
Trước khi lấy mẫu (mặc)
Mũ
Khẩu trang N95
Kính bảo hộ
Quần

Áo
Ủng
Găng tay - lớp thứ nhất
Găng tay - lớp thứ hai

Sau khi lấy mẫu (cởi)
Găng tay - lớp thứ hai
Áo
Quần
Ủng
Kính bảo hộ
Mũ
Khẩu trang N95
Găng Tay - lớp thứ nhất


Lưu ý
• Trước khi lấy mẫu
+ Găng tay - lớp thứ nhất: luôn giữ lớp găng thứ nhất sạch,
tránh không để tiếp xúc với dụng cụ bẩn.
+ Găng tay – lớp thứ hai: dùng cho lấy mẫu và có thể thay thế
nếu bị rách – Chú ý trước khi tháo lớp găng này, cần phải xịt
cồn toàn bộ bề mặt găng.

• Sau khi lấy mẫu
+ Trước khi cởi bỏ trang phục bảo hộ, phải phun khử trùng
cồn 700 lên toàn bộ bề mặt trang phục bảo hộ và đế ủng.
+ Rửa tay bằng xà phòng và sát trùng lại tay bằng cồn 700