SKKN SINH HOC 9

ứng dụng phần mềm tin học Power Point, Get Quick Time Pro,
paint ...vào thiết kế bài giảng "Sinh tổng hợp Prôtêin" nhằm mục đích
nâng cao chất lợng hiệu quả giờ lên lớp
ứng dụng phần mềm tin học Power Point, Get Quick Time Pro,
paint
vào thiết kế bài giảng "Sinh tổng hợp Prôtêin" nhằm mục đích
nâng cao
chất lợng hiệu quả giờ lên lớp .
I. Đặt vấn đề:
Thế kỷ XXI- thế kỷ của sự phát triển mạnh mẽ khoa học và công nghệ. Yêu
cầu mới của sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nớc và những thách thức
bị tụt hậu trên con đờng tiến lên CNXH đòi hỏi các nhà trờng phải đào tạo nên
những con ngời lao động mới: thông minh, sáng tạo.
Để đạt đợc mục tiêu đó, hiện nay việc đổi mới chơng trình và phơng pháp dạy
học ở các trờng phổ thông đã và đang đợc quan tâm rất lớn.
Trong định hớng về phơng pháp và thiết bị dạy học Sinh học bậc THPT, sách
GK phân ban mới, Bộ GD- ĐT chỉ rõ:
"Cần xây dựng những băng hình, đĩa CD, phần mềm máy vi tính tạo thuận lợi
cho giáo viên giảng dạy những cấu trúc, quá trình sống ở cấp tế bào, phân tử và các
cấp trên cơ thể.
Trích:SGV SH Ban KHXH&NV Bộ sách thứ nhất-NXBGD-2003.
"Sinh học là khoa học thực nghiệm, phơng pháp dạy học gắn bó chặt chẽ với
thiết bị dạy học, do đó dạy Sinh học không thể thiếu các phơng tiện trực quan nh
mô hình, tranh vẽ, mẫu vật, phim ảnh...".
Trích: SGV SH BanKH TN Bộ sách thứ hai-NXBGD-2003.
Nh vậy, một trong những hớng để đổi mới phơng pháp dạy học đó là tăng cờng
việc sử dụng các phơng tiện dạy học hiện đại.
ở các trờng THPT nói chung và trờng THPT chuyên Phan Bội Châu nơi hiện
tôi đang công tác nói riêng đã và đang từng bớc đợc tăng cờng trang bị cơ sở vật
Lê Thị Kim Khánh Sáng kiến kinh nghiệm

3
ứng dụng phần mềm tin học Power Point, Get Quick Time Pro,
paint ...vào thiết kế bài giảng "Sinh tổng hợp Prôtêin" nhằm mục đích
nâng cao chất lợng hiệu quả giờ lên lớp
chất kỹ thuật cho các phòng học với sự trợ giúp của công nghệ thông tin. Bởi vậy,
việc thiết kế các bài giảng với sự trợ giúp của công nghệ thông tin nhằm nâng cao
hiệu quả dạy học đang đợc rất nhiều giáo viên quan tâm.
Trong chơng I phần cơ sở di truyền học Sách giáo khoa sinh học 11 có
một số bài dạy với khối lợng kiến thức khá nhiều và trừu tợng. Học sinh cha bao giờ
đợc quan sát trong thực tế, vì đây là chơng nói về cơ sở vật chất và cơ chế di truyền
nhng ở cấp độ phân tử.
Muốn quan sát, nhìn thấy chúng trên tiêu bản thì buộc phải có kính hiển vi
điện tử với độ phóng đại cực lớn cha kể đến còn phải nhiều công đoạn kỷ thuật
công phu, phức tạp và tốn nhiều thời gian.
Thế nhng thực tế ở hầu hết các trờng THPT chúng ta: các dụng cụ thí nghiệm,
đồ dùng dạy học nh kính hiển vi điện tử, các hoá chất còn ch a đợc trang bị đầy
đủ.
Vì thế, trong quá trình thực hiện giảng dạy các bài dạy ở chơng này, giáo viên
thờng gặp phải một số khó khăn liên quan đến đồ dùng dạy học. Bài "Sinh tổng hợp
prôtêin" là một trong số những bài đó.
Phơng pháp truyền thống thờng đợc áp dụng khi giảng dạy đến bài này là
thuyết trình. Giáo viên sử dụng các bức tranh in sẵn hoặc trực tiếp vẽ hình lên
bảng cho các em quan sát diễn giải rồi yêu cầu các em ghi chép lại các ý cơ
bản. Các câu hỏi, những tình huống có vấn đề tuy có đợc đặt ra nhng rất hạn chế -
vì khối lợng kiến thức của bài này khá lớn lại rất trừu tợng, phải mất nhiều thời gian
cho thuyết trình và ghi chép.
Với cách làm này thờng không phát huy đợc cao độ tính tích cực, chủ động,
sáng tạo trong học tập, học trò khi học thờng thụ động, dễ nhàm chán, hiệu quả giờ
dạy không cao.
Làm thế nào để trong thời lợng chơng trình bó hẹp chỉ một tiết dạy, trên không

chỉ một nhóm đối tợng HS, mọi GV có thể vừa kiểm tra bài cũ, vừa khai thác xây
dựng, hình thành các kiến thức mới, không những thế còn phải khắc sâu, mở rộng
kiến thức mới cho HS, giúp các em vận dụng tốt các kiến thức mới khi giải thích
các sự vật, hiện tợng thực tiễn trong cuộc sống và có thể hoàn thành tốt mọi bài tập
Lê Thị Kim Khánh Sáng kiến kinh nghiệm

4
ứng dụng phần mềm tin học Power Point, Get Quick Time Pro,
paint ...vào thiết kế bài giảng "Sinh tổng hợp Prôtêin" nhằm mục đích
nâng cao chất lợng hiệu quả giờ lên lớp
có liên quan, giúp HS có thêm hào hứng, hứng thú khi học tập để rồi ngày một yêu
thích môn sinh học hơn. Đây cũng chính là một trong những yếu tố góp phần nâng
cao chất lợng hiệu quả giờ lên lớp.
Để góp phần khắc phục đợc các khó khăn nêu trên, tôi đã chọn đề tài: ứng
dụng phần mềm tin học Power Point, Get Quick Time Pro, paint ... vào thiết kế bài
giảng "Sinh tổng hợp Prôtêin" nhằm mục đích nâng cao chất lợng hiệu quả giờ lên
lớp.
II. Nội dung.
II.1. Mục đích, yêu cầu giảng dạy của bài :
Qua bài này học sinh phải:
Qua bài này học sinh phải:
-
-
Nêu đ
Nêu đ
ợc những thành phần tham gia vào quá trình sinh tổng hợp prôtêin.
ợc những thành phần tham gia vào quá trình sinh tổng hợp prôtêin.
-
-
Trình tự diễn biến của quá trình sinh tổng hợp prôtêin.

Trình tự diễn biến của quá trình sinh tổng hợp prôtêin.
-
-
Cơ chế giải mã để hình thành cấu trúc bậc I của phân tử prôtêin.
Cơ chế giải mã để hình thành cấu trúc bậc I của phân tử prôtêin.
-
-
Giải thích đ
Giải thích đ
ợc vì sao thông tin di truyền giữ trong nhân mà vẫn chỉ đạo đ
ợc vì sao thông tin di truyền giữ trong nhân mà vẫn chỉ đạo đ
ợc
ợc


sự tổng hợp prôtêin ở ngoài nhân.
sự tổng hợp prôtêin ở ngoài nhân.
-
-
Xác định đ
Xác định đ
ợc mối quan hệ về số l
ợc mối quan hệ về số l
ợng giữa bộ ba mã sao và số axit amin môi
ợng giữa bộ ba mã sao và số axit amin môi


tr
tr
ờng cần cung cấp, cũng nh

ờng cần cung cấp, cũng nh
giữa số bộ ba mã sao và số axit amin có trong phân tử
giữa số bộ ba mã sao và số axit amin có trong phân tử


prôtêin mới đ
prôtêin mới đ
ợc hình thành.
ợc hình thành.
-
-
Xác định đ
Xác định đ
ợc các sản phẩm tạo ra sau quá trình sinh tổng hợp prôtêin khi nó
ợc các sản phẩm tạo ra sau quá trình sinh tổng hợp prôtêin khi nó


cần đến.
cần đến.
-
-
Phát triển năng lực suy luận ở học sinh qua việc xác định nhiệm vụ của các
Phát triển năng lực suy luận ở học sinh qua việc xác định nhiệm vụ của các


bộ ba mã sao và số axit amin có trong phân tử prôtêin do nó quy định, từ chiều của
bộ ba mã sao và số axit amin có trong phân tử prôtêin do nó quy định, từ chiều của


mã gốc suy ra chiều mã sao và chiều dịch mã.

mã gốc suy ra chiều mã sao và chiều dịch mã.
-
-
Từ kiến thức: Hoạt động của các cấu trúc vật chất trong tế bào là nhịp nhàng
Từ kiến thức: Hoạt động của các cấu trúc vật chất trong tế bào là nhịp nhàng


và thống nhất, bố mẹ truyền cho con không phải là các tính trạng có sẵn mà là các
và thống nhất, bố mẹ truyền cho con không phải là các tính trạng có sẵn mà là các


ADN- cơ sở vật chất của các tính trạng biểu hiện, học sinh quan niệm đúng về tính
ADN- cơ sở vật chất của các tính trạng biểu hiện, học sinh quan niệm đúng về tính


vật chất của hiện t
vật chất của hiện t
ợng di truyền.
ợng di truyền.
Lê Thị Kim Khánh Sáng kiến kinh nghiệm

5
ứng dụng phần mềm tin học Power Point, Get Quick Time Pro,
paint ...vào thiết kế bài giảng "Sinh tổng hợp Prôtêin" nhằm mục đích
nâng cao chất lợng hiệu quả giờ lên lớp
II.2. Đồ dùng dạy học :
- Máy vi tính có cài đặt sẵn giáo trình điện tử do tác giả thiết kế.
- Máy chiếu, bảng chiếu.
II.3. Trọng tâm bài dạy:
Bài này có nhiều nội dung kiến thức mới và khó đối với học sinh, để đạt đợc

mục đích yêu cầu bài dạy, cần đặt trọng tâm ở:
Các mục: I.2.b)
Tổng hợp chuỗi polipeptit.
Tổng hợp chuỗi polipeptit.
II. Sự điều hoà quá trình sinh tổng hợp prôtêin.
II.4. Phân tích cấu trúc nội dung và ph ơng pháp giảng dạy của bài :
Trớc khi học sinh học đến bài này, các em đã đợc học bài 16: Axit nuclêic và
prôtêin.
Vì thế trớc khi vào nội dung bài mới, GV có thể hỏi bài cũ.
Có khá nhiều vấn đề để GV có thể lựa chọn khi đặt câu hỏi kiểm tra bài cũ.
Tuy nhiên tôi sử dụng bài tập sau:
Lê Thị Kim Khánh Sáng kiến kinh nghiệm

6
Bài tập:
Dựa vào các nuclêôtit trên ADN mạch khuôn của một loài vi khuẩn dới đây,
hãy xác định trình tự các nuclêôtít trên ADN mạch mẫu và các ribônuclêôtit t-
ơng ứng trên mARN đợc tổng hợp.
mạch mẫu : ....................................................................................
mạch khuôn : T A X X A G A T A X T T A T X
mARN : ....................................................................................
ADN
ứng dụng phần mềm tin học Power Point, Get Quick Time Pro,
paint ...vào thiết kế bài giảng "Sinh tổng hợp Prôtêin" nhằm mục đích
nâng cao chất lợng hiệu quả giờ lên lớp
ứng dụng trình duyệt Power Point trong phần này, trớc tiên tôi cho hiển thị lên
màn hình đề bài, tiếp đến điều khiển bút laze (hoặc con trỏ) đến các vị trí nuclêôtít
(trên ADN mẫu) hoặc ribônuclêôtit (trên mARN tơng ứng) cần xác định, yêu cầu
học sinh trả lời rồi mới cho hiển thị lên màn hình phần đáp án sau khi các em đã
hoàn thành xong.

Giáo viên cũng có thể thiết kế cho các em học sinh sử dụng máy (dới sự giám
sát của giáo viên), tự lựa chọn các nuclêôtit (hoặc các ribônuclêôtit) tơng ứng lắp
ghép vào các vị trí xác định.
Nếu các em lựa chọn để ghép sai, máy sẽ không chấp nhận, báo lỗi rồi yêu cầu
các em chọn lại.
Còn nếu các em làm đúng, máy sẽ chấp nhận và việc lắp ghép của các em
thành công.
Với bài tập này có thể giúp cho các em ôn lại các kiến thức về nguyên tắc bổ
sung cũng nh tái hiện lại về cơ chế quá trình sinh tổng hợp mARN diễn ra nh thế
nào.
Tiếp theo, dựa vào sơ đồ sẵn có trên bảng (vừa đợc thiết lập trong bài tập trên),
giáo viên có thể hỏi thêm các em về mã mở đầu và mã kết thúc của mARN, đặc
điểm của mã di truyền - Bởi vì đây là những câu hỏi có đề cập đến những vấn đề
liên quan đến nội dung bài mới, làm cơ sở nền tảng cho việc tiếp thu bài mới đợc
thuận lợi hơn.
Kết thúc phần kiểm tra bài cũ, giáo viên phân tích-đánh giá những ý học sinh
đã và cha trả lời đợc rồi cho điểm.
Sau đó, giáo viên đặt vấn đề để chuyển sang dạy nội dung bài mới, cho hiển thị
lên màn hình mục bài rồi yêu cầu học sinh ghi đề mục vào vở.
Giáo viên giới thiệu qua về bố cục bài giảng rồi đặt vấn đề để các em cùng xây
dựng nội dung phần A:
A. Quá trình tổng hợp prôtêin trong tế bào.
Lê Thị Kim Khánh Sáng kiến kinh nghiệm

7
ứng dụng phần mềm tin học Power Point, Get Quick Time Pro,
paint ...vào thiết kế bài giảng "Sinh tổng hợp Prôtêin" nhằm mục đích
nâng cao chất lợng hiệu quả giờ lên lớp
I. Sao mã:
Nh chúng ta đã biết, trớc khi học đến bài này thì các em đã đợc nghiên cứu kỹ

về quá trình sinh tổng hợp ARN trong bài 16. Và vì thế đến mục này,sau khi giới
thiệu: Đ ây chính là quá trình sinh tổng hợp mARN, chúng ta chỉ cần làm sáng rõ
cho các em lí do khiến ngời ta đặt tên cho quá trình này là quá trình sao mã là đợc.
Mô hình động quá trình sinh tổng hợp
các loại ARN
diễn ra trong nhân tế bào).
Các gen trên ADN hoạt động trớc tiên đã hình thành nên các chuỗi
pôliribônuclêôtit mạch thẳng.
Sau đó từ các chuỗi pôliribônuclêôtit mạch thẳng vừa đợc tổng hợp này mới
biến đổi cấu hình và hình thành nên các phân tử ARN với cấu trúc đặc trng của
chúng.
Kết quả: các ARN lần lợt xuất hiện.
Lê Thị Kim Khánh Sáng kiến kinh nghiệm

8
Để học sinh dễ hình dung và
nhớ hơn (nhất là đối với các em ở
khối không chuyên và không thi
đại học môn sinh), bằng mô hình
động về quá trình sinh tổng hợp
các loại ARN - giáo viên có thể hệ
thống lại một số kiến thức cơ bản.
Cụ thể, trớc tiên trên màn hình
sẽ xuất hiện cấu trúc đại cơng của
tế bào với ba phần tách biệt: màng,
tế bào chất và nhân. ADN - vật chất
di truyền quy định cấu trúc các
phân tử prôtêin nằm trong nhân (
Quá trình sao mã
AUG

UAG
ứng dụng phần mềm tin học Power Point, Get Quick Time Pro,
paint ...vào thiết kế bài giảng "Sinh tổng hợp Prôtêin" nhằm mục đích
nâng cao chất lợng hiệu quả giờ lên lớp
Các ARN sau khi đã đợc tổng hợp xong sẽ đợc chui ra khỏi nhân (qua các lỗ
màng nhân) để đến tế bào chất.
Mỗi loại ARN đóng một vai trò nhất định trong quá trình sinh tổng hợp prôtêin
của tế bào cơ thể.
Nh vậy, với những u điểm vợt trội của công nghệ thông tin, chỉ cần trong một
khoảng thời gian rất ngắn (từ 1-2 phút), trên mô hình động về quá trình sinh tổng
hợp các loại ARN, giáo viên đã có thể cung cấp cho các em không chỉ diễn biến
của mỗi quá trình, mà bên cạnh đó các em còn có thể dễ dàng xác định đợc về vị
trí-nơi xẩy ra các quá trình sao mã, những giai đoạn giống và khác nhau giữa các
quá trình, và cả vai trò, vị trí của mỗi loại ARN sau khi đã đợc tổng hợp xong.
Kế tiếp sau giai đoạn sao mã là giai đoạn giải mã.
Giáo viên đặt vấn đề để cùng các em học sinh xây dựng sang phần nội dung
thứ hai của bài:
II . Giải mã.
1. Khái niệm.
Trớc tiên, chúng ta xây dựng cho các em khái niệm về quá trình giải mã. Sau
đó, chúng ta có thể yêu cầu các em thống kê các yếu tố tham gia, nhấn mạnh thêm
cho các em về nguồn gốc của các thành phần cũng nh vai trò của mỗi yếu tố trong
quá trình giải mã.
ứng dụng trình duyệt Power Point trong phần này, với mỗi thành phần tham
gia vào quá trình giải mã chúng ta đều có thể minh hoạ bằng một hình ảnh kèm
theo để cho học sinh dễ nhớ.
Riêng đối với ribôxôm là nơi sẽ diễn ra quá trình tổng hợp prôtêin, chúng ta
cần đặc biệt lu ý các em về các trạng thái tồn tại của nó.
Và để học sinh dễ nhớ, chúng ta có thể tạo ra hiệu ứng mô hình động:
+ Trớc khi tiến hành tổng hợp prôtêin, khi cha có mặt mARN, ribôxôm gồm 2

tiểu phần tồn tại độc lập, nằm tách riêng nhau.
Lê Thị Kim Khánh Sáng kiến kinh nghiệm

9
ứng dụng phần mềm tin học Power Point, Get Quick Time Pro,
paint ...vào thiết kế bài giảng "Sinh tổng hợp Prôtêin" nhằm mục đích
nâng cao chất lợng hiệu quả giờ lên lớp
ở sinh vật nhân sơ,một tiểu phần có kích thớc 30
S
và một tiểu phần có kích th-
ớc 50
S
.
+ Chỉ khi có mặt mARN, hai tiểu phần mới cùng tiến đến liên kết vào một đầu
mút của mARN tại vị trí mã mở đầu AUG (đầu 5').
Kích thớc của ribôxôm lúc bấy giờ là 70
S
.
Trên màn hình, khi ribôxôm chuyển sang trạng thái chuẩn bị tổng hợp prôtêin
(tức là đang bắt đầu gắn kết vào mARN) thì ribôxôm ở trạng thái ban đầu (lúc cha
tổng hợp prôtêin) sẽ biến mất.
Trong tiểu phần lớn của ribôxôm lại đợc chia làm hai vị trí nhỏ: một là vị trí
peptit và hai là vị trí amin.
Mỗi vị trí tơng ứng với 1 bộ ba.
Lê Thị Kim Khánh Sáng kiến kinh nghiệm

10
ứng dụng phần mềm tin học Power Point, Get Quick Time Pro,
paint ...vào thiết kế bài giảng "Sinh tổng hợp Prôtêin" nhằm mục đích
nâng cao chất lợng hiệu quả giờ lên lớp

Có 1 điều đáng lu ý ở đây là cả trong sách giáo khoa lẫn sách giáo viên đều
không hề có một lời bình chú, giải thích gì về lí do tại sao lại đặt tên cho mỗi vị trí
trên ribôxôm là Peptit và Amin.
Để tránh gây thắc mắc, hoang mang cho học trò khi theo dõi đến phần này, tôi
chủ động chú thích luôn về chức năng, ý nghĩa của mỗi vị trí ngay trên sơ đồ (chỗ
vừa bị để trống) để các em học sinh tiện hình dung, theo dõi.
Sau đó tôi cho các em chuyển sang nghiên cứu phần nội dung thứ hai của mục
2. Diễn biến quá trình sao mã.
a) Hoạt hoá axit amin.
ở mục này để học sinh dễ hình dung và dễ nhớ quá trình hoạt hoá axit amin
diễn ra nh thế nào, chúng ta có thể minh hoạ cấu trúc của axit amin tự do (khi cha
Lê Thị Kim Khánh Sáng kiến kinh nghiệm

11
ứng dụng phần mềm tin học Power Point, Get Quick Time Pro,
paint ...vào thiết kế bài giảng "Sinh tổng hợp Prôtêin" nhằm mục đích
nâng cao chất lợng hiệu quả giờ lên lớp
đợc hoạt hoá) là một hình tròn có màu xanh nhạt, ATP là một hình tròn màu đỏ,
còn enzim thì màu vàng nhấp nháy để tạo cảm giác hoạt tính mạnh.
Dới tác dụng của enzim, axit amin tự do dễ dàng liên kết đợc với hợp chất giàu
năng lợng ATP để tạo thành axit amin dạng hoạt hoá.
ứng dụng trình duyệt Power Point trong phần này, chúng ta có thể tạo hiệu ứng
cho axit amin tự do và ATP cùng di chuyển (theo đờng dẫn màu xanh) đến liên kết
với nhau-dới tác dụng của enzim - tạo nên phức hợp axit amin dạng hoạt hoá (axit
amin đã chuyển màu).
Axit amin sau khi đã đợc hoạt hoá thì dới tác dụng của một enzim khác nó dễ
dàng liên kết với tARN để tạo thành phức hợp aa-tARN.
Phần này, cũng hoàn toàn tơng tự, chúng ta có thể tạo hiệu ứng cho axit amin
đã đợc hoạt hoá và tARN cùng di chuyển (theo đờng dẫn màu đỏ) đến để liên kết
với nhau-dới tác dụng của một enzim khác- tạo nên phức hợp aa-tARN.

Nh vậy sản phẩm của quá trình hoạt hoá aa chính là aa liên kết đợc với tARN.
b) Dịch mã và quá trình hình thành chuỗi pôlipeptit.
Lê Thị Kim Khánh Sáng kiến kinh nghiệm

12
ứng dụng phần mềm tin học Power Point, Get Quick Time Pro,
paint ...vào thiết kế bài giảng "Sinh tổng hợp Prôtêin" nhằm mục đích
nâng cao chất lợng hiệu quả giờ lên lớp
Chúng ta có thể chia quá trình dịch mã làm 3 giai đoạn: khởi đầu, kéo dài và
kết thúc.
- Giai đoạn 1: Sự khởi đầu tổng hợp chuỗi polipeptit
+ mARN tiếp xúc với ribôxôm ở vị trí mã mở đầu (codon mở đầu).
+ tARN mang a.a mở đầu f.Met tiến vào ribôxôm
ứng dụng trình duyệt Power Point trong phần này, đầu tiên chúng ta có thể tạo
hiệu ứng cho hai tiểu phần lớn - bé của ribôxôm xuất hiện, lúc đầu chúng vẫn còn
tách rời nhau.
Sau đó khi có mặt mARN, chúng mới di chuyển (theo đờng dẫn màu xanh) để
đến cùng liên kết với mARN ở vị trí mã mở đầu (codon mở đầu).
Tiếp theo, tARN mang axit amin mở đầu f.Met tiến vào ribôxôm (theo đờng
dẫn màu đỏ).
Nhìn trên mô hình các em có thể thấy rất rõ đối với codon mở đầu là AUG thì
anticodon tơng ứng trên tARN chỉ có thể là UAX và axit amin mở đầu tơng ứng chỉ
có thể là Metionin ở sinh vật nhân sơ.
Lê Thị Kim Khánh Sáng kiến kinh nghiệm

13
ứng dụng phần mềm tin học Power Point, Get Quick Time Pro,
paint ...vào thiết kế bài giảng "Sinh tổng hợp Prôtêin" nhằm mục đích
nâng cao chất lợng hiệu quả giờ lên lớp
Nh vậy, với mô hình động về sự khởi đầu tổng hợp chuỗi polipetit, chúng ta có

thể cho học sinh nắm bắt toàn bộ cơ chế giai đoạn khởi đầu một cách rất dễ dàng
mà không cần phải mất nhiều thời gian cho thuyết trình.
Giáo viên chỉ cần nhấn mạnh về sự quy định chặt chẽ giữa codon mở đầu trên
mARN với anticodon tơng ứng trên tARN theo nguyên tắc bổ sung, và giữa
anticodon tơng ứng trên tARN với axit amin là đợc.
Sau đó chúng ta cho học sinh chuyển sang nghiên cứu giai đoạn thứ hai:
- Giai đoạn 2: Sự kéo dài chuỗi polipeptit
+ Aa
1
- tARN tới vị trí bên cạnh ,đối mã của nó khớp với mã của aa thứ nhất
trên
m
ARN theo nguyên tắc bổ sung.
Lê Thị Kim Khánh Sáng kiến kinh nghiệm

14