SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM CHỦ NHIỆM LỚP

A - PHẦN MỞ ĐẦU
I/ ĐẶT VẤN ĐỀ:
Dân tộc Việt Nam có truyền thống tôn sư trọng đạo, trong bất cứ giai đoạn
lịch sử nào đất nước ta đều đặt vấn đề tôn sư trọng đạo, đào tạo thế hệ trẻ lên
hàng đầu. Người thầy đóng vai trò chủ đạo trong công cuộc đổi mới giáo dục.
Muốn làm được người thầy cần phải có nhiều điều, trong đó nhất thiết phải có
những kỹ năng tốt về giáo dục, có lòng nhân ái, sự hy sinh miệt mài không mệt
mỏi, luôn ý thức rèn luyện phấn đấu để trở thành một người có năng lực trong
chuyên môn, nghiệp vụ trong công tác giảng dạy, trong công tác quản lý học
sinh, góp một phần vào công cuộc trồng người làm hưng thịnh nước nhà.
Bản thân tôi là người may mắn giảng dạy tại một trường ở thành phố, chọn
một nghề được xã hội tôn vinh nên cần có những suy nghĩ xác định được trách
nhiệm mà phụ huynh nhà trường, xã hội đang mong đợi, để sao cho khỏi hổ thẹn
với các thế hệ học sinh đã lễ phép tôn trọng gọi mình là thầy. Trong những năm
qua khi làm công tác chủ nhiệm lớp tôi đã và đang làm tiến bộ được rất nhiều
học sinh, liên tiếp từ năm 2005 – 2006 đến 2012 – 2013 đã giáo dục nhiều tập
thể học sinh đạt được danh hiệu tập thể lớp tiên tiến góp một phần cố gắng để
nhà trường phát triển đi lên.
II/ LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI:
- Giáo viên chủ nhiệm là loại hình công tác giáo dục đã được quy định
trong điều lệ nhà trường nhằm thực thi điều phối các hoạt động giáo dục và quản
lý học sinh đối với lớp chủ nhiệm. Giáo viên chủ nhiệm phải thực hiện 3 chức
năng, chức năng giáo dục (là nhà giáo dục trực tiếp với tập thể và từng học sinh
trong lớp), chức năng quản lý (là nhà quản lý với lớp chủ nhiệm), chức năng tư
vấn (là nhà tư vấn của học sinh lớp chủ nhiệm).
- Là nhà quản lý, giáo viên chủ nhiệm (GVCN) phải nắm vững tình hình,
đặc điểm hoàn cảnh của mỗi học sinh trong lớp, tổ chức bộ máy quản lý lớp theo
cơ cấu hợp lý và đảm bảo cho bộ máy hoạt động có hiệu quả.
- Là nhà giáo dục giáo viên chủ nhiệm đảm bảo phối kết hợp các hoạt động
giáo dục trên lớp và giáo dục ngoài giờ lên lớp, xây dựng lớp học thành một tập
thể vững mạnh toàn diện đảm bảo sự phát triển toàn diện về nhân cách cho học

sinh.
- Là nhà tư vấn, tham vấn: GVCN giúp học sinh đưa ra những quyết định
và giải quyết vấn đề khó khăn, vướng mắc nảy sinh trong quá trình sống, học tập
để không ảnh hưởng đến tập thể lớp.

1


- Với sáng kiến "Xây dựng tập thể học sinh vững mạnh toàn diện". Tôi hy
vọng sẽ bổ sung cho giáo viên một số kiến thức khi nhận nhiệm vụ làm công tác
chủ nhiệm.
III/ ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU:
- Để hoàn thành nhiệm vụ làm công tác chủ nhiệm.
- Đề tài được áp dụng cho các lớp 10A1(2005-2010), 11A1 (2010 – 2011),
12A1 (2011 – 2012), 10A1 (2012 – 2013), 11A1 (2013 – 2014).
IV. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
Vận dụng các kỹ năng cần thiết của công tác GVCN trong trường THPT.
1. Kỹ năng tìm hiểu đặc điểm tâm lý học sinh.
2. Kỹ năng xây dựng kế hoạch công tác chủ nhiệm.
3. Kỹ năng tổ chức giờ sinh hoạt lớp.
4. Tổ chức giáo dục kỹ năng sống cho học sinh.
5. Kỹ năng ứng phó với căng thẳng và quản lý cảm xúc của bản thân.
6. Kỹ năng giải quyết mâu thuẫn xung đột trong tập thể lớp.
7. Kỹ năng giải quyết các tình huống giáo dục.
V/ PHẠM VI NGHIÊN CỨU:
Đề tài này có thể ứng dụng đối với các lớp ở bậc THCS, THPT.
B – PHẦN NỘI DUNG
I/ CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ CƠ SỞ THỰC TẾ:
Trong điều lệ Trường THCS, trường THPT và trường trung học có nhiều
cấp học,theo những thông tư đã nêu lên những nội dung về nhiệm vụ, quyền

hạn, trách nhiệm... của người GVCN được xem như chuẩn kiến thức cho người
làm GVCN mà chưa nêu lên phương pháp vận dụng kiến thức đó vào công tác
làm GVCN.
Mỗi GVCN được xem như "một hiệu trưởng con" trong tập thể lớp mình
phụ trách, một cách gián tiếp người GVCN là nhà quản lý giáo dục quản lý và tổ
chức giáo dục một thế hệ công dân chuẩn bị bước vào đời. Quản lý giáo dục
không chỉ là nắm được những chỉ số của quản lý hành chính như tên, tuổi, số
lượng, gia cảnh, trình độ học sinh về học lực đạo đức mà phải có những phương
pháp nghiên cứu cụ thể, một chương trình hành động cụ thể.
Trong thực tế khi làm GVCN nhiều giáo viên không biết phải bắt đầu tư
đâu, bắt đầu như thế nào, tác dụng giáo dục sẽ đi đến đâu dẫn đến hiệu quả của
công tác chủ nhiệm không đạt kết quả cao.

2


Đề tài này xem như là một phương pháp cụ thể trong công việc giáo dục
một tập thể học sinh.
II/ NHỮNG CÔNG VIỆC GVCN PHẢI THỰC HIỆN TRONG THỰC
TẾ:
1. Tìm hiểu đặc điểm tình hình lớp:
a) Nghiên cứu bảng thi đua, hồ sơ của học sinh:
- Đối với các lớp vừa được bàn giao chủ nhiệm, GVCN phải nghiên cứu kỹ
bảng thi đua, sổ đầu bài, sổ gọi tên ghi điểm, hồ sơ của học sinh. Hình dung lại
quá trình hoạt động của lớp, liên hệ với GVCN cũ, các giáo viên bộ môn để nắm
bắt những ưu điểm, nhược điểm, thế mạnh và tồn tại của lớp trao đổi bàn bạc để
tìm những giải pháp hữu hiệu.
- Dù là lớp mới thành lập hay lớp cũ thì phải nghiên cứu kỹ hồ sơ, học bạ
của học sinh để nắm vững quá trình học tập phấn đấu của các em.
b) Tìm hiểu hoàn cảnh sống, thể chất, sinh lý, tâm lý nắm vững tính cách

đạo đức của từng học sinh:
- Đây là việc làm rất cần thiết, bởi mỗi học sinh sinh ra và lớn lên trong một
hoàn cảnh gia đình, gia phong, gia cảnh khác nhau, môi trường sống, tính cách
bẩm sinh khác nhau... nắm vững được điều này xem như GVCN có chiếc chìa
khoa vàng mở ra các phương pháp sư phạm tối ưu để giáo dục học sinh.
- Cho học sinh viết bảng tự thuật giáo viên nêu những câu hỏi như: Họ tên
cha, mẹ, tuổi, nghề nghiệp, các anh chị em trong gia đình, tuổi, nghề nghiệp,
hoàn cảnh sống như thế nào ? Em có sở thích, năng khiếu gì ? Ước mơ nguyện
vọng của em là gì ? Hãy tâm sự về mình ?... Các bản tự thuật này có thể cho các
em viết nhiều lần trong một năm, các câu hỏi ngày càng gợi mở dần.
- Tìm hiểu đặc điểm tâm lý, tính cách, hành vi đạo đức của học sinh bằng
quan sát, giám sát, điều tra, theo dõi học tập, rèn luyện, các quan hệ, cách ứng
xử của các em, cho học sinh nói lên tâm tư, nguyện vọng suy nghĩ, nhận xét,
quan điểm sống của mình... HS có thể nói trực tiếp hoặc tâm sự qua thư, điện
thoại. Đây là một trong những cách khám phá tâm hồn các em, tuy nhiên yêu
cầu người giáo viên phải biết tôn trọng tâm sự của các em, tế nhị khéo léo trong
ứng xử sư phạm, tạo niềm tin trong các em. Thế giới tâm hồn của học sinh lứa
tuổi này rất phong phú, nhạy cảm, GVCN không được tỏ ra nghi ngờ, khinh bỉ,
chế nhạo sai lầm; thẳng thừng bác bỏ quan điểm của học sinh... có như vậy học
sinh mới ngheo theo giáo viên từ đó chúng có thể tin vào bản thân chúng vào
cuộc sống.

3


c) Luôn quan tâm hoàn cảnh sống của học sinh, nhất là những em có hoàn
cảnh đặc biệt, kết hợp với gia đình tham gia, tư vấn lựa chọn phương pháp tác
động phù hợp.
d) Quan sát những đặc điểm thể chất sinh lý của từng học sinh để hướng
học sinh có sự quan tâm, thông cảm giúp đỡ lẫn nhau, cùng nhau sống đoàn kết

thân ái.
Tóm lại: GVCN luôn phải nắm vững tình hình lớp, hiểu rõ từng học sinh
để có kế hoạch và biện pháp, tác động sư phạm hợp lý hiệu quả giáo dục sẽ cao
hơn.
2. Lập kế hoạch công tác chủ nhiệm:
Dựa vào đặc điểm tình hình lớp chủ nhiệm, mục tiêu nhiệm vụ năm học, kế
hoạch giáo dục chung của nhà trường, của Đoàn, hệ thống cộng tác viên, cơ sở
vật chất của nhà trường... để lập kế hoạch công tác, yêu cầu kế hoạch công tác
chủ nhiệm phải khách quan, khoa học, từng công việc phải cụ thể rõ ràng, bám
sát thực tiễn, kế hoạch có thể bổ sung thay đổi để thích ứng hoàn cảnh nhằm đạt
hiệu quả giáo dục cao.
3. Xây dựng tập thể học sinh tự quản:
Một cây làm chẳng lên non
Ba cây chụm lại nên hòn núi cao
Sức mạnh tập thể mạnh gấp nhiều lần tổng số sức mạnh của các thành viên
riêng lẻ, sức mạnh ấy còn được tăng lên gấp bội nếu mỗi thành viên có trách
nhiệm, ý thức kỷ luật cao. GVCN phải xây dựng được tập thể học sinh có khả
năng tự quản mọi hành động của mình. Đó là một tập thể mà đội ngũ cán bộ lớp
có khả năng tự điều hành các hoạt động của tập thể mình, mỗi học sinh có ý thức
tự giác chấp hành kỷ luật, có tinh thần tự rèn luyện, biết cách lập kế hoạch hoạt
động và đánh giá rút kinh nghiệm.
* Lựa chọn đội ngũ cán bộ lớp đầy đủ uy tín và năng lực điều khiển tập
thể lớp:
GVCN định hướng cho tập thể lựa chọn, đặt ra những tiêu chí, nói rõ chức
năng của từng loại cán bộ, tổ chức đại hội lớp cho học sinh bỏ phiếu tín nhiệm
lựa chọn những bạn xứng đáng nhất vào ban cán sự. Việc bỏ phiếu diễn ra công
khai, đúng nguyên tắc, đảm bảo tính dân chủ, nếu áp đặt học sinh sẽ không
phục, không tin tưởng vào GVCN.
VD: Cơ cấu tổ chức lớp 11A1 gồm có: 1 lớp trưởng, 1 lớp phó học tập, 1
lớp phó phụ trách lao động, cơ sở vật chất, 1 lớp phó phụ trách văn thể, còn 4 tổ

trưởng, 1 thư ký lớp, 2 cờ đỏi, các cán sự chức năng, cán sự bộ môn, bàn trường,

4


nhóm trưởng... Ngoài ra cón có tổ chức Đoàn: 1 bí thư, 1 phó bí thư, 2 ủy viên,
các em là trợ thủ đắc lực cho hoạt động của lớp.
* Tổ chức huấn luyện đội ngũ cán bộ lớp:
Sau khi lựa chọn đội ngũ cán bộ lớp, GVCN tổ chức huấn luyện. Đội ngũ
CBL càng có năng lực tổ chức quản lý, gương mẫu mọi mặt với tập thể lớp bao
nhiêu thì hoạt động giáo dục của lớp, của GVCN càng có hiệu quả bấy nhiêu.
GVCN tiến hành như sau:
- Tập hợp cán bộ lớp nêu mục đích, ý nghĩa tác dụng của việc xây dựng tập
thể vững mạnh.
- Vai trò, nhiệm vụ, các mối quan hệ công tác giữa các cán bộ lớp và cán sự.
- Cho các em thảo luận, bàn biện pháp thực hiện kế hoạch công tác.
- Thông qua đại hội xây dựng kế hoạch năm học của lớp và chi đoàn trên cơ
sở kế hoạch của trường và Đoàn trường. Quán triệt kế hoạch năm học của nhà
trường, kế hoạch hoạt động của Đoàn trường.
- Phân công trách nhiệm rõ ràng:
Lớp trưởng: Tổ chức theo dõi hoạt động tự quản của lớp trong các tiết sinh
hoạt tập thể, các cuộc hội ý cán bộ cốt cán của lớp, các hoạt động giáo dục theo
quy mô lớp dưới sự chỉ đạo cố vấn của GVCN. Phải luôn quản lý lớp trong mọi
hoạt động tập thể của trường, nhận xét đánh giá kết quả thi đua các mặt của lớp
hàng tháng, học kỳ, năm học...
Lớp phó phụ trách nề nếp: Nhận nhiệm vụ, tổ chức, phân công, điều khiển
thực hiện nề nếp, các hoạt động, các buổi lao động vệ sinh của lớp, nhận xét
đánh giá kết quả.
Lớp phó phụ trách văn thể (GVCN nên chọn HS có năng khiếu): Điều
khiển, theo dõi hoạt động văn thể của lớp, nhận xét, báo cáo kết quả trước lớp

trưởng và trước lớp...
Lớp phó phụ trách học tập: Tổ chức điều khiển các hoạt động tự quản học
tập của lớp, tổ chức các buổi simêna theo chủ đề, tổ chức các cuộc thi tìm hiểu,
giải đáp các thắc mắc trong học tập, đề xuất với giáo viên bộ môn về kế hoạch
nội dung học tập, tổ chức trao đổi kinh nghiệm học tập, giúp đỡ bạn học kém,
theo dõi đánh giá kết quả học tập của lớp báo cáo với GVCN theo định kỳ... hiển
nhiên LPHT phải là học sinh có thành tích xuất sắc trong học tập.
Các tổ trưởng: Theo dõi, điều khiển các hoạt động của tổ, nắm được tình
hình cụ thể về học tập, kỷ luật của từng tổ viên, tổng hợp kết quả hàng tuần,
nhắc nhở động viên các thành viên của tổ và báo cáo kết quả với ban cán sự.
- Các thành viên còn lại đều có chức năng, nhiệm vụ cụ thể.
- Hướng dẫn nội dung ghi chép sổ công tác cho từng loại cán bộ.

5


* Tổ chức huấn luyện cho toàn lớp:
Trong các buổi sinh hoạt lớp GVCN huấn luyện cho các em:
- Tiếp thu kế hoạch hoạt động của lớp, nhà trường, Đoàn trường.
- Cách thức tự quản trong giờ học, giờ sinh hoạt hàng tuần, sinh hoạt 15'
đầu buổi học, hoạt động ngoài giờ lên lớp.
- Cách thức lập các bạn cùng tiến, cách giúp nhau truy bài đầu giờ học.
- Tổ chức đố vui, simena theo chủ điểm, rèn luyện cho học sinh tính tự
giác, mạnh dạn, tự tin, khả năng tổ chức hoạt động, khả năng giao tiếp.
- Để học sinh đánh giá xếp loại kết quả hoạt động của lớp, rút kinh nghiệm
để hoạt động tiếp theo đạt hiệu quả hơn.
- GVCN dần dần trao quyền quản lý và điều khiển lớp cho học sinh, theo
dõi điều chỉnh hoạt động của các em đúng hướng.
VD: Lớp 10A1(2012 – 2013) là lớp có tính tự quản rất cao, bước đầu HS
còn bỡ ngỡ, e ngại, chưa mạnh dạn tự tin, nhưng khi đã thành nề nếp, HS phấn

khởi, tự giác học tập, rèn luyện. Nhờ vậy mà kết quả thi đua ngày càng cao, HS
còn mạnh dạn đăng ký xây dựng tập thể lớp tiên tiến xuất sắc, chi đoàn cơ sở
vững mạnh cấp tỉnh.
4. Chỉ đạo tổ chức thực hiện các nội dung giáo dục toàn diện:
- GVCN giám sát, tư vấn các hoạt động trong và ngoài giờ học cho HS
nhằm giáo dục đạo đức nhân cách cho HS.
a) Giáo dục đạo đức, pháp luật và nhân văn cho học sinh:
Tiên học lễ, hậu học văn
Nhân chỉ sơ tính bản thiện.
Đạo đức là yếu tố chi phối mọi hoạt động, giao lưu của con người suốt thời
gian tồn tại, phát triển của họ. Đạo đức được hình thành và bồi đắp cũng chính
trong quá trình ấy, việc giáo dục đạo đức cho HS không chỉ giới hạn trong bài
giảng, mà rất cần có thêm các hoạt động chuyên biệt chứa đựng nội dung giáo
dục đạo đức, tư tưởng chính trị, pháp luật, nhân văn.
b) Tổ chức các hoạt động học tập nhằm phát triển nhận thức, trí tuệ cho
học sinh:
Để nâng cao kết quả học tập, GVCN cần thông qua tập thể lớp đề ra những
yêu cầu học tập đối với HS, xây dựng dư luận tập thể lành mạnh, giúp HS xác
định được khả năng nắm bắt tri thức, khả năng tư duy sáng tạo, ý thức nghĩa vụ,
thái độ, động cơ, phương pháp, điều kiện, phương tiện học tập tốt. Tổ chức
nhóm bạn cùng tiến giúp đỡ HS yếu, tổ chức simêna cho từng môn học. GVCN
phải nắm bắt được năng lực học tập của từng HS để lựa chọn biện pháp tác động
phù hợp.

6


c) Tổ chức các hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể dục thể thao, vui chơi,
giải trí, giáo dục lao động và hướng nghiệp:
- Tham gia tốt các phong trào thi đua do trường và Đoàn tổ chức, các hoạt

động xã hội, văn hóa, văn nghệ, thể thao, lao động, hội trại. Đây là dịp giáo dục
đạo đức, rèn luyện kỹ năng tự quản, sau mỗi hoạt động các em phải tự đánh giá,
xếp loại, rút kinh nghiệm và bài học tư tưởng.
- Tổ chức hoạt động hướng nghiệp, hướng dẫn, tư vấn cho HS lựa chọn
ngành nghề phù hợp với khả năng, nguyện vọng, đáp ứng nhu cầu xã hội.
5. Phối hợp với Ban giám hiệu, các tổ chức Đoàn, GVBM, gia đình địa
phương... cùng giáo dục học sinh:
- GVCN phải thường xuyên liên hệ với tổ chức Đoàn, hỗ trợ tổ chức Đoàn
giáo dục học sinh, nếu không có sự trợ giúp đắc lực của Đoàn thì các GVCN
khó mà hoàn thành tốt nhiệm vụ.
- Thống nhất với giáo viên bộ môn về biện pháp giáo dục cho học sinh,
theo dõi kết quả học tập quan sát, thăm dò hoàn cảnh học sinh, phản ánh với
GVBM về nguyện vọng của học sinh cùng tạo thuận lợi cho học sinh có kết quả
học tốt.
- Thường xuyên báo cáo tình hình lớp cho BGH đề xuất ý kiến về biện
pháp giáo dục – GVCN là người thừa lệnh Hiệu trưởng – BGH, thay mặt nhà
trường để tổ chức quản lý, giáo dục HS một lớp. Đặc biệt là lớp có quá nhiều HS
yếu về học tập và rèn luyện như lớp tôi thì việc thỉnh thị, đề xuất, xin ý kiến về
biện pháp giáo dục và đề nghị BGH cùng phối hợp thống nhất tác động sư phạm
với cả lớp và từng HS là rất cần thiết.
- Liên hệ với gia đình, định kỳ thông báo kết quả học tập, rèn luyện của HS,
đề nghị gia đình thông báo kịp thời những biểu hiện khác thường của học sinh
để cùng điều chỉnh biện pháp giáo dục. Thường xuyên liên lạc với cha mẹ học
sinh đến thăm gia đình học sinh, trao đổi bàn bạc với cha mẹ học sinh qua sổ
liên lạc, qua thư, điện thoại...
Bản thân tôi rút ra kinh nghiệm rằng: hiệu quả sư phạm sẽ không cao nếu
GVCN phải "đơn thương độc mã" trong công việc.
6. Việc đánh giá kết quả giáo dục học sinh:
Theo định kỳ hàng tuần, tháng, học kỳ GVCN xem xét một cách khách
quan công bằng kết quả học tập, rèn luyện của học sinh. Xác định rõ tiêu chuẩn

đánh giá dựa trên tiêu chuẩn xếp loại của Bộ, Sở, yêu cầu của nhà trường cho
học sinh tự đánh giá xếp loại đạo đức theo 4 mức, tốt, khá, trung bình, yếu, rồi
cho tổ, tập thể lớp bình xét, GVCN tham khảo ý kiến của BGH, GVBM, Đoàn...
quyết định cuối cùng của GVCN rất quan trọng, khi công bố GVCN phải phân

7


tích, giải thích rõ từng trường hợp để HS hiểu rõ bản thân mình, học sinh tự uốn
nắn, sửa chữa khiếm khuyết và phát huy ưu điểm. Theo tôi, GVCN nên dùng
biện pháp xây dựng niềm tin, khuyến khích động viên nhắc nhở HS làm chính,
hạn chế mức tối đa có thể được việc kỷ luật HS. Trường hợp "Bất khả kháng: thì
việc tiến hành kỷ luật phải được thực hiện đúng quy định bắt buộc, GVCN tuyệt
đối không được bỏ qua một bước nào vì làm như thế vừa sai với quy định, vừa
trái với lương tâm. GVCN luôn phải nhớ kỷ luật là để cải tạo, giáo dục.
III/ CÁC LƯU Ý KHI SỬ DỤNG MỘT SỐ KĨ NĂNG, KĨ THUẬT
TRONG CÔNG TÁC GIÁO VIÊN CHỦ NHIỆM
1. Kĩ năng giải quyết mâu thuẫn, xung đột trong tập thể lớp
- Giáo viên chủ nhiệm cần nhận thức rằng mâu thuẫn nảy sinh là tất yếu,
ngay cả trong trường hợp học sinh từng thân nhau. Quan trọng là phải phát hiện
kịp thời, nhận dạng mâu thuẫn để chủ động giải quyết một cách phù hợp, tích
cực, đồng thời GVCN cần hướng dẫn học sinh cách kiểm soát cơn giận và biết
tự giải quyết tích cực các mâu thuẫn để tránh bạo lực học đường và xây dựng tập
thể lớp thân thiện.
- Khi giải quyết mâu thuẫn giữa học sinh, GVCN cần phải kiểm soát được
cảm xúc của bản thân, nếu nhận thấy cảm xúc tức giận thì cần thời gian để tạm
lắng cơn giận của mình.
* Các bước giải quyết mâu thuẫn: Phân tích làm bật quy trình 4 bước giải
quyết mâu thuẫn giữa học sinh:
- Bước 1: Khám phá vấn đề (chuyện gì đã xảy ra).

- Bước 2: Tìm hiểu cảm xúc (cảm thấy thế nào).
- Bước 3: Đề ra giải pháp và lựa chọn giải pháp (muốn gì, muốn như thế
nào).
- Bước 4: Cam kết thực hiện.
2. Tổ chức giáo dục kĩ năng sống cho học sinh
a) Mục tiêu, nhiệm vụ của giáo dục kĩ năng sống
* Mục tiêu giáo dục kĩ năng sống: Mục tiêu giáo dục kĩ năng sống là tăng
cường năng lực tâm lí - xã hội cho người học để họ biết sống một cách phù hợp
và hữu ích, quản lí được các tình huống rủi ro, quản lí bản thân trước những
thách thức, nâng cao chất lượng cuộc sống và giảm thiểu các vấn đề xã hội.
* Nhiệm vụ của giáo dục kĩ năng sống:
- Hình thành những hành vi, lối sống tích cực.
- Thay đổi những hành vi, thói quen tiêu cực thành hành vi tích cực, mang
tính xây dựng.
b) Những nguyên tắc giáo dục kĩ năng sống

8


* Giáo dục kĩ năng sống có nhiệm vụ khó khăn là thay đổi hành vi thói
quen tiêu cực, có nguy cơ rủi ro thành hành vi tích cực, mang tính xây dựng nên
cần phải quán triệt các nguyên tắc cụ thể là:
- Cung cấp thông tin, thông tin cần dễ hiểu và phù hợp với người học.
- Tập trung vào những thông điệp tích cực, hạn chế những thông điệp mang
tính đe doạ.
- Khuyến khích tư duy phê phán trong các tình huống lựa chọn.
- Tạo môi trường khuyến khích sự thay đổi hành vi.
- Tăng cường sử dụng giáo dục đồng đẳng.
- Phòng ngừa sự lặp lại thói quen cũ.
- Tổ chức các hoạt động cho người học, vận dụng kĩ năng kiến thức mới

vào các tình huống thực trong cuộc sống.
- Phải có tinh thần, thái độ tôn trọng người học.
- Giáo dục kĩ năng sống dựa vào trải nghiệm.
3. Kĩ năng tổ chức giờ sinh hoạt lớp
a) Nguyên nhân chính làm cho học sinh không thích giờ sinh hoạt lớp
- Học sinh không được cùng nhau tổ chức, tham gia vào giờ sinh hoạt.
- Nội dung khô cứng, lặp đi lặp lại, không thực sự gắn với nhu cầu học
sinh.
- Hình thức sinh hoạt đơn điệu, nhàm chán, không hứng thú với học sinh.
- Giáo viên quá nghiêm khắc, không gần gũi, thân thiện, không đặt mình
vào vị trí của học sinh để hiểu các em.
b) Các yêu cầu cơ bản đối với giờ sinh hoạt lớp
- Đa dạng hoá về nội dung và hình thức tổ chức tiết sinh hoạt.
- Thu hút tối đa sự tham gia của mọi học sinh dưới sự giúp đỡ, cố vấn của
giáo viên, tăng cường vai trò tự quản của học sinh.
- Nội dung sinh hoạt có liên quan đến công việc chung của lớp.
- Đảm bảo giao lưu dưới hình thức đối thoại.
4. Kĩ thuật tổ chức quá trình tư vấn học đường
a) Các yêu cầu đối với nhà tư vấn
- Khách quan, không để cảm xúc chi phối.
- Nhà tư vấn cần tránh quan hệ nhiều tuyến với học sinh cần tư vấn.
- Nhà tư vấn phải tôn trọng học sinh cần tư vấn.
- Giữ bí mật trong quá trình tư vấn.
b) Cơ sở xác định cấu trúc của quá trình tư vấn
Mô hình tư vấn 5 giai đoạn:
- Giai đoạn 1: Thiết lập mối quan hệ

9

- Giai đoạn 2: Tập hợp thông tin, xác định vấn đề.
- Giai đoạn 3: Hỗ trợ học sinh, xác định được đúng hướng - mục tiêu sống.
- Giai đoạn 4: Tìm kiếm và xây dựng biện pháp thay thế.
- Giai đoạn 5: Lập kế hoạch thực hiện.
c) Tư vấn cá nhân, tư vấn nhóm trong công tác chủ nhiệm lớp
* Tư vấn cá nhân:
Trong công tác chủ nhiệm, nhà tư vấn là giáo viên chủ nhiệm thực hiện
chức năng tư vấn. Người cần tư vấn có thể là một học sinh cũng có thể là một
cha/ mẹ của học sinh hoặc một thầy cô giáo khác đang gặp khó khăn, có ”vấn
đề” với học sinh lớp chủ nhiệm của mình.
* Tư vấn nhóm:
Tư vấn nhóm là một hình thức tổ chức, tư vấn, trong đó nhà tư vấn lựa chọn
một số đối tượng cần tư vấn (có thể là học sinh, hoặc cha mẹ học sinh, các lực
lượng giáo dục khác có liên quan đến học sinh cần tư vấn), tổ chức thành nhóm,
tạo cơ hội cho họ trao đổi, chia sẻ vấn đề đang phải đối mặt.
IV. KẾT QUẢ ĐẠT ĐƯỢC
Tôi đã áp dụng sáng kiến này trong công tác chủ nhiệm và đã đạt được một
thành tích chủ nhiệm như sau:
Bảng thành tích cá nhân về công tác chủ nhiệm
V. KIẾN NGHỊ ĐỀ XUẤT
Quá trình làm công tác chủ nhiệm lớp là một quá trình nghệ thuật đồi hỏi
người giáo viên chủ nhiệm phải luôn sáng tạo, cập nhật kiến thức thường xuyên,
phải biết linh hoạt, khéo léo trong mọi tình huống. Tuỳ tình hình thực tế của
trường, lớp, tình hình học sinh để đưa ra các giải pháp phù hợp, tránh áp dụng
một cách máy móc, không có lựa chọn.
Khi tình yêu thương với học sinh cộng hưởng với niềm đam mê nghề
nghiệp, chúng ta không chỉ rút ra được nhiều kinh nghiệm quý báu mà chắc chắn
ý tưởng sáng tạo sẽ nảy sinh.
C- PHẦN KẾT LUẬN
”Vì lợi ích mười năm trồng cây, vì lợi ích trăm năm trồng người”. Giáo dục

là công việc lâu dài, liên tục, cần huy động đến nhiều yếu tố của xã hội. Trong
công cuộc ấy, phương pháo giáo dục là yêu cầu quan trọng, có tính quyết định
đến sự thành công của mục tiêu giáo dục. Trách nhiệm của GVCN rất nặng nề,
GVCN là linh hồn của lớp, là người chèo lái quyết định sự tiến bộ của lớp đó,
GVCN là người thắp lên ngọn lửa về tinh thần thi đua học tập, về sự quyết tâm

10


vượt qua mọi khó khăn cho những học sinh có hoàn cảnh đặc biệt, vượt lên
chính mình, hình thành ở các em quan điểm và nhân cách sống trở thành người
có ích cho xã hội, người tử tế trong gia đình.
* Tài liệu tham khảo:
1) Tài liệu Tập huấn về công tác chủ nhiệm trong trường THCS, THPT.
2) Tài liệu Tập huấn GVCN với công tác tư vấn tâm lí - giáo dục cho học
sinh trung học.
3) Giáo dục kĩ năng sống trong hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở
trường THPT.
4) Phương pháp công tác của người giáo viên chủ nhiệm ở trường THPT
(Hà Nhật Thăng chủ biên).

11